Թեժ քննարկում՝ Ամուլսարի հանքավայրի թեմայով
Այսօր Երևանի «Օրհուս» կենտրոնում տեղի ունեցավ Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցների հանքավայրի արդյունահանման նախագծի վերաբերյալ անկախ փորձագետների վերլուծությունների քննարկում, որը տեղ-տեղ վերածվեց «բազարի»:
Իրավաբան Արթուր Գրիգորյանը ներկայացրեց, որ Ամուլսարը գտնվում է Սևանի ջրահավաք ավազանում, Սպանդարյանի և Կեչուտի ջրամբարի միջև, Արփա և Որոտան գետերի հարևանությամբ, Ջերմուկից 12 կմ հեռավորությամբ: Ըստ նրա՝ նախագիծը պետք է այնպես իրականացվի, որ հանրութան շահի տեսակետից օգտակար լինի, որ հնարավորինս մեղմի Ջերմուկի վրա ազդեցությունը, ջրամբարների ու Սևանի հետ խնդիր չլինի, նաև Կարմիր գրքում գրանցված բույսերն ու կենդանիները չվնասվեն: Ա. Գրիգորյանի խոսքով՝ Սևանի ավելի քան 40 համայնքների բնակիչներ դիմում են ներկայացրել Բնապահպանության նախարարություն՝ որպես ազդակիր համայնք ներգրավվելու համար: Նա նշեց, որ Գնդեվազի 10-ից ավելի բնակիչներ դիմում են ներկայացրել վարչական դատարան՝ վիճարկելով շրջակա միջավայրի ազդեցության գնահատականի (ՇՄԱԳ) եզրակացությունը, բայց դատարանը մերժել է, քանի որ եզրակացությունը վարչական ակտ չէ, այժմ վճիռը բողոքարկվել է:
Էկոլոգ-իրավաբան Նազելի Վարդանյանը մտահոգություն հայտնեց Ջերմուկի ջրերի հետ կապված, որ ջրերի բուժիչ հատկությունը կխաթարվի և զբոսաշրջության զարգացման ծրագրերը հնարավոր չի լինի իրականացնել: Ըստ նրա՝ Ամուլսարի հանքի շահագործմամբ խախտվում են ՀՀ Սահմանադրությունը, Հողային և Ջրային օրենսգրքերը:
Երկրաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Հարություն Մովսիսյանը դրական գնահատեց ոսկու կորզման համար կիրառվելիք կույտային տարրալվացման տեխնոլոգիան, սակայն նշեց, որ, այնուամենայնիվ, վերջում թափոնակույտ է մնալու, որը պոչ է:
Հ. Մովսիսյանի ելույթի ժամանակ ցուցադրվեցին այլ հանքավայրերի պոչամբարների պատկերներ, ինչը հարուցեց «Գեոթիմ» ընկերության ներկայացուցիչների դժգոհությունը, ու բանավեճ ծավալվեց, որ իրականում Ամուլսարում պոչամբար չի լինելու, իսկ կույտային տարրալվացումն այլ տեխնոլոգիա է:
«Ես բնավ չեմ ասում, որ հանքավայրը չպետք է շահագործվի»,- արդարացավ Հ. Մովսիսյանը:
Ընկերության կայուն զարգացման գծով պատասխանատու Արմեն Ստեփանյանը խորհուրդ տվեց կրկին ուշադիր կարդալ սեյսմիկ եզրակացությունն ու մյուս փաստաթղթերը:
Lydian International Ltd-ի գործադիր փոխնախագահ Դիդիե Ֆոլենը հայտարարեց, որ բացարձակապես անընդունելի է, որ կույտային տարրալվացման մասին խոսելիս՝ ցույց է տրվում պոչամբարի նկար, քանի որ կույտային տարրալվացման հարթակը պոչամբար չէ, և պնդեց, որ Ամուլսարում պոչամբար չի լինելու: Նա խնդրեց բերել մի օրինակ, որ կույտային տարրալվացման հարթակի պատճառով որևէ խնդիր է եղել, ու հավելեց, որ ոչ մի խնդիր չի եղել 50 տարում: Ըստ նրա՝ ժամանակակից հարթակը նախագծվել է 20 տարի առաջ՝ խուսափելու համար այն խնդիրներից, որ առաջանում են պոչամբարի դեպքում:
«Հարթակի մասին խոսելիս՝ պոչամբարների նկարներ ցույց մի տվեք, պետք է հասկանալ դրանց տարբերությունը: ՀՀ-ում առաջին անգամ է կիրառվում կույտային տարրալվացման մեթոդ: Անընդունելի է, որ այս սեղանի շուրջ փորձագետներն ասում են, թե բավարար տեղեկատվություն չունեն: Եկեք «Գեոթիմ», կտանք: Մենք բաց քաղաքականություն ենք վարում»,- ասաց Դ. Ֆոլենը:
Ջրային էկոհամակարգերի մասնագետ Սեյրան Մինասյանը կոչ արեց բոլորին կառուցողական հողի վրա աշխատել: Ըստ նրա՝ ՇՄԱԳ-ում 2 թերություն կա՝ փոշու ցրման հետ կապված, փորձ ու նախադեպ կա, որ Սոդքի հանքի հետ կապված փոշին տարածվում է 20-30 կմ շառավղով: Ս. Մինասյանի կարծիքով՝ ազդակիր են գետավազանի վերին վտակները, որի մասին գնահատում չկա, սակայն բացասական փորձ կա Ճոճկանում: Ըստ նրա՝ ԲՆ ՊՈԱԿ-ի կազմած ՇՄԱԳ եզրակացությունը պարզապես ռեֆերատ էր: Մասնագետի կարծիքով՝ թեև ընկերության պատվերով Ջերմուկի հանքային ջրերի վրա ազդեցության հետազոտություն է արվել արտասահմանյան լաբորատորիայում իզոտոպային մեթոդով, որ ցույց է տվել, որ հանքային ջրերը չեն կարող աղտոտվել, այնուամենայնիվ, պետությունը պետք է երկրորդ հետազոտությունն անի. «Սա ամենակարևոր խնդիրն է և գնահատման թերության դեպքում կարող է անդառնալի հետևանք ունենալ: Հանքարդյունաբերողն արել է հետազոտությունը, բայց պետությունն իր կողմից պետք է անի: Կրկնակի փորձաքննություն է պետք: ՀՀ-ում չկան նման սարքավորումներ, պետք է արվի արտասահմանյան ընկերության կողմից, որը թանկ հաճույք է»:
Լսումների մասնակիցների կրքերը շիկացան, թե որ համայնքն է ազդակիր ճանաչվել ու որը պետք է ճանաչվեր, որտեղ ու քանի անգամ է լսում կազմակերպվել:
ԲՆ Շրջակա միջավայրի վրա ներգործության մոնիտորինգի կենտրոնի ներկայացուցիչ Արթուր Մինասյանը հայտարարեց, որ ազդակիր համայնք ճանաչվել են Վայոց ձորի և Սյունիքի ամբողջ մարզերը: Նա տեղեկացրեց, որ 2012թ-ին Սևանի հանձնաժողովը նախագծին տվել է բացասական կարծիք, բայց դրա էական փոփոխություններից հետո հանձնաժողովի կարծիքը դրական է եղել:
«Էկոլուր» տեղեկատվական հ/կ նախագահ Ինգա Զարաֆյանը մեղադրեց «Գեոթիմին», որ հարցը հասարակական մեծ նշանակություն ունի, բայց չի պահպանվում բաց գործելաոճը, իսկ փորձագետներին, որոնք վճարվել են «Գեոթիմի» կողմից, անվանեց շահագրգիռ կողմ: Նա նշեց նաև Կարմիր գրքում ընդգրկված տեսակների պահպանման խնդիրը: Ի.Զարաֆյանը հայտարարեց, որ կոռուպցիոն ռիսկեր կան, ազդակիր համայնքների բնակիչներին խոստացել են շատ մեծ թվերի փոխհատուցում:
«Արդարացի չի մարդկանց կաշառելու մեջ մեղադրել: Սա փորձագիտական քննարկում է, բազար չդարձնենք,- վրդովմունքը չզսպեց Դ.ֆոլենը,- «Լիդիանը» ցուցակված է միջազգային բորսայում, եթե ինձ ու իմ տնօրենին մեղադրում եք, կարող են բանտ ուղարկել»: Դ. Ֆոլենը նաև ասաց, որ ազդակիր համայնքների փոխհատուցման կարգի, ծավալի և գործընթացի վերաբերյալ տեղեկատվությունը բաց է, և այդ մասին 100 էջանոց փաստաթուղթը տեղադրված է ընկերության կայքէջում:
«Անցած տարի սեպտեմբերին Ամուլսարի հանրային լսումը Գնդեվազում եղավ, ամեն ինչ արեցիք լսումն ընդհատելու համար: Գորայքում լսումների ժամանակ Դուք չեկաք: Ինչպե՞ս կարող եք բողոքել, եթե Ձեր հնարավորությունը կարծիք հայտնելու՝ չեք օգտագործել: Հոկտեմբերին Երևանում դարձյալ փորձեցիք ընդհատել հանրային լսումը, թեև անձամբ ինձ խոստացել էիք գալ մասնակցել»:
Դ.Ֆոլենի խոսքով՝ ընկերությունը 5 մլն ԱՄՆ դոլար ծախսել է բնպահպանական ու սոցիալական խնդիրներն ուսումնասիրելու վրա, որը ոչ մի այլ ընկերություն չի արել: Նա համաձայնություն հայտնեց Ջերմուկի ջրերի վրա ազդեցության գնահատման նպատակով երկրորդ ուսումնասիրություն անցկացնելու համար ու հավելեց, որ պատրաստ են քննարկել բոլոր առաջարկները:
