Նիկոլ Փաշինյանի ու վարչախմբի դիվանագետների և բանակցողների՝ Արաբաթ Միրզոյանի, Արմեն Գրիգորյանի, Էդմոն Մարուքյանի և այլոց համար, նոր կապիտուլյացիա կնքելու ճանապարհին կար մի կարևոր խոչընդոտ՝ Արցախը։
Էդգար Ղազարյանն ու Դավիթ Սարգսյանը «Երկու ճակատ» պոդկաստի տարեվերջյան թողարկմանն անդրադառնում են անցնող շաբաթվա կարևորագույն իրադարձություններին։
2024-ը փակում ենք աղետալի արդյունքներով։ Վերջին մի քանի ամիսներն ամենակորստաբերն էին հայ ժողովրդի ամբողջ նորագույն պատմության ընթացքում։
Մենք ընդամենը երկու ամիս առաջ ցեղասպանություն կրեցինք։ Խոսքը ոչ միայն հարյուրավոր զոհերի, այլև այն մասին է, որ մեր նկատմամբ էթնիկ զտում և ցեղասպանություն կատարվեց, Արցախը հայաթափվեց։ Մենք ականատես եղանք մեր հերթական ցեղասպանությանը, իսկ այսօր՝ կարծես ոչինչ չի եղել։ Ոչ բոլորն են այդպես, կան մարդիկ, որոնց տրամադրությունը ցավոտ է, բայց այնուամենայնիվ, կարծես արտաքուստ ոչինչ չի պատահել։
Թշնամի պետությունն ամեն օր սպառնում է բնաջնջել Հայաստանն ու հայությանը, անվանում է այն «Արևմտյան Ադրբեջան», իսկ Փաշինյանը մտադրվում է առանց այն էլ թուլացած դիրքապահ ծառայությունն առհասարակ վերացնել, այն փոխարինել սահմանապահներով։
Փաշինյանը մի նոր հարցազրույց տվեց Հանրայինին, որտեղ փայլեց Արցախի մասին ստերի, մանիպուլյացիաների ու նենգափոխումների նոր չափաբաժնով։
Պատերազմից հետո Արցախի մի մասը դեռևս հայկական էր, Փաշինյանն էլ խոստանում էր այն ոչ միայն հայկական պահել, այլև հետ բերել մնացածը։
«Օրախնդրի» այս թողարկման հյուրը գրականագետ, դոցենտ Սերժ Սրապիոնյանն է:
«Հայաստանի կառավարությունը եղել է, կա և կլինի Արցախի կողքին, Արցախի ժողովրդի կողքին։ Հավաստենք, որ անմնացորդ նվիրված ենք Արցախի մեր եղբայրներին ու քույրերին և Արցախի խնդրի արդարացի կարգավորմանը»։
Այդպես էլ հայտնի չդարձավ՝ ո՞րն էր հայ ռազմագերիների հայրենադարձման գինը, ի՞նչ նոր բանավոր խոստումներ է տվել Փաշինյանն Ալիևին։
Իր իսկ թմբկահարած «Արցախը Հայաստան է, և վերջ» կարգախոսից տարիներ անց Փաշինյանը պիտի հայտարարեր, թե իբր Արցախի ինքնորոշումն անլուծելի խնդիր էր։
2020 թվականի Տավուշի հուլիսյան հայտնի դեպքերի ժամանակ, երբ երկու մարտական հենակետ հետ բերվեց, Փաշինյանը, որն առայսօր ինքնահաստատման լուրջ խնդիր ունի, տասնյակներով շքանշաններ ու մեդալներ էր բաժանում։ Նա նաև մի ինքնախոստովանություն արեց, որն իր ճակատին խարան է մնացել։ Նա ասաց, որ մենք նախկիններից ժառանգել ենք տարածաշրջանի ուժեղ բանակներից մեկը։ Հուլիսի դեպքերից հետո նա այլ կերպ չէր էլ կարող խոսել, հո չէ՞ր ասի, թե իրենք մեկ-մեկուկես տարում նման բանակ կառուցեցին։ Միգուցե ինքն ուզում էր պատերազմում հաղթել, բայց ցանկանալը մի բան է, կարողանալը՝ այլ, առավել ևս՝ նա ամեն ինչ արել էր պարտությունը մոտեցնելու համար։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման կարծիք հայտնեց ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը:
Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերություններն այսօր պատմականորեն ամենացածր մակարդակի վրա են՝ երկկողմ անվստահությամբ։ Ռազմավարական դաշնակիցն առնվազն ոչ բարեկամ երկրի, շատ հաճախ՝ թշնամու ընկալման է հասցված։
Ո՛չ Նիկոլ Փաշինյանը, ո՛չ Արարատ Միրզոյանը չունեն դիվանագիտական կրթություն կամ փորձառություն։ Իշխանությունը զավթելու պահին Փաշինյանը պատկերացում չուներ Արցախի հարցից, իսկ Արարատ Միրզոյանը ՀՀ առաջին ոչ դիվանագետ ԱԳ նախարարն է։
Պարտությամբ հպարտացող Նիկոլ Փաշինյանը, հակառակ իր ասածի, իրեն և վարչախմբին նախ ազատեց այդ պարտության պատասխանատվությունից՝ մեղադրելով ում ասես, միայն ոչ իրեն։
«Խաղաղության խաչմերուկի» քարտեզում ամեն ինչ ճիշտ է նկարագրված՝ բացի մեջտեղի գծերից։ Սա ոչ թե խաչմերուկ է, այլ Հայաստանի վրա խաչ քաշելու քարտեզ։ Այս իշխանությունները սիրում են քարոզչություն անել, ինչ-որ բաներ փաթեթավորել, ասել՝ գաղափար ունենք, և դա փորձել «վաճառել» տարբեր հարթակներում։ Ինչ-որ մեկի գլխում հիմա ծնվել է «խաղաղության խաչմերուկի» գաղափարը, իրենք սկսել են դա տարբեր տեղերում ցույց տալ, ասում են՝ նման միտք ունենք, այսպես է լինելու։
«Խաղաղության խաչմերուկ» կոչեցյալ քարտեզով Փաշինյանն այս ընթացքում հասցրել է անգամ Թբիլիսի ու Փարիզ գնալ։ Թբիլիսիում նրա ադրբեջանցի պաշտոնակիցը, սակայն, այդպես էլ չգնահատեց այս քարտեզն ու նախագիծը։
2024 թվականի հունվարի 1-ից Երևանում ավտոկայանատեղիների վճարները կթանկանան ավելի քան 13 անգամ՝ գործող 12 հազարի փոխարեն՝ դառնալով 160 հազար դրամ։
Արցախի դեմ Ադրբեջանի վերջին ագրեսիային չենք միջամտի, հեռվից կհետևենք։
«Վատ ցուցանիշ է: Իրենք ասում են՝ պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունն է իջել, բայց ՀՆԱ կառուցվածքն է վատացել,- ասաց նա՝ հավելելով,- Ես Սերժ Սարգսյանի քննադատն եմ եղել, բայց այն ժամանակ թոշակը 29 հազարից դարձել է 40 հազար դրամ, գներն աճել են 12 տոկոս, այս մարդու օրոք 40 հազարից դարձել է 46 հազար դրամ, գներն աճել են 24 տոկոս: Ինձ ասում են՝ չէ, թոշակառուները փառք են տալիս Փաշինյանին. դե եկեք Հայաստանի անունը փոխենք՝ ասենք՝ «գժանոց», ու գնանք այստեղից»:
«Առաջարկվում է Ադրբեջանի կողմից Հայաստան մուտքի հնարավորություն տալ ադրբեջանական տրանսպորտային միջոցներին Տավուշի Կայան, Գեղարքունիքի Սոթք, Սյունիքի Կոռնիձոր և Նռնաձոր, նաև՝ Արարատի Երասխ բնակավայրերի մոտակայքում։ Երկու նոր անցակետ է նախատեսվում Թուրքիայի հետ սահմանին՝ Մարգարայի և Ախուրիկի մոտակայքում։ Փաստորեն, դա ոչ թե մեր գլխավոր ճանապարհի՝ Հյուսիս-Հարավի հետ կապ ունի, այլ Ադրբեջանից Թուրքիա հասնելու չորս նոր ուղիների հանրագումարն է»։
«Երբ Արցախը դատարկման շեմին էր կանգնած 2020-ից հետո, և մեծ վտանգ էր սպառնում, մեր ժողովուրդը և նույնիսկ արցախցիներն այս ամենը չէին պատկերացնում։ Բայց տեսեք՝ աշխարհում ինչեր են կատարվում։ Սիրիայում պատերազմ եղավ, առնվազն յոթ միլիոն փախստական տնավեր ու բնավեր եղավ։ Այս անարդար աշխարհի համար 120 հազարն ի՞նչ է։ Ուկրաինայի բնակչությունը կիսով չափ պակասել է։ Աշխարհն անարդար է»։
Հիմա արդեն պարզ է, որ 44-օրյա պատերազմն Արցախի ամբողջական հանձնման առաջին արարն էր ընդամենը։ Դրան հաջորդած երեք տարում Փաշինյանն ամեն ինչ արեց մնացած հայապատկան հատվածն էլ թշնամուն հանձնելու համար, սակայն նույնիսկ դրանից հետո չի արժանանում Ալիևի հետ հանդիպման և նոր կապիտուլյացիոն պայմանագրի ստորագրման։
«Երկու ճակատ» պոդկաստի այս թողարկման հիմնական թեման Փաշինյանի կողմից Ադրբեջանին արվելիք նոր զիջումներն են և Հայաստանի վտանգված տարածքային ամբողջականությունը։
Դժվար է հավատալ, բայց Փաշինյանն իր ադրբեջանցի գործընկերոջը հորդոր-սպառնալիք է ուղղել 44-օրյա պատերազմից ընդամենը երկու օր առաջ։ 2020-ի սեպտեմբերի 25-ին նա խոստանում է իր ձեռքի տակ եղած կոմպրոմատներով հարկ եղած դեպքում պայթեցնել Ադրբեջանը ներսից, իսկ ահա սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան Ադրբեջանը հարձակվում է Արցախի վրա։
Մեր երկիրը կորցրել է իր ազդեցությունն ու սուվերենությունը։ Երբ կար Արցախը, ունեինք բանակ ու դիվանագիտություն, մեզ հետ հաշվի էին նստում։ Հիմա այդպես չէ, այլ երկրներն են որոշում, թե մեր տարածքով միջանցքն ի՞նչ կարգավիճակ կունենա, կլինի արտատարածքայի՞ն, թե՞ ոչ, և այլն։ Շատ այլ օրինակներ էլ կան։ Սրանք ասում են, թե Հայաստանը պիտի դառնա չեզոք երկիր, որևէ դաշինքի հետ կապ չունենա։
«Ինչ որ պետք ա, էն էլ բանակցում ենք»․ այսպես է պատասխանում խորհրդարանական երկրի վարչապետը պատգամավորի՝ իրեն ուղղված հարցին, թե այդ ինչ են բանակցում Արցախի հարցով։
«Երկու ճակատ» պոդկաստի այս թողարկման հիմնական թեման Նիկոլ Փաշինյանի, Ալեն Սիմոնյանի և այլ բարձրաստիճան իշխանավորների՝ Արցախի հարցը փակված համարելու, Արցախի իշխանությունների գոյությունը որպես սպառնալիք դիտարկելու մասին հայտարարություններն են։
2020-ի հունվարի դրությամբ բանակցային գործընթացն արդեն խեղված և տապալված էր, իսկ Արցախի առաջիկա նախագահական ընտրություններում Արայիկ Հարությունյանը ՔՊ-ի թեկնածուն էր։
«Որոշ անասուններ արտոնյալ են։ Այսօր Ալեն Սիմոնյանի նման՝ իրավաբանությունից անգրագետ երկոտանին իրեն թույլ է տալիս Քրեական օրենսգրքի 441-րդ հոդվածով՝ իշխանական լիազորությունների սահմանազանցում։ Ի՞նչ է անում նա իր կարծիքն արտահայտող քաղաքացու նկատմամբ՝ իր անվտանգության աշխատակիցներին, որոնց առաքելությունը բացարձակապես այլ է՝ Ալեն Սիմոնյանի ջանդակը պաշտպանելն է, հանձնարարում է, որ այդ մարդու թևերը ոլորեն, որպեսզի թքի նրա երեսին։ Նա ի՞նչ տղա, նա միայն անձնագրով է տղա, նման բան կարելի՞ է անել»,- ամփոփեց Գևորգ Պետրոսյանը:
