Գաղտնիք չէ, որ այս տարվա ընթացքում ներմուծումը մեր երկրում կտրուկ անկում է ապրել։ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով` 2015 թվականի հունվար-սեպտեմբերին ՀՀ ներմուծված ապրանք-ծառայությունների մաքսային արժեքը կազմել է 2 միլիարդ 361.7 միլիոն դոլար։ Դա 26.6%-ով ցածր է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից։ Համեմատության համար նշենք, որ արտահանումը նույն ժամանակահատվածում նվազել է 0.9%-ով։
ՀԷՑ-ում և էներգետիկ ոլորտում ուսումնասիրություն իրականացնող «ԴԵԼՈՅԹ ԸՆԴ ՏՈՒՇ» միջազգային խորհրդատվական ընկերությունը Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին է ներկայացրել 2-րդ փուլի հաշվետվությունը:
Էդ մեր պապերի ժամանակ էին աշնանը ճտերին հաշվում: Հիմա աշունը փող հաշվելու ժամանակն է: Որովհետև եկող տարվա պետական բյուջեն հենց աշնանն են ընդունում: Ժամանակների փոփոխվելու հետ բարքերն էլ են փոխվել: Հիմա ուրիշի փողերը հաշվելն առաջվա նման ամոթ բան չէ: Հատկապես, եթե խոսքը գնում է Ռուսսաստանի փողերի մասին: Գիտեմ` շատերը կզարմանան` հարցնելով. «Էդ երբվանի՞ց հարազատ Ռուսաստանի պետբյուջեն օտար փող դարձավ մեր համար»:
Այս վարկանիշի կարևորագույն իմաստը և վարկանիշում վեր բարձրանալու նպատակը, իհարկե, ներդրումների ներգրավորումն է։ Այսինքն, ենթադրվում է, որ օտարերկրյա ներդրողը Հայաստանում ներդրում անելուց առաջ, ի թիվս այլ գործոնների, պետք է հաշվի առնի նաև Doing Business-ի գնահատականը։ Կարճ ասած, Doing Business-ում վեր բարձրանալը պետք է նպաստի օտարերկրյա ներդրումների աճին։ Նպաստե՞լ է։
«Ժառանգության» պատգամավոր Թևան Պողոսյանը հայտարարեց, որ օրինագիծը համատարած թանկացում է սպառնում, քանի որ եթե անգամ ալկոհոլն ու ծխախոտը մի կողմ դնենք, տրանսպորտի գազի թանկացումը կազդի սպառողական ապրանքների գների վրա փոխադրման մասով:
Ինչպես հայտնի է, տարվա սկզբից ի վեր Հայաստանի արտաքին առևտրի վերաբերյալ ճշգրիտ թվերը հասանելի չէին։ ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությամբ պայմանավորված` արտաքին առևտրի ցուցանիշները թերի էին և ճշգրտման ենթակա։ Ամեն դեպքում, ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունն այդպես էր հայտարարում։ Իսկ ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը, որը ներկայացնում էր արտաքին առևտրի մանրամասն ցուցանիշները, այս տարի դեռ ոչ մի ցուցանիշ չէր հրապարակել։
Բյուջեի հիմնական աղբյուրը շարունակում են մնալ անուղղակի հարկերը` ԱԱՀ-ն ու ակցիզային հարկը, որոնց տեսակարար կշիռն ընդհանուր հարկերի մեջ 54.7% է (282 մլրդ դրամ)։
Ծանոթներիցս մեկը, ով լրջորեն զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ և նորմալ հաջողություններ ունի (արտադրանքն արտահանում է անգամ եվրոպական երկրներ) վերջերս մի բան պատմեց։ Արտերկրից կոնկրետ բուսատեսակի մեծ պատվեր է ունեցել։ Քանի որ սեփական հողատարածքը բավարար չի եղել արտադրանքը ստանալու համար, դիմել է ՀՀ մարզերից մեկի գյուղացիներին։
Տիգրան Սարգսյանի նշանակման մասին լուրը հրապարակվելուց անմիջապես հետո սկսվեց ակտիվ քննարկում` իսկ ինչո՞ւ հենց նա:
Գեորգի Պիսկովի հարցազրույցը՝ ՀՀ-ում առաջին ժողովրդական IPO-ի, «Յունիստրիմ» դրամական փոխանցումների համակարգի և «Յունիբանկի» հեռանկարների մասին
«168 Ժամի» տեղեկություններով՝ «Նաիրիտի» ղեկավարությունն ավարտել է գործարանի վերագործարկման նոր ծրագրի մշակումը և շուտով այն կուղարկի ԱԺ: Ըստ մեր աղբյուրների՝ ի կատար է ածվել էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Երվանդ Զախարյանի պահանջը:
Ի՞նչ զգացողություններ նրանք կարող են ունենալ, երբ տեսնում են, որ անկման փոխարեն` Հայաստանի տնտեսությունն աճելու է, այն էլ` բավականին նորմալ տեմպով։ Համոզված ենք, որ Ազգային վիճակագրական ծառայության յուրաքանչյուր ամսական զեկույցից հետո այս կառույցում թեթև շոկ են ապրում։ Լավ` ինչպե՞ս կարող էին իրենք այսպես սխալվել։
«Եթե մենք այստեղ իրար մեջ մրցակցում ենք, դա անխուսափելի է, եթե մենք նույն ապրանքն ենք արտադրում, ապա հենց սպառողի շահերից է, որ մրցակցություն լինի, և ավելի որակյալ ու էժան ապրանք ստանան: Ամեն դեպքում, դա լինի հայ, թե ռուս արտադրող, ինչ-որ մեկը պահանջված ապրանքն արտադրելու է: Ինչպես ասում են՝ սուրբ տեղը դատարկ չի մնում»:
Վերջին տարիներին բյուջետային քննարկումների նկատմամբ համարյա կատարելության ձգտող անտարբերություն է տիրում: Հասարակությանն ու լրատվամիջոցներին կառավարությունում ընթացող քննարկումները չեն հետաքրքրում: Մի փոքր այլ է խորհրդարանական քննարկումների պարագան:
«Մեր տնտեսությունում ամենաբացասականը կենտրոնացումն է։ Գերիշխող դիրք ունեցող տնտեսվարողները, որոնք արդեն վաղուց ունեն նաև քաղաքական իշխանություն, արդեն մաս են կազմում երկրի պետական կառավարման համակարգի։ Եթե մենք այսօր ունենք ՀՀ նախագահ, և ինչ-որ առումով նա կարող է հանդիսանալ զսպող ուժ, ապա կառավարման համակարգի լղոզման արդյունքում, երբ թուլանում են բոլոր ինստիտուտները, նրանց զսպելը կլինի էլ ավելի դժվար»:
Շատ ժամանակ չի անցել, ընդամենը 2 տարի։ Բայց այս 2 տարվա մեջ հասցրեցինք մոռանալ թե՛ Եվրամիությանը, թե՛ Ասոցացման համաձայնագիրն ու տնտեսական բաղադրիչը։
«Մենք այսօր էլ ունենք լավ օրենքներ, բայց մենք խնդիր ունենք դրանց կիրառության մեջ դեֆորմացիայի հետ, երբ կամայականություն է ցուցաբերվում տվյալ հոդվածի կիրառության ժամանակ»,- ասում է ՓՄՁ համագործակցության ասոցիացիայի նախագահ Հակոբ Ավագյանը:
Մեծ հաշվով Կարեն Ճշմարիտյանը վրդովվելու պատճառ չունի։ Նախարարներն իրականում իր կամ իր ներկայացրած տեքստի վրա չէին ծիծաղում։ Նրանք ծիծաղում էին ժողովրդի վրա, որին կարելի է խաբել նման հայեցակարգերով ու կերակրել նկարված ցուցանիշներով։
«Ցավոք սրտի, երբ մեր երկրում ասում ես՝ կառավարություն, շատերին թվում է՝ դա հենց միայն վարչապետն է, ու իրենք ինչ էլ անեն, վարչապետը վերջում պատասխան կտա: Իրականում այդպես էլ ստացվում է, երբ գալիս է զոհաբերության պահը, հաճախ հենց վարչապետներն են զոհաբերվում Հայաստանի իրականության մեջ: Բայց ես կարծում եմ, որ վարչապետը պետք է նախօրոք զոհաբերի այն նախարարներին, որոնք լավ չեն աշխատում, որպեսզի և՛ կառավարության գործունեությունն արդարացված լինի, և՛ իր գործունեությունը:
Փորձե՞լ եք կարդալ վերջին օրերի տնտեսական լուրերը։ Ավելի չարագուշակ բան հորինելը դժվար է։ Միայն վերնագրերի ընթերցումը կհուսահատեցնի ամենալավատես մարդուն։ «Խաղողագործները փակել են մայրուղին», «Ֆերմերները խաղողը թափել են մայրուղու վրա», «Կրկին ճանապարհ են փակել», «Գյուղացիները չեն հավատում», «Չորս օր է` գործարանի դիմաց բեռնատարի մեջ ենք քնում»։
ՀՀ 2016 թվականի պետբյուջեի նախագիծն աչքի անցկացնելիս մի հետաքրքիր եզրահանգման ես գալիս։ Ստացվում է, որ, եթե ՀՀ կառավարությունն այս տարի անդրդվելի մնաց ու այդպես էլ չվերանայեց 2015 թվականի տնտեսական աճի ցուցանիշը, հաջորդ տարվա համար շատ ավելի զգուշավոր է գտնվել` բոլոր առումներով ինքն իրեն ապահովագրելով ռիսկերից։
Վարչապետը շատ դրական գնահատեց ՀԷՑ-ի գործարքն ու նշեց, որ անձամբ է խնդրել «Տաշիր» ընկերության նախագահ Սամվել Կարապետյանին` համաձայնել այդ գործարքին:
«Այս մոտեցումը ողջունելի է, եթե իհարկե հնարավոր է արդյունավետորեն իրականացնել նման հասցեգրված սուբսիդավորումը: Ինձ անհրաժեշտ են հիմնավորումներ, որ արտոնություններից հրաժարումը ոչ թե վատացնում, այլ իրականում լավացնում է քաղաքացիների վիճակը»:
Գլոբալ մրցունակության զեկույցում կարելի է գտնել մեր տնտեսության թույլ կողմերը, որոնք բավականին շատ են։ Սակայն մեր պատասխանատուները, բնականաբար, սրանք չնկատելու են տալիս և կենտրոնանում մեկի վրա։ Իհարկե, նախարարն իր զբաղվածության պատճառով` հնարավոր է` մանրամասն չի ուսումնասիրել զեկույցը (թեպետ Հայաստանի մասն ընդամենը 2 էջ է)։
«Հունվարի 1-ից մենք անդամակցեցինք ԵՏՄ-ին և ճիշտ արեցինք։ Դեռ 2 տարի առաջ, երբ սկսվեցին քննարկումներն անդամակցության շուրջ, ես ասել եմ, որ մրցակցային տեսանկյունից ՀՀ-ի համար դեռևս վտանգավոր է ինտեգրվել եվրոպական կառույցներին, և դա է ապացուցում Հունաստանի օրինակը, որը չկարողացավ դիմակայել ավելի արդյունավետ գերմանական և միջին եվրոպական տնտեսություններին»:
«Դելոյթ և Տուշ ԱՊՀ»-ն հիշեցնում է, որ երբ 2014թ. սկզբին Ընկերության վարկային պորտֆելը գերազանցեց նրա ակտիվների 60%-ը, այն ստիպված էր կասեցնել էլեկտրաէներգիա արտադրող ընկերություններին (հատկապես` պետական հսկողության ներքո գտնվող) վճարումները։ Եթե պարզ ասենք` սա նշանակում է` վերջ։ Ճիշտ է` առջևում դեռ 2 փուլ էլ կա, սակայն գլխավոր հարցերի պատասխանները տրված են։
Այսօր կառավարության նիստի սկզբում ՀՀ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանն անդրադարձավ «Դելոյթ և Տուշ ԱՊՀ» ՓԲԸ-ի ներկայացրած հաշվետվությանը:
«Տաշիր» ընկերությունների խումբը և «Ինտեռ ՌԱՕ» ընկերությունը համաձայնագիր են ստորագրել՝ Հայաստանի Հանրապետությունում էլեկտրաէներգետիկ ակտիվների առքուվաճառքի վերաբերյալ։
Սակագնի բարձրացման վերաբերյալ կարգավորող մարմնի որոշումը մեր տեսանկյունից համարվում է հիմնավորված…
Սինգապուրյան հրաշքի հայրը` երջանկահիշատակ Լի Կուան Յուն, կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին ասում էր` սկսեք ձեր երեք ընկերներին բանտ ուղարկելուց. դուք էլ հստակ գիտեք, թե ինչի համար, իրենք էլ։ Մերոնք, թեպետ Լի Կուան Յուին շատ էին հարգում ու անգամ Հայաստան հրավիրեցին, սակայն այս խորհրդին դժվար թե հետևեն։
