Արցախ անպայման վերադառնալու ենք՝ որպես տեր, և դեռևս պարզ չէ՝ Բաքուն ում տիրապետության տակ է լինելու։ Մարդն ունի մարմին և հոգի։ Այսօր դպրոցներում երեխաները չգիտեն, որ հոգի ունեն։ Ոչ ոք նրանց դա չի ասում, ծնողներն էլ ամեն ընտանիքում չէ, որ ասում են։ Շատ երեխաներ չգիտեն այդ մասին։ Այսքան վերլուծաբաններ ու քաղաքագետներ են խոսում, ով ասես՝ խոսում է, ասում են՝ վստահություն, երաշխավորություն։ Դրանք ինչո՞վ են չափվում՝ ո՛չ կիլոգրամներով, ո՛չ մետրերով, ոչնչով չի չափվում։ Դա մի կատեգորիա է, որը բխում է մեր հոգուց, ոչ թե մարմնից։ Երբ Ալիևին ես լսում, նրա հոգուց աղբ է դուրս գալիս, թափվում դեպի մեզ։
Ցանկացած ճգնաժամային իրավիճակում եկեղեցու առաքելությունը միշտ եղել է համախմբողի դերը ստանձնելը, և այսօր էլ հայոց եկեղեցին իր կոչերով ու պատգամներով փորձում է համախմբել աշխարհասփյուռ հայ ժողովրդին Արցախի հիշողության և առհասարակ ազգային խնդիրների շուրջ։
Ցանկացած իշխանավոր երազում է, որ պատմության մեջ իր անունը մնա՝ որպես հաղթանակած։
Այս իշխանությանը ժողովուրդը չի հետաքրքրում։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունն անձնականացված է, և տեսանելի է, որ այն առաջնորդվում է իր անձնական շահերով։ Ժողովուրդը, մարդը նրան չեն հետաքրքրում։ Ինչ մտածում է, ինչ խելքին փչում է, որ րոպեին ինչ ուզում է՝ անում է, և իրեն ամբողջությամբ դուրս է դրել օրենքից։
«Գտնված երազ» հրաշք մուլտֆիլմի հերոսի կյանքում ոչինչ չի փոխվում, որովհետև նա իր գիշերն է կորցրել, բայց նոր սերնդի ներկայացուցիչ չքնաղ աղջկա միջոցով իր համար վերջապես հայտնաբերում է գիշերը և քնում է։ Դժվար է ասել՝ այս մուկիկների ձեռքից ով է բռնելու, բայց լավ կլիներ՝ նոր սերնդի ներկայացուցիչները սրանց տանեն և ցույց տան, որ գիշերը կարելի է քնել։ Սրանք հիմա նույնիսկ չեն էլ քնում, վախենում են քնելուց։ Սրանք սերը կոտրել են մեր մեջ։ Այսպես է, որովհետև սխալ ընտրություն ենք արել, ու հիմա շանս կա, որ մեր ազգի ինչ-որ տոկոս կարող է ևս մեկ անգամ սխալվել։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման կարծիք հայտնեց դերասան Լևոն Հարությունյանը։
Այն, ինչն ինքնակոչ հեղափոխականները ներկայացնում են որպես «ժողովրդավարություն», իրականում ժողովրդավարություն չէ, այլ դրա կեղծ, պարզունակ և չաշխատող պատրանքն է։
Պարագլխի վարքագծին տրամաբանական բացատրություն տալն անհասանելի է շատերի համար, քանի որ Հայաստանի իշխող քաղաքական փորձը երբեք չի առնչվել այն եզակի և կործանարար երևույթին, որն աշխարհում հայտնի է որպես պոպուլիզմ։
Փաշինյանի ասուլիսի ամենակարևոր նորությունն այն էր, որ նա միջանցքն արդեն հանձնել է։ Փաշինյանի հիմնական խնդիրը ոչ թե Հայաստանը լուծարելն է, այլ իր՝ իշխանության մնալը, և եթե դրա գինը Հայաստանի լուծարումն է, ինքը դրան դեմ չէ։ Նրա գերխնդիրը պաշտոնում մնալն է։ Ժամանակ առ ժամանակ նրա երաշխավորները փոխվում են։
Ինչո՞ւ վերջին յոթ տարիների ընթացքում ոչ ոք պատասխանատվության չի ենթարկվել իբր տեղի ունեցած «թալանի» համար։
Պարագլխի ցնորամիտ և հակապետական ցնորքների վրա հիմնված «Իրական Հայաստանը» պոպուլիզմի ծայրահեղ ու առավել այլանդակ դրսևորում է։
«Ամեն ինչ շատ պարզ է, քաղաքական վերլուծաբան կամ Նոստրադամուս պետք չէ լինել՝ դա հասկանալու համար։ Նիկոլը և տարբեր ուսապարկեր ասում էին, թե Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում անգամ մեկ միլիմետր մեր իրավազորությունից դուրս չի լինելու։ Աբու Դաբիում այդ բլեֆն էլ կոտրվեց։ Ինչ կդնեն անունը՝ էական չէ, «Խաղաղության խաչմերուկ», թե մի այլ բան՝ արդյունքը մեկն է՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ջարդվելու է Սյունիքի ողնաշարը, տրվելու է հսկայական տարածք, որը չի լինելու ՀՀ իրավասության և ինքնիշխանության ներքո։ Իսկ թե ինչ է լինելու մի քանի ամիս անց, դեռևս ամիսներ առաջ զգուշացրել էին ԱՄՆ հայամետ սենատորները։ Բայց այս փուլում կրքերը շատ չեն բորբոքի»։
Բոլորս հիշում ենք Ալիևի կրկնվող հայտարարությունները Հայաստանի Սահմանադրությունն ու Անկախության հռչակագիրը փոխելու մասին։
Արդեն մի քանի ամիս է՝ պարագլուխը սանձազերծել է մտահոգիչ մի արշավ՝ ուղղված Հայաստանի ազգային ինքնության ամենասրբազան խորհրդանիշներից մեկի՝ Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ։
«Ասում են՝ Հայաստանի հաղթանակն այն է, ինչը տեղի է ունեցել պատերազմի և Արցախի կորստի հետևանքով։ Ակնհայտորեն վարկաբեկվում է արցախյան շարժումը, այն ներկայացվում է՝ որպես ՀՀ-ի անկախության դեմ ինչ-որ ԿԳԲ-ական նախագիծ։ Եթե անգամ մենք ենթադրենք, թե այն իրոք ԿԳԲ-ական նախագիծ էր, Հայաստանն այդ նախագծում դուրս է եկել հաղթանակած՝ թե՛ վարկանշային, թե՛ հասարակական էներգետիկայի, թե՛ մնացած բոլոր առումներով։ Տեսնում ենք, որ նախընտրական տրամաբանության մեջ, երբ այլ ասելիք չկա, արվում է այս փոխակերպումը։ Եվ այս վտանգները ոչ միայն քաղաքական, այլև բարոյական և արժեքային դաշտում են, երբ հաղթանակն ու պարտությունը տեղերով փոխվում են»,- նշեց հանրային գործիչը:
Թե որտեղով է անցնում Հայաստան-Ադրբեջան սահմանը, վաղուց է հայտնի, քանի որ ԽՍՀՄ ԶՈՒ Գլխավոր շտաբն այն հաստատել ու վավերացրել է դեռևս 1970-ականներին։
Նիկոլ Փաշինյանը չի կարող որոշել, թե հանուն ինչի են զոհվել բոլոր այն տղաները, ովքեր իրենց կյանքը տվել են արցախյան առաջին, ապրիլյան և 44-օրյա պատերազմներում, նաև այս ամբողջ ընթացքում տեղի ունեցած բոլոր միջադեպերի հետևանքով։
Ցանկացած գործողություն սկսելուց առաջ պետք է տրվի իրավիճակի համարժեք գնահատական, իրերն էլ կոչվեն իրենց անուններով։ Հայաստանում թուրք-ադրբեջանական օկուպացիոն ռեժիմի կոլաբորանտ իշխանություն և կառավարություն է։ Այսինքն, այս իշխանությունները սպասարկում են այդ պետությունների պետական շահերը ՀՀ-ում։ Սա նշանակում է, որ ՀՀ-ն գտնվում է արտաքին կառավարման ներքո։
Վեհարանի վրա գրոհը նմանը չունեցող դեպք է, առավել ևս՝ հայկական պետականության պայմաններում։ Դա իրերի բնությունից դուրս ընկնող երևույթ էր, ծայրահեղ մի ակտ, որն իր արձագանքն ունենալու է դեռևս երկար։ Այն ամենը, ինչը երբևէ չի եղել, և մեկ անգամ տեղի է ունենում, դրա արձագանքը և բացասական հետևանքներն անհրաժեշտ է լինում վերացնել տասնամյակների ընթացքում։
Առաջիկա խորհրդարանական ընտրությունները մի հերթական, ստանդարտ օրակարգ չէ՝ որևէ հիմար լուսանկարի, Մարիամ Փաշինյանի քթի կամ զգեստի պես։
Այսօր պետությունը զավթված է առանձին վերցրած մի խմբավորման կողմից։
«Միայն առաջվա երեք նախապայմանները չեն դնելու սեղանին, որոնցից մեկն արդեն կատարված է՝ Արցախը հանձնված է Ադրբեջանին, մնացել են երկուսը, որոնց մասին մերոնք արդեն խոսում են։ Թուրքերն այլ նախապայմաններ էլ են դնելու։ Միայն Ադրբեջանը չէ, որ ասում է՝ Հայաստանը, այսպես կոչված, «Արևմտյան Ադրբեջան» է, Երևանը՝ Իրևան։ Նույնը թուրքերն են ասում, նրանք ավելի քան հարյուր տարի է՝ Գյումրիի և այդ տարածաշրջանի վրա աչք ունեն։ Վաղը նրանք մեր առջև Գյումրին հանձնելու խնդիր են դնելու»,- ամփոփեց Տիրան Լոքմագյոզյանը:
Այն ամենը, ինչ այսօր կատարվում է, ազգային նկարագրի խնդիր է, մենք պետք է ախտորոշում դնենք, որ ձերբազատվենք այս ախտից, բայց շարունակում ենք այստեղից-այնտեղից քաղաքական շահաբաժիններ կորզել։
ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված է Արցախն այլ պետության կազմում ճանաչելու արգելքը։
44-օրյա պատերազմից հետո մենք կանգնել ենք ծանր մարտահրավերների առջև՝ իրենց հետևանքներով։ Դա առհասարակ հայկականության դեֆորմացիան է՝ որպես ինքնության կորուստ։ Այս գործընթացում միակ գործուն կառույցը, որը փաստացի կանգնած է ինքնության պաշտպանության ակունքներում, Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին է։ Այն, մեծ հաշվով, խոչընդոտում է Հայաստանի դեմ ուղղված տարածաշրջանային զարգացումներին ու գործընթացներին, որոնք հիմնականում առաջ են մղվում թուրք-ադրբեջանական դաշինքի կողմից։ 168TV-ի «#ՕրաԽնդիր» հաղորդման ժամանակ նման կարծիք հայտնեց ՀՀ ԱԺ նախկին պատգամավոր, արևելագետ Գոռ Գևորգյանը:
Հետպատերազմյան հինգ տարվա ընթացքում մի շարք խայտառակությունների ականատես եղանք։
2018-ից սկսած՝ ամեն առիթով Փաշինյանը մեղքը բարդել է ուրիշների վրա, միայն թե ինքը մեղավոր չլինի։
«Շատ խելացի պետք չէ լինել այս ամենը հասկանալու համար։ Փաշինյանն այս ամենը գիտե, տեսնում է։ Ի՞նչ պիտի անի որևէ երկրի ղեկավար, եթե իր երկրի դեմ նման սպառնալիքներ կան։ Եթե հանգիստ ժամանակ երկրի ներսում հակասություններ կան, և դա բնական է, սպառնալիքի դեպքում պետք է համախմբվել։ Եթե երկրիդ կենաց-մահու վտանգ է սպառնում, դու բոլոր միջոցներով պետք է համախմբես, դա քո շահն է։ Ի՞նչ է անում Փաշինյանը՝ ճիշտ հակառակը։ Ուրեմն՝ նա մեր երկրի ղեկավարը չէ, որքան էլ դա դժվար է պատկերացնել»,- ամփոփեց Մարինե Պետրոսյանը:
Երբ մենք վերլուծում ենք իրավիճակը, կարծես մեր կյանքի վերջին պատնեշն է մնացել, և խնդիրը գոնե այդ խրամատը պահելն է, մինչև կկարողանանք ուժերի վերահավաքում իրագործել և այդպիսով, ի վերջո, այս իրավիճակի լուծումները գտնել։
Մեզանում պատերազմի պայմանական բացակայությունն ընկալվում է՝ որպես խաղաղություն, բայց դրանք տարբեր բաներ են։
Պետք չէ ժողովրդին մեղադրել, քանի որ այն ղեկավարվող է։ Եթե ժողովրդի մեջ դրսևորվում են հոռի երևույթներ, թերություններ, վախ, անտարբերություն, մեղավորը ղեկավար ուժն է։ Խոսքը միայն իշխող ուժի մասին չէ։
