«Լիտվան, Լատվիան և Էստոնիան, որոնք ընդամենը երկու տարի առաջ էին կորցրել իրենց պետական անկախությունը՝ 1939-ի ամռանը, երբ խորհրդային զորքերը Մոլոտով-Ռիբենտրոպ համաձայնագրով մտել էին այդ տարածքներ, վերցրել իրենց հսկողության տակ և բռնությամբ խորհրդայնացրել, ինչո՞ւ ֆաշիստական Գերմանիան այդ տարածքները գրավելուց հետո նրանց անկախություն չտվեց, չվերականգնեց ընդամենը երկու տարի առաջվա անկախությունը։ Ինչո՞ւ նույնը չարեց Մոլդովայում 1940-ին»:
Դժվար է ասել՝ ինչպե՞ս արգելափակել, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը, նախ պետք է հասկանալ՝ այդպիսի համաձայնագիր առհասարակ կստորագրվի՞, թե՞ ոչ։
Հայաստանի տարածքի հետ տեղի ունեցողն արդեն աճուրդ էլ չէ, քանի որ աճուրդում ինչ-որ բան տալով՝ մեկ այլ բան ստանում ես։
Փաշինյանի իշխանության յոթնամյակն արժե համեմատել նախորդ երկու յոթնամյակների՝ 2003-2009-ի և 2010-2017 թթ․-ի հետ։ Այս յոթ տարում Հայաստանի ՀՆԱ-ն աճել է 43 տոկոսով, դա, միջին հաշվով, տարեկան անում է 5,1 տոկոս։
Պատերազմի յուրաքանչյուր զոհը մեր մեծ ընտանիքի անդամ է, և միայն պետության զգացողություն ունեցող անձը կարող է այդ զգացումն ապրել։
Փաշինյանի հիմնական խոսույթը խաղաղության օրակարգն է, որն օր օրի դե ֆակտո ձախողվում է, իսկ Ադրբեջանի նախագահի ասելիքն այն է, որ խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցությունները մի կողմ, բայց գետնի վրա իրենք այլ բան են անելու։
«Ինչ սահմանադրության տեքստ էլ մշակվի, այն պետք է համապատասխանի Անկախության հռչակագրին։ Եթե այդպես չէ, ուրեմն Հայաստանում իշխանությունն ուզուրպացվել և բռնազավթվել է։ Մարդիկ կարող են փոխել սահմանադրությունը, և որևէ մեկը կաշկանդված չէ սահմանադրության մեջ փոփոխություններ կատարելու։ Երեք սերունդ այն կողմ չպետք է կաշկանդված լինեն այն սահմանադրությամբ, որը մենք ենք կիրառում այսօր։ Միաժամանակ, պետք է հասկանանք, որ մենք ինչ-որ ձևով տարբերվում ենք մնացած բոլոր պետություններից, ինչպես յուրաքանչյուր այլ պետություն։ Դրա համար է, որ կան բազմաթիվ պետություններ, պետականությունները չեն վերացել, և չկա ինչ-որ համընդհանուր կառույց»,- ասաց փաստաբանը։
Չկա ադրբեջանական որևէ թեզ, որին Նիկոլ Փաշինյանը կամ իր տարօրինակ բանակցող թիմը համաձայն չլինեն։
Այսօր կառավարման ճգնաժամ չկա, քանի որ վերջին տարիներին առհասարակ չկա կառավարում, երկիրը փլուզվում է՝ մեր վերնախավի, մտավորականության, բնակչության նիստուկացի և բարքերի պատճառով։
Հայ-ադրբեջանական բանակցությունները ֆարս են, խաբեություն, ինչպես և սրանց ամբողջ իշխանությունը և կեղծ ու հակահայկական բոլոր օրակարգերը։ Խաղաղություն հասկացությունը սրանց համար ավերիչ պատերազմից հետո դարձել է հանրային խաբեության և մանիպուլյացիայի գլխավոր դրույթը։ Իրենք էլ շատ լավ գիտեն, որ Ադրբեջանին խաղաղություն պետք չէ, և վերջնական խաղաղությունը բոլորովին այլ տեղերում է որոշվելու։ Այսօրվա աշխարհն առաջնորդվում է ոչ թե խաղաղության, այլ չոր շահերի տոտալ պաշտպանության սկզբունքով։ Այնտեղ, որտեղ անհրաժեշտ է ագրեսիա, այն անպայման տեղի է ունենում, իսկ որտեղ անհրաժեշտ է բանակցություն, ժամանակավոր դադար է լինում։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման պնդում արեց ՀՀ պաշտպանության նախկին փոխնախարար, ՀՀԿ ԳՄ անդամ Արտակ Զաքարյանը:
«Տեր-Պետրոսյանի այդ ելույթում տրված է անգերազանցելի գիտական և քաղաքական վերլուծություն, որը, ի դեպ, ոչ ոք կասկածի տակ չի առել մինչ այժմ։ Դա միաժամանակ գիտնականի և պետական գործչի ելույթ է, որտեղ այդ բոլոր գնահատականները տրված են, ընդհուպ մինչև՝ թե ինչպես է առաջացել Հայկական հարցը Բեռլինի վեհաժողովից հետո, և ինչպես է դրանից անմիջապես հետո Օսմանյան կայսրության կառավարությունը որդեգրել հայերին ըստ էության ցեղասպանելու, ոչնչացնելու քաղաքականությունը, որն իրականացրել է մի քանի տասնյակ տարի»։
Պետք է պայքարենք այս չարիքի դեմ ու ազատվենք ներքին թուրքից ու դավաճանից։
Մենք հանրության տարբեր սեգմենտների նկատմամբ մեր վերաբերմունքը փոխելու խնդիր ունենք, և ստիպված կշեռքի նժարին պիտի դնենք՝ ի՞նչն ենք կարևորում։
Փաշինյանի իշխանությունն ավելի է լկտիանում։ Նրա թիմը, եթե դա կարելի է թիմ անվանել, ավելի շատ բաներ է իրեն թույլ տալիս, և քաղաքական ճնշումները, քաղբանտարկյալների նկատմամբ վերաբերմունքը, ոստիկանական բռնություններն ավելի հանդուգն և լկտի են դառնում։ Այս միտքը երևի ամեն անգամ այցելում է բոլոր ընդդիմադիրներին, երբ ինչ-որ բան չի ստացվում։
Այսպես կոչված՝ «2018-ի հեղափոխությունը» ժողովրդավարական շարժում չէր, այն վարպետորեն մշակված պատրանք էր, մի սուտ, որը ստեղծվեց միամիտ ժողովրդին խաբելու և նրա ինքնիշխանությունը խլելու համար։
Ո՛չ 2020-ի պատերազմից հետո, ո՛չ էլ 2023-ին Արցախից հայերի բռնագաղթի ժամանակ Հայաստանի, այսպես կոչված, ղեկավարները չցուցաբերեցին իրական ցավի, զղջումի, ապրումակցման կամ էլ հասարակ ափսոսանքի և ոչ մի նշույլ։
Ալիևը նորից հիշել է, որ ինքը կարող է Իրանով միջանցք բացել։ Սա արդեն կապիկության է նմանվում, որովհետև մի քանի անգամ դա ասել է, հիմա ինչո՞ւ է ասում։ Իրանը քեզ միջա՞նցք է թույլ տալու բացել, Ալի՛և, դու Իրանում ճանապարհ ունես, նույնը կարող ես Հայաստանում ունենալ, եթե քո ճանապարհներն էլ բացես։ Իսկապես, խաղաղության պայմանագիր կնքել միջազգայնորեն բռնապետ ճանաչված մարդու հետ՝ անշնորհակալ և վտանգավոր գործ է։
Դավաճանություն, հայրենիքի կորուստ և, այսպես կոչված, «հեղափոխության» բրենդը շահարկելու հիման վրա ստեղծված անդադար խաբեություն՝ այնքան հաճախակի և անհեթեթ, որ իրականությունն ինքնին կարծես քանդվում է մեր աչքի առաջ։
2023-ի վաղ գարնանը, այսինքն՝ Արցախի շրջափակումից կարճ ժամանակ անց, Սյունիքի Տեղ գյուղի ուղղությամբ՝ հայկական և ռուսական անցակետերի միջև, տեղադրվում է ադրբեջանական դրոշը, այնտեղ հաստատվում է թշնամու ռազմական ներկայություն, իսկ 2023-ի ապրիլի 23-ին Հակարի գետի վրա ապօրինի անցակետ են տեղակայում և փաստացի ֆորմալացնում Արցախի շրջափակումը։
Այս իշխանությունը՝ Նիկոլ Փաշինյանի շուրթերով, իր գործելաոճով, քայլերով, ժխտողական հայտարարությունների տեքստերով, բացահայտորեն հարցականի տակ է դնում Հայոց ցեղասպանության պատմական եղելության փաստը։ Անցյալ տարեվերջին տեսանք, թե ինչպես Արմտյան Հայաստանը հավասարեցվեց «Արևմտյան Ադրբեջան» խոսույթի հետ, այս հունվարին տեսանք Սփյուռքում Նիկոլ Փաշինյանի ժխտողական պնդումները, ապա՝ ակադեմիական համայնքի, առաջին հերթին՝ պատմաբանների լռությունը։
Այն իրավիճակը, որում մենք հայտնվել ենք, քաղաքական չէ, սա արժեհամակարգային ճգնաժամ է, բայց քանի՞սն են այն մարդիկ, որոնք չեն համակերպվել այս ամենի հետ։
Բավական հաճախացել են նոր էսկալացիայի մասին խոսակցությունները, ընդ որում՝ պաշտոնական մակարդակով, ինչն ահաբեկության է նմանվում։
«Ո՞վ ասաց, որ եթե Սարիկ բերենք, Նիկոլը մնա, սրանք հասնեն ռուսական բազայի դուրսբերմանը, թուրքերը չեն հարվածի Գյումրու ուղղությամբ։ Հիմա Կարսում զորավարժություններ են։ Թուրքիայի հարևան ո՞ր երկիրն է արդյոք զերծ մնացել թուրքական ագրեսիայից, եթե թուլացել է, վկան՝ Սիրիան, Իրաքը, Կիպրոսը։ Չեն գալո՞ւ, ինչո՞ւ չեն գալու, եթե դռները բացել ես։ Մենք, ի վերջո, հպարտանում ենք մեր քաղաքակրթական բազմահազարամյա նկարագրով, բայց չե՞նք կարողանում այս պարզունակ բաները տեսնել»։
Ամենասարսափելին այն է, որ այս խունտան բացարձակ սուտ է խոսում, ինչպես միշտ է արել, և դա անում է՝ նյութին չտիրապետելով։
Հայաստանն այսօր տարածք է, որը չեն գրավում, քանի որ ժամանակ չունեն, կամ էլ տարածք նվաճելը նորաձև չէ։
«Մեզ ասում են՝ դուք պիտի լռեք, թուրքը կրակի, դուք էլ հանդուրժեք, մենք խաղաղության ենք գնում, թուրքը կարող է կրակել, գերիներին չվերադարձնել, ոչ մի պարտավորություն չկատարել, իսկ ահա հայը պիտի անի իրեն թելադրվածը։ Այն, ինչ հայը պիտի աներ Ադրբեջանի գլխին 1994-ին, այսօր իրենք անում են մեզ հետ։ Այն ժամանակ կար երկընտրանք՝ զինադադա՞ր, թե՞ կապիտուլյացիա։ Ինչո՞ւ են մերոնք զինադադարն ընտրել։ Դրանից հետո զինադադար եղե՞լ է։ 1994-ից առայսօր Ադրբեջանը երբեք զինադադարը չի պահպանել։ Սահմաններին զինվորներ էին զոհվում, դիպուկահարներ էին կրակում, խմբեր էին ուղարկում։ Մենք անընդհատ դեպքեր էինք տեսնում, որոնք հանգեցնում էին մեր երեխաների մահվանը»։
Մենք պիտի մոտենանք Եռաբլուրի խորհրդին, զարթոնքը Եռաբլուրով է լինելու, բայց այն ընդամենը տեղանք չէ, այլ ոգու հաղթականություն, որը մեզ պիտի առաջ տանի, փրկի կործանումից։
1988-ին սկսված արցախյան շարժումը ԽՍՀՄ ներսում լուծման տարբերակ ուներ, այն կարող էր լուծվել, քանի որ ԽՍՀՄ պատմությունն ուներ օրինակներ, երբ մի հանրապետությունից մյուսին տարածքներ էին հանձնվում։
«Առնվազն Եվրամիության մի շարք դերակատարներ աջակցում են Փաշինյանին։ Այդ աջակցությունը գնալով թուլանում է, բայց խնդիրն այն է՝ այդ ընթացքում Հայաստանից ի՞նչ կմնա։ Ակնհայտ է, որ երկու տարուց Մակրոնն այլևս իշխանության չի լինի, քանի որ առաջադրվելու իրավունք չունի։ Եվրոպայում կարող են գալ պահպանողական, Թրամփի կողմնակից ուժեր։ Թե ինչ կլինի Ուկրաինայում, դեռևս պարզ չէ։ Բայց ակնհայտ է, որ Նիկոլ Փաշինյանն այլևս չունի այն աջակցությունը, որն ուներ անգամ վեց ամիս առաջ»,- ամփոփեց Էդուարդ Շարմազանովը:
Ռուբեն Վարդանյանին Արցախից հեռացնելու մասին առաջին անգամ հնչել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստում՝ Բերձորի միջանցքի շրջափակման հարցի քննարկման ժամանակ՝ Ադրբեջանի դեսպանի ելույթում։
