«Սահմանազատումը ևս միջազգային սկզբունքներ ու նորմեր ունի,- արձագանքելով վերջին գործընթացներին՝ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ շեշտեց Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության ԳՄ անդամ Սամվել Նիկոյանը՝ մանրամասնելով,- Եթե սահմանն անցնում է դպրոցից մի քանի մետր հեռավորության վրա, դա սահմանազատում չէ, եթե սահմանազատման հետևանքով ռազմավարական բոլոր բարձունքները հայտնվում են ինչ-որ մի կողմի իշխանության տակ, դա սահմանազատում չէ․․․ Դրանք նոր պատերազմների թաքնված ռումբեր են»։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայ Ազգային Կոնգրես (ՀԱԿ) կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է։
Հողաշինարար-ինժեներ Զավեն Գրիգորյանը, սակայն, պնդում է՝ Հայաստանը պետք է առաջնորդվի Սովետական Ադրբեջանի և Սովետական Հայաստանի՝ 1984-1987 թվականների սահմանների ճշգրտման աշխատանքներից հետո հաստատված քարտեզներով։
«Հաշվի առնելով հարցի կարևորությունը, հետաքրքրությունը, ինչպես նաև՝ հանգամանքը, որ, ըստ իս, մի շարք հարցերի պատասխաններ հնարավոր էր ստանալ գործի բանավոր քննության շրջանակներում, ես առաջարկեցի հետաձգել-անցնել բանավոր քննության, բայց դատարանը մերժեց»,- Սահմանադրական դատարանի բակում 168․am-ի հետ զրույցում նշեց ՍԴ դատավոր Հրայր Թովմասյանը՝ անդրադառնալով Հայաստան-Ադրբեջան սահմանազատման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքի մասին կանոնակարգի սահմանադրականության հարցի քննությանը։
Սահմանադրական դատարանում մեկնարկել է Հայաստան-Ադրբեջան սահմանազատման հանձնաժողովների համատեղ աշխատանքի մասին կանոնակարգի սահմանադրականության հարցի քննությունը գրավոր ընթացակարգով։
«ՔՊ-ն կարո՞ղ է ինքնիշխանությունից խոսել: Երբ վերջին անգամ Գեղարքունիքում էինք՝ մարզային այցի, մեզ խնդրեցին անջատել տեսախցիկները, և մի տղա ուղղակի բարձրացավ ու ասաց՝ հաջորդ անգամ, երբ ինքնիշխանությունից կխոսեն, ասեք, որ այս սարի վրա զինվորի մարմին կա, որից էլ բան չի մնացել, որը չենք կարողանում իջեցնել: Այսինքն՝ ՀՀ-ն իր սահմանների նկատմամբ վերահսկողություն չունի, նահատակների մարմիններն իր տարածքում գտնվում են սարի վրա, չենք կարողանում մասունքները հետ իջեցնել»:
Ապրիլի 22-ին ՀՀ կառավարության e-gov.am կայքում հրապարակվել էր Նիկոլ Փաշինյանի որոշումը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովին կից աշխատանքային խմբի ձևավորման մասին:
Պաշտպանության նախարարությանը՝ պարզելու, թե «Արծիվ գործընկեր» խաղաղապահ ուժերի զորավարժությունից բացի, ԱՄՆ-ի հետ համատեղ այլ զորավարժություն մոտ ապագայում նախատեսվո՞ւմ է, կամ՝ 2024 թվականին ՀՀ զինված ուժերը միջազգային կամ երկկողմ ի՞նչ զորավարժությունների է մասնակցելու, մասնավորապես, ՆԱՏՕ-ի որևէ զորավարժության մասնակցություն նախատեսվա՞ծ է:
«Ադրբեջանում ապրած 350 հազար հայերից 200-250 հազարը ապրել է Բաքվում, այսինքն՝ նրանք քաղաքային մշակույթ կրող են, բարձրագույն կրթությամբ, լավ տներով: Հայերը հիմնականում ապրել են խոշոր քաղաքներում: Ադրբեջանցիները Հայաստանում հիմնականում ապրել են գյուղերում՝ Ամասիայի, Աշոցքի տարածաշրջանում, նրանց տները նույնիսկ հատակ չունեն, հողի վրա են ապրել»:
ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Արշակ Կարապետյանն օրերս տված հարցազրույցներից մեկում, որը հատվածական է հրապարակվում, անդրադարձել է ՀՀ-ում քաղաքական բանտարկյալների առկայությանը, և գործող իշխանությունների կողմից «գործ սարքելու» պրակտիկային, ինչը գեներալը որակում է՝ որպես դավաճանություն:
Այն, ինչ սահմանազատման տակ փորձում են ներկայացնել հանրությանը գոնե մինչև այս պահը, դա ադրբեջանական պահանջատիրության բավարարումն էր ՀՀ իշխանությունների կողմից, որը, ցավոք, բարեհաջող ձևով փաշինյանական կառավարությունն իրականացնում է: Ինչու է որոշակի փուլերում բարդություններ առաջանում, որովհետև ադրբեջանական պահանջատիրությունը տարբեր փուլերում խնդիրներ է առաջացնում օրվա իշխանության համար:
Հուլիսի 2-ին 168.am-ը հարցում էր ուղարկել ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն՝ հետևյալ հարցադրումներով.
Հունիսի կեսերին Սյունիքի մարզ կատարած այցի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը չէր բացառել, որ Տավուշից հետո սահմանագծման հաջորդ աշխատանքները կարող են տեղի ունենալ Սյունիքի մարզում։
«Քարտեզները, որով կողմերը համաձայնել են գնալ սահմանազատման ու սահմանագծման, 1991 թվականի Ալմա Աթայի հռչակագրում նշվել են, դրանք խորհրդային վերջին քարտեզներն են։ Խորհրդային շտաբի վերջին քարտեզները թեպետ գաղտնի են, բայց ինքս գիտեմ, թե այդ սահմանները որտեղով են անցնում, դրանց պատճեններն ունեմ։
Պաշտոնական Թեհրանում շատ լավ հասկանում են, որ սահմանային հնարավոր փոփոխություններից ոչ պակաս վտանգ է ներկայացնում նաև Հայաստանի ժողովրդագրական պատկերի հնարավոր փոփոխությունը։
Պաղեստինի պետության ճանաչումը ՀՀ-ի կողմից այս փուլում նպատակահարմար չէր, քանի որ իր մեջ լրացուցիչ ռիսկեր է պարունակում: Մենք գիտենք, որ իսրայելական կողմը տարբեր ձևերով աջակցում է Ադրբեջանին, և 44-օրյա պատերազմի օրերին մեծ աջակցություն է ցուցաբերել՝ և՛ զենքի, և՛ մասնագետների ու փորձի փոխանակման տեսքով: Եվ այս իրավիճակում բոլորից առաջ ընկնել և ճանաչել Պաղեստինի պետությունը, կարծում եմ, ոչ մի լավ բանի չի տանի:
«Մի քանի անգամ հրապարակում ես ներկայացրել եմ մեր օրակարգը, շատ հստակ եմ ներկայացրել՝ կետ առ կետ։ Այդ ամենը կհրապարակենք, որպեսզի շատ հստակ լինի, պատկերը պարզ է։ Մենք ենք խաղաղությունը բերելու, այս մարդը պատերազմ բերողն ու շարունակողն է»,- մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանը։
Ադրբեջանը, կարծում եմ, հրադադարի ռեժիմի խախտումներով, դրանում հայկական կողմին ուղղված մեղադրանքներով, փորձում է «հիշեցնել» Հայաստանին ստանձնած պարտավորությունների մասին, որն այս փուլում ենթադրում է հաջորդիվ 4 գյուղերի հանձնում: Խոսքը Տիգրանաշեն (Արարատի մարզ), Սոֆուլու, Բարխուդարլու և Վերին Ոսկեպար (Տավուշ) գյուղերի մասին է: Ադրբեջանը գտնում է, որ պետք է շտապի, քանի դեռ Հայաստանում որևէ քաղաքական փոփոխություն տեղի չի ունեցել և իր պլանները հարթ ձևով ընթանում են: Փաշինյանական իշխանությունը դրա համար պարարտ հող է նախապատրաստում և, բնականաբար, Ադրբեջանն անընդհատ շտապեցնելու է՝ հասնելու իր հիմնական նպատակին:
Նախորդ շաբաթվա վերջին Սյունիքի մարզ կատարած այցի ժամանակ, Շինուհայր գյուղում Նիկոլ Փաշինյանը չի բացառել, որ Ադրբեջանի հետ սահմանազատման գործընթացի շրջանակներում Հայաստանում հանրաքվե անցկացնելու անհրաժեշտություն լինի։
Նախորդ շաբաթվա վերջին Նիկոլ Փաշինյանն այցելել էր Սյունիքի մարզ։ Մասնակցել էր Շուռնուխում բնակիչների տների վիճակահանությանը, այն բնակիչների, որոնց տները Շուռնուխ գյուղի մի մասի հետ հանձնել էր թշնամուն: Այցելել էր նաև սահմանամերձ Ներքին Հանդ գյուղ և պատասխանել բնակիչների հարցերին։
168.am-ը Բագրատ Սրբազանից հետաքրքրվեց՝ Տավուշում իշխանությունները կարողացան իրագործել սահմանազատման իրենց նպատակները, արդյո՞ք Սրբազան շարժումը չպետք է վերանայի իր նպատակներն ու մարտահրավերները, ինչին ի պատասխան՝ նա ասաց, որ դա իրենց առանցքային վերլուծության թեման է:
Հանրապետության հրապարակում հրավիրված հանրահավաքի ժամանակ Բագրատ Սրբազանը նշեց, որ այսօրվա իրականությունում խաթարված է մեր արտաքին խաղաղությունը՝ պայմանավորված անվտանգային խնդիրներով, հատկապես՝ Ադրբեջանի հռետորաբանությամբ և գործողություններով, որտեղ անընդհատ ստորացնում և նվաստացնում են:
«Սա նշանակում է Հայաստանի ներքին գործերին միջամտել, Սահմանադրությունը մեր ապագային միտված փաստաթուղթ է և ըստ էության Ադրբեջանի գործը չէ։ Այս առումով նաև ՀՀ ԱԳ նախարարությունն է իր հայտարարության մեջ նշել, որ Սահմանադրություն փոխելը Հայաստանի ներքին գործն է։
Եթե լսենք իրենց և այն տեղեկատվությունը, որը մենք ստանում ենք, այդ հատվածում ԶՈւ տիրապետության տակ գտնվող որոշակի դիրքեր գուցե հանձնվել են հակառակորդին: Եթե ասում են, որ մենք սահմանագծում ենք իրականացրել, և ադրբեջանցիները զբաղեցնում են այն տարածքները, որտեղ սահմանազատում իրականացվել է, նշանակում է՝ պետք է որ դիրքեր հանձնված լինեն:
«Մենք մեր դոմիկի մեջ ավտոմասեր էինք վաճառում, այն անցնելու է թշնամու հսկողության տակ, բայց չենք հանել ու չենք էլ հանելու, իսկ իշխանության առաջարկած փոխհատուցումից հրաժարվել ենք, մեզ պետք չէ։ Եթե իշխանությունները կգան հանեն դոմիկը, թող հանեն, ինչ ասեմ, ես չեմ հանելու»,- նշեց Ռուդիկ Ավալյանը։
ԱԺ-ում լրագրողները փորձել են ՀՀ պաշտպանության փոխնախարար Արման Սարգսյանից պարզել՝ Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի արդյունքում դիրքային ինչ փոփոխություն է եղել, ինչին ի պատասխան՝ նա նշել է.
ՀՀ կառավարության 2020թ. նոյեմբերի 26-ի «ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի զինվորական ծառայության պաշտոնների առանձին խմբերում ընդգրկվող հիմնական պաշտոնների անվանացանկը սահմանելու մասին» 1857-Ն որոշման մեջ 2024 թ. հունվարի 1-ից մինչև մայիսի 27-ը կատարվել և e-gov.am կայքի Կառավարության որոշումներ բաժնում հրապարակվել են հետևյալ փոփոխությունները…
Երեկ թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը հրապարակել էր քարտեզ և կից գրել, որ Կիրանց գյուղում ՀՀ իշխանության կողմից տարածքների հանձնումով կիրանցեցին զրկվել է գյուղատնտեսական նշանակության հողերից, դրանք այլևս վերահսկվում են ադրբեջանական բանակի կողմից։
«Որևէ մեկը տեսե՞լ է այդ քարտեզը, որի հիման վրա անում են։ Եթե իրենց արարքի մեջ անընդունելի բան չկա, ապա ինչո՞ւ ամեն ինչ բաց չեն անում։ Ես մեզ չեմ գովում, բայց մենք նույնիսկ բանակցային գործընթացի մասին 90 տոկոսով ասում էինք, թե ինչը ինչպես է, եթե դա չէր խանգարում մեր բանակցությունների հետագա փուլերին, այն, ինչը խանգարում էր, դրա մասին չէինք խոսում։ Հիմա իրենք ինչո՞ւ են գաղտագողի անում»,- շեշտեց Սերժ Սարգսյանը։
Ադրբեջանը ցանկանում է Հայաստանի հետ, այսպես կոչված, Խաղաղության համաձայնագիրը ստորագրել նոյեմբերին։ Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարություններով ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ Բաքվում կայանալիք ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի Մասնակիցների կոնֆերանսի 29-րդ նստաշրջանն աշխարհի ուշադրության կենտրոնում է, ինչը մեծ հնարավորություն է նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի հասնելու համար։
