Տնտեսությամբ հետաքրքրվող լրագրողի համար այս շաբաթը եզակի էր: Տեղեկատվության առումով: Մեր տնտեսության մասին բավական շատ պաշտոնական տեղեկատվություն հրապարակվեց: Օրինակ՝ «Գազպրոմ Հայաստան» ընկերության փոխտնօրենը Հանրային ծառայությունների կարգավորման հանձնաժողովի նիստում հայտարարել էր, որ հասարակական պատկերացումները սխալ են:
Դատելով բանկային համակարգի ցուցանիշներից՝ հաճախորդները բանկերին ավելի շատ են վստահում, քան բանկերը՝ հաճախորդներին։
ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունը երեկ հրապարակել է 2015 թվականի նախնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները։ ՀՆԱ-ի աճը, իհարկե, դեռ չի հրապարակվել, սակայն պաշտոնական վիճակագրությունը ներկայացրել է տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (ՏԱՑ), որի հիման վրա կարելի է մոտավոր պատկերացում կազմել նաև տնտեսական աճի ցուցանիշի մասին։
Հայաստանում գործում է շատ լավ հղկված մի մեխանիզմ, թե ինչպես ոչնչացնել և հողին հավասարեցնել զարգացող հզոր արտադրություն ունեցող ձեռնարկություն: Դժվար է գտնել մի գործարարի, որ վարկային պարտավորություն չունենա, նաև դժվար է գտնել մի ձեռնարկություն, որտեղ հարկային ստուգումները որևէ բացթողում չհայտնաբերեն:
«Որպես շարքային սպառող՝ մեր տանն այս տարի գազի ծախսն ավելի է եղել, քան նախորդ տարի. բոլորիս մոտ է այդպես եղել։ Եվ, ի վերջո, այդ գազը սպառում է նաև բիզնեսը, խոշոր սպառողները, որոնք իրենց մոտ ունեն լաբորատորիաներ, և նման խնդիր առաջանալու դեպքում առաջին ահազանգողներն իրենք են լինելու»։
Տնտեսական տարին բարդ ու հակասական սկսվեց: Ռուսաստանի տնտեսության հետ կատարվող գործընթացների բացասական ազդեցությունը մեր տնտեսությունը վաղուցվանից է զգում: Միակ դրական սպասելիքն Իրանի նկատմամբ միջազգային պատժամիջոցների վերացման հետ էր կապված:
Վերջին իրադարձությունների հետ կապված՝ հեռանկարներն ավելի լայն հնարավորություններ են ստեղծում, առաջինը՝ աշխարհաքաղաքական տեսանկյունից տարածաշրջանում իրավիճակ է փոխվում, և կարծես թե հնարավորությունն ավելի ակնհայտ է դառնում՝ իրանական գազը տրանզիտ ճանապարհով մղել Վրաստան։
Բոլոր նրանք, ովքեր չունեն սեփականը՝ սեփական գաղափարը, սեփական ծրագիրը, սեփական հայեցակարգը, իրենք ընդհանրապես ոչ մի տեղ պետք չեն: Սա չի վերաբերում ինձ, ձեզ, կառավարությանը, ընդհանրապես պետությանը կամ առանձին մարդուն, դա վերաբերում է մոտեցմանը:
Երբ խոսում ենք այն մասին, թե ինչ օգուտներ Հայաստանը կարող է ունենալ Իրանի հետ համագործակցության խորացման արդյունքում, անհրաժեշտ է հաշվի առնել նաև այն բացասական ազդակները, որոնք փոխանցվելու են մեզ Ռուսաստանի միջոցով։
Երկարաժամկետ կապիտալ տրամադրելով՝ IFC-ն նպատակ է հետապնդում ամրապնդել Հայաստանի բանկային ոլորտի կայունությունը և օժանդակել Ամերիաբանկի՝ իր արժեքավոր գործընկերոջ ռազմավարական նպատակների իրագործմանը:
Թե ինչ կլինի այս տարի, դժվար չէ կանխագուշակել։ Իրավիճակն այն աստիճանի է լրջացել, որ փոխվել է անգամ ՌԴ պաշտոնյաների հռետորաբանությունը։ Նախկին լավատեսությունը, թե նավթի գների անկումից Ռուսաստանի տնտեսությունը ոչ միայն չի փլուզվի, այլ հակառակը` կարող է շահել, վերացել է։
«Այն, որ խորհուրդը ստեղծվել է, որ կառավարությունը արտահանման խթանման մասին միջգերատեսչական հանձնաժողով է ստեղծում վարչապետի գլխավորությամբ, դա դրական միտում է, որովհետև մեր արտահանման ծավալները խիստ կարիք ունեն մեծացման»,- ասում է Հայրենական ապրանք արտադրողների միության նախագահ Վազգեն Սաֆարյանը:
ԱՊՀ Միջպետական բանկն անցած տարեվերջին աննախադեպ նվեր է մատուցել ՀՀ կառավարությանը. Բանկը հրաժարվել է իր իրավունքներից, «Նաիրիտ» գործարանը «վերադարձրել» է ՀՀ կառավարությանը: Այս «պատմական» իրադարձության արձանագրումը տեղի է ունեցել 2015 թ. դեկտեմբերի վերջին՝ ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների փոխնախարար Իոսիֆ Իսայանի Մոսկվա այցելության ընթացքում:
Դժվար է կանխագուշակել, թե դեպքերն ինչ զարգացում կստանան, և ինչ քայլերի կդիմի հարևան երկրի ղեկավարությունը բնակչության դժգոհության ալիքը ճնշելու կամ շեղելու նպատակով
Տնտեսական մրցակցության պետական հանձնաժողովը անցյալ տարվա վերջին վերահսկողություն է իրականացրել տնտեսության մի շարք ոլորտներում
Ամփոփելով 2015թ. տնտեսական տարին` ակնհայտ է, որ արձանագրվեց վերջին տարիների վատագույն վիճակը` տնտեսական աննախադեպ պասիվություն, արտաքին ապրանքաշրջառության նվազում, աղքատության աճ և այլն:
30 դեկտեմբերի 2015թ. «Արդշինբանկ» ՓԲԸ-ի և Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի միջև ստորագրվեց պայմանագիր, համաձայն որի Արդշինբանկը միացավ ՎԶԵԲ-ի Առևտրի խթանման ծրագրին որպես Թողարկող բանկ:
«Մեր կանխատեսումները տարվա վերջում հիմնավորվեցին, և փոխարժեքի կտրուկ տատանումներ չեղան, 2015թ. ընթացքում փոխարժեքը պահպանվեց 480 դրամի սահմաններում»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Մեսրոպ Առաքելյանը:
«Վստահ եմ, որ 2016թ. արձանագրելու ենք նոր հաջողություններ։ Որպես տնտեսության թիվ մեկ պատասխանատու՝ ես հայտարարում եմ, որ կառավարությունը գործադրելու է բոլոր ջանքերը տնտեսական աճի ավելացման, երկրի պաշտպանուկության մեծացման, ժողովրդի բարեկեցության համար»,- ասաց Հովիկ Աբրահամյանը:
Հաջորդ տարվա պետական աջակցության ծրագիրը վաղն էկոնոմիկայի նախարար Կարեն Ճշմարիտյանը կներկայացնի կառավարության արտահերթ նիստում: Նախագծում նաև նշվում է, թե պետությունն ինչ աջակցություն է ցույց տվել գործարարներին, ինչը «դրական է ազդել այդ ընկերությունների` արտահանման և արտադրության ծավալների աճի վրա»:
«Չի բացառվում, որ վաղը-մյուս օրը մի նոր ուժեղ ցնցում տեղի ունենա Ռուսաստանում, և մենք հայելու նման նորից կլանենք այդ բացասական հետևանքները: Դրա համար այսօր մեր կայունությունը միայն մեզնից կախված չի: Ես չգիտեմ, եթե դեկտեմբերից դեկտեմբեր նախագահը նշում է, որ կայունություն է տեղի ունեցել, դա դեռ չի նշանակում, որ հունվարին չի կարող ինչ-որ մի բան տեղի ունենալ»:
Անցնող տարին բավականին հարուստ էր տարբեր բնույթի իրադարձություններով, այդ թվում` տնտեսական։ Մենք փորձել ենք ծաղկաքաղ անել և ներկայացնել 5 կարևորագույն տնտեսական իրադարձությունները։ Իհարկե, ընտրությունը խիստ սուբյեկտիվ է, սակայն կարծում ենք` մեր թվարկած իրադարձությունների նշանակությունը դժվար է թերագնահատել։
Գինեգործության և կոնյակագործության ոլորտում կառավարությունն արեց այն, ինչ կարող էր անել, գուցե՝ մի քիչ ավելի, գուցե՝ մի քիչ պակաս, բայց, օրինակ, խաղողի գների և այն ժամանակ աժիոտաժի առումով անելիք կար: Դա սահմանադրական, պետական կառավարման խնդիր է, կառավարությանը վերաբերում է բարոյականության և անձնական պատասխանատվության դաշտում, որ եթե ցանկանա ինչ-որ մի բան, կարող է անել:
Շուկայի նորույթը կլինի կոմպլեքս, խմբային ապահովագրությունների ներդրումը, երբ մեկ պայմանագրով և մեկ սակագնով կարելի է ապահովագրել ոչ միայն ընտանիքի բոլոր անդամներին, այլև բժշկական ծախսերը, ԿԱՍԿՈ-ն և գույքը միասին: Սա հատկապես կհետաքրքրի այն մարդկանց, ովքեր ուզում են տեսնել՝ ինչպես է աշխատում ապահովագրությունն իրական կյանքում: Կոմպլեքս ապահովագրության դեպքում և՛ փորձն է ավելի շատ, և՛ բյուջեն՝ ավելի թեթև: Սա նման է ռեստորանի դեգուստացիոն մենյուին:
Բավական դժվար է հասկանալ, թե ինչ է կատարվում Ադրբեջանում: Երկու օր առաջ հայտնի դարձավ, որ այդ երկիրը ներքաշվել է հերթական ֆինանսական հորձանուտ: Մեկ օրում մոտ 50 տոկոսով արժեզրկվել է մանաթը՝ երկրի ազգային դրամամիջոցը: Դրանից մեկ-երկու օր առաջ Ադրբեջանի ԿԲ-ն հայտարարել էր, որ «անցնում է մանաթի լողացող կուրսի»:
Հաշվի առնելով մեր տնտեսության քրոնիկ ու խորացող կախվածությունը ՌԴ-ից` կարելի է եզրակացնել, որ մեզ նույնպես հեշտ ժամանակներ չեն սպասվում։
«Եթե հնարավոր է անվտանգ հանք շահագործել Շվեդիայում կամ Նորվեգիայում, ուրեմն հնարավոր է նաև Հայաստանում: Եթե անընդհատ շարունակենք ասել, որ Հայաստանում դա հնարավոր չէ, իրավիճակն իսկապես չի փոխվի»:
ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից հրապարակված նախնական (շտապ հավաքագրված) տվյալների համաձայն` այս տարվա հունվար-նոյեմբերին տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (ՏԱՑ) նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ աճել է 2.9%-ով։ Հիշեցնենք, որ ՏԱՑ-ը հունվար-հոկտեմբերին 3.5% էր, ինչը նշանակում է, որ ակտիվության աճի տեմպը թուլացել է։
ՀՀ նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի նախաձեռնած «գիլյոտին» ծրագիրը հայտնվել է ՀՀ վերահսկիչ պալատի ուշադրության կենտրոնում:
Վերջին օրերին սոցցանցերի հայկական տիրույթում բուռն քննարկման առարկա դարձավ Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Շաբոյանի այն հայտարարությունը, որ ՀՀ-ում վաճառվող բենզինի գների մեջ նավթի տեսակարար կշիռը 5-8 տոկոս է։
