«Իշխանության մեջ կան մարդիկ, որոնք Գյումրի-Երևան մայրուղուց չեն տեղափոխվել իշխանություն». Նաիրա Զոհրաբյան

Սաթիկ Սեյրանյանի հեղինակային «Պրեսսինգ» հաղորդաշարի հյուրն Ազգային ժողովի (ԱԺ) «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանն է:

– Կարո՞ղ եք ներկայացնել՝ օրերս ի՞նչ տեղի ունեցավ, որովհետև լրագրողների աչքը չֆիքսեց, թե ինչից սկսվեց «ռազբորկան» ԱԺ-ում: Ձեր պատգամավորներից Գևորգ Պետրոսյանի ելույթի ժամանակ ի՞նչ եղավ:

– Ընդամենը երկրորդ ընթերցմամբ քննարկվում էր քրեական ենթամշակույթի հայտնի օրենքի նախագիծը, և Գևորգ Պետրոսյանն իր ելույթում նշեց, որ՝ լավ եք անում, որ պայքարում եք քրեական ենթամշակույթի դեմ, բայց երեք տառով մի այլ մշակույթ էլ կա, դրա դեմ էլ պայքարեք: Հիմա ես չեմ ուզում քննարկել, որքանով արժանի էր, որ այդ հայտարարությունը մի ամբողջ օր Խորհրդարանի աշխատանքը պարալիզացներ, բայց սա ինչի՞ մասին է խոսում, և ես իմ ելույթում էլ ասացի, որ այս Խորհրդարանը ունի զրո քաղաքական բովանդակություն: Անկախ նրանից՝ ինչ նկատի ուներ, և անկախ նրանից, արձագանքելի և անդրադառնալի՞ էր Գևորգի հայտարարությունը, թե՞ ոչ, եթե անգամ իրենք որոշել էին, որ դա իրենց ուղղված վիրավորանք է, ես չգիտեմ՝ ինչո՞ւ էին իրենք այդպես որոշել: Ի դեպ, իրենց ուղղորդեցին, որ իրենք վիրավորված են, որովհետև երբ որ Գևորգը խոսում էր, իսկ այնտեղ մարդիկ կան, երբ  յուրաքանչյուրի խոսքի ժամանակ, երբ իրենց դուր չի գալիս, անմիջապես տեղից արձագանքում են, նաև կանայք, շատ դեպքում՝ ոչ կոռեկտ, բայց իրենք որևէ բառ տեղից չարձագանքեցին, Գևորգի ելույթից հետո որևէ ընդվզում չեղավ մինչ այն պահը, երբ Արման Բաբաջանյանը իրենց հուշեց, որ իրենք պիտի վիրավորվեն Գևորգի ելույթից, որից հետո Խորհրդարանը վերածվեց կատարյալ «բալագանի», և կարևորագույն օրինագծերի քննարկումը թողած՝ գրեթե մի ամբողջ օր շրիշակից ներքև անձնական վիրավորանքներ էին:

Ես շատ ափսոսում եմ, որ այս Խորհրդարանը, իմ վստահ համոզմամբ, այլևս չունի հնարավորություն՝ դառնալու քաղաքական մարմին, որովհետև ցանկացած բանավեճ անմիջապես տեղափոխվում է անձնական վիրավորանքների դաշտ: Եթե մենք համաձայն ենք մեծամասնության բերած նախագծերին, կառավարության նախագծերին, իրենց տեսակետի հետ, ամեն ինչ օկ է, բայց համարձակվի խորհրդարանական ընդդիմությունն ունենալ սեփական կարծիք, մենք հանդգնենք ասել, որ համաձայն չենք ձեր տեսակետի հետ, որ դուք այստեղ սխալվում եք, և մեր փաստարկները, ի դեպ, քաղաքական են, իրավական, իրենք անմիջապես անցնում են անձնական վիրավորանքների դաշտ: Եվ իրենք «շպարգալկա» ունեն հայտնի ձևակերպումների՝ «բա որ դուք կոալիցիա էիք Սերժ Սարգսյանի հետ»: Այսինքն՝ մենք գաղտնի չենք եղել կոալիցիա Հանրապետականի հետ: Դա հայտնի է:

– Միգուցե ձեզ կոալիցիայի հրավեր այդպե՞ս են անում:

– Ես չգիտեմ՝ իրենք ինչ են անում, բայց ես ցավում եմ, որ Խորհրդարանն մեր երկրի առջև ծառացած լրջագույն խնդիրները քննարկելու համար երեկ, այն պահին, որ Խորհրդարանը վերածվել էր «բալագանի», նույն այդ ժամանակ Արարատի և Արմավիրի մարզում ֆերմերները  իրենց համար կարևոր, կենսական խնդիր էին բարձրացնում: Բայց փոխանակ այդ խնդիրները քննարկենք, փոխանակ քննարկենք, որ ծննդատներ են փակվում, իսկ ծննդատների փակումն ինձ համար ընդամենը ծննդատան փակում չէ… Այն, ինչ տեղի ունեցավ երեկ, ինձ հիշեցրեց խորհրդային տարիների վատ մթնոլորտը, երբ բոլորը, մեկը մեկից հետ չմնալու համար, որ հանկարծ չմեղադրեն՝ բա դու քո դատապարտող խոսքը չասացիր, մեկը մեկին հերթ չտալով՝ Խորհրդարանը վերածեցին կրկեսի, ցածրակարգ ու ցածրաճաշակ թատրոնի:

– Ո՞ր Խորհրդարանն էր ավելի պրոֆեսիոնալ՝ նախկի՞նը, թե՞ այսօրվանը:

– Գործող Խորհրդարանն ունի քաղաքական զրո բովանդակություն: Նախորդ Խորհրդարանում կային իսկապես գործիչներ: Ես հիմա գիտեմ, որ ասեմ՝ այ այս Ձեր հարցազրույցի տակ գնալու են ֆեյքերի և իրական, չսիրվածության բարդույթ ունեցող օգտատերերի հայհոյանքները, բայց ես ասում եմ, այո, միջազգային կառույցներում զգացվում է, օրինակ, Արփինե Հովհաննիսյանի պակասը: Հիմա սիրեք-չսիրեք այդ քաղաքական գործչին, այն, ինչ որ կարողացավ ինքն անել նույն ԵԽԽՎ-ում, տարիներ շարունակ պետությունը չէր կարողանում իր կապերը, իր դիվանագիտական կորպուսներն օգտագործելով՝ անել:

– Նույն իշխանական խմբակցության պատգամավոր Ռուբեն Ռուբինյանը դիմել էր Արմեն Աշոտյանի օգնությանը:

– Եվ ես դա նորմալ եմ համարում: Եվ ես վստահ եմ, որ, եթե դիմեն Աշոտյանին, Արփինեին, իրենք, բնականաբար, իրենց ունեցած կապերով կօգնեն: Եվ եղել է, ես գիտեմ, դիմել են: Հիմա փակագծեր չբացենք, տարբեր լարված իրավիճակներ են եղել միջազգային կառույցներում, և մարդիկ պատրաստակամություն են հայտնել օգնել:

– Ինչո՞ւ են իշխանությունները թիրախավորել Հրայր Թովմասյանին, Սահմանադրական դատարանը (ՍԴ): Ինչո՞ւմ կարող է խանգարել ՍԴ-ն: Ի վերջո, կարծիք կա, որ իշխանափոխություն-հեղափոխություն արդյունքում ՍԴ-ն հայտնվել է երանելի այն իրավիճակում, որ անկախ է:

– Ես չգիտեմ՝ ինչո՞ւմ է խանգարում, բայց որ այս իշխանությունը փորձում է և փորձելու է, և ես կարծում եմ, որ իրենք կհաջողեն առնվազն սահմանադրական փոփոխություններով վերջապես ազատվել Հրայր Թովմասյանից:

– Ինչպե՞ս, ճնշելո՞վ:

– Ոչ: Սահմանադրության մեջ այնպիսի փոփոխություններ կանեն, որ իրավական գործիքներ կստանան, և ես վստահ եմ, որ սահմանադրական փոփոխությունների այս գործընթացը, որ սկսված է, թիրախներից մեկը հենց ՍԴ այս կազմից ազատվելն է, քանի որ ոչ մի կերպ չկարողացան իրենք խնդիրը լուծել նաև օրենքով՝ իմ, Ձեր, հարկատուների հաշվին կաշառք-թոշակ առաջարկելով: Ես ուզում եմ դիմել հարկատուներին: Դուք պատրա՞ստ էիք, որ ձեր հարկերի հաշվին ՍԴ գործող անդամները գնային, իրենց տանը թախտին նստեին, և տարիներ շարունակ Հրայր Թովմասյանը ստանար 1 միլիոն 300 000, մյուսները՝ 1 միլիոն 31 000 թոշակ՝ միայն նրա համար, որ այս իշխանությունը չի գտնում ուրիշ տարբերակ ՍԴ այս կազմից ազատվելու համար: Դրա համար մենք դեմ եղանք այդ նախագծին: Եվ ես հիմա նորից ասում եմ՝ ՍԴ այն անդամը, որը կգնա այս գործարքին և կհամաձայնի վայր դնել իր լիազորությունը և հարկատուների հաշվին իր անգործության համար ստանալ 1 միլիոն և ավելի, պիտի հիշի, որ ոչ մի իշխանություն հավերժ չէ: Այս իշխանության փոփոխությունից հետո ինքը ոչ միայն քրեական պատասխանատվության է ենթարկվելու անօրինական, կոռուպցիոն այս գործարքի համար, այլ նաև վերադարձնելու է այդ ամբողջ գումարները:

– Հիմա Սահմանադրական փոփոխությունների հանձնաժողով է ստեղծվել: Պատրաստվո՞ւմ եք փոփոխությունների առաջարկ ներկայացնել:

– Կարծում եմ՝ «Բարգավաճ Հայաստանը» կմասնակցի: Բնականաբար, խորհրդարանական քաղաքական ուժը չի կարող անմասն մնալ այնպիսի կարևոր քաղաքական գործընթացից, ինչպիսին սահմանադրական փոփոխություններն են: Այստեղ էլ իրենք սայլը դրեցին ձիուց առաջ: Շատ ավելի գրագետ ու կոռեկտ կլիներ, եթե իրենք մինչև նախարարի հայտարարությունն ասեին Խորհրդարանում ներկայացված քաղաքական ուժերին, որ ստեղծվում է Սահմանադրական փոփոխությունների հանձնաժողով: Առնվազն գործընկերային կլիներ, եթե իրենք Խորհրդարանում ներկայացված քաղաքական ուժերին ասեին՝ ի՞նչն են փոխում, այսօր գործող Սահմանադրության ո՞ր դրույթն է խանգարում, որ իրենք չեն կարողանում իրենց հռչակած բարեփոխումներն անել: Միգուցե մենք հասկանայինք, որ այո, այս մարդիկ ճիշտ էին:

– Նախորդ իշխանությունների հետ Ձեր քաղաքական ուժը համագործակցում էր: Երբեք այդքան սուր չի բարձրացվել հարցը…

– Այո, մենք կոալիցիա եղել ենք մեկ անգամ, 2007թ, երբ առաջին անգամ մուտք գործեցինք Խորհրդարան, և հիմա պիտի ասեմ, ու պիտի ասեմ շատ բաց ու հրապարակային: 2012թ. արդեն, երբ ԲՀԿ-ն հավաքեց 450 000 ձայն, մեզ առաջարկվել է, ըստ էության, կիսել իշխանությունը և երկրի բարձրագույն պաշտոնները և կազմել կոալիցիա: Մենք հրաժարվել ենք: Հիշեք, թե ինչ եղավ Գագիկ Ծառուկյանի հետ 2015թ.: Այն քաղաքական տեռորը, որ արեցին Գագիկ Ծառուկյանի հանդեպ, բա ինչո՞ւ չտեսանք, որ այս իշխանափոխության, իշխանահանձնման գործընթացի ժամանակ արվեր:

– Ընդունում եմ, բայց նաև մյուս կողմից՝ դուք կոալիցիայում եղել եք, դուք նաև պատասխանատվություն եք կրել…

– Մենք եղել ենք շատ կարճ և երբեք պատասխանատվությունից չենք խուսափել: Երբ որ 2007թ., հետո արդեն՝ 2012թ., մեզ առաջարկվեց կոալիցիա, մենք ասացինք՝ ոչ, ձեզ հետ մենք չենք ուզում ևս մեկ անգամ կոալիցիա, որովհետև մենք չենք կարողանում ձեզ հետ կոալիցիայի շրջանակում իրացնել այն ծրագրերը, որոնք մենք ունենք: Մենք տեսանք, որ տվյալ քաղաքական ուժի հետ կոալիցիան ուղղակի մեզ դնում է պատասխանատվության տակ՝ մեր չարած և մեր լիազորությունների շրջանակից դուրս բաների համար:

– Ամեն դեպքում, այն, ինչ Դուք համարում եք տեռոր Գագիկ Ծառուկյանի նկատմամբ, դրանից հետո ինքն ու Սերժ Սարգսյանը շարունակել են շփվել: Ուզում եմ ասել, ինչ-որ խոհանոց կա, որին հասարակությունը չի՞ տիրապետում, չի տեսնում, չի հասկանում, բայց նայում է, որ ամեն դեպքում ճանապարհ եք անցել: Ավելին ասեմ: Այն, ինչի համար  նախկին ընդդիմությունը, այսօր՝ գործող իշխանությունները, քննադատում էին նախկին իշխանություններին, այսօր մենք տեսնում ենք՝ դեռ ինչ-որ բան չկա, տեղի չի ունենում: Այսինքն՝ միֆեր էին, ինչ-որ կեղծ ինֆորմացիա էր շրջանառվում ինչ-որ նպատակով, որովհետև ուժայիններն էլ են իրենցը, ամբողջ իշխանությունն իրենցն է, պետք է բացահայտեն՝ ո՞րն է ճիշտ, ո՞րը՝ ոչ:

– Այո, և մենք սպասում ենք այդ հռչակված խնդիրների բացահայտումներին: Ես համաձայն եմ Ձեզ հետ:

– Ամիսներ առաջ գործընթաց սկսվեց Գագիկ Ծառուկյանի հետ կապված տարբեր ընկերությունների դեմ:

– Եվ ասեմ, որ դա դադարեցված չէ: Մինչև այսօր էլ հավատարմագրային կառավարման հանձնված բազմաթիվ բիզնեսներում առ այս պահը հսկայական ստուգումներ են գնում: Ես չգիտեմ՝ ի՞նչ են փնտրում;

– Նպատակը ո՞րն է: Կարո՞ղ է՝ փորձում են իրեն էլ բերել կոալիցիայի դաշտ:

– Ես չեմ կարծում, որ իրենք նման խնդիր ունեն, որովհետև իրենք կարծում են, որ իրենք անքննադատելի են, անքննելի են, ինչ որ անում են, ճիշտ են անում, բայց ես նորից եմ ասում՝ ես չեմ ցանկանա, որ մենք ունենանք ձախողում ձախողման հետևից, որովհետև դրանից թուլանալու է մեր պետականությունը: Ես ընդամենն ուզում եմ ասել՝ կանգ առնել, սթափվել է պետք: Խորհրդարանում այս ցածր, հակահիգիենիկ, գոտկատեղից ներքև մակարդակի իջեցված դիսկուրսները դադարեցնել է պետք: Բայց եթե խորհրդարանական մեծամասնության ներկայացուցիչն ասում է՝ «էս ուզում էիք էլի մեր «կատոկի» տակ ընկնեիք», ապա ես էլ իրենց ասում եմ՝ եթե ուզում եք Խորհրդարանը վերածել բալագանի, ապա մի վայրկյան անգամ ձեր մտքով կասկած չանցնի, որ մենք կարող ենք էնպես բալագանի վերածել Խորհրդարանը, բայց մենք դա չենք ուզում, որովհետև մենք Խորհրդարան ենք եկել հանրային խնդիրներն օրակարգ բերելու համար, բայց եթե ուզում եք, օքեյ, խնդիր չկա, էնպես վերածենք բալագանի, որ այս Խորհրդարանը տեղ չունենա այլևս մեկ օր, մեկ շաբաթ անգամ ձգելու, բայց սա ճանապարհ չէ: Այսօր նաև «Իմ քայլից», որտեղ ես ունեմ իսկապես լավ ընկերներ, ինձ մոտեցան և ներողություն խնդրեցին իրենց թիմակից Մարիա Կարապետյանի պահվածքի համար:

– Ինչո՞ւ է իր ելույթներում շատ հաճախ անդրադառնում Ձեզ:

– Ես չեմ կարող ասել:

– Խնդիր կա՞ Ձեզ հետ կապված:

– Բացարձակ խնդիր չկա: Ինքն այն հանձնաժողովում է, որը ես եմ գլխավորում, ես միշտ փորձել եմ իր հանդեպ լինել բարեհաճ, ես միշտ փորձել եմ մարդկայնորեն իրեն հասկանալ, և այսօր, երբ տղաներից ոմանք մոտեցան և ներողություն խնդրեցին իր ձևակերպումների համար, ես այստեղ անկեղծ, չէի ուզում ասել, բայց քանի որ հոգեբանություն եմ անցել ինստիտուտում, և  ինքս հոգեբանական գրականություն մանրամասն ուսումնասիրել եմ, երբ որ մենք նայում են Յունգ, Ֆրոյդ, այստեղ մի բացատրություն կա: Որովհետև իմ անձի հանդեպ այդ կնոջ, այդ պատգամավորի նման մտասևեռումը մեկ բանի մասին կարող է խոսել: Ես խորհուրդ եմ տալիս բացել Յունգ, բացել Ֆրոյդ և հասկանալ, թե այդ մտասևեռման տակ ինչ լատենտ խնդիրներ են թաքնված: Ես իսկապես խորհուրդ եմ տալիս իր մտերիմներին, պատրաստ եմ ինքս էլ օգնել՝ իմ ունակությունների, իմ գիտելիքների սահմաններում, որպեսզի ինքը իմ անձի հանդեպ ունեցած, իմ կարծիքով, այլևս բավականին խնդրահարույց մտասևեռումից ձերբազատվի: Իհարկե, ես սովոր եմ ամբողջ կյանքում, որ ինձ վրա սևեռված են եղել, և սևեռված են տղամարդիկ: Դա նորմալ է, բնական է, բայց երբ որ կինն է կնոջ հանդեպ նման, այլևս, իմ կարծիքով, խնդրահարույց մտասևեռում ունենում, երբ որ իր բոլոր ելույթները Խորհրդարանում նվիրված են լինում ինձ, կամ գերակշիռ մեծամասնությունը, երբ որ իր ֆեյսբուքյան գրառումների գերակշիռ մեծամասնությունը, այստեղ արդեն խնդիր կա:

…Ես այս ընթացքում կարդում եմ ամերիկացի մի բավականին լուրջ գիտնականի աշխատություն, թե ի՞նչ տիպի մարդիկ են հայհոյում սոցիալական ցանցերում, որտեղ հստակ մեկնաբանվում և հիմնավորվում է, որ սոցիալական ցանցերում հայհոյում են չսիրվածության բարդույթ ունեցող մարդիկ՝ կին թե տղամարդ, ովքեր ամբողջ կյանքում ունեցել են սիրո, գուրգուրանքի պակաս, ուշադրության պակաս, ովքեր չիրացված են: Պարզապես ինձ զարհուրեցնում է մի բան՝ որտեղի՞ց մեր երկրում այսքան չսիրված, այսքան չկայացած կին և տղամարդ: Իմ Սամվելը Մկրտչյան ինձ հակառակ բանն էր ասում: Ասում էր՝ դու երես տված ես, դու ունես սիրված կնոջ բարդույթ: Ասում էր՝ դա էլ լավ չի, որովհետև դա էլ մի այլ ծայրահեղություն է, բայց ես հիմա հասկանում եմ, որ ավելի լավ է ունենալ սիրված կնոջ բարդույթ, քան ունենալ չսիրված կնոջ բարդույթ, որը բերում է հոգեկան ահա այդպիսի ծանր տրանսֆորմացիաների:

– Մամուլի հանդեպ ոտնձգությունների մասին…

– Ես որպես նախկին լրագրող եմ ասում, մամուլի կոնկրետ միջոցների հանդեպ սկսված այս պրոցեսը, որը ես կանխատեսում եմ, հանգեցնելու է ինչ-որ մի օրենսդրական լուծման, որը, նախապես ասեմ՝ մի արեք, պարզապես մի արեք, որովհետև պարտված է մամուլին պատերազմ հայտարարած ցանկացած իշխանություն:

– Հնարավո՞ր են արտահերթ ընտրություններ:

– Մի քիչ ես, զուտ քաղաքագիտորեն վերլուծելով, ռեալ չեմ համարում: Ինչո՞ւ, որովհետև ինչո՞վ վարչապետին ձեռք չի տալիս այս խորհրդարանական մեծամասնությունը: Ես կարծում եմ, լավ էլ ձեռք է տալիս, որովհետև 88 ձայն ունենալ, ովքեր մի մարդու նման պատրաստ են հարձակվել այլ կարծիք ունեցող մեկի վրա, հոշոտել, հասցնել ամենացածրակարգ վիրավորանքներ, ես չեմ կարծում, որ ինքը կգնա նման ռիսկի այսօր, որ գնա Խորհրդարանի լուծարման:

– Իսկ Նիկոլ Փաշինյանը իշխանություն պահելու համար ուժ կգործադրի՞ հասարակության նկատմամբ, որովհետև նախօրեին արդարադատության նախարար Բադասյանը սպառնացել էր՝ «թող մեկը փորձի բախտը և մեզ անկարգություններով սպառնա: Մենք ունենք ներքին զորքեր, ՔԿՀ-ներում արտակարգ դրություն հայտարարելու հնարավորություն և իրավական հիմք, և թող մեկը փորձի իր բախտը: Սա սպառնալիք չէ՞:

– Ես կարծում եմ՝ Բադասյանը տվյալ դեպքում խոսում էր, հարցը հնչեց, ես քանի որ քննարկմանը ներկա եմ եղել, որ ՔԿՀ-ներում այս նախագիծը կարող է բերել բունտի: Ինքը խոսում էր ՔԿՀ-ներում բունտի մասին, որ թույլ չեն տա:

– Թեկուզ:

– Ես նորից եմ ասում, ես չգիտեմ՝ դա ինչի պակաս է: Դա ավելորդ ինքնավստահություն է, դա փորձի պակաս է, դա այն բանի պակասն է, որ դուք չեք վաստակել այդ մանդատը, այլ վաստակել է Նիկոլ Փաշինյանը: Իրենք այդ գիտակցությունը մինչև չունենան, դա իրենց վաստակը չէ, դա իրենց քրտինքը չէ: Ցավոք սրտի, այս իշխանության մեջ կան մարդիկ, որոնք դեռևս Գյումրի-Երևան մայրուղուց չեն տեղափոխվել իշխանություն: Իրենք չեն հասկանում իշխանության պատասխանատվությունը: Իրենք չեն հասկանում, որ չի կարելի քաղաքացու հետ խոսել այն կերպ, ինչպես հիմա խոսում են իրենցից շատերը, երբ որ իրենք նախկիններին, նրա նախկիններին մեղադրում էին քաղաքացուն չհարգելու համար:

– Լավ ճանաչելով Նիկոլ Փաշինյանին՝ դժգոհությունները շատանում են, տարբեր ռեյտինգների ցուցանիշներ են հրապարակվում, տրամադրությունների անկում կա, մարդկանց սպասելիքները չեն արդարացել: Նիկոլ Փաշինյանը հե՞շտ կհրաժարվի իշխանությունից, թե՞ ուժ կգործադրի:

– Ես չեմ կարող այդ հարցին պատասխանել, որովհետև ես հրաշալի ճանաչել եմ Նիկոլ Փաշինյան լրագրող և Նիկոլ Փաշինյան խմբագիր: Անկեղծորեն պիտի խոստովանեմ, ես լավ չեմ ճանաչում Նիկոլ Փաշինյան վարչապետին, և ես չեմ կարող ասել՝ ինչ քայլերի և ինչի կարող է գնալ վարչապետը: Ես պատրաստ չեմ այդ հարցին պատասխանել՝ ինքը պատրա՞ստ է ամեն գնով իշխանություն պահել, թե՞ ոչ: Համենայն դեպս ես ուզում եմ հղում անել իր հրապարակային հայտարարություններին՝ որ պահին զգա ինքը, որ չունի հանրային վստահություն, իր համար վարչապետի պաշտոնն ինքնանպատակ չէ: Այնպես որ, եկեք այսպես ասենք, կապրենք՝ կտեսնենք: