«Ոչ մի ընդդիմադիր ՀՀ-ում չի հաղթում, որովհետև բոլորը թիմային պայքարի մեջ են»
Հարցազրույց «Նոր Ժամանակներ» կուսակցության նախագահ Արամ Կարապետյանի հետ
– Այս օրերին քննարկվող հիմնական թեման ՀՀ նախագահական ընտրություններում ընդդիմության միասնական թեկնածուով հանդես գալու հնարավոր տարբերակի շուրջ է: Ի՞նչ եք կարծում` ընդդիմության համար շահեկան կլինի հանդես գալ մե՞կ թեկնածուով, թե՞ մի քանի:
– Կարծում եմ` ընդդիմությունը միասնական թեկնածուով հանդես չի գա: Չի լինի նման բան: Ես բացառում եմ: Իհարկե, շահեկան կլինի, որ միասնական թեկնածուով հանդես գան, անշուշտ, այդ դեպքում ընդդիմությունն ավելի ուժեղ կլինի: Ձայների բաշխման խնդիրներն ավելի հեշտ կլուծվեն, ընտրություններն առաջին փուլով կավարտվեն: Պատկերացրեք` ո՞ր դեպքում ավելի ուժեղ կլինեն, երբ հինգ հրանոթի՞ց կրակեն իշխանության վրա, թե՞ մեկ: Նույնիսկ, եթե «Բարգավաճ Հայաստանը» հանդես գա իր թեկնածուով, ես կարծում եմ, որ բոլոր մյուս ուժերը, բացի Սերժ Սարգսյանից, ընդդիմադիր դիրքերից ելույթ կունենան: Հայաստանում վիճակն այնպիսին է, որ յուրաքանչյուր մարդ, ով իշխանությանն է պաշտպանում` ավելի է փչանում, քան իշխանությունը:
– Բավական հավաստի լուրեր կան նաև այն մասին, թե նախագահական ընտրություններից հետո կոալիցիայի կազմում են ընդգրկվելու նաև ՀՅԴ-ն, ԲՀԿ-ն և «Ժառանգությունը»: Հնարավոր համարո՞ւմ եք նման զարգացումները:
– Ո՛չ, չեմ համարում: Նախ պետք է տեսնենք, թե ձեր թվարկած կուսակցություններն ինչպե՞ս կդրսևորեն իրենց նախագահական ընտրությունների ժամանակ, հետո միայն կխոսենք հավանական կոալիցիայի մասին: Բայց մի բան հաստատ է. ինչի՞ շուրջ պետք է հավաքվեն այդ ուժերըգ Եթե իշխանության շուրջ են հավաքվելու, ասեմ, որ իշխանությունը Հայաստանում Սերժ Սարգսյանի ու որոշ օլիգարխների ձեռքում է, նույնիսկ ուժայինները դեր չեն խաղում: Ինչի՞ շուրջ պիտի հավաքվեն. արտաքին քաղաքականությա՞ն, ԼՂՀ հանձնմա՞ն, հայ-թուրքական հարցի՞, Սիրիայի՞, Լիբանանի՞, Իրանի՞, ինչի՞ շուրջ: Հայաստանի քաղաքական դաշտում կուսակցություններն, ըստ էության, դերակատարում չունեն: Դեր են խաղում կուսակցությունները ներկայացնող առանձին անհատներ` Սերժ Սարգսյանը, Գագիկ Ծառուկյանը, Արթուր Բաղդասարյանըգ Ինչի՞ շուրջ պետք է միավորվեն, հավաքվեն, երբ գնալով նոր մարտահրավերներ են առաջ գալիս, որոնք պատասխաններ են ենթադրում, բայց դրանք, ինչպես տեսնում ենք, չկան:
– Ընդդիմության միասնական թեկնածուի վերաբերյալ բազմաթիվ անուններ են շրջանառվում. Ռոբերտ Քոչարյան, Վարդան Օսկանյան, Լևոն Տեր-Պետրոսյան, Հրանտ Բագրատյան, Լևոն Զուրաբյան տարբերակները: Ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն պետք է լինի ընդդիմության միասնական թեկնածուն, և արդյո՞ք վերոնշյալ անունների շարքում կա ընդդիմությունը ներկայացնող լիդերի անունը:
– Անհատական անուն քննարկելն անիմաստ է, քանի որ ընդդիմությունը չի միանա: Մենք ունեցել ենք ընդդիմության միավորման օրինակ: Ամեն անգամ մտածում ենք, որ եթե ընդդիմությունը միանա` կհաղթիգ Ստեփան Դեմիրճյանը ներկայացավ որպես միասնական թեկնածու ու, բացի Արտաշես Գեղամյանից, բոլորը միացան իրեն, հաղթե՞ց: Հայաստանում փոփոխություն է պետք մտցնել, որ միասնական բառը ծրագրային ընդհանուր քաղաքականության խնդիրների շուրջ օգտագործվի: Եվ, առհասարակ, «միասնական» բառը պետք է օգտագործել ընտրություններից հետո, երբ անցել է ընտրական թոհուբոհն, ու ժողովուրդը կատարել է իր ընտրությունը: Չնայած Հայաստանում ժողովուրդը ոչինչ չի ընտրում:
– Այնուամենայնիվ, ընդդիմադիր դաշտում որևէ լիդեր չե՞ք տեսնում:
– Իմ տպավորությամբ` Հայաստանում հաղթող լիդերը կարող է լինել նա, ով կներկայացնի այնպիսի ծրագիր, կհամագործակցի այնպիսի ներքին ուժերի հետ, որ մարդիկ հասկանան, որ նախագահական ընտրություններից ռեալ փոփոխություն է լինելու: Մենք ունեցել ենք լիդերներ. Կարեն Դեմիրճյան, Վազգեն Սարգսյան, Ստեփան Դեմիրճյան, Լևոն Տեր-Պետրոսյան: Ընդդիմության թեկնածուի ձեր թվարկած անուններն, օրինակ, ինչ-որ թիմերի ներկայացուցիչներ են, որոնք իրար փոխանակելով` գնում են առաջ: Մեզ մոտ մինչ օրս գնում է թիմերի կռիվ. որոշ թիմեր իրար փոխարինելով առաջ են շարժվում: Հայաստանում հաղթել կարող է նա, ով ցույց կտա այս իրավիճակից դուրս գալու ռեալ ճանապարհը: Նոր մարդիկ միայն կարող են դուրս բերել այս իրավիճակից: Իհարկե, սա միայն Հայաստանի հիվանդությունը չէ. Ռուսաստանում Պուտինը փոխարինում է Մեդվեդևին, Մեդվեդևը` Պուտինին, ու այսպես շարունակ: Իսկ երկրի վիճակը գնալով վատթարանում է, քանի որ նորություն չի առաջարկվում, երկրին զարգացում չի սպառնում: Գիտե՞ք` ինչու ոչ մի ընդդիմադիր Հայաստանում չի հաղթում, որովհետև բոլորը թիմային պայքարի մեջ են:
– Ձեր հարցազրույցներից մեկի ժամանակ հայտարարել էիք, որ ԲՀԿ-ն «պաուզան» կպահի մինչև սեպտեմբեր: Հնարավոր համարո՞ւմ եք սեպտեմբերից հետո ԲՀԿ-ի վերամիավորումը ՀՀԿ-ՕԵԿ կոալիցիային:
– Կարծում եմ` չեն միավորվի, եթե, իհարկե, Սերժ Սարգսյանը մեծ փոփոխությունների չգնա: Ես ճիշտ դուրս եկա. ԲՀԿ-ն ինչ-որ չափով պահեց այդ «պաուզան»: Չմտավ կոալիցիա ու պահեց «պաուզան»: Առհասարակ, ԲՀԿ-ի համար հիմա բավականին դժվար իրավիճակ է ստեղծվել: Թե՛ գաղափարական, թե՛ քաղաքական առումով ԲՀԿ-ն շատ հարցերի պատասխաններ պետք է տա: Օրինակ, Եվրասիական միության Հայաստանի անդամագրությանը կո՞ղմ է, թե՞ դեմ, Եվրոպական ինտեգրման ո՞ր աստիճանին է կողմ, և այլն: Որպես քաղաքական ուժ` եկել է կողմնորոշման ժամանակը: Իսկ սեպտեմբերն ու հոկտեմբերը կլինեն հենց այդ կողմնորոշման ժամանակաշրջանը: Այդ կողմնորոշման մեջ ես չեմ տեսնում որևէ հիմք, որ ԲՀԿ-ն կոալիցիա վերադառնա ու հայտարարի, որ սատարում է Սերժ Սարգսյանին: Իսկ նա այս ընթացքում ի՞նչ է արել, որ ԲՀԿ-ն էլ սատարի կամ չսատարի իրեն: Եվ ընդհանրապես, ի՞նչ է փոխել Սերժ Սարգսյանը Հայաստանում, որ մի լուրջ քաղաքական ուժ կամ անհատ պաշտպանի նրա գործողությունները: Ո՞ր ասպարեզում է առաջընթաց եղել, որ ինչ-որ ձևով պաշտպանեն:
– Իսկ առաջիկա ՏԻՄ ընտրությունները, Ձեր նշած կողմնորոշման ժամանակաշրջանի համար որևէ ազդեցություն կունենան:
– ՏԻՄ ընտրությունները քաղաքական ընտրություններ չեն և այս պատճառով` ոչ մի ազդեցություն ունենալ չեն կարող: Դրանք, ըստ իս, ավելի շուտ թայֆաբազություն են: Ասեմ` ինչ է կատարվում. ՀՀԿ-ն շատ պրագմատիկ որոշում է կայացրել: Նրանք հասկանում են, որ նախագահականից առաջ հաղթելու համար պետք չէ լցոնել: Հասկանալի է, որ Գյումրիում ԲՀԿ-ին հաղթելը շատ բարդ է, քանի որ ԲՀԿ-ն տվյալ ընտրատարածքում ավելի ուժեղ է: Իսկ հաղթել` կնշանակի` ահավոր լցոնումներ անել: Այս դեպքում ՀՀԿ-ն, մի կողմից` ավելի դեմոկրատական, զիջող կերևա, մյուս կողմից էլ` միևնույն է, զիջում է այնտեղ, որտեղ այնպես էլ պարտվելու էր:
– Դա՞ է պատճառը, որ Գյումրիում ՀՀԿ-ն սատարում է ԲՀԿ-ական Սամվել Բալասանյանի թեկնածությունը:
– Իհարկե: Սա զուտ քաղաքական, բավական պրագմատիկ ու խելացի հաշվարկ է: Ընդհանուր առմամբ, ի՞նչ է փոխվելու` Վարդան Ղուկասյա՞նը կլինի, թե՞ Սամվել Բալասանյանը: Եթե ընդհանուր պետական վիճակը շատ ծանր է, ի՞նչ պիտի փոխվի սրանից: Բացի դրանից, անհասկանալի է, թե, ի վերջո, ո՞ւմն են այդ մարդիկ: Իշխանությունն այնքան ուժեղ է, որ այսօր նրանցն են, վաղը` մյուսինը:
– Նկատի ունեք Սամվել Բալասանյանի՞ն: Ի դեպ, լուրեր կան, որ հնարավոր է` նա տեղափոխվի ՀՀԿ:
– Չէ՛, Սամվել Բալասանյանը երբեք ընդդիմադիր չի եղել: Խոսքս այն պատգամավորների մասին է, ովքեր ընդդիմադիր էին, նրանց օկուպանտներ էին անվանում, ցախավելներով քշում էին, բայց այսօր ՀՀԿ-ական պատգամավորներ են:
– Ընդդիմության պասիվությունը ՏԻՄ ընտրություններում ինչո՞վ եք պայմանավորում:
– Փող չունեն, դրա համար չեն մասնակցում: Մենք ասել ենք, որ, նախագահականից բացի, Հայաստանում այլ ընտրություններին մասնակցելն անիմաստ է: Եվ փորձը ցույց տվեց, որ մենք ճիշտ էինք: Եթե «ընդդիմություն» ասելով` նկատի ունենք ՀԱԿ-ը, այստեղ, հավանաբար, ֆինանսական միջոցների պակաս ու մարդկային ռեսուրսների խնդիր կա: ՀԱԿ-ը կորցրել է հասարակության լուրջ աջակցությունը, որը դեռևս 2007 թվականից սկսված պրոցես է: Բայց դրա մասին չեմ ուզում խոսել, դա իրենց ներքին խնդիրն է:
– Մի անգամ հայտարարել էիք, որ Ձեր դռան շեմի «փալասի տակ» միշտ հետաքրքիր նորություններ են թողնում, այս ընթացքում որևէ նոր բան չե՞ն թողել:
– Չեք պատկերացնում` ինչքան նորություններ են ավելացել: Անգամ մտադրված էի դռանս շեմը փոխել, քանի որ նորությունների համար էլ տեղ չկա: Այդ նորությունները բազմաբնույթ են` սկսած նրանից, թե ինչպե՞ս են իշխանության գլխում կանգնած մարդիկ հասել դրան, ինչպիսի՞ կապերի մեջ են եղել, ի՞նչ փողեր են տարվել, որտե՞ղ են հայտնվել: Մի խոսքով, 20 տարվա անկախ Հայաստանի ամենադաժան անցքերն ամբողջությամբ: Հիմա, երբ ձեռքիս տակ, իմ կարծիքով, ունեմ իրողությունները, ահռելի քանակությամբ փաստացի թղթեր, տվյալներ, մտածում եմ, թե Հայաստանն ինչպե՞ս է դուրս գալու այս ամենի տակից:
– Իսկ դրանցից որո՞նք էին Ձեզ համար ամենահետաքրքիրն ու անսպասելին:
– Դրանք երկուսն են. առաջինը` 1991թ. անկախության գործընթացի ու դրանից առաջ թԽճկ-ի հետ կապված խնդիրների մասին է: Մյուս կարևոր հանգամանքը Հոկտեմբերի 27-ին է վերաբերում:
– Քանի որ Դուք համարվում եք ռուսամետ քաղաքական գործիչ, կարող ենք ենթադրել, որ կողմ եք Հայաստանի հնարավոր անդամակցությանը Եվրասիական տնտեսական միությանը: Ի՞նչ կտա դա Հայաստանին:
– Մենք Հայաստանում միակ քաղաքական ուժն ենք, որ ասում ենք` անհապաղ պետք է միանալ: Անդամագրությունը Հայաստանին կտա երեք կարևոր բան. առաջինը` որպես պետություն, ազգ մինչև վերջ չջնջվելու, երկրորդ` մենք կունենանք հնարավորություն Ռուսաստանի հետ միասին լուծելու ինվեստիցիաների հետ կապված լուրջ խնդիրները, և երրորդ` ինչ-որ չափով կլուծենք Հայաստանի պլանային զարգացման հետ կապված խնդիրը:
– Այդ դեպքում ո՞րն է Ռուսաստանի շահը:
– Ռուսաստանի շահը մեկն է. եթե ինքը չի հավաքում միություն, ինչպես ուզում եք անվանակոչեք դա` Կարմիր իմպերիա, Սպիտակ իմպերիա, ԽՍՀՄ, ինքը քանդվում է: Ռուսաստանն ունի միստիկ շահ. եթե չմիավորվի, անպայման կքանդվի:
– Իսկ ի՞նչ կասեք քաղաքագետների կողմից հնչող այն մտահոգությունների առնչությամբ, որ եթե տարածաշրջանում իշխի ցանկացած մեկ պետություն, ԼՂՀ հարցը կլուծվի հօգուտ Ադրբեջանի: Նման վտանգ տեսնո՞ւմ եք:
– Դա ի՞նչ կապ ունի: Ինչի՞ հիման վրա են ասում: Ընդհակառակը, ես տեսնում եմ, որ ԼՂՀ հարցում Ռուսաստանը ստատուս-քվոն պաշտպանում է: Ռուսաստանը նույնիսկ պատրաստ է զորք մտցնել Հայաստան: Հանգի՛ստ եղեք, եթե ինչ-որ մեկը ցանկանա Ռուսաստանը հանձնել, նրանք իրենք էլ չեն թողնի:
