#Հայաստանի տնտեսություն

Հիմա մարդիկ վախենում են հիշել այդ մարդկանց, բայց չէ՞ որ դա է փաստը. կրկնում եմ՝ եթե չլիներ Տիգրան Սարգսյանը և Սերժ Սարգսյանի քաղաքական աջակցությունը, կուտակային կենսաթոշակային համակարգի այդ փոփոխությունը տապալվելու էր, մինչդեռ հիմա բոլորն են փաստում՝ հոյակապ և բացառիկ բարեփոխում էր։

Ադրբեջանում մեկնարկելիք COP29-ին ընդառաջ՝ Հայաստանում շարունակվում են բուռն քննարկումներն ու դիտարկումները Հայաստանի հնարավոր մասնակցության, դրա նպատակահարմարության վերաբերյալ, քննարկվում են պայմանները, թե որ դեպքում կարող է Երևանը մասնակցելու որոշում կայացնել:

Օրերս Երևանում անցկացվող Հայաստան-Միացյալ Նահանգներ ռազմավարական երկխոսության նիստի ժամանակ ԱՄՆ փոխպետքարտուղար Ջեյմս Օ՛Բրայենը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը Հայաստանի հետ երկկողմ առևտուրն ընդլայնելու, ինչպես նաև գլոբալ առևտրում Հայաստանի մասնաբաժինը մեծացնելու հնարավորություններ է տեսնում։ ԱՄՆ բարձրաստիճան պաշտոնյայի խոսքով՝ վերջին տարիներին Հայաստանը ձևավորել է աշխույժ տնտեսություն, որը տարածաշրջանում աչքի է ընկնում իր զարգացման տեմպերով։

Տարեսկզբին պաշտոնական վիճակագրությունը Հայաստանի տնտեսության մեջ սպասվածից անհամեմատ բարձր աճեր է գրանցում։ Տնտեսական ակտիվությունը հասել է ընդհուպ 14,3 տոկոսի։ Չեղած տեղից արդյունաբերությունն է ռեկորդներ գրանցում, արտաքին առևտուրն է անգամներով ավելացել։ Պակաս բարձր չէ նաև ներքին առևտրի աճը։

Հայաստանի տնտեսությունը վերածվել է մեծ զավեշտի։ Չեղած տեղից բարձր աճեր են գրանցվում։

Ոչ մեկը չի ասում, թե ինչպե՞ս եղավ, որ արտադրության համեստ ծավալները որոշ ոլորտներում տասնյակ անգամներով հանկարծ սկսեցին ավելանալ։ Մեկ ամսում ավելի շատ ապրանք արտադրվեց, քան տարվա մյուս բոլոր ամիսներին միասին վերցրած։ Ինչի՞ հաշվին, երբ արտադրական հզորությունները չեն ավելացել, նոր արտադրություններ չեն ստեղծվել։ Ամեն ինչ մնացել է նույնը, իսկ արտադրության ծավալներն անգամներով ավելացել են։

Սա ընդամենը մեկ օրինակ է, որը ցույց է տալիս, թե ինչի վրա են հիմնված մեր տնտեսության այդքան փառաբանված բարձր աճերը։ Որքան արտաքին միջավայրից Հայաստանի տնտեսության վրա փոխանցված դրական շոկերը թուլանում են, դրանց հետ կապված աճի տեմպերն ընկնում են, այնքան իշխանությունների զեղծարարություններն ավելի են կատարելագործվում։

Այս ամենն արդեն հասցրել է մեծապես թուլացնել Հայաստանի տնտեսության աճի, նաև այդ գործոններով պայմանավորված՝ բյուջեի եկամուտների ստացման հիմքերը։ Այդ հիմքերը կթուլանան նաև հաջորդ տարվա ընթացքում՝ մեծացնելով այն ռիսկերը, որոնք կարող են առաջանալ դրանց հետևանքով՝ լինի տնտեսության մեջ, ֆինանսական համակարգերում թե սոցիալական հատվածում։ Սրանք բոլորը փոխկապակցված են, ու մեկի պարագայում՝ ազդեցությունները կրելու են բոլորը։

«Առնվազն 140 միլիարդի չափով ծախս ավելանալու վտանգ կա Հայաստանի պետական բյուջեի վրա, ինչը նշանակում է, որ եթե այլ ընթացիկ բնույթի ծախսեր չկրճատվեն, այդքանով ավելանալու է բյուջեի դեֆիցիտը, ինչն էլ իր հերթին դառնալու է պատճառ, որ Հայաստանի արտաքին պարտքն էական աճի»,- ասաց Արամյանը։

Հայաստանի տնտեսության երկնիշ աճի հաղթարշավն արտաքուստ շարունակվում է։ Բայց սա այսբերգի միայն գագաթն է։ Իսկ թե ի՞նչ է թաքնված խորքերում, մասնագետները լավ գիտեն։ Մի բան ակնհայտ է՝ եթե չստեղծվեն բավարար հիմքեր ընձեռված հնարավորությունները տնտեսության իրական զարգացումներին ծառայեցնելու համար, հետագայում շատ ավելի մեծ անհարմարությունների առաջ ենք կանգնելու։