2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունն ընթերցելիս ծագող առաջին հարցն այն է, թե ի՞նչ մանդատով են ռուս խաղաղապահները մուտք գործում Արցախ։
«Փաշինյանը հրեշացնում է ոչ միայն բանակը, այլև կամավորությունը։ Ընդհանրապես, կամավորությունն ամբողջ աշխարհում համարվում է արժեքավոր գործունեություն, կամավորն իր ժամանակն ու ռեսուրսը զոհաբերելով՝ անում է մի բան, որը չի կարողացել անել այս կամ այն մարմինը կամ կազմակերպությունը»։
Առանց Արցախի՝ հայ-ադրբեջանական հարաբերություններ չեն կարող լինել։
Օտարների կոշիկ լիզելուց խոսող Փաշինյանն իշխանության գալու առաջին իսկ օրերից Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը հանձնել է այլոց, նախ՝ Արևմուտքին և Ռուսաստանին, հիմա արդեն՝ Թուրքիային։
«Նա ասում էր՝ մենք հպարտանում ենք, որ փակում ենք Թուրքիայի ճանապարհը դեպի թուրքական աշխարհ, և այդ պատճառով նրանց հետ պատերազմի մեջ ենք, ու հարցնում էր՝ ինչո՞ւ ենք դա անում, եկեք դա չանենք, ճանապարհ տանք, թող գնան։ Քսան և ավելի տարի առաջ իրենք այս մասին ուղիղ գրում էին։ Մենք տեսնում ենք, որ նրանք եկան իշխանության, և այն, ինչ ասում էին, իրականացավ։ Դրա համար դժվար է պնդել, թե սա զուգադիպություն էր, չգիտեին, այսպես ստացվեց, և այլն»:
Արդեն չորս տարի է՝ ներընդդիմադիր կոնսենսուս չկա, և ծանր ու տխուր է արձանագրելը, որ պարագլուխը կարող է իրեն թույլ տալ ցինիկ տոնով խոսել ընդդիմության և առհասարակ իր հետ անհամաձայն մարդկանց մասին։
Հայաստանյան բազմաշերտ ընդդիմության հռչակված նպատակը շարունակում է մնալ Փաշինյանի հեռացումը, և այդ ճանապարհին, ինչպես հենց իրենք են պնդում, ոչինչ չեն խնայի։
«Վերջին տասնամյակում աշխարհն արագորեն փոխվում է։ Կարելի էր կանխագուշակել շատ բան, օրինակ՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմը։ Երևում էր, որ ընկնում ենք մի վիճակի մեջ, երբ շատ նուրբ քաղաքականություն պետք է վարել։ Բայց դրա փոխարեն եկավ մի մարդ, որը միայն և միայն իր իշխանությունը պահելու համար է քաղաքականություն վարում։ Այսօր էլ այն ամենը, ինչը նա անում է, ոչ թե կանխում է պատերազմը, այլ ավելի հեշտ է դարձնում դիմացինին իր ուզած պատերազմն սկսելը»,- ամփոփեց ընդդիմադիր գործիչը:
Եթե դիտարկենք վերջին չորս տարվա ընդդիմադիր պայքարի հանգրվանները, ակնհայտ է, որ երբ կա ձևակերպված փողոցային պայքար, կարելի է գեներացնել նաև խորհրդարանական ճգնաժամ։
Փաշինյանը դավադրաբար վաճառելու է հնարավոր ամեն ինչ, ցինիկաբար ասելու է՝ Սյունիքը մեր ինչի՞ն է պետք, դա էլ տանք։
Իհարկե, նայած մարդ, բայց հիմնականում երբ ինքդ քեզ հետ մենակ ես մնում, քեզ կարող է տիրել ապատիան և ինքնախաբեությունը, մանավանդ այս օրերին։ Հիմա արդեն ընդունված է ասել՝ 2018-ից կամ 44-օրյա պատերազմից հետո կարծես ինչ-որ սահման դնենք։ Բայց այդ սահմանները պետք է փոքր-ինչ հետ տանել և տեսնել, թե այդ ապատիան երբվանից է գալիս։
«Մարդիկ խոսում են մի բանից, որից չեն հասկանում, օրինակ՝ պնդում են, թե միջազգային հանրությունն ինչ-որ բան ընդունում է, ինչ-որ բան՝ ոչ։ Միջազգային հանրություն չկա։ Մենք շատ միամիտ ժողովուրդ ենք, հարյուրավոր տարիներ խոսում ենք միջազգային հանրության մասին, բայց այդպիսի բան չկա։ Մեր աչքերի առջև ՄԱԿ-ը, որը միջազգային հանրության բարձրագույն ատյանն է, չորս անգամ պաշտոնապես, տարբեր ձևերով ընդունել է, որ Գազայում տեղի է ունենում ցեղասպանություն, զոհերի թիվը, որոշ հաշվարկներով, 150 հազարի է հասնում, ու թեև պաշտոնապես ասում են՝ 45 հազար, բայց շատ ավելին է»։
Հայաստանում իրավական վոլյունտարիզմ է, իշխանությունն ուզածին հասնելու համար շրջանցում է օրենքները։
Ո՛չ պատերազմի ընթացքում, ո՛չ էլ դրանից հետո Հայաստանը չկարողացավ ապահովել մեր դաշնակիցների աջակցությունը, և նրանք ձեռքերը լվացին արցախյան հիմնահարցի քաղաքական կարգավորման հարցում։
«Երեսուն տարի շարունակ ի՞նչ հակադրության կամ երկիշխանության խնդիր է եղել մեր Անկախության հռչակագրի և Սահմանադրության միջև, որ ոչ ոք չի զգացել դա՝ ո՛չ գիտնականները, ո՛չ էլ իրենք են բարձրաձայնել այս տարիների ընթացքում, չեն ասել, թե մեր երկրում կա սահմանադրական երկիշխանություն՝ Անկախության հռչակագիր և Սահմանադրություն, Անկախության հռչակագիրն էլ իբր կարող է խժռել Սահմանադրությունը։ ՍԴ-ն ինքը խժռեց մեր Անկախության հռչակագիրը, հատուկ կարծիք գրողներից մեկը ճիշտ էր, և ՍԴ-ի այդ որոշումը սկզբունքորեն անթույլատրելի և իրավական հիմքերից զուրկ մոտեցում է»։
Դատական իշխանությունը պետք է նախևառաջ հարգի ինքն իրեն և չընդունի գործադիր իշխանության և նրա ղեկավարի ցուցումները, հանդիպումների հրավերները, որքան էլ դա վախ առաջացնի։
Փաշինյանը պատրաստ է ավելացնել ճնշման ուժն ընդդիմադիր բոլոր ալիքների դեմ, քանի դեռ դրսից աջակցություն ունի։
Ինքնիշխան պետությունը մեկ այլ պետության հրահանգով Սահմանադրություն չի փոխում կամ սեփական Անկախության հռչակագրին դեմ չի գնում։ Որտեղի՞ց մեր երկրին ինքնիշխանություն՝ նման որակներով իշխանության պարագայում, և ինչպե՞ս են իրենք իրենց ինքնիշխան համարում, երբ երկրի գլխավոր ատրիբուտները և օրենքը պատրաստ են փոխել թշնամի պետության հրահանգով։
Պատերազմի ավարտից չորս տարի անց այդպես էլ պաշտոնական գնահատական չի տրվել Շուշիի անկման փաստին, չկան պաշտոնապես մեղադրվող անձինք։
«Այս էլիտան, այո՛, պետք է պատժվի ժողովրդին ստրկացնելու համար, և կեղեքող այս էլիտան պետք է փոխարինվի առաջնորդող էլիտայով»։ Այս խոսքերն արտաբերելիս Փաշինյանն արդեն երեք տարի իշխանության էր։
Փաստն այն է, որ Սահմանադրական դատարանն իրականացնում է սահմանադրական արդարադատություն, այսինքն՝ մենք ունենք դե յուրե սահմանադրական արդարադատություն իրականացնող Սահմանադրական դատարան, որի որոշումներն ուժի մեջ են մտնում հրապարակման պահից։ Մեծ աղմուկ բարձրացրած որոշումն առնչվում է հայտնի կանոնակարգին, դրանով նախատեսված և սահմանված պարտավորություններին է վերաբերում։
Փաշինյանը համարում է, որ լուծել է Արցախի հարցը՝ ազատվելով այդ «բեռից», մնում է հանել ռուսական ռազմաբազան:
Այն, որ Փաշինյանը դահիճ է և դավաճան, Ազգային ժողովի ամբիոնից ամբողջապես ընդունել է հենց ինքը՝ Փաշինյանը:
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման և սահմանագծման հանձնաժողովների կանոնակարգը կամայականություն է ստեղծում՝ կսահմանազատեն և կսահմանագծեն այնպես, ինչպես ուզում են։
Ի՞նչ կարգի ելույթ պիտի ունենար Փաշինյանը, որ որևէ մեկը նրան լուրջ ընդուներ։ Նրան լուրջ չընդունելու խնդիրն այնքան է խորացել, այնքան երկար տևողություն ունի, որ անգամ լավ տեքստի դեպքում ՄԱԿ-ի ամբիոնը նրան չէր փրկելու։
Իշխանության անհամարժեքությունը մատնում է նրանց նյարդայնությունը, չեն կարողանում թաքցնել սեփական վախերը:
Հիմա ոչ թե ընդդիմադիր, այլ համաժողովրդական պայքարի ժամանակն է, նպատակն էլ ոչ թե իշխանափոխությունը պիտի լինի, այլ հայոց պետությունը փրկելը։
«Մեզ որևէ մեկը պարտական չէ, մանավանդ որ, Արևմուտքը պատերազմական վիճակում է Ռուսաստանի հետ, իսկ մենք Ռուսաստանի դաշնակիցն ենք։ Նրանք, ընդհակառակը, պետք է մեր նկատմամբ շատ վատ տրամադրված լինեին, բայց բարեբախտաբար, իրավաքաղաքական ինչ-որ քայլեր արեցին, որոնց դրական ներգործությունն անառարկելի է։ Ճիշտ է, Մինսկի խմբի մյուս երկու համանախագահներն իրենք չպահանջեցին, որ Մինսկի խումբը գործի, բայց դա նույնպես հետևանքն է նրա, որ այստեղից ասում էին՝ երկկողմ կբանակցենք, կամ էլ՝ Ռուսաստանի դերակատարումը բավական է»։
Որքան էլ զանազան գործիչներ պնդեն, թե ժողովուրդն անտարբեր է, ժողովուրդն այս ընթացքում քանիցս ապացուցել է, որ արթնացել է և հանրային մեծ ճնշմամբ պատրաստ է վճռականորեն մերժելու այս իշխանություններին։
Լրանում է Արցախի ամբողջական հայաթափման և բռնազավթման առաջին տարելիցը։
