ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի 58-րդ նստաշրջանի արդյունքներով Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհուրդը (The World Council of Churches) հանդես է եկել Ադրբեջանում պահվող հայ գերիներին անհապաղ ազատ արձակելու մասին հայտարարությամբ։
«Ես այն կարծիքին եմ, որ լավ աշխատանքի պարագայում կարելի է այս «շենքն» աստիճանաբար կառուցել ու բարձրացնել վերև։ Սկզբում շատերը թերահավատ էին, որ որևէ արդյունք չի ունենա այս ամենը, բայց մենք տեսնում ենք՝ քայլ առ քայլ արդյունքը կլինի։ Իսկ մենք՝ նկատի ունեմ մեր ազգը, այս հարցերը պետք է հնարավորինս բարձրացնի տարբեր երկրներում ու նրանց խորհրդարաններում»,- հավելեց Վ. Բալայանը։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ամերիկահայ հայտնի փաստաբան, «Քերքոնյան & Դաջանի» (Kerkonian Dajani) ընկերության գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ, Արցախի ժողովրդի հավաքական հայրենադարձության և հիմնարար այլ իրավունքների պաշտպանության հանձնախմբի անդամ, Հայ փաստաբանների միության (Armenian Bar Association) ներկայացուցիչ Գառնիկ Քերքոնյանն (Karnig Kerkonian) է։
«Մենք մեր հարաբերությունները խզել ենք բոլոր պետությունների հետ, մեր հարաբերությունները մնացել են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ։ Չգիտեմ՝ ինչու, իշխանությունը մտածում է՝ այդ խաղաղության պայմանագրից հետո Ադրբեջանն ու Թուրքիան խաղաղ կմնան, ու ամեն ինչ լավ կլինի»։
ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի նախկին պետ, նախկին գլխավոր ռազմական տեսուչ, գեներալ-գնդապետ Մովսես Հակոբյանի կարծիքով՝ Բաքվում ապօրինի պահվող հայ պատանդների և գերիների հարցը ո՛չ քաղաքական, ոչ էլ դիվանագիտական լուծում չունի։
ՀՀ վաստակավոր արտիստ, Արցախի այա Մադլեն Ասրյանը ցավով է հետևում Բաքվում ընթացող շինծու դատավարությանը, առավել մեծ ցավով է նայում այն լուսանկարները, որոնցում հայ պատանդները, գերիները հյուծված տեսք ունեն։
Այսօր Ստրասբուրգում Եվրոպական խորհրդարանի լիագումար նիստի շրջանակներում տեղի կունենա քննարկում Բաքվում ապօրինաբար պահվող հայ գերիների վերաբերյալ։
Ադրբեջանի իշխանություններն արդեն պաշտոնապես հաստատել են, որ մտադիր են փակել Բաքվում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ներկայացուցչությունը, ինչի մասին մարտի 5-ին հայտարարել էր Բաքվում ԿԽՄԿ-ի գրասենյակի ղեկավարը։
«Կարևոր է, որպեսզի մենք բոլորս հասկանանք մեր առջև ծառացած խնդրի վտանգավորությունը և հասկանանք, որ նպատակը պետք է լինի մեր հայրենակիցներին հայրենիք վերադարձնելը, հակառակ պարագայում մենք ձախողվելու ենք անվերադարձ։ Իմ հայրենակիցների հայրենիք վերադառնալու և արցախահայերի Արցախ վերադառնալու իրավունքը հավասար է ինձ համար։ Երկուսն էլ ինձ համար կարևոր են»,- ընդգծեց Մետաքսե Հակոբյանը։
Արցախի Հանրապետության նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը Բաքվի բանտից ընտանիքի միջոցով աուդիոուղերձ է փոխանցել՝ հեռախոսազրույցի ժամանակ խնդրելով ձայնագրել իրեն և հրապարակային դարձնել այն: Աուդիոուղերձում նա մասնավորապես խաղաղության կոչ է հղել՝ հիմնված մարդկային հիմնարար արժեքների և արժանապատվության վրա։
«Նիկոլ Փաշինյանն իր կառավարման տարիներին այնպիսի դավաճանություններ է կատարել, և ցանկացած անձի խոսք, որը կարող է վնասել իր իշխանությունը մեկ օր ավելի պահելուն, ջանք չի խնայի այդ խոսքը լռեցնելու համար։ Հետևաբար, իրենց համար ապահով ու նորմալ է, որ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը գտնվում է Բաքվի բանտում»։
«Մենք բոլոր այդ կառույցներին դիմել ենք և հստակ պահանջներ ունենք՝ այցելություն Բաքվի բանտում գտնվող հայ պատանդներին, պայման պահմաններին ծանոթանալը, նրանց հոգեբանական, ֆիզիկական վերլուծությունը։ Իհարկե, նաև շարունակական աշխատանք ենք տանում անհապաղ ազատ արձակման ուղղությամբ։ Շատ դրական էր ՄԱԿ-ի գլխավոր հանձնակատարի ելույթը և դրա շրջանակներում արձանագրումը, որ հայերի կալանավորումն Ադրբեջանում ապօրինի է, որին էլ հաջորդեց ազատ արձակման ուղերձը, և այդ ուղղությամբ աշխատանքները պետք է շարունակվեն, որպեսզի Ադրբեջանը հետևի այս ուղերձներին, կոչերին»,- ընդգծեց Սիրանուշ Սահակյանը։
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը ռուս քաղաքագետ, Մերձավոր Արևելքի և Կովկասի երկրների հարցերով փորձագետ Ստանիսլավ Տարասովն է:
Ըստ ադրբեջանական Report-ի՝ ՊԲ նախկին հրամանատար, գեներալ Լևոն Մնացականյանն իր ցուցմունքում հաստատել է իր մասնակցությունը Ադրբեջանի դեմ պատերազմին Հայաստանի կանոնավոր բանակի կազմում։
«Դասեր» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրերը բանակցային գործի մասնագետ, կոնֆլիկտաբան, CM & Partners ընկերության ավագ խորհրդատու, բոստոնաբնակ Արթուր Մարտիրոսյանն ու Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանն են։
«Երբ Արցախում գոռում էր՝ «Արցախը Հայաստան է, և վերջ», արդյո՞ք նա այդ ժամանակ մտածում էր, որ իր ասածները սադրանք է, և սադրանքի համար այդ ամենն արեց։ Թե՞ այդ ամենից հետո հասկացավ, որ բարձր ամբիոնից ամեն ինչ չէ, որ պետք է բարձրաձայնել։ Սա պետք է ճշտել Նիկոլ Փաշինյանից, նա սադրում էր Ադրբեջանին, թե այնպիսի տեղեկատվություն ունի, որ բարձրաձայնի՝ Ադրբեջանում իշխանափոխություն տեղի կունենա։ Հետո էլ իր պաշտպանության նախարարը հայտարարում էր՝ «նոր պատերազմ, նոր տարածքներ»։ Այսինքն՝ այն ժամանակ այս հայտարարությունները սադրանք չէի՞ն, հիմա կարող են սադրա՞նք լինել»:
Մենք կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը, իրավապաշտպան կազմակերպություններին և պետություններին վճռական դիրքորոշում որդեգրել Ադրբեջանի Հանրապետության նկատմամբ՝ պահանջելով դադարեցնել մարդու իրավունքների և միջազգային մարդասիրական իրավունքի համակարգային խախտումները: Միջազգային արձագանքի բացակայությունը կնպաստի անպատժելիության մթնոլորտի խորացմանը և կարող է հանգեցնել անդառնալի հետևանքների:
ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունը շարունակում է միջազգային հանրության, մասնավորապես տարածաշրջանում խաղաղությամբ շահագրգռված և մարդասիրական արժեքները կարևորող գործընկերների ուշադրությունը հրավիրել Ադրբեջանում պահվող հայազգի ռազմագերիների, պատանդների և այլ պահվող անձանց ազատ արձակման խնդրի, ինչպես նաև դատավարական կոպտագույն խախտումներով և խոշտանգման աղաղակող նշաններով նրանց մի մասի նկատմամբ ընթացող բեմականացված դատավարությունների վրա:
«Այս թեման գոնե անհատները, հասարակական կազմակերպությունները պետք է միջազգային հարթակներում միշտ բարձրացնեն, որպեսզի Ադրբեջանը գոնե զգուշավորություն ցուցաբերի ռազմագերիների նկատմամբ վերաբերմունքի հարցում։ Ուզում եմ հիշեցնել մի իրադարձության մասին, որը տեղի ունեցավ Արցախի բլոկադայի ժամանակ, երբ ՄԱԿ միջազգային դատարանը որոշում կայացրեց, սակայն ադրբեջանական կողմն ուղղակի թքած ունեցավ դրա վրա ու շարունակում էր ճանապարհը փակ պահել։
Նիկոլ Փաշինյանն այսօր ԱԺ-ում մտահոգիչ որակեց Բաքվում տեղի ունեցող Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության «դատավարություն»-ը, բայց նաև արձանագրեց, որ իրավիճակին մոտենում են, առաջին հերթին, չվնասելու տրամաբանությամբ:
Հունվարի 17-ին Ադրբեջանում կմեկնարկի Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարների գործով դատական նիստը։ Այս մասին տարվա սկզբին հայտարարել էր դատավորների կոլեգիայի անդամ Անար Ռզաևին՝ ընդգծելով, որ գործով մեղադրյալները 15-ն են։
Ուկրաինական ճգնաժամը ԱՄՆ ներկայիս նախագահ Ջո Բայդենի ֆիասկոն է, իրավիճակը հղի է հետագա ծայրահեղ լուրջ սրմամբ։ Այս մասին ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է Վեսթ Փալմ Բիչի (Ֆլորիդա) մերձակայքում գտնվող Մար-ա-Լագո կալվածքում կայացած մամուլի ասուլիսում:
Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան, նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանի խոսքով՝ այս պահին Բաքվում 16 գերի ու պատանդ կա, որոնք դեռևս չեն դատապարտվել, նրանց մեջ են Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարները։
Նկատվում է վերաարտահանման ծավալների կտրուկ նվազում, հարկային բեռի մեծացում: Մի շարք կոնկրետ հարկերի գծով՝ ակցիզային հարկի, շրջանառության հարկի, կան օրենքների նախագծեր, որոնք բացասական ուղերձներ են հղում բիզնեսին: Մասնագիտական ծառայությունների մասով շրջանառության հարկն էապես բարձրանում է, մի շարք ծառայություններ էլ տեղափոխվում են ավելացված արժեքի հարկման դաշտ։
«Կարծում եմ՝ գերիների հարցն իսկապես Փաշինյան-Ալիև հանդիպումներում չի բարձրացվում, քանի որ պարտված իշխանությունները պահանջող տեքստով խոսելու համարձակություն չունեն։ Դրա համար, այս պարտված իշխանությունը պետք է ժամանակին հեռանար՝ իր տեղը տալով այնպիսի ուժի, որը կհամարձակվեր գերիների, պատանդների հարցն առաջ քաշել։
«Ոչուփուչ Ալիևը ցանկացած առիթով օգտագործում է «Արևմտյան Ադրբեջան» տերմինը, սրանք վախենում են մի խոսք ասեն Բաքվում պահվող մեր պատանդների, գերիների մասին։ Վախենում են խոսք ասեն դաշտային ու Լեռնային Արցախի մասին, խոսք ասեն Սյունիքի զավթված տարածքների, Նախիջևանի, էլ չեմ ասում՝ Արևմտյան Հայաստանի մասին։ Հետո կպարզվի, թե ինչո՞ւ չեն խոսում, այս լռության պատճառները հետո կպարզվի»,- հավելեց Արգամ Հովսեփյանը։
«Ադրբեջանն ունի ծրագիր և նախատեսում է ագրեսիվ ռազմական գործողություններ Հայաստանի դեմ։ Թե ինչ է անում ՀՀ իշխանությունը՝ չեմ կարող ասել, զանգահարեք իրենց, թող պատասխանեն հարցին՝ Ադրբեջանն ագրեսիայի է պատրաստվում, իսկ իրենք ի՞նչ են անում»,- հավելեց փորձագետը։
Բաքվում մեկնարկել է ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության 29-րդ՝ COP29 համաժողովը, որին մասնակցում են տարբեր երկրների ղեկավարներ։ ՀՀ-ից այս պահին որևէ մեկը չի մասնակցում համաժողովին, խորհրդարանում ԱԳ փոխնախարար Վահան Կոստանյանը լրագրողներին ասաց, որ դեռ որոշում չունեն COP29 համաժողովին մասնակցելու վերաբերյալ։
Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանի կարծիքով՝ COP29-ից առաջ, հնարավոր է, Ադրբեջանը Բաքվում պահվող գերիներից 2-3 հոգու բաց թողնի, և դա՝ շնորհիվ ոչ թե ՀՀ իշխանությունների, այլ այն կառույցների ու անհատների, որոնք այս ամբողջ ընթացքում գերիների վերադարձի համար ակտիվ աշխատանքներ են տարել։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Կոնցեռն Դիալոգ» փաստաբանական գրասենյակի կառավարիչ-գործընկեր, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արամ Օրբելյանն է։
