Արարատ Զուրաբյան. Սերժ Սարգսյանի ելույթը գործարքի առաջարկ էր, որը, կարծում եմ, կընդունվի
Հարցազրույց ՀՀՇ վարչության նախագահ Արարատ Զուրաբյանի հետ
– Նախագահ Սերժ Սարգսյանը ՀՀԿ համագումարում ունեցած ելույթում նախ` հայտարարեց. «Ձևավորվել է քաղաքական ուժերի շատ հետաքրքիր և հարուստ խճանկար, որտեղ դատարկ տարածություններ գրեթե չկան: Այդ իրավիճակը լավագույնս ներկայացված է Հայաստանի խորհրդարանում, որը հանդես է գալիս որպես համապարփակ քաղաքական համակարգ»: Բայց նաև ասաց, որ կուսակցությունների զարգացման ու կայացման ճանապարհին դեռ շատ անելիքներ կան` շեշտելով` «դասական երկբևեռ քաղաքական համակարգի ձևավորման հարցերում»: Ձեր կարծիքով` ի՞նչ մեսիջներ են թաքնված այս հայտարարություններում: Ինչպե՞ս եք գնահատում նրա ելույթն ընդհանուր առմամբ:
– Կարծում եմ, իրականում Հայաստանի քաղաքական համակարգը երբևէ չի եղել այսքան լղոզված, այսքան անգաղափար ու այսքան անսկզբունք, որքան կա այսօր: Եթե քաղաքական համակարգի հագեցածության գնահատականը խորհրդարանում ներկայացված ուժերի ֆիզիկական թվաքանակն է, ապա կարելի էր եղածները բաժանել, ասենք, 2-ական կուսակցությունների և հպարտանալ, որ Ազգային Ժողովում ներկայացված են ամբողջ 12 կուսակցություններ:
Բայց դա քաղաքական հարաբերությունների, քաղաքական տարանջատման, քաղաքական ուժերին մեկը մյուսից տարբերակելու հետ կապ չունի: Քանի որ քաղաքական բովանդակությամբ այսօրվա քաղաքական համակարգ կոչվածն առավել քան միատարր է: Այո, խորհրդարանում կա բազմակարծություն, հնչում է սուր քննադատություն, երբեմն ոչ իշխանական պատգամավորների ելույթներն անգամ հուզիչ են թվում: Բայց այդ քննադատությունը լայն իմաստով սահմանափակվում է, ասեմ այսպես, դետալային, տեխնիկական հարցերով, ինչպես, օրինակ, պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգը, ասենք թե, ավտոկայանատեղիների կարմիր գծերը և այլն:
Դրանք, այո, շատ կարևոր հարցեր են, բայց միայն այդ հարցերի` բովանդակությամբ փողի և ոչ գաղափարի, ոչ սկզբունքի, ոչ կողմնորոշման հետ կապված հարցերում իշխանությունից տարբերվող տեսակետներ հնչեցնելով կարելի է միայն քարոզչական որոշակի էֆեկտներ ապահովել: Մինչդեռ սկզբունքային, Հայաստանի զարգացման, քաղաքական ու քաղաքակրթական ընտրության հետ կապված հարցերում այսօրվա ընդդիմադիրներն ու ոչ իշխանականներն իշխանությունից ավելի իշխանական են, հանրապետականներից` ավելի հանրապետական:
Իսկ չքննադատել իշխանությանը Հայաստանը քաղաքակրթական հետնախորշ տանելու, Մաքսային կամ Եվրասիական միություն մտցնելու հարցում և անհաշտ պայքար մղել մոտավորապես ավտոկայանատեղիների գծերի գույնի համար, դա, ներեցեք, ոչ այլ ինչ է, քան քաղաքական կայանիչների կամ, ինչպես հասարակության մեջ է ընդունված ասել, «պարկովչիկների» գործառույթ: Իսկ դա, որքան տեղյակ եմ, քաղաքակիրթ աշխարհում այլևս գոյություն չունեցող մասնագիտություն է:
Ինչ վերաբերում է հարցին` ի՞նչ մեսիջներ էր պարունակում Սերժ Սարգսանի ելույթը, ապա դա, ըստ էության, 2017 թվականի ԱԺ ընտրություններից առաջ խորհրդարանական ուժերին ուղղված գործարքի հերթական առաջարկն էր, գեղեցիկ ձևակերումներով փաթեթավորված առաջարկ, որը, կարծում եմ, հրապարակային դաշտում կմերժվի նույնքան գեղեցիկ հայտարարություններով, բայց կուլիսներում կընդունվի` ըստ էության: Ինչ վերաբերում է Սերժ Սարգսյանի ելույթին ընդհանրապես, ապա կարող եմ ասել, որ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ելույթների համեմատությամբ այն բավական ժողովրդավարական, քաղաքակիրթ ելույթ էր:
Իսկ դա արդեն կարելի է լուրջ ձերքբերում համարել: Ժողովրդավարական տերմիններով խոսք` ամբողջատիրական համակարգի մաս դառնալու ձգտումների ֆոնին: Իմիտացիայի ավելի բարձր կատարողականություն դժվար է պատկերացնել. Սերժ Սարգսյանը սկսում է անշրջելիորեն գերազանցել անգամ քաղաքական մտքի այնպիսի ռահվիրաների, որոնք կարողանում են բուրժուային ներկայացնել` դեմոկրատ և հակառակը:
– Իսկ Ձեր կարծիքով` ի՞նչ նկատի ուներ Ս. Սարգսյանն իր ելույթում, երբ Տավուշի մարզի Գոշ գյուղի բնակիչ Արծրուն Հովսեփյանի օրինակով հայտարարեց, որ նա չպետք է մտածի` ում և ինչպես դիմի, որ սողանքից տուժած բնակարանի հարցը լուծում ստանա, «այլ պետք է փնտրի իր շրջապատի հանրապետականին` վստահ լինելով, որ նրա օգնությամբ իր մեծ ու փոքր խնդիրները կմտնեն մշակվող և իրականացվող քաղաքականության օրակարգ»:
– Այս հայտարարության միակ դրական կողմն այն է, որ Արծրուն Հովսեփյանը գոնե հայտնի կդառնա ու իրենց տեղի իշխանությունները նրան նորմալ կվերաբերվեն` որպես իրենց շեֆի հիշատակմանն արժանացած մարդու: Հանրապետականները, որոնք, ըստ Սերժ Սարգսյանի` պետք է փոխարինեն պետական ինստիտուտներին, այսօր ամենուր են` սկսած պալատական մտավորականներից, մինչև քրեական ու պսևդոքրեական հեղինակություններ, գումարած գրեթե ողջ պետական կառավարման համակարգը:
Բայց կյանքը, կոալիցիոն գործընկերների նման, փոփոխական հատկություններ ունի: Ես տեսնում եմ այն ժամանակները, երբ իշխանությունը կորցնելուց հետո Սերժ Սարգսյանը նույն առոգանությամբ կհայտարարի` «փնտրվում են հանրապետականներ»: Խիստ կասկածում եմ, որ մեծ թվով արձագանքողներ կլինեն:
– Ս.Սարգսյանը բավական դրական արտահայտվեց նաև նորանշանակ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի հասցեին, ինչպես, ի դեպ, խորհրդարանում նրա ընդդիմախոսների մեծ մասը: Ձեր կարծիքով` ինչպիսի՞ վարչապետ կլինի Հովիկ Աբրահամյանը, և արդյո՞ք արդարացված է նրա նկատմամբ այդչափ բարձր վստահությունը:
– Հովիկ Աբրահամյանի նկատմամբ վստահությունը, ինչպես և նրա հրապարակային գործունեությունը շատ նման է հայկական ավանդական ընտանիքներում հարգանքի արժանացող թամադայի նկատմամբ վստահությանը: Մանավանդ, եթե թամադան ինքն է լցնում բոլորի գավաթները: Որքան էլ ցավալի է, Հայաստանը կառավարվում է նման մակարդակով: Ու երևի պատահական չպետք է համարել, որ Հովիկ Աբրահամյանի առաջին նախաձեռնություններից մեկը նախկին վարչապետների ակումբ ստեղծել էր:
Իհարկե, ֆորմալ առումով դրա ստեղծման նպատակներն այլ են ներկայացվում և բավական գեղեցիկ են հնչում, բայց կարծում եմ` այդ քայլի ենթագիտակցան մղումն ակումբի, ակումբային մտածողության հանդեպ այսօրվա իշխանությունների անդիմադրելի սերն է:
Իսկ Հայաստանում, ինչպես պարզվեց վերջերս, ակումբների նկատմամբ թուլություն ունեն ոչ միայն նրանք, ովքեր ըստ ընկալման` պետք է ունենային, այլև նրանք, ովքեր պետք է որ ակումբի մասին լսած էլ չլինեին: Որոշները գեղի ակումբ են համարում այն քաղաքական ուժը, որը երկիր է կայացրել, ոմանք էլ` գիտակցական կյանքի տևական շրջանում գյուղական ակումբները մշակութային զարգացման գագաթնակետ համարած լինելով` ինչ-որ տեղերից լսած բարեհունչ անվանումներով ակումբներ են բացում:
