«Այն ժամանակ ես իսկապես մենակ էի, ես դուրս եկա ՀԱԿ-ից, որ կոնսենսուս լինի»

Հարցազրույց «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանի հետ

– Ձեր հարցազրույցներից մեկում նշել էիք, որ ՀԱԿ-ը լքելու պատճառներից մեկը ՀԱԿ-ԲՀԿ համագործակցությունը չընդունելն է: Ի՞նչն է Ձեզ խանգարում ընդունել այս միավորումը:

– Ես իմ մոտեցումն այս առումով դրսևորել եմ` հրաժարվել եմ մանդատից: ԲՀԿ-ն ընդդիմություն չէ. իրենք անգամ իրենց այլընտրանք են համարում: ԲՀԿ-ն այլընտրանք է բոլորի համար. ոչ միայն իշխանությունների, այլև ՀԱԿ-ի, իմ, ձեր համար: Կարծում եմ, որ ԲՀԿ-ի ներսում հասկանում են` ո՞վ են իրենք:

ԲՀԿ-ն հասկանում է, որ միայն փող ունենալը բավարար չէ ընտրություններում արդյունքներ գրանցելու համար, որովհետև փող իրավունք ունի բաժանելու միայն Հանրապետական կուսակցությունը: Ու եթե ՀՀԿ-ն չցանկանա, որքան էլ Հանթսմանը բարեգործական գումարներ տա, իրենք կարող են այդ ամենի գլխին կանգնել, թույլ չտալ, որ դու տրակտորներ բաժանես, ու նույնիսկ կարող են նման երևույթների համար քրեական գործ հարուցել:

Ժողովուրդը, հատկապես ինձ պես մարդիկ, ովքեր կողմնակից են իրական, արդար ընտրությունների անցկացմանը, ոչ թե իշխանությանը հակակշիռ են ուզում տեսնել, այլ` արդար ընտրական համակարգ: Ո՞ւմ է պետք հակակշիռը: Արդար ընտրություններ թող լինեն, իշխանություն կձևավորվի, ով ժողովրդի քվեն կունենա, ընդդիմությունն էլ ինքնըստինքյան կձևավորի այն բևեռը, որը հետագայում կպայքարի իշխանությանը հասնելու համար:

Եթե խնդիր ես դնում` իշխանությանը հակակշիռ լինես, ոչ թե իշխանություն լինես, դու հաշվարկել ես, թե ինչո՞ւ չես ասում, որ Սերժ Սարգսյանը պիտի փոխվի, որովհետև դու վախենում ես այդ ամենն ասես, քանի որ հաշվարկել ես, որ այդ ամենն ասելու համար քո հնարավորությունները չեն բավարարում: Ես վստահ եմ, որ եթե փողոցում հասարակական մեծ զանգված հավաքվի մինչ կամ հետընտրական պրոցեսներում, հնարավոր է, որ ԲՀԿ-ն գա, ու ժողովուրդն էլ ընդունի իր մուտքն այս դաշտ: Բայց, երբ այդ զանգվածը չկա, բացառում եմ նման զարգացումները:

– ԲՀԿ-ի օգուտը ո՞րն է ՀԱԿ-ի հետ համագործակցելուց, ու ՀԱԿ-ն ի՞նչ օգուտ ունի` համագործակցելով ԲՀԿ-ի հետ:

– Ես չեմ ուզում խորանալ, թե ի՞նչ շահ ունեն այս երկու ուժերն իրարից: Ես ուզում եմ հասկանալ, թե այս միավորումից ի՞նչ կշահի հասարակությունը: Քաղաքացին ուզում է ապրել մի երկրում, որտեղ իր իրավունքները դատական համակարգով պաշտպանված լինեն: Հիմա հայ քաղաքացին հավատո՞ւմ է, որ դատարանն իր իրավունքները հավասար կպաշտպանի, եթե նախագահը լինի ոչ թե Սերժ Սարգսյանն, այլ, ասենք, Գագիկ Ծառուկյանը կամ Վարդան Օսկանյանը:

Կարծում եմ` ոչ, որովհետև ժողովուրդը չի հավատա այն մարդու իշխանության արդարությանը, խոսքս Վարդան Օսկանյանի մասին է, ով Մարտի 1-ի դեպքերը համարում էր ոչ թե հետընթաց, այլ ժողովրդավար կարգերից փոքր-ինչ շեղում: Նույնն էլ ԲՀԿ բազմաթիվ այլ անդամներին, որոնք կապ ունեին ԲՀԿ նախագահի հետ, որոնք ձերբակալվեցին, և այլն, և այլն: Մարդիկ տեսել են, թե այս կուսակցությունն ինչպես է մասնակցում ընտրարշավին:

Ու, ցավոք, ստացվում է, որ Հայաստանում այսօր քաղաքական կյանքում կարող են տեղ ու դեր ունենալ, քվե ապահովել այն կուսակցությունները, որոնք բարեգործական կազմակերպություններ ունեն, ովքեր բարեգործություն են իրականացնում ու միաժամանակ հավատացնում են, որ դրանք բացարձակապես կապ չունեն իրենց քաղաքական կամքի հետ: Եվ այս պարագայում դու պետք է գնաս ու իրենց հետ մրցե՞ս: Չգիտեմ, թե իրենց ի՞նչ կտա այս միավորումը, բայց հայ մարդուն ոչինչ այս համագործակցությունը, կարծում եմ, չի տա:

– ՀԱԿ քաղաքական այն գործիչները, ովքեր դեմ են արտահայտվում ԲՀԿ-ՀԱԿ համագործակցությանը, երկու ուժերի միավորումն ընդունելի են համարում միայն այն պարագայում, եթե ԲՀԿ-ն սատարի ՀԱԿ առաջնորդին: Որքանո՞վ է հավանական միավորման այս պայմանը:

– Կարծում եմ, որ ՀԱԿ-ում եղած այն ուժերն, ովքեր չեն կիսում այս մոտեցումը, պետք է ժամանակին այս մասին ասեին: Ես իմ դիրքորոշումն այս հարցի շուրջ ժամանակին բարձրաձայնել եմ, ու իմ խիղճն այս առումով հանգիստ է: Բայց կարևորն այն է, թե ինչպե՞ս այս միավորումը կընդունի հասարակությունը: Մարդիկ կուլիսային պայմանավորվածություններ չեն ընդունում: Հասարակությունն ընդունում է այն ամենը, ինչն իր ներկայությամբ է զարգանում:

Երբ մարդիկ կտեսնեն, որ իրենց հաղթանակի ժամանակը կմոտենա, եթե ընդունեն այդ մարդուն, հավատացեք, հասարակությունը կների նրան: Ես այն կարծիքին եմ, որ, բացի Ռոբերտ Քոչարյանից, ցանկացած մեկի միացումը ժողովուրդը կընդունի, եթե այդ ամենը հրապարակային է կատարվում:

– ԱԳ նախկին նախարար, ԲՀԿ-ական Վարդան Օսկանյանի գործի առիթով շատ քաղաքագետներ պնդում էին, որ ԲՀԿ-ից այս կերպ արհեստականորեն ընդդիմություն են կերտում: Ի՞նչ եք կարծում, հնարավո՞ր է, որ ԲՀԿ-ն նպատակ ունի ՀԱԿ-ի հաշվին ընդդիմություն դառնալ:

– ՀԱԿ-ին ու ԲՀԿ-ին շատ ձեռնտու է այն իրավիճակը, որն այսօր տիրում է: Ու ամենաշատն այս իրավիճակից, դժբախտաբար, կարողացավ օգտվել ԲՀԿ-ն: Եթե համեմատական վերլուծություն անցկացնենք նախորդ ընտրությունների հետ` կտեսնենք, որ ԲՀԿ նախագահն այսօր իր սեփականությունը, ունեցվածքը գրեթե կրկնապատկել է, պատգամավորական մանդատների թիվը կտրուկ աճել է, հավաքական հեղինակության առումով համար մեկ հարց է դարձել երկրում` ո՞ւմ կպաշտպանի Գագիկ Ծառուկյանը: Եվ գումարած այս ամենին` ԲՀԿ-ն հստակ հայտ է ներկայացրել վարչապետի պաշտոնի համար:

Արդյո՞ք այս հարցերը քննարկվում են Սերժ Սարգսյանի մոտ, թե՞ ոչ, կարևոր չէ. կարևոր է, որ հասարակությունը քննարկում է: ԲՀԿ-ն, միանշանակ, շահեց: Իսկ ժողովուրդը շահե՞ց, թե՞ ոչ, կարծում եմ` ոչ:

– Շատերը համարում են, որ եթե ՀԱԿ-ԲՀԿ համագործակցության շուրջ անհամաձայնությունները շարունակվեն, ՀԱԿ-ի անդամ կուսակցությունները հնարավոր է լքեն դաշինքի շարքերը: Նման վտանգ տեսնո՞ւմ եք:

– Ես համոզված էի, որ իմ դուրս գալով` ՀԱԿ-ը կոնսենսուս կունենար: Երբ ՀԱԿ-ի խորհրդարանական ընտրությունների նախընտրական հավաքի ժամանակ հավաքվեցին մեծամասնական, համամասնական ընտրակարգով առաջադրված բոլոր թեկնածուները, ակտիվը, մոտ 250-300 մարդու սահմանում, ու ես հայտնեցի իմ տեսակետը, որևէ մեկն այն չպաշտպանեց:

Ես հասկացա, որ «Հանրապետություն» կուսակցությունը փոքրամասնություն էր, որ մեր դիրքորոշումը չէր ընդունվում, ու մենք խանգարում ենք ՀԱԿ-ին` իր գործունեությունը ծավալելու համար: Ես դուրս եկա ՀԱԿ-ից, որ կոնսենսուս լինի, որ կարողանան ավելի հեշտ աշխատել: Ես չեմ կարող ասել, թե արդյոք անհամաձայն կուսակցությունները կլքե՞ն ՀԱԿ-ը, թե՞ ոչ: Այնտեղ կան մարդիկ, որոնք այնքան փորձ ու ունակություն ունեն, որ իմ ոչ լավ, ոչ վատ խորհրդի կարիքը չունեն: Ես իմ վերաբերմունքն այս առումով ցույց տվել եմ:

Այո, հիմա ես լսում եմ մարդկանց, ովքեր դեմ են արտահայտվում այս միավորմանը, բայց այն ժամանակ ես իսկապես մենակ էի: Եթե նախկինում քաղաքական այդ գործիչները դեմ արտահայտվեին այնպես, ինչպես հիմա, գուցե ՀԱԿ-ում այլ իրավիճակ տիրեր: Բայց սա «եթե»-ների շարքից է, ու ՀԱԿ-ն ունի իր մարտավարությունը, իր ճանապարհը, գտնում է, որ համագործակցելը ճիշտ է, ու ես որևէ բանով չեմ խանգարի սրան: Ժամանակը ցույց կտա, թե հայ հասարակությանը, հայ քաղաքականությանը սա որքանո՞վ օգուտ կտա:

Ես եթե ճիշտ չհամարեի իմ մոտեցումը` նման ծայրահեղ քայլի չէի գնա: Անկեղծ սրտով ցանկանում եմ, որ ՀԱԿ-ը, որպես ընդդիմություն, որպես ձևավորված կառույց, ավելի բյուրեղանա, ունենա կոնսենսուսով որոշումներ ընդունելու հնարավորություն և առաջ շարժվի իր առաջնորդի մոտեցումներով:

– Իսկ Դուք առաջադրվելո՞ւ եք 2013թ. նախագահական ընտրություններում:

– Ես երբեք ինձ համար նման խնդիր չեմ դրել: Ինձ համար առաջադրումը երբեք առաջնահերթ խնդիր չի եղել: Իմ, «Հանրապետություն» կուսակցության համար առաջնահերթ խնդիր է, որ նախագահական ընտրություններն ունենան նույն բովանդակությունը, ինչ 2003թ., 2008թ. էր:

Եթե այնպես ստացվի, որ ընդդիմադիր դաշտից մեկն առաջադրվի, իշխանական դաշտից` մեկը, կարծում եմ, եթե այս բարդ խնդիրը ստացվի լուծել` շատ լավ կլինի: Իսկ եթե հանկարծ այս հարցն իմ` որպես անհատի մասնակցությամբ պետք է լուծվի, ես, իհարկե, ոչ միայն կառաջադրվեմ, այլև ամեն ինչ կանեմ` նախորդ պայքարի ընթացքում իմ բացթողումները լրացնելու համար:

– Իսկ հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ դաշտում գործող ազատական գաղափարախոսություն կրող կուսակցությունները միավորվեն ու հանդես գան մեկ թեկնածուով:

– Կարծում եմ` ինչպես ցանկացած ընդդիմադիր, առավել ևս` ազատական գաղափարախոսություն ունեցող մարդ, կցանկանա միավորվել մեկ գաղափարի շուրջ: Եվ ազատական գաղափարախոսության հիմնական առավելություններից մեկն էլ այն է, որ իշխանությունը մեզ համար ինքնանպատակ չէ, և էական է սկզբունքի առաջ տանելը, որը հիմնականում ձևավորվում է հասարակության ընտրության հիմքում: 2003 թվականին հասարակությունն ընտրեց Ստեփան Դեմիրճյանին, և դա ակնհայտ էր:

Եթե հասարակությունը կընտրի որևէ մեկին, այդ անհատի շուրջ միանշանակ կհավաքվեն ոչ միայն ազատական գաղափարախոսություն կրող գործիչները, այլև նրանք, ովքեր այս երկրի հիմնական զարգացումը տեսնում են փոփոխության մեջ: Ինձ համար վերջին շրջանում շատ զարմանալի է, որ մարդիկ չեն ցանկանում որևէ նոր ծրագիր ընդունել, որովհետև հավատացած են, թե այն չի իրականանա, քանի դեռ փոփոխություններ չեն եղել: