Մեր կյանքում երբեմն տեղի են ունենում այնպիսի բաներ, որոնց պատճառները չենք կարողանում հասկանալ, այստեղից էլ առաջանում է հոգին տանջող ու մեզ մաշող «ինչու՞» հարցը: Թվում է՝ երբ այդ հարցը տալիս ենք Տիրոջը, Նա հենց նույն պահին էլ պետք է պատասխան տա մեզ: Իրականում, այդ ինչուների պատասխաններին գուցե շատ երկար սպասենք, անգամ տարիներով, սակայն մի օր հասկանալու ենք, պատճառները, բայց մինչ այդ համբերություն է պետք, սպասելու ու տեսնելու կարողություն:
Մեր կյանքում, անշուշտ, լինում են անելանելի թվացող իրավիճակներ։ Այնպիսիք, որոնց արգացումները, ընթացքը և արդյունքը կախված չէ մեզանից։ Օրինակ՝ մեր հարազատի կորուստը, մեզ հետ պատահած անդառնալի, ծանր հետևանք ունեցող դժբախտ պատահարները կարող են պատճառ դառնալ հուսահատության։ Սակայն այսօր սրա մասին չէ, որ խոսելու ենք։
Ծաղկեպսակի զետեղումից հետո հուշահամալիրում՝ անմար կրակի առջև, Վեհափառ Հայրապետի նախագահությամբ կատարվեց Հայոց ցեղասպանության սուրբ նահատակների բարեխոսական կարգ:
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը հրավիրում է մեր ժողովրդի զավակներին նվիրական այս օրն աղոթակից լինել հոգևոր դասին և հայցել մեր սուրբ նահատակների բարեխոսությունն առ Աստված՝ աշխարհասփյուռ մեր ժողովրդի անվտանգ կյանքի և մեր հայրենիքի խաղաղության ու բարօրության համար։
Աղոթքը Աստծո կողմից յուրաքանչյուրիս շնորհված երկնային պարգև է: Տերըգիտի՝ որքան շատ ունենք Իր առաջնորդության կարիքը: Ու մենք պետք է աղոթենք` ինչպես բարձրաձայն, այնպես էլ մեր մտքում, ինչպես աշխարհի առաջ, այնպես էլ գաղտնի:
Խաչելությունից երկու օր առաջ Քրիստոսին մատնելու որոշում կայացրեց Նրա առաքյալներից Հուդա Իսկարիովտացին: Ավետարանում այս մասին հիշատակության մեջ կարդում ենք․ «Այն ժամանակ Տասներկուսից մեկը՝ Հուդա Իսկարիովտացի կոչվածը, գնաց քահանայապետների մոտ ու ասաց. «Ի՞նչ կկամենաք ինձ տալ, որ ես նրան ձեզ մատնեմ»: Եվ նրանք երեսուն արծաթ դրամ խոստացան նրան» (Մատթ. 16:14-15)։
Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնը կոչվում է նաև Զատիկ, որը նշանակում է զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերից և վերադարձ առ Աստված: Զատիկը Հայ Առաքելական Ս. Եկեղեցու 5 տաղավար տոներից մեկն է: Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունից և մահից հետո` երեկոյան, բարեպաշտ մարդիկ Նրա մարմինը իջեցրին խաչից և դրեցին վիմափոր գերեզմանի մեջ՝ փակելով մեծ քարով:
Խաչելության խորհրդին ընդառաջ ավելի շատ լռելու ցանկություն կա․ փորձում ես ի մի բերել մտքերդ, զգացումներդ։
Այս օրը պատկերն ու օրինակն է արարչության յոթերորդ օրվա, երբ Աստված հանգստացավ Իր բոլոր գործերից: Աստված վեց օրում արարեց աշխարհը, իսկ յոթերորդ օրը հանգստացավ: Անցած օրերն Աստված պատվեց արարչությամբ, իսկ այս օրը՝ օրհնությամբ ու սրբությամբ:
Արարողության ավարտին Ամենայն Հայոց Հայրապետը «Պահպանիչ» աղոթքով օրհնեց ներկա բարեպաշտ ժողովրդին, որից հետո օրհնված յուղը բաժանվեց հավատացյալներին:
Ապրիլի 14-ին՝ Ավագ հինգշաբթի, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց մեր Տեր և Փրկիչ Հիսուս Քրիստոսի Վերջին ընթրիքը և Սուրբ Հաղորդության խորհրդի հաստատումը:
Փետրվարի 28-ից մեկնարկել է Մեծ պահքը, որը տևում է 48 օր` Բուն Բարեկենդանից մինչև Ս. Հարության (Զատկի) տոնի նախօրեն: Ծաղկազարդի կիրակիով (այս տարի՝ ապրիլի 10) սկսվում են մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի երկրային կյանքի վերջին շաբաթվա իրադարձությունների հիշատակության օրերը: Շաբաթվա յուրաքանչյուր ունի իր խորհուրդը։
Ուստի՝ ողորմություն կատարենք՝ նույն պահին իսկ մոռանալով մեր արածի մասին, աղոթենք Աստծուն, որ պահպանի ամենքին՝ ինչ վիճակում էլ որ լինեն, քանի որ ամենքս ապրում ենք ոչ թե միմյանց, այլ Աստծո ողորմածությամբ։
Ծաղկազարդի առավոտյան եկեղեցում օրհնում են ձիթենու կամ ուռենու ոստերը և բաժանում ժողովրդին:
Սերը համարվում է առաքինություններից մեծագույնը: Եվ պատահական չէ, որ Վարդան Այգեկցին սիրո մասին իր խրատում գրում է. «Որդյակնե՛ր, այսուհետև ձեր մեջ սե՛րն ընդունեք, որովհետև սերն Աստծո անունն ու գործն է, քանի որ Նա սիրո պատճառով Իր անձը մահվան մատնեց մեզ համար և նույն սերն էլ հրամայեց մեր մեջ պահել խոնարհությամբ ու առանց նենգության»:
Այդ պահին բոլորը մի տեսակ նախանձող ու անհանդուրժող են քեզ թվում, տպավորություն է՝ մարդիկ ամեն բան անում են քո կյանքը փչացնելու, քեզ լարված վիճակում պահելու ու հուսալքության գիրկը նետելու համար։
Մայրությունը բարձրագույն գաղափար ու կոչում է եղել բոլոր ժամանակներում։ Հենց մայրությամբ է կինը մասնակից դառնում աստվածային արարչագործությանը։ Ասում են՝ նոր կյանք ծնունդ տալով, արարելով՝ կինը նմանվում է Աստծուն։
Հիշենք մի պարզ ճշմարտություն, Աստված երբեք ու երբեք չի դավաճանում մեզ, այդ մե՛նք ենք դավաճանում Աստծուն՝ մեր վարքով ու մտքերով։
Ամեն փոքր դեպքից ու մանրուքից հաճախ կարող ենք մինչև անգամ վեճի բռնվել մեր սիրելիների, մեր հարազատների ու մտերիմների հետ։ Փոքրիկ հարցերը հաճախ որոշիչ են լինում մարդկային հարաբերությունների շարունակման, ընթացքի համար, քանզի հենց նման վեճերում ու քննարկումներում է, որ ի հայտ է գալիս մարդու տեսակը։ Նման վեճերից, փոքրիկ ու աննշան դեպքերից է, որ հնարավոր է հասկանալ մի շարք հարցեր։ Մասնավորապես՝ ի՞նչ արժեքներ է կարևորում տվյալ մարդը, ինչպիսի՞ն է նա որպես քրիստոնյա, ինչո՞վ է առաջ շարժվում։
Պահքի ընթաղքում կան կանոններ, որոնք մարդն անհատապես ինքն իր համար է հաստատում՝ հաշվի առնելով սեփական տկարությունները։ Այդ կանոնները անհատական են և պարտադիր չեն բոլորի համար, թեև կարող են օրինակ լինել յուրաքանչյուրին։
Մեզանից շատերը, կամ գուցե բոլորս էլ ունեցել ենք կյանքում իրավիճակներ, երբ մերժել ենք Աստծուն և Նրա նախանշած ճանապարհները:
Այս հարցը երբևէ տվե՞լ ենք մեզ, թե՞ վախեցել ենք տալ կամ խորհել այս մասին։ Կհարցնենք՝ իսկ ինչո՞ւ պիտի վախենայինք այս հարցին առերեսվելուց, չէ՞ որ որպես իրական քրիստոնյաներ կասկած անգամ չունենք այն մասին, որ Քրիստոս լավն է։ Եվ վախենալու ի՞նչ կա մեր օրերում, երբ վաղուց անցել են այն ժամանակները, երբ Քրիստոսի հետևորդը լինելու համար մարդիկ պատժի, նահատակության էին արժանանում: Ուրեմն՝ ինչո՞ւ պիտի վախենանք։
Աստված մարդուն ստեղծեց Իր պատկերով և նմանությամբ, սակայն՝ ոչ կատարյալ: Մարդը, ունենալով անկատար բնություն, մշտապես ձգտում է կատարելության, և սրանում է կայանում նրա կյանքի ողջ իմաստը:
Ինձ համար կարևոր մարտահրավերը հավատի կյանքի բացակայությունն է՝ քրիստոնեական հավատքը կյանքի վերածելու, պատվիրանները պահելու ներքին պահանջի բացակայությունը: Ի վերջո, բոլորը չէ, որ. «Տե՛ր, տե՛ր են կանչում, պիտի փրկվեն»: Մյուս մարտահրավերը տարբեր երկրներից ներմուծված կրոնական կազմակերպությունների առկայությունն է, որը վտանգավոր է՝ հոգևոր միաբանության առումով:
Մեր կյանքն անընդմեջ գոյություն ունեցող մի դպրոց է, որտեղ յուրաքանչյուրս ամեն օր սովորում ենք և նոր բացահայտումներ անում: Այն շարունակական ինքնակատարելագործման ճանապարհ է, որով ընթանալիս մենք անդադար ձգտում ենք դառնալ առավել պիտանի և արժեքավոր:
Այդ փշերը, վնասում են մարդու սիրտը՝ բերելով նրա հոգուն մռայլություն և գորշություն: Հոգևոր արժեքները գնահատելով ու դրանցից չշեղվելով, մարդը հնարավորություն է տալիս, որ Աստված բնակվի իր ներսում։
Այստեղ Քրիստոս խոսում է ոչ թե մտքով, այլ սրտով Աստծուն հանդիպելու մասին։ Քրիստոս ասում է, որ Աստված Ինքն էլ գալիս է դեպի մարդը՝ Իրեն փնտրող մարդը։ Եվ այստեղ էականն այն չէ, թե որքան ենք քննել մտքով, այլ այն, թե ինչ ենք զգում սրտով։ Արդյոք փնտրո՞ւմ ենք Աստծուն, ձգտո՞ւմ ենք բաղձալի հանդիպմանը, թե՞ մոռացել ենք սրտի մասին՝ տրվելով միայն մտքին։ Եթե այսպես է, ապա դադարել ենք մանուկ լինելու, Աստծո արքայությունը մանկան նման ընդունել։
Զիջող ու համբերատար լինելը՝ թեկուզ և մանրուքներում, ցույց է տալիս, թե ինչպիսին ենք մենք որպես քրիստոնյաներ։ Ուստի՝ ամեն անգամ, երբ ունենում ենք նույնիսկ մանր թվացող, կենցաղային վեճեր, ինքներս մեզ ասենք՝ այժմ պիտի ցույց տամ իմ ով լինելը, և գործենք այնպես, որ հաճելի լինենք Աստծուն, ում պատկերով ու նմանությամբ էլ ստեղծված ենք։
Գոյություն ունի «Ավետարան ըստ Հուդայի», որը չկա Աստվածաշնչում: Այնտեղ խոսվում է Հիսուսի աշակերտ Հուդայի մասին, ով ամբողջությամբ հասկացել է տիրոջ ուսմունքը, և նա դավաճանում է Հիսուսին, որովհետև վերջինս ինքն էր խնդրել այդ մասին:
Մեծ պահքը տարվա ամենաերկարատև պահքն է, բայց այն մեծ է կոչվում նաև այն պատճառով, որ նվիրված է և նախորդում է քրիստոնեության մեծագույն տոնին՝ Զատիկին: Այս պահքը պատմականորեն կայացել է աստիճանաբար՝ ունենալով տարբեր տևողություններ:
