Մի իշխան մեկը մյուսի ետևից երեք մարդու է վարձում, որպեսզի իր ծերունի հորը խնամեն: Առաջինը երեք օրից ավելի չի դիմանում և հեռանում է, երկրորդը յոթ օրից ավելի չի համբերում և փախչում է, իսկ երրորդը շարունակում է խնամել: Հետաքրքրությամբ լցված իշխանը հարցնում է երրորդին.
Ճգնավորներից մեկն ասաց. «Գլխավորը խաչը կրելն է, այլ ոչ թե քարշ տալը: Քարշ տալը չափազանց ծանր է»:
Ծերն ասաց. «Ով չարհամարհի նյութական բարիքները, մարմնական փառքը և հանգիստը, ով չկարողանա հատել իր կամքը և չզսպի բարկությունն ու զայրույթը և չհանդարտեցնի մերձավորին՝ չի կարող ապրել»:
Մի աստվածավախ մարդ եկեղեցի գնաց: Իսկ մոմ մոռացավ գնել: Հիշեց այդ մասին միայն այն ժամանակ, երբ արդեն խորանի մոտ էր, որտեղ Սուրբ Պատարագն էր սկսվել:
Մի հին պատմություն կա մայրական ակամա օրհնության զորության մասին: Մի հեզ ու հանդարտ տղա կար, որը շատ կռվարար մայր ուներ: Վերջինս որդուն չէր սիրում, և խեղճ փոքրիկը ստիպված էր բազմաթիվ ծեծերի ու նախատինքի դիմանալ:
Խոհեմությունը հարցրեց մի մարդու, թե նա ինչու չի վախենում մեղք գործել:
Մի օր հովիվը մի մարդու վիրավորեց, իսկ նա սրտում չարություն պահեց և որոշեց վրեժխնդիր լինել: Նա գիտեր, որ հովիվը հեռու մի տեղ է կենդանիներին արածեցնում, որտեղ համարյա ոչ ոք չի լինում, և որոշեց առիթից օգտվել ու մի խորը փոս փորել, որպեսզի հովիվը դրա մեջ ընկնի:
Մեր կյանքը լեցուն է չարի ու բարու պատերազմով, և մենք չենք կարող անմասն լինել այդ պատերազմից, որովհետև այն ոչ միայն աշխարհագրականորեն մեզանից հեռու ինչ-որ վայրերում է, այլև մեր շրջակայքում, մեր ներսում: Այդ պատերազմը շատ ավելի ընդգրկուն է հոգևոր դաշտում, որտեղ յուրաքանչյուր մարդու հոգու փրկության համար պատերազմ է մղվում:
Մի կարճահասակ վանական անփույթ կյանք է վարում և ընկնում է ջրհորը: Աշակերտներից մեկը հարցնում է վանահորը.
Կարո՞ղ են արդյոք քրիստոնեական ներողամտությամբ ու որդեսիրությամբ դիմակայել իշխանությունների դիվային ծրագրերին՝ անգամ նրանց ներկայությունը հանդուրժելով Էջմիածնի Մայր տաճարում։ Աստված գիտի։
Մի մարդ Պատարագի ժամանակ կողքին կանգնածների խոսակցությունը լսեց՝ տնային գործերի, եղանակի, առօրյայի մասին… Արդար զայրույթով բռնկվեց: Խիստ հայացքով այրեց Աստծո տան կարգը խախտողներին և ուրիշներին չխանգարելու համար շշուկով նկատողություն արեց նրանց:
Հայր Կասիանոսը պատմեց, թե մի իշխան կրոնավոր դարձավ, բաժանեց իր ողջ ունեցվածքն աղքատներին և մի փոքր պահեց իր կարիքների համար, սակայն հանձն չառավ կատարյալ հնազանդություն, խոնարհություն, անընչություն և համաձայնություն` չունենալու անգամ անձնական մեկ ասեղ:
Մի անգամ հայր Պավել Գրուզդևը հետևյալ առակը պատմեց. «Պատկերացրե՛ք. 1947 թվական: Գիշեր: Հացի հերթ:
Մի բանվոր բարձրանում է լեռների վրա գտնվող մատուռը, որպեսզի աղոթի և Աստծուց ունեցվածք ու կյանքի հարմարավետ պայմաններ խնդրի: Ներս է մտնում և նկատում, որ մի մարդ, լացակումած աչքերով, ծնկաչոք աղոթում է ու բանվորին տեսնելով՝ ուրախացած ասում.
Մի անգամ շան կեղտի մեջ ընկա: Թվում է՝ մեծ բան չէ, միայն կոշիկս կեղտոտեցի: Բայց ո՛չ ավտոբուս կարող ես նստել, ո՛չ խանութ մտնել, ո՛չ հյուր գնալ, մինչև կոշիկդ չլվանաս՝ գարշահոտություն է արձակում:
Ոմն եղբայր բնակվում էր Սկիտեում և կամենում էր հնձի գնալ: Գնաց մի ծերի մոտ և ասաց. «Ինձ խո՛սք ասա, հա՛յր, որովհետև հնձի եմ գնում»:
Երեց Տիմոթեոսը հայր Պիմենին ասաց. «Մի կին կա Եգիպտոսում, որ պոռնկությամբ է զբաղվում և իր` դրանով վաստակածը տալիս է աղքատներին»:
Մարդը կրակի մեջ այրվող օձ տեսավ և որոշեց հանել նրան բոցերի միջից: Երբ դուրս հանեց, օձը խայթեց նրան՝ անտանելի ցավ պատճառելով: Մարդը նրան մի կողմ նետեց, և օձը կրկին կրակի մեջ հայտնվեց: Մարդը մի երկաթե ձող վերցրեց և կրկին հանեց օձին՝ փրկելով նրա կյանքը:
Եկեղեցու չորս նշաններով կարելի է լիովին ճանաչել ոչ միայն նորա ճշմարտությունն, այլև նորա էությունն ու հատկություններն, որոնց վրա ըստ երևույթին հարկ չկա առանձնապես խոսելու: Սակայն որպեսզի ճշմարիտ Եկեղեցու էությունը կատարելապես պատկերանա հավատացողի հոգու մեջ, անհրաժեշտ է գեթ մի ակնարկ ձգել նաև նորա հատկությանց վրա:
Մի անգամ ծեր վանականին հարցրին, թե ինչ է նշանակում «աղոթքը մեղք կհամարվի» խոսքը: Այդ պահին նրա մոտ մի հավատացյալ կին եկավ՝ օրհնություն խնդրելու: Ծերը նրան ինչ-որ բան խնդրեց անել, իսկ վերջինս պատասխանեց, որ հիմա չի կարող, իսկ հետո կտեսնի ինչ կարող է անել:
Վաթսուն տարի է` այս տկարության մեջ եմ, բայց ոչ մի բանի կարոտ չմնացի` Աստծո խնամարկության և դարմանման շնորհիվ»:
Մի առևտրական իր խանութից դուրս բազմաթիվ գնացուցակներ է փակցնում, աթոռը դնում խանութի դռան մոտ, նստում և սպասում: Աստծու հրեշտակը ծերունու տեսքով մոտենում է և հարցնում.
Քանի որ յուրաքանչյուր եկեղեցի Աստուծո արքայության մի բաղկացուցիչ ու գործունյա տարրն է և միանգամայն ներկայացնում է յուր մեջ Աստուծո արքայությունը կամ Քրիստոսի թագավորությունն, ազգայնության բնական հիմքերի վրա հաստատված, հետևաբար յուրաքանչյուր եկեղեցի կկրե այն ազգի կրոնական ներքին կյանքի ու դորա արտաքին արտահայտությանց դրոշմն, որի փրկարանն է ինքը:
Խաչվերացի տոնը Սուրբ Խաչի գլխավոր և եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից մեկն է: Քրիստոնյա բոլոր եկեղեցիները այն նշում են սեպտեմբերի 14-ին, իսկ Հայ եկեղեցին՝ սեպտեմբերի 11-ից մինչև 17-ը հանդիպող կիրակի օրը:
«Քահանայապետն, որ ի սմա, բաշխէ զշնորհս ճշմարիտս, օրինակ է մեծի քահանայապետին, յորմէ վտակն անմահութեան Հոգին Սուրբ կեանս եւ անմահութիւն բաշխէ մարդկան: Եւ դասք պաշտօնէից որոշեալ ի սմա` երկնայնոցն դասուց զանազան ունողաց զդաս եւ զպաշտօն նշանակաբար ունին զօրութիւն…»:
Զոհաբերությունն առավելաբար գործում է նաև պատերազմի դաշտում: Հերոսն իր կյանքի գնով իր ազգին է պարգևում խաղաղ և հանգիստ կյանք:
«Խրատներ հայրերից» բաժնի «Լեզվի մասին» ենթաբաժինը միտում ունի մեզ հեռու պահելու լեզվի «հիվանդություններից»՝ շատախոսությունից, ստախոսությունից, հայհոյանքից, սուտ երդումից, դատարկաբանությունից, ծաղրից, անեծքից, տրտունջից, դժգոհությունից և բամբասանքից, ինչպես նաև միտում ունի բուժելու արդեն «հիվանդությունից» առաջ եկած «վերքերը»:
Տոնախմբություն, երգ ու պար, տարատեսակ ժողովրդական խաղեր․ այս ամենը փաստում է, որ Հայաստանում Բարեկենդան է՝ կենդանության, ուրախության օր։ Ժամանակին հայոց աշխարհում Բարեկենդանը շատ սպասված օր էր։ Հայերը պատրաստում էին հատուկ ճաշատեսակներ։ Օրվան բնորոշ էին հյուրասիրությունները, այցելությունները։ Հատկապես մեծ շուքով էր նշվում Բուն Բարեկենդանը։
Մի անգամ մի ծեր հավատացյալ կին ցուրտ ձմռանը դռան առաջ կուտակված ձյունը մաքրելիս տեսնում է 8-10 տարեկան մի պատանու:
Ձանձրույթ, թախիծ կամ տխրություն՝ դարաշրջանի վտանգավոր հիվանդություններ, որ ներքուստ ջլատում և քայքայում են մարդուն, եթե ժամանակին չկանխվի նրանց տարածումը: Եկեղեցու հայրերն իրենց խրատներում նշում են, որ մյուս կրքերի նման թախիծն ու ձանձրույթը նույնպես սարսափելի են հոգու համար:
