«Մարդու դեմքը լուսանկարելով՝ հնարավոր է բացահայտել մարդու էությունը, իսկ մարմնով միայն հնարավոր է բացահայտել ֆորմայի գեղեցկությունը». Վռամ Հակոբյան
Լուսանկարիչ Վռամ Հակոբյանը 1985 թվականից լուսանկարում է: Մինչև 1995 թվականը նա մամուլում է աշխատել: Արդեն մի քանի տարի է, լուսանկարիչն աշխատում է Հայաստանի պատմության թանգարանում, ինչպես նաև՝ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտում:
– 1995 թվականից այս կողմ չեք աշխատել մամուլում, ո՞րն է եղել պատճառը:
– Կոպիտ է հնչում, բայց ես մամուլ չեմ սիրում: Ես ինձ ուրիշ ասպարեզում էի տեսնում: Մամուլում աշխատանքը շատ է, անընդհատ նկարում ես, քեզ թվում է, թե նոր բան ես նկարում, բայց արդյունքում՝ քեզ համար նոր լուսանկարներ չես կարողանում անել: Մյուս կողմից՝ մամուլին վստահելու և չվստահելու խնդիրը կար: Կարելի է ասել, որ մամուլից դուրս գալու հիմնական պատճառն ազատ լուսանկարչությամբ զբաղվելու ցանկությունն էր:
– Իսկ ի՞նչ եք սիրում լուսանկարել:
– Սկզբնական շրջանում լուսանկարչությունն ինձ համար հոբբի էր, չհասկացա, թե ինչպես դարձավ մասնագիտություն: Սիրում եմ լուսանկարել ամեն ինչ, բացի հարսանիքից, դպրոցից, կնունքից… մնացած ամեն ինչն ինձ համար հետաքրքիր է՝ մարդ, դիմանկար, ոչ սովորական պեյզաժ, մետաղ, մարմին: Հիմանականում ինձ մարդն է հետաքրքրում՝ նրա դեմքը, մարմինը:
– Ձեզ ինչպե՞ս կբնորոշեք՝ պեյզաժի՞ստ, պորտրետի՞ստ…
– Փոքր-ինչ դժվար է բնորոշելը: 2004 թվականից Պատմության թանգարանի հետ եմ համագործակցում և գործ եմ ունենում անշունչ առարկաների հետ: Եթե գումար աշխատելու խնդիրը չլիներ, ապա ես միայն պորտրետներ կնկարեի:
– Կասե՞ք անշունչ և շնչավոր առարկաներ լուսանկարելու նրբությունները:
– Անշունչ առարկաներն իրենց մեջ հսկայական պատմություն են պարունակում: Լուսանկարում եմ այնպիսի իրեր, որոնք 2000-4000 տարի առաջ են պատրաստվել: Լուսանկարելիս զգում ես վարպետի շունչը, որակը, վարպետությունը: Շատ հետաքրքիր է աշխատել, դրանք խոսուն իրեր են: Շնչավոր «իրեր» նկարելն ավելի բարդ է, չեն լսում, չեն ենթարկվում, չնայած շնչավոր առարկաների լուսանկարների արդյունքն ավելի լավ է լինում: Լուսանկարի միջոցով կարողանում ես մարդու էությունը ճշտել:
– Կարելի՞ է ասել, որ մեկ լուսանկարով բացահայտում եք մարդու էությունը:
– Մարդու դեմքը նկարելով՝ հնարավոր է բացահայտել, բայց մարմնով՝ դժվար է: Մարմնով միայն հնարավոր է բացահայտել ֆորմայի գեղեցկությունը:
– Գերադասում եք սև-սպիտա՞կ, թե՞ գունավոր լուսանկարները:
– Ավելի շատ մոնոխրոմ լուսանկարներն եմ գերադասում: Գունավոր լուսանկարների մեջ գունային ողջ սպեկտրը ներկա է, այն ինձ համար շատ հագեցած է: Լուսանկարները պետք է գունաթափված լինեն:
– Ձեր լուսանկարների մեջ կա՞ն ինչ-որ լուսանկարներ, որոնք ամենաշատ եք սիրում:
– Սիրում եմ դիմանկարների, մարմինների, շոգեքարշերի, մետաղական դռների լուսանկարների շարքերը:
– Կա՞ն լուսանկարիչներ, ովքեր Ձեր վրա իրենց ազդեցությունն են թողել:
– Այո, Հարությունյան Գագիկը: Նա ինձ համար լուսանկարչության մեջ վարպետների վարպետն է: Նա և նրա լուսանկարներն ինձ վրա մեծ ազդեցություն են թողել:
– Նյութն ինչպիսի՞ն պետք է լինի, որ Ձեզ գրավի:
– Դժվար է ասել: Պատահական լուսանկարների դեպքում՝ նյութը պետք է աչք ծակող և գրավիչ լինի: Հաճախ շատ կարևոր բաներ աչքիցդ վրիպում են: Երբեմն ինչ-որ բաներ եմ տեսնում, բայց չեմ նկարում: Նյութը պետք է այնպիսին լինի, որ կողքով չկարողանամ անտարբեր անցնել:
– Իսկ աշակերտներ երբևէ ունեցե՞լ եք:
– Այո, 3-4 հոգու հետ պարապել եմ: Հիմա էլ առաջարկներ կան, բայց ժամանակ չունեմ:
– Ղարաբաղյան շարժումը լուսանկարե՞լ եք:
– 1988-ին ես Երևանի անցուդարձն եմ շատ նկարել: Պատերազմը չեմ նկարել:
– Ձեզ դոկումենտալ լուսանկարչությունը երբևէ գրավե՞լ է:
– Սա բարդ ժանր է: Լուսանկարիչն այս դեպքում չպետք է միջամտի երևույթին, պետք է միայն արձանագրի փաստը: Ինձ խորթ է դոկումենտալ լուսանկարչությունը: Ինձ մոտ ավելի շատ բոհեմիկ վիճակներ են (ժպտում է.- Գ. Ա.):
– Այսօր՝ թվայնացման այս դարաշրջանում, բոլոր նրանք, ովքեր լուսանկարչական սարք ունեն, իրենց լուսանկարիչ են համարում: Ինչպե՞ս եք սրան վերաբերվում:
– Նորմալ եմ վերաբերվում: Թվայնացումն իր և՛ դրական, և՛ բացասական կողմերն ունի: Դրական կողմերից մեկն այն է, որ գործընթացը հեշտացել է: Տարիներ առաջ՝ լուսանկարելուց հետո ողջ ժապավենը պետք է տպեի, որ կարողանայի լուսանկարները հասկանալ: Հիմա՝ ալարկոտ ես դառնում, գցում ես համակարգչի մեջ, նայում, որը պետք չէ՝ ջնջում ես, որոնք պետք է՝ պահպանում: Տարիներ առաջ լուսանկարիչներին մատների վրա կարելի էր հաշվել:
Գործընթացը դժվարին էր, շատերը գլուխ չէին հանում: Երբ «մութ սենյակ» գաղափարը վերացավ, ռոմանտիզմն էլ՝ հետը, վերացավ նաև թաց գործընթացը, խնդիրն ավելի հեշտացավ, լուսանկարիչներն էլ շատացան: Բայց այստեղ էլ ուրիշ խնդիր կա՝ պետք է աչք, ճաշակ և նպատակ ունենալ: Այս 3 գործոնները միշտ էլ բուրգի գագաթին են եղել և կան: Որքան էլ տեխնիկան լավը լինի, եթե աչք, ճաշակ և նպատակ չունես՝ անիմաստ է:
– Photoshop երևույթին ինչպե՞ս եք վերաբերվում:
– Շատերն են կարծում, որ Photoshop-ն արհեստական է, կեղծ է և այլն, բայց այն փոխարինում է այն գործընթացին, որը մենք ժապավենային լուսանկարչության ժամանակ ձեռքով էինք անում: Աշխատունակությունը համեմատելի չէ: Photoshop-ը գործընթացը հեշտացրել է: Եթե այն չլիներ, շատ դժվար կլիներ: Ով ասի, թե մշակում չի անում՝ չհավատաք: Յուրաքանչյուր նկար էլ մշակման կարիք ունի: Այս ծրագիրը մարդկության ստեղծած լավագույն ծրագրերից է:
– Ցուցահանդեսներ հաճա՞խ եք կազմակերպում:
– Ժամանակին Մոսկվայոմ, Թիֆլիսում, Պարսկաստանում ցուցահանդեսներ ունեցել եմ, բայց այսօր դրան ժամանակ չի մնում:
– Ձեզ ի՞նչն է ոգեշնչում:
– Վերջնական արդյունքը, որը, եթե հաջող է լինում՝ մեծ հաճույք ես պարգևում:
– Իսկ շա՞տ են եղել դեպքեր, երբ վերջնական արդյունքից գոհ չեք եղել:
– Շատ-շատ: Կարող ես ամիսների ընթացքում աշխատել և միայն մեկ լուսանկարից բավականություն ստանալ: Շատ է եղել, որ տպագրած 100 լուսանկարներից 90-ը պատռել եմ: Հիմա պատռելու փոխարեն՝ ջնջում ես (ժպտում է.- Գ. Ա.):
– Երևանում լուսանկարելու ինչ-որ առարկաներ մնացե՞լ են:
– Միայն կոմիկական (ժպտում է.- Գ. Ա.): Երբեմն մարդկանց հետ կապված ինչ-որ իրավիճակներ են լինում, որ գրավում են, ես էլ լուսանկարում եմ: Քաղաքում ճարտարապետություն չեմ տեսնում: Ճարտարապետական տեսանկյունից՝ ինչ գրավում էր, արդեն նկարել եմ:
