Թէեւ հաստատեցինք որ տասներկուքը “աշակերտներ” էին, դարձան առաքեալներ, բայց ուշադիր քննութիւն մը Նոր Կտակարանի էջերուն, ցոյց կու տայ, որ տասներկու աշակերտները չդադրեցան “աշակերտներ” ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ “առաքեալ” անունը, չդադրեցան հետեւող ըլլալէ երբ անոնց տրուեցաւ առաջնորդողի հանգամանք։ Անոնք մինչեւ իրենց կեանքին վերջին շունչը մնացին աշակերտ Քրիստոսի։ Մի՛այն Քրիստոս ունի յաւիտենական կեանք տուող խօսքեր, կը հաստատէ Պետրոս առաքեալ, ուստի, անոնք միշտ սորվելիք ունէին Քրիստոսէ։
Պօղոս եւ Շիղա բանտարկուած էին Փիլիպպէի մէջ։ Աղօթքի պահուն երկրաշարժ մը տեղի ունեցաւ, բանտին դռները բացուեցան եւ բոլորին կապերը քակուեցան։ Երբ բանտապետը արթնցաւ եւ բանտին դռները բաց տեսաւ, կարծեց թէ բանտարկեալները փախած էին, սուրը քաշեց ինքզինք սպաննելու համար բայց Պօղոս իսկոյն հրամայեց որ ինքզինքին չվնասէ։
Կյանքի աղավաղումը չարն է, որը ճշմարտությունը փոխարինում է խաբեությամբ: Գիտենք, որ չարը, իբրև սուբստանցիա, գոյություն չունի, այնուամենայնիվ, յուրաքանչյուրս զգում ենք նրա ուժն ու սև ներգործությունը: Աստվածաբանները նշում են, որ չարն ակտիվ ուժ է դարձել առաջին հերթին ապստամբած հրեշտակների միջոցով՝ այդպիսով գտնելով իր լիարժեք գոյությունը:
Նախ երկու խօսք ըսենք 12 թիւին մասին որ խորհրդանշական իմաստ մը ունի։ Քրիստոս յատուկ նպատակով մը ընտրեց տասներկու հոգիներ, որովհետեւ անոնք պիտի փոխարինէին Իսրայէլի տասներկու նահապետները։ Ինչպէս Իսրայէլի տասներկու նահապետները պիտի ըլլային Աստուծոյ ներկայացուցիչները Եբրայեցի ժողովուրդին կեանքին մէջ, այնպէս ալ Քրիստոսի տասներկու առաքեալները պիտի ըլլային Քրիստոսի ներկայացուցիչները եկեղեցւոյ կեանքին մէջ։
Այսօր մարդիկ շարժվում են հպարտությամբ և եսակենտրոնությամբ, իսկ խոնարհությունը շատերը համարում են խեղճության և թերարժեքության բարդույթ:
Լեզվի մեղքերի մեջ իր վտանգավորությամբ առանձնանում է զրպարտության մեղքը, որը նախանձի, հիշաչարության և ատելության ամենասարսափելի արտահայտությունն է:
«Քանի դեռ լույսը ձեզ հետ ունեք, հավատացե՛ք լույսին, որպեսզի լույսի որդիներ լինեք». Աստվածաշնչյան պատգամը մեկնաբանում է Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի հայոց թեմի Սուրբ Եղիշե եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Նշան քահանա Ալավերդյանը:
Հռոմեական կայսրության մեջ խաչը գործածվում էր անարգ հանցագործների, ստրուկների մահապատիժն իրականացնելու համար: Քրիստոս խաչի մահն ընտրեց` ցույց տալու, որ Աստծո կողմից սիրված և կանչված են անգամ ամենահետին համարվողները:
«Ահաւասիկ Աստուծոյ գառնուկը, որ աշխարհի մեղքը կը վերցնէ» (Յհ 1.29)։
«Հյուրասիրություն» և «օտարասիրություն» բառերը ցույց են տալիս հյուրի, օտարի հանդեպ սիրո դրսևորման երևույթը: Հյուրասիրությունն արտահայտվում է նաև սիրալիրության զգացումով, կերակուր հրամցնելով: Այստեղից էլ հյուրասիրել բայը նշանակում է մեկին ուտելիք կամ ըմպելիք տրամադրելը, նրա հետ հաց կիսելը:
Ասել, որ ես Ս. Երրորդությունն ընդունում եմ, Աստվածաշունչը` կարդում, աղոթում և այլն, դեռ բավական չէ, իսկ ինչպե՞ս ենք փրկվելու, Քրիստոսին իբրև Փրկիչ ընդունելո՞վ, բնականբար` ոչ. դա շատ միամիտ է ասված:
Եկեղեցին հստակ սահմանումներ ունի պահոց օրերի՝ չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերն են: Մեկը Քրիստոսի մատնության, մյուսը թաղման օրերն են՝ որպես հիշատակ մենք պահք ենք պահում:
Ներքին ուշադրությամբ և մեղքի դեմ մշտական պայքարով մարդուն հայտնի է դառնում, թե որքան խորն է իր էությունը վնասվել հպարտությունից: Երբ հաղթահարվում է հպարտությունը, հաղթահարվում են և մյուս մեղքերը: Մեղքերի մեջ անկում ապրած մարդը ոտքի է կանգնում, երբ ձեռք է բերում խոնարհություն, երբ իր վիճակի համար սկսում է մեղադրել իրեն և ոչ թե ուրիշներին:
Քրիստոնեության ընդունման ժամանակներից սկսած՝ սրբապատկերի հետ միասին, որպես հավատի խորհրդանիշ, որպես քրիստոնեական կրոնի հաստատման փաստի հավերժացում, ընդունվել և օգտագործվել է խաչապատկերը:
Այն երկխօսութիւնը որ տեղի ունեցաւ Յիսուսի եւ Պետրոս առաքեալի միջեւ առաւե՛լ հարստացուցին եւ իմաստալից դարձուցին ոտնլուայի արարողութիւնը։ Յիսուս սեղանէն ելլելով, ղենջակ մը առաւ եւ մէջքին կապեց եւ սկսաւ իր աշակերտներուն ոտքերը լուալ։
Ի՞նչն է համարվում սնահավատություն կամ նախապաշարմունք: Ճի՞շտ է, որ պասի օրերին չի կարելի կարևոր գործեր սկսել, կամ թույլատրելի՞ է երազների մեկնությանը հավատալ` որպես Աստծո կամ սատանայի կողմից տրված նշան:
Փարիսեցիները զՔրիստոս փորձելու համար, իրենց աշակերտներէն ոմանք ղրկեցին անոր, որպէսզի անոր հարցնեն. «Մեր Օրէնքին համաձայն պէ՞տք է կայսրին տուրք տանք, թէ ոչ» (Մտ 22.17)։ Քրիստոս անոնցմէ պահանջեց ցոյց տալ իրեն տուրքի արծաթ դրամ մը։ Երբ անոնք բերին դրամը, Քրիստոս ըսաւ. «Ասիկա որո՞ւն պատկերն ու արձանագրութիւնն է»։ «Կայսրին» պատասխանեցին անոնք։ Յիսուս եզրակացուց ըսելով. «Գացէք եւ ինչ որ կայսրին կը պատկանի՝ կայսրին տուէք, եւ ինչ որ Աստուծոյ՝ Աստուծոյ տուէք» (Մտ 22.21)։
Աստուծոյ սիրտին փափաքն է աշխարհի բոլոր մարդոց միջեւ իրագործուած տեսնել եղբայրական մէկութիւն մը (Յհ 10.16 Հմմտ Յհ 17.11)։ Աստուծոյ նպատակն է որ տիեզերքի մէջ ապրող իւրաքանչիւր մարդ էակ դառնայ անդամ Քրիստոսի մարմինին։ Սուրբ Գիրքն ալ նո՛յնը կը հաստատէ երբ կըսէ. «Աստուծոյ ծրագիրը սա է, որ Աւետարանին միջոցաւ բոլոր ազգերն ալ Աստուծոյ ժողովուրդին ժառանգակից ըլլան, դառնան նոյն մարմինին անդամ, եւ բաժնեկից այն խոստումին՝ որ Աստուած իրագործեց Քրիստոս Յիսուսով» (Եփ 3.6)։
Սիրելի՛ ընթերցող, կը վախնա՞ս մահէն։ Մահէն վախնալը բնական երեւոյթ է, կարեւորը սակայն, վախը չվերածուի սարսափի, յուսահատութեան եւ ընկճուածութեան։ Եթէ հանգիստդ կորսնցնելու չափ կը սարսափիս մահէն, այդ կը նշանակէ, որ տակաւին Աստուծոյ զաւակը չես դարձած։ Մի՛ ակնկալեր չսարսափիլ մահէն եթէ երբեք քեզի համար անորոշ է թէ մահէն ետք ո՞ւր պիտի երթաս։ Անորոշ բանը մի՛շտ կը մտահոգէ եւ կը սարսափեցնէ մարդ արարածը։ Այդ անորոշութենէն ձերբազատելու համար որոշ է որ Քրիստոսի պէտք է գաս։
Ճշմարտություն փնտրող մարդը Ավետարանում հանդիպում է մի դրվագի, ուր Հիսուս ասում է. «Եթե մեկը կամենում է հետևել ինձ, թող ուրանա իր անձը, վերցնի իր խաչը և գա իմ հետևից» (Մատթ 16.24): Եթե ուշադրություն դարձնենք, Մատթեոսը Ավետարանի այդ հատվածը հղում է անում աշակերտներին, Մարկոսը` ժողովրդին, աշակերտներին (Մարկ. 8.34), իսկ Ղուկասը նշում է, որ այդ պատգամը վերաբերում է ամենքին (Ղուկ. 9.23):
«Միտքդ խաղաղեցնելու համար պետք է կատարես մի քանի կարևոր քայլ: Աղոթքը երբեք չպետք է դադարի քո շուրթերից: Պետք է բարելավես ինքնավստահությունդ, վստահ լինես, որ ամեն դեպքում խնդիրը լուծվելու է դրական տրամադրվածությամբ: Պետք է ունենաս վստահություն Աստծո նկատմամբ, որ Տերը երբեք թույլ չի տա, որ քո նկատմամբ վատ բան լինի: Մի դրվագ կա Սուրբ Գրքում:
Հնուց ի վեր հայոց մեջ կարևորվել է կրթությունը: Մինչև 5-րդ դարում հայոց գրերերի գյուտը մեր նախնիներն օգտագործել են հունարեն, ասորերեն գրերը, ազնվականներն իրենց կրթությունն ստացել են նաև օտար երկրների նշանավոր ուսումնական հաստատություններում: Ինչպիսի՞ն է եղել կրթության դերն ու նշանակությունն անցյալում:
Քրիստոսի առաքյալների հատկանշական համեմատություններ կան հինկտակարանյան իրողությունների հետ: Հրեական տասներկու նահապետները` Հակոբի որդիները, որոնցից սերվեց հրեա աստվածընտիր ազգը, նախօրինակներն էին Քրիստոսի տասներկու առաքյալների, որոնց քարոզչությամբ քրիստոնյա դարձան բազմաբյուր մարդիկ` որպես Աստծո ընտրյալ ժողովուրդ: Հրեաները դուրս եկան Եգիպտոսից և անցնելով Կարմիր ծովով` եկան անապատ, այնուհետև հասան Եղիմ, ուր կային ջրի տասներկու աղբյուր և յոթանասուն արմավենի (Ելք 15.27), և կարողացան այնտեղ հանգստանալ:
«Մի բուժեք չարիքը չարիքով, մի ջանացեք այդ կործանարար ասպարեզում միմյանց գերազանցել: Վիրավորե՞լ է քեզ բարկացած մեկը, կանգնեցրու չարիքը լռությամբ: Թշնամուն մի՛ դարձրու քեզ ուսուցիչ, մի՛ ձգտիր այն բանին, ինչն ատելի է քեզ համար: Մի՛ դարձիր բարկացածի համար՝ որպես հայելի՝ քեզ վրա ի ցույց դնելով նրա պատկերը»,- ասել է Ս. Բարսեղ Կեսարացին: Իսկ Ս. Հովհաննես Սանդուղքը հորդորում է, որ հիշաչարության թարախից ազատվելու համար բավական չէ վիրավորողի համար աղոթելը, կամ չարի փոխարեն նրան բարիք անելը, կամ ճաշկերույթին հրավիրելը, այլ, երբ լսես, որ նա ընկել է հոգևոր և մարմնավոր փորձության մեջ, հոգա նրա համար, ինչպես ինքդ քո վրա՝ արցունքներ հեղելով:
«Արթուն մնացեք և աղոթք արեք, որպեսզի փորձության մեջ չընկնեք» (Մատթ. 26:41): Տերունական սուրբ աղոթքի մեջ էլ մենք խնդրում ենք, որ Տերը մեզ չտանի փորձության, այլ փրկի չարից: Չնայած մեր բոլոր ջանքերին, որպեսզի զերծ մնանք ամեն տեսակ փորձություններից՝ հաճախ դրանք մեծ օգուտ են բերում մարդկային հոգուն, ինչպես Հակոբոս առաքյալն է իր Ընդհանրական թղթում գրում. «Երանելի է այն մարդը, որ համբերում է փորձությանը. որովհետև, եթե փորձության մեջ հաստատ լինի, կստանա կյանքի պսակը, որը Տերը խոստացավ իրեն սիրողներին» (Հակ. 1:12):
Քրիստոս ինքզինք կոչեց հեզ ու խոնարհ (Մտ․ 11.29), ուստի ան չի կրնար աշխատիլ կամ գործակցիլ մէկու մը հետ որ հպարտ ու ամբարտաւան է։ Ամբարտաւան մարդը յանձնապաստան մարդ կ՚ըլլայ, այսինքն, ան կ՚ըլլայ մէկը որ ինքզինքին նկատմամբ կոյր վստահութիւն կ՚ունենայ, մէկը՝ որուն յոյսը ինքնիր անձն է, մէկը՝ որուն ապաւէնը ինքնիր կարողութիւններն են։ Այսպիսի մարդ մը չի կրնար Սուրբ Հոգիին օրհնութիւնը վայելել, որովհետեւ ան ինքզինք է որ օրհնութիւն կը սեպէ։
Մի՛ հակառակիր քեզի չարիք ընողին։ Եթէ մէկը աջ երեսիդ ապտակ զարնէ՝ միւս երեսդ ալ դարձուր անոր» (Մտ․ 5.39)։ Այս համարը Աստուածաշունչի ամէնէն պարզիմաստ համարներէն մէկն է, բայց զարմանալիօրէն յաճախ ատիկա սխալ բացատրուած եւ մեկնաբանուած է մարդոց կողմէ։ «Եթէ մէկը աջ երեսիդ ապտակ զարնէ՝ միւս երեսդ ալ դարձուր անոր». այս խօսքին իմաստն ու նշանակութիւնը պարզ կը դառնայ եթէ երբեք աչքի առջեւ ունենանք զինք նախորդող խօսքը. «Մի՛ հակառակիր քեզի չարիք ընողին»։
Եկեղեցին, եթե շինությունը նկատի ունենք, աղոթավայրն է, որ կառուցված է հատուկ օրհնությամբ ու նվիրագործումով, օծումով և հաստատված է հավաքական կամ ընդհանրական աղոթքների, աստվածպաշտական արարողությունների համար: Եկեղեցիները լինում են բնակավայրերում` հավատացյալների հոգևոր կարիքների համար:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, «Հայոց տուն» շարժման համահիմնադիր Արմեն Չարչյանն է։
Հիւանդները բոլոր անոնք են՝ որոնք հեռու են եկեղեցիէն, աղօթքէն, Աստուծոյ խօսքէն, Քրիստոսի մարմինէն եւ արիւնէն, Սուրբ Հոգիին ներգործութենէն եւ ամէն բանէ որ զիրենք կրնայ մօտեցնել Աստուծոյ։ Եկեղեցիին (վերածնած հաւատացեալներուն եւ հոգեւոր հովիւներուն) պարտականութիւնն է այցելել իրենց տուներուն մէջ նստած եւ հաւատացեալներէն ու հոգեւոր հովիւներէն մոռցուած, անտեսուած ու չայցելուած անհատներուն եւ զիրենք առաջնորդել եկեղեցի եւ եկեղեցւոյ ընդմէջէն՝ Աստուծոյ։
