Իբրև թե «պայքարում» էին խաղամոլության դեմ. նոր ռեկորդներ՝ 9 ամսում՝ 4,2 տրիլիոնի խաղադրույք, 300 միլիարդով ավելի, քան 2021թ. ընթացքում

Տարեսկզբին կառավարության նախաձեռնությամբ Ազգային ժողովը փոփոխություն կատարեց «Գովազդի մասին» օրենքում և արգելեց հայաստանյան զանգվածային լրատվամիջոցներով ու համացանցով իրականացվող շահումով խաղերի գովազդը։ Տոտալիզատորների գովազդը թույլատրվեց միայն սահմանափակ տարածքներում։ Ականջահաճո ձևակերպումներ էին տալիս, իբրև թե հասարակությանը այդպիսով հեռու են պահում խաղամոլությունից:

«Հաշվի առնելով ինտերնետ շահումով խաղերի ծավալների աճի արդյունքում (աշխարհում նման աճեր չեն գրանցվում) աճող խաղամոլության ռիսկերը, ինչպես նաև շահումով խաղերի, խաղատների և խաղասրահների նկատմամբ վարվող խտրական պետական քաղաքականության բացառմամբ պայմանավորված, անհրաժեշտություն է առաջացել համապատասխան փոփոխություն և լրացումներ կատարել «Գովազդի մասին» ՀՀ օրենքում»,- իր նախաձեռնությունն այսպես էր հիմնավորել կառավարությունը՝ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ:

Նախաձեռնության արդյունքում ակնկալվում էր «հասարակության խոցելի խմբերին զերծ պահել մոլեխաղերով հրապուրվելու վտանգից՝ հաշվի առնելով բնակչության սոցիալական վիճակը և մոլեխաղերով հրապուրված անձանց կողմից իրենց և իրենց ընտանիքներին նյութական ծանր դրության հասցնելու հաճախ հանդիպող իրողությունը»։

Այն ժամանակ իշխանության ներկայացուցիչները բոցաշունչ ելույթներ էին ունենում, թե շահումով խաղերի գովազդն արգելելով՝ պայքարում են խաղամոլության դեմ, որը մեր երկրում հասել է ռեկորդային չափերի և դարձել է չարիք հասարակության լայն խավերի համար։

«3,2 տրիլիոն դրամ. այս թիվն այնքան շոկային է, որ երեկվանից շատերն արդարացի մտահոգությամբ քննարկում են այն, իսկ որոշ մարդիկ անգամ կասկած են հայտնում, որ այն ճիշտ է։ Այո՛, վրիպակ չկա։ Պաշտոնական տվյալների համաձայն, որոնք կազմվել են հենց ոլորտում գործող ընկերությունների հաշվետվությունների հիման վրա, 2021թ. առաջին 11 ամիսներին խաղացողների կողմից գնված միավորների կամ կատարված խաղադրույքների ընդհանուր գումարը կազմել է շուրջ 3,2 տրիլիոն դրամ։ Ավելի կոնկրետ՝ 3 տրիլիոն 171,7 մլրդ դրամ։ Եվ սա՝ դեկտեմբերը չհաշված»,- խաղային բիզնեսի գովազդն արգելելու կառավարության նախաձեռնությունը հիմնավորելու համար՝ հայտարարում էր ԱԺ իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Բաբկեն Թունյանը։

Ֆինանսների փոխնախարար Արմեն Հայրապետյանն էլ թվեր էր հնչեցնում վերջին տարիներին խաղադրույքների ռեկորդային աճերի վերաբերյալ՝ «2018թ. համեմատությամբ 2020թ. վերջում մոտ 6 անգամ խաղադրույքների աճ է գրանցվել, իսկ միջին խաղադրույք կատարելու քանակներն ավելացել են մոտ 3 անգամ»։

Շահումով խաղերի տարածումը կանխելու և դրա նկատմամբ հասարակության հետաքրքրությունները սահմանափակելու իբրև թե «բարի ցանկությամբ» էլ արգելեցին դրանց գովազդը։ Բայց դրանից հետո էլ խաղամոլություննու խաղային բիզնեսը մեր երկրում շարունակում է ծաղկել։

Գովազդի արգելումը, որով ուզում էին իբրև թե պայքարել խաղամոլության դեմ և ականջահաճո բառերով հիմնավորում էին դրա կարևորությունն ու անհրաժեշտությունը, փաստորեն, արդյունք չտվեց։

Թեև այն ժամանակ էլ շատերի համար պարզ էր, որ այդպես էլ լինելու է։

Այն ավելի շուտ և ավելի շատ քաղաքական քայլ էր՝ ուղղված իշխանություններին «անհնազանդ» լրատվամիջոցների դեմ, նրանց՝ եկամտի հիմնական աղբյուրներից մեկից՝ գովազդային մուտքերից զրկելու համար։ Լրատվամիջոցների զգուշացումներին, որ դա չի նպաստելու հայտարարված նպատակի իրագործմանը, չի համապատասխանում միջազգային լավագույն փորձին, և, որ այդ խաղային բիզնեսով զբաղվող ընկերությունները, միևնույն է, շարունակելու են իրենց գովազդները տեղադրել վրացական, ռուսական, ուկրաինական, թուրք-ադրբեջանական կայքէջերում, և ՀՀ պետական բյուջեն դրանից տուժելու է, իսկ մյուս կողմից՝ անդառնալի հետևանքներ է ունենալու առհասարակ գովազդի շուկայի վրա և ահռելի վնասներ է հասցնելու այս ոլորտում աշխատող կազմակերպություններին, այդպես էլ լսող չեղավ։

Օրենքն ընդունեցին, ու այսօր տեսնում ենք դրա արդյունքը։ Խաղերի նկատմամբ հասարակության հետաքրքրությունները ոչ միայն չեն սահմանափակվել, այլև շարունակել են ավելի մեծ տեմպերով աճել։

Այս տարվա 9 ամսում կատարված խաղադրույքները հասել են ռեկորդային 4,2 տրիլիոն դրամի կամ այսօրվա փոխարժեքով՝ ավելի քան 10 մլրդ դոլարի։

Ավելի լավ պատկերացնելու համար, թե սա ինչ ահռելի գումար է Հայաստանի համար, ասենք, որ այն համարժեք է մեր ՀՆԱ-ի գրեթե կեսին։

Եվ սա դեռ տարվա 9 ամիսների տվյալն է։ Ինն ամսում Հայաստանում 10 միլիարդ դոլարից ավելի խաղադրույք է կատարվել։

Մինչև տարեվերջ այդ թիվը կարող է հասնել 5,5-6 տրիլիոնի կամ 13-14 մլրդ դոլարի։

Այս տարվա 9 ամսում ավելի շատ խաղադրույք է կատարվել, քան անցած ամբողջ տարվա ընթացքում. 2021թ. կատարվել էր՝ 3,9 տրիլիոնի, այս տարվա 9 ամսում՝ 4,2 տրիլիոնի խաղադրույք, 300 միլիարդով ավելի շատ, քան անցած ամբողջ տարվա ընթացքում։

Ոչ մի կասկած չկա, որ այս տարվա վերջին էլ խաղադրույքների ռեկորդային աճեր ենք ունենալու։ Եվ սա այն պարագայում, երբ գովազդն արգելելով՝ իշխանություններն իբր թե պայքարում էին խաղամոլության դեմ։ «Պայքարում» էին խաղամոլության դեմ, իսկ այն նոր ռեկորդներ է գրանցում։

Պաշտոնական տվյալները վկայում են, որ խաղային բիզնեսն ու խաղամոլությունը Հայաստանում սկսել է ծաղկել հատկապես 2018 թվականի «հեղափոխություն» կոչված իշխանափոխությունից հետո։

2017թ. կատարվել էր 138,5 մլրդ դրամի խաղադրույք։ 2018թ. այն ավելի քան կրկնապատկվեց և կազմեց 333 միլիարդ։ Մեկ տարի հետո եռապատկվեց՝ 333 միլիարդից հասնելով 1,1 տրիլիոնի։

Անգամ 2020թ. համավարակն ու պատերազմը չեն կանգնեցրել խաղադրույքների աճը։ Այդ տարի կատարվել է՝ 1 տրիլիոն 980 միլիարդի, 2021թ.՝ 3,9 տրիլիոնի խաղադրույք։

2018-ի հեղափոխությունից հետո՝ 4 տարում կատարված խաղադրույքներն ավելացել են 28 անգամ՝ 138,5 միլիարդից հասնելով 3,9 տրիլիոնի, չհաշված այս տարվա ցուցանիշները։ Ավելին, խաղային բիզնեսում ներգրավված ամենահայտնի ընկերություններից մեկը հասարակության շրջանում հայտնի է՝ որպես «հեղափոխության քսակ»: Այդ ընկերությունն է հովանավորում նրանցից որոշների ճամփորդություններն ու արտասահմանյան վայելքները:

Այս տարի էլ դրանք ռեկորդային տեմպերով աճում են, չնայած խաղային գովազդն արգելելով՝ իշխանություններն ասում էին, թե դրանով սահմանափակում են մոլեխաղերով տարվելու քաղաքացիների հնարավորությունները։

Գովազդն արգելելով՝ խաղամոլությունը չսահմանափակեցին, բայց իրենց բուն նպատակին հասան՝ լրատվամիջոցներին զրկեցին եկամտի շատ կարևոր աղբյուրից։ Այն, ինչին իրականում ձգտում էին հասնել։  

Երբ իշխանություններն առիթը բաց չեն թողնում խոսելու խաղամոլության չարիքի դեմ պայքարելու մասին, այնքան էլ անկեղծ չեն իրենց հայտարարություններում. խաղային բիզնեսը դարձել է միջոց՝ մեծ եկամուտներ գեներացնելու համար, ինչից էլ որոշել է օգտվել Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը։

Հիմա էլ խաղամոլության դեմ «պայքարում են»՝ հարկային բեռն ավելացնելով։ Զարմանալի կլինի, եթե դրանից հետո խաղամոլությունը կրճատվեր։

Խաղամոլությունը դարձրել են միջոց՝ բյուջե փող լցնելու համար։ Կարևոր չէ, որ դրա հետևում հազարավոր խորտակված ճակատագրեր են։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ