Դե հրապարակի՛ր, ի՞նչ թուղթ է, ո՞վ է քեզ թույլ տվել, ի՞նչ ես բանակցել. ՊԵՏՔ Է ՎՌՆԴԵԼ. Վահե Հովհաննիսյան

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի համահիմնադիր Վահե Հովհաննիսյանն է։

Հարցազրույցի հիմնական թեզերը՝ ստորև.

Փաստ է այն, որ մենք այսօր չգիտենք՝ Ալիևի հետ ինչ են պայմանավորվել, խոսքն ինչ փաստաթղթի մասին է։ Ստացվում է՝ մեկ հոգի որոշել է պատմական հրեշավոր որոշում կայացնել, ու ոչ ոք, անգամ քաղաքական ուժերը չգիտեն դրա բովանդակությունը։ Երկրորդ փաստն այն է, որ արևմտյան քաղաքական դերակատարները մեզ արդեն շնորհավորում են խիզախ զիջումների համար։

Ադրբեջանը բանակցում է իր պետության ստրատեգիական շահերի համար, իսկ Փաշինյանը՝ իր իշխանության վերարտադրության ինդուլգենցիան ստանալու համար։

Փաշինյանը գիտի, որ ինքը վերարտադրվելու շանս չունի, ու հիմա փոխել է ընտրվելու պայմանները։ Ծայրահեղ ֆեյք ընտրության առաջ է կանգնեցնելու մեր ժողովրդին, ասելու է՝ բանակցել եմ, հասել եմ այն կետին, որ Ադրբեջանը համաձայնել է թուղթ ստորագրել, կընտրեք ինձ՝ կլինի խաղաղություն, չէ՝ չէ։

Ի՞նչ կատարվեց բանակցային փաստաթուղթը համաձայնեցնելու մասին բացահայտումից հետո Հայաստանում… Ոչի՛նչ… Երևանն ապրում է իր կյանքով։ Սա է ամենավտանգավորը: Քաղաքական ուժերը պատրաստ չէին սրան, ժողովուրդը չի ընկալում մինչև վերջ՝ ինչ է կատարվում։

Վռնդման պրոցես է պետք գեներացնել հիմա։ Ի՞նչ ես բանակցել, ո՞վ է քեզ թույլ տվել։ Խոսելու ձևը նայե՛ք։ Գնացել է պատմական զիջումների, դրա մասին պատմում է իմիջիայլոց, ՔՊ գրասենյակի՝ շենքի պատի տակ, կուչ եկած, մի քանի լրագրողի ներկայությամբ։

1000 տարի էլ անցնի, հիշվելու են այն անունները, ովքեր համաձայնել են մտնել այդ «թղթի» տակ։ Թող Անվտանգության խորհրդի անդամներն իրենք իրեն հարց տան՝ պատրա՞ստ են մտնելու դրա տակ։ Ի դեպ, Փաշինյանն արդեն գցել է պատասխանատվությունը նրանց գրպանը։

Փաշինյանն Ադրբեջանին միայն մի խնդրանք-պահանջ է ներկայացրել՝ օգնել իրեն վերընտրվել, մնալ վարչապետի պաշտոնում, ինչին Ադրբեջանը սիրահոժար համաձայնել է։ Բայց քանի որ Ադրբեջանից չեն կարող կոչ անել ընտրել Փաշինյանին, դա անում են Սահմանադրության փոփոխության պահանջի, այլ պահանջների միջոցով։ Էն, որ ասում էր՝ միջնորդներին հանեմ բանակցություններից, դա նրա համար էր անում, որ կարողանա ուղիղ խոսել Ադրբեջանի հետ։ Եթե չկա զսպող մեխանիզմ, ամեն ինչին էլ կարող է համաձայնել։

Փաշինյանին փայլուն հաջողվել է մեր պետության կարգավիճակն իջեցնել փախստականների ճամբարի մակարդակի։ Մենք վերածվել ենք դիմադրողականությունից զուրկ 2.8 միլիոն փախստականի ճամբարի։ Դրա համար մենք ադեկվատ ռեակցիա չենք տալիս։ 15-20 տարի առաջ որևէ ղեկավար նման բան ասեր, Երևանը կպայթեր։ Հիմա սա ինչ ասես՝ ասում է, հանձնում, Երևանը հանգիստ է։ Ու ետևից գալիս են հաջորդ պահանջները։ Ու ժողովուրդը չի դիմադրում։ Սա է աղետալին:

Հայ հասարակությունը չի հասկանում՝ ինչ է կատարվում։ Մարդիկ ատոմիզացված ապրում են։ Դրա համար պետք է ընդդիմության հայացքների ֆունդամենտալ փոփոխություն։ Դրա համար նախ պետք է վերջ տալ ներքին գզվռտոցներին, ու սա պետք է լինի հասարակական պահանջ։

Եթե ռուս-ուկրաինական կարգավորման արդյունքում ռուսական գազի հոսքերը վերականգնվեն դեպի Եվրոպա, Ադրբեջանի հռետորաբանությունը կփոխվի։

Հիմա, երբ կա փայլուն հնարավորություն, որ ռուս-ամերիկյան մերձեցման արդյունքում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի բանակցային ձևաչափը վերագործարկվի, այս մարդն Ալիևի հետ խոսում է դրա փակման մասին։ Ղարաբաղի շքեղ քաղաքները կործանվում են, կարող ենք այս պահին գոնե դա կասեցնել։ Չի անում, փոխարենը՝ միջազգային դատական հայցերն է հետ քաշում Ալիևի պահանջով։ Եթե այս մարդու սուպեր իդեան իշխանության մնալն է, մեր սուպեր իդեան պետք է լինի նրան վռնդելը։

Եթե Նիկոլ Փաշինյանը հաղթի Գյումրիի ընտրություններում, հաջորդ օրն Ադրբեջանի պահանջներն ավելանալու են։ Հետևաբար՝ մեր ժողովուրդը պետք է հասկանա, որ մարտի 30-ի ընտրություններին ձայն պիտի տա որևէ ընդդիմադիր թեկնածուի, ում ուզում է, միայն ոչ ՔՊ-ին ու նրա թեկնածուին։

Անցյալ շաբաթվանից Գյումրիի քաղաքապետի ընտրությունները լրիվ այլ երանգ ստացան։ Գյումրիի ընտրությունները քաղաքապետի մասին չեն, դա հայ ժողովրդի արձագանքն է լինելու ադրբեջանական պահանջատիրությանը։

Մենք պետք է հասնենք այն բանին, որ Հայաստանի ապագա սոլիդ իշխանությունը կարողանա խոսել հայ հանրության հետ մինչև իր իշխանության գալը։ Պետք է հասնենք այն բանին, որ Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրը ստորագրի ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանը, այլ Հայաստանը։ Դրանք խիստ տարբեր բաներ են՝ տարբեր բովանդակությամբ։

Պարտվողը միշտ մենակ է մնում։ Եվ Զելենսկին, այդ շքեղ երկիրը տանելով վթարի, կործանելով պետությունը, մնաց մենակ։

3 տարի առաջ Փաշինյանը Հարավային Կովկասում ռեգիոնալ ոստիկանի դերում տեսավ Թուրքիային՝ հավատալով, որ ռուս-ուկրաինական հակամարտության մեջ Ռուսաստանը պարտվում է։

Ոչ իշխանական տարբեր թևերի էմիսարներ հաճախ են գնում Մոսկվա, բայց կարևորը Մոսկվա գնալը չէ, այլ ասելիքդ հստակ ձևակերպելը։ Հայաստանի հաջորդ իշխանության կարևորագույն ֆունկցիան լինելու է ռուսների հետ դիալոգի ձևակերպումը։ Դու պիտի հստակ ասես՝ ինչ ես ակնկալում ռուսներից։

Մեր ամենամեծ մեղավորությունն այն է, որ մենք չկարողացանք մեր ժողովրդին բացատրել, որ ամենաողբերգական տարեթիվը մեզ համար 2020թ․ սեպտեմբերի 27-ն է։ Այդ պատերազմը չպետք է լիներ, բանակցությունները նախորդ տարիներին միտված էին նրան, որ այդ պատերազմը չլինի, իսկ այն ոչ միայն չեղավ, այլև այդ զարհուրելի պատերազմը բերածները՝ Փաշինյանը և ՔՊ-ն, մնացին իշխանության։

Ենթադրենք՝ «փայլուն» փաստաթուղթ է, հրապարակե՛ք, տեսնենք։ Կարող է գնում ենք, մի հատ էլ խմում ենք, ասում ենք՝ էս ինչ լավն էր։ Ինչո՞ւ չես հրապարակում։ Բացեք, տեսնենք՝ ինչ է գրված։ Կարող է՝ աշխարհի ամենալավ փաստաթուղթն եք բերել։ Դե հրապարակե՛ք։ Հանրությունը փողոց պիտի դուրս գա հենց այս պահանջով։ Թող հրապարակեն այդ թուղթն ու նաև հարակից թղթերը, հասկանանք՝ էլ ի՞նչ են պահանջում Ադրբեջանից, էլ ի՞նչ են զիջում սրանք։

Չես կարող հանգիստ նստել տանը և սպասել 2026թ.-ի ընտրություններին։ Սա 3-4 օր առաջ մեզ համար ստեղծել է լրիվ նոր իրականություն։ Երևանի ակտիվությունը պետք է շեշտակի բարձրանա։ Էդ դեպքում թիմում կսկսվի խժդժություն, ԱԽ անդամներից ոմանք կասեն՝ էս ինչի՞ տակ ես մեզ մտցնում։

Այնպիսի աղետալի զիջումների են գնացել և գնում, որ հաջորդ եկող իշխանությունը կարող է հայտնվել ծանրագույն իրավիճակում․ դրա դեմը մենք այսօրվանից պիտի առնենք, որովհետև այս իշխանությունը հեռանալուց առաջ կարող է ամենավատ բաներն անել։

Ցավոք, Ղարաբաղի անկումից հետո մեր Ազգային ժողովը սկսեց հանգիստ աշխատել։ Որոշ մարդիկ հերթագրվում էին, «պարոն Փաշինյանին» հարցեր էին տալիս։ Դա մեսիջ է մարդկանց, որ՝ ի՞նչ է եղել, որ… Չի՛ կարող Պառլամենտը նույն ձևով աշխատել Ղարաբաղի անկումից հետո։ Մեր վարքագծով պիտի ցույց տանք՝ երկրում բան է փոխվել։ Ղարաբաղ կորցնելուց հետո անգամ որոշ մտավորականներ են սկսել քծնել այս իշխանությանը։