«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը «Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնի» նախագահ, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) հայ գերիների շահերի ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանն է։
Այսօր՝ 2024 թվականի հոկտեմբերի 18-ին, Հակակոռուպցիոն դատարանում տեղի ունեցավ Գագիկ Խաչատրյանի գործով հերթական դատական նիստը։ Նիստի ընթացքում փաստաբան Երեմ Սարգսյանը դատարանին կրկին միջնորդեց թույլատրել Գագիկ Խաչատրյանին բուժման նպատակով մեկնել արտերկիր:
Հակակոռուպցիոն դատարանում դատավոր Գիվի Հովհաննիսյանի նախագահությամբ այսօր կայացավ ՊԵԿ նախկին նախագահ Գագիկ Խաչատրյանի և նրա եղբորորդու՝ Կարեն Խաչատրյանի գործով դատական հերթական նիստը։
«Միջազգային հանցագործությունների հետ կապված՝ Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի կատարած աշխատանքն ակնառու է եղել»,- Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի հիմնադրման 20-ամյակին նվիրված գիտաժողովի ժամանակ իր ելույթում նշեց Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) ռազմագերիների ներկայացուցիչ, Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոնի նախագահ Սիրանուշ Սահակյանը։
Հայ-գերմանական իրավաբանների ասոցիացիայի նախագահ, միջազգային իրավունքի մասնագետ, Էռլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարանի դասախոս Գուրգեն Պետրոսյանն այն կարծիքին է, որ խաղաղության ամենակարևոր սկզբունքներից մեկը հենց արդարադատությունն է:
Շուրջ 10 օր առաջ 168.am-ն անդրադարձել էր Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ)՝ հունիսի 11-ի որոշմանը, ըստ որի՝ հնարավոր է՝ «Մարտի 1»-ի գործով վարույթը վերսկսվի: Գրել էինք, որ ՍԴ-ն ու Վճռաբեկ դատարանը սինխրոն մասնակցում են Նիկոլ Փաշինյանի՝ «Քոչարյանը կդատվի» նախընտրական շոուին:
Գերիների հարցը զգայուն է, մարդասիրական, և շատ կարևոր է, որ տարբեր ոլորտի մասնագետներ խնդիրը պահեն ուշադրության ներքո։
«Երբ իշխանությունն ուզում է ապօրինաբար տարածքներ հանձնել Ադրբեջանին, դրանից բխող բոլոր գործողությունները խնդիրներ են դառնում, քանի որ, երբ հայտարարում են, թե պետությունը կադաստրի վկայական չպետք է տար, այդպես չէ։ Իրականում պետք է տար։ Դա եղել է հայկական տարածք, Հայաստանի վերահսկողության ներքո, իսկ կադաստրն էլ տվել է այդ սեփականության վկայականները։ Ստացվում է, որ իշխանությունը փորձում է իր քայլերի հետևանքով առաջացրած խնդիրները փաթաթել մանր ու միջին օղակի պետական ծառայողների վրա»,- նշեց Հովհաննես Խուդոյանը։
ԱՄՆ պետական դեպարտամենտի և «Ֆրիդոմ հաուզի» պորտը տեղը դնելուց հետո Բարձրագույն դատական խորհրդում (ԲԴԽ) ներկայացվում է հերթական բազմավեկտոր ներկայացումը՝ «Կարեն Անդրեասյան Փրոդաքշըն»-ի սցենարով:
Սակայն զավեշտն այն է, որ նման արձանագրում է արվել ԲԴԽ գիտնական անդամ Վիգեն Քոչարյանի մասով, ով Սահմանադրական դատարանի դատավոր Վահե Գրիգորյանի հետ միասին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) դատավորի թեկնածու է, և ՍԴ-ում արձանագրված խայտառակությունից հետո Վիգեն Քոչարյանի համար ուղղակի ամոթ պետք է լինի նույնիսկ Ստրասբուրգում երևալը:
Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ քննարկվել է Վարչապետի աշխատակազմի միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի գրասենյակի 2023թ. գործունեության հաշվետվությունը:
Մայիսի 3-ին Սահմանադրական դատարանում (ՍԴ) կշարունակվի Վճռաբեկ դատարանի նախկին դատավոր Սուրեն Անտոնյանի դիմումի քննությունը, որով վիճարկվում են արդարադատության նախկին նախարար Կարեն Անդրեասյանի նախաձեռնությամբ «Դատական օրենսգրքում» ՄԻԵԴ վճիռների առիթով դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավակարգավորմանը հետադարձ ուժ տալու վերաբերյալ կատարված փոփոխության արդյունքում դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ նախատեսող նորմին հետադարձ ուժ տալու և կիրառելու սահմանադրականությունը:
Նիկոլ Փաշինյանի որոշմամբ՝ այսօր հաստատվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) դատավորի պաշտոնում Հայաստանի կողմից առաջադրվող դատավորների ցուցակը՝ Վահե Գրիգորյան, Վիգեն Քոչարյան, Նորա Կարապետյան կազմով:
Այսօր Հակակոռուպցիոն դատարանում՝ դատավոր Կարապետ Բադալյանի նախագահությամբ, շարունակվում է Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի (ՀՖՖ) նախկին նախագահ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Ռուբեն Հայրապետյանի ենթադրյալ ապօրինի գույքի բռնագանձման պահանջով գործի քննությունը։
Հայաստանի իրավական և դատաիրավական համակարգի դիտարկումն անհնար է ընկալել առանց լավ զարգացած հումորի առկայության, հակառակ պարագայում լուրջ հոգեբանական ցնցումներն անխուսափելի են:
Երբ 2023թ. հուլիսի 3-ին Կարեն Անդրեասյանի անվան Բարձրագույն դատական խորհուրդը (ԲԴԽ) «Շոլցի» գործով դադարեցրեց Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Աստղիկ Խառատյանի, Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի դատավորներ Տիգրան Պետրոսյանի, Արտակ Բարսեղյանի լիազորությունները, որովհետև այդ գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից (ՄԻԵԴ) վճիռ էր եկել, իսկ նշված դատավորները հռչակվել էին պատասխանատու, նրանցից մեկը շուստրիություն արեց ու պլստաց:
Այսօր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ընդունելով Միջխորհրդարանական միության գլխավոր քարտուղար Մարտին Չունգոնգին, ասել է, որ հակաադրբեջանական բնույթ կրող ու ադրբեջանական պատվիրակության լիազորությունների չերկարաձգման հետ կապված Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի (ԵԽԽՎ) որոշումը փոքրաթիվ խմբի նախաձեռնություն է ու չի նպաստում երկխոսությանը:
«Մեղադրողն ամեն գնով փորձում էր հասնել նրան, որպեսզի մենք միջնորդություն չներկայացնենք,- Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոնի նստավայրի բակում, Գագիկ Խաչատրյանի գործով հերթական դատական նիստից հետո 168.am-ի հարցադրմանն ի պատասխան՝ նշեց նրա փաստաբան Երեմ Սարգսյանը՝ նկատելով,- Իհարկե, դա ոչ միայն անօրինական վարքագիծ է, այլև ես քիչ առաջ ներկայացրեցի Վարդան Ջհանգիրյանի գործով ընդդեմ Հայաստանի ՄԻԵԴ կայացրած որոշումը, որտեղ կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտում էին դիտարկվել այն գործընթացները, որոնք տեղի են ունեցել, և այդ գործընթացները համահունչ են Խաչատրյանի գործին»:
168.am-ի խիստ հավաստի տեղեկություններով՝ ամիսներ առաջ Նիկոլ Փաշինյանի կինը՝ Աննա Հակոբյանը, հանդիպման է հրավիրել 2020թ. 44-օրյա պատերազմից հետո անհետ կորած զինծառայողների ծնողներին. հանդիպման նպատակը եղել է «խաղաղության պայմանագիրը» գովերգելու հարցում նոր համախոհների հավաքագրումը:
Արդեն մի քանի օր է՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) նախագահ Կարեն Անդրեասյանը ինչպես ԲԴԽ-ապատկան բոլոր հնարավոր ու անհնարին հարթակներով, այնպես էլ՝ իր սոցցանցային էջերով պատմում է՝ ինչ լավ կառույց է ԲԴԽ-ն, այսքան ուրախ կյանքը դատավորներին ինքն է տվել, դատարաններ է բեռնաթափել ու թվայնացրել, գումարներ է խնայել, գործերի քննությունն է արագացրել… Մի խոսքով՝ մի «հրաշք անձնավորություն»: Այդ շարքը Կարեն Անդրեասյանն անվանել է «Ի՞նչ եք արել, որ…»:
ՀՀ Սահմանադրական դատարանի դատավորների կողմից Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան (ՄԻԵԴ) 2020թ. օգոստոսի 28-ին ներկայացված գանգատը 3 տարի անց ստացավ խայտառակ պատասխան: 3 տարի պահանջվեց՝ ՄԻԵԴ-ը հասկանա, որ ՍԴ 4 դատավորների աշխատանքային իրավունքների վերականգնման հարցն իր քննությանը ենթակա գործ չէ:
Այսօր՝ դեկտեմբերի 7-ին, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հրապարակել է «Գյուլումյանը և այլք ընդդեմ Հայաստանի» թիվ 25240/20 գործով որոշումը։ Եվրոպական դատարանը Սահմանադրական դատարանի նախկին երեք դատավորների և Սահմանադրական դատարանի նախկին նախագահի գանգատները ճանաչել է անընդունելի:
«80 դեպքերի պարագայում մենք ունենք հստակ ապացույցներ, որ նրանք ողջ գերեվարվել են: Պարզապես այս 80-ը 55-ից տարբերվում է նրանով, որ 55-ի գերեվարման փաստն Ադրբեջանն ընդունում է, ընդունում է նրանց ողջ լինելն ու իրենց հսկողության տակ գտնվելը: Իսկ 80-ի պարագայում Ադրբեջանը հերքում է իր մասնակցությամբ գերեվարման փաստը»,- ասաց Սիրանուշ Սահակյանը:
Ազգությամբ հրեա լրագրող, հասարակական գործիչ, ճանապարհորդ Ալեքսանդր Լապշինը Հանրային հեռուստաընկերության եթերում տեղեկացրել է, որ Եվրոպական դատարանը դեռևս 2.5 տարի առաջ է Ադրբեջանին պարտավորեցրել իրեն վճարել 30 000 եվրո՝ ապօրինի ձերբակալության, Բաքվի բանտում խոշտանգումների, հակասեմիտիզմի ու սպանության փորձի համար:
ՀՀ արտաքին գործերի փոխնախարար Վահան Կոստանյանը լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձել է հնարավոր «խաղաղության պայմանագրում» տեղ գտած կարևորագույն կետերի վերաբերյալ հարցերին:
Թվում է, թե խնդիրն առավելագույնս պարզ է. դրա մասին Ազգային ժողովի (ԱԺ) իրավաբանական ծառայությունն էլ է բացասական եզրակացություն տվել, Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի կողմից էլ է դիրքորոշում արտահայտվել և անտեսվել ժողովրդավարություն բեմադրող քաղաքական ուժի կողմից: Ուրեմն ինչո՞ւ է ՍԴ-ն հետաձգում գործի քննությունը: Իրականում ՍԴ-ն անելանելի իրավիճակում է հայտնվել, ու հիմա պարզապես ժամանակ է ձգում՝ «երկնքից 3 խնձոր ընկավ» տրամաբանության մեջ հրաշքի սպասումով:
Այս տարվա սեպտեմբերի 8-ին Դատավորների արտահերթ ընդհանուր ժողովը ընտրում էր Էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի անդամների: Դատավոր անդամների ընտրությանը զուգահեռ՝ ընտրվում էր նաև Հանձնաժողովի ոչ դատավոր անդամը, որը, օրենքի պահանջի համաձայն, պետք է ներկայացված լիներ որևէ հասարակական կազմակերպության կողմից:
«Արմեն Աշոտյանի գործով արդեն մի գանգատ ներկայացրել եմ Եվրոպական դատարան (ՄԻԵԴ): Խոսքը գնում է անցյալ տարի՝ նոյեմբերի 16-ին, Հայաստանի Հանրապետությունից նրա ելքն ապօրինի սահմանափակելուն, երբ առհասարակ հրաժարվեցին քրեական հետապնդում իրականացնել: Կալանքի վերաբերյալ գանգատ կուղարկեն մոտակա 10 օրվա ընթացքում: Վճռաբեկի որոշումն օգոստոսի վերջին եմ ստացել»,։
168.am-ի հետ զրույցում նախաձեռնության հեղինակ, Արցախի Հանրապետության փաստաբանների պալատի անդամ, փաստաբան Ռաֆայել Մարտիրոսյանն ասաց, որ բարերարները որոշել են ստեղծել հիմնադրամ, որը կհոգա փաստաբանների ծախսերը, որոնք կլծվեն արցախահայության իրավունքների պաշտպանությանը և նրանց իրավունքները կներկայացնեն եվրոպական տարբեր կառույցներում։
Ռուբեն Վրդանյանի դեպքում մենք գործ ունենք արտակարգ հանձնման հետ, ինչն անթույլատրելի է: Ապօրինի գործողություններով անձը հարկադրաբար բերվում է ադրբեջանական տարածքային իրավազորության ներքո, ու գործողություններ են իրականացվում այդ անձին ազատությունից զրկելու ուղղությամբ: 168.am-ի հետ զրույցում հայտնեց միջազգային իրավունքի մասնագետ Սիրանուշ Սահակյանը՝ անդրադառնալով Բերձորի միջանցքում տեղադրված ադրբեջանական ապօրինի անցակետից Արցախի Հանրապետության նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի առևանգման դեպքին:
