1920 թվականի մարտ ամսի կոտորածների արդյունքում սպանվեց մոտ 20 հազար հայ: Այս թիվը, բնականաբար, կարող էր ավելի մեծ լինել, եթե դիմադրություն ցույց չտային հյուծված և զինաթափված հայերը: Սակայն այս իրադարձությունները, պատմական փաստերը ևս ցույց տվեցին, որ անգամ ամենաանհնարին պայմաններում թուրք-ադրբեջանական հրոսակները դիմադրություն ստանալիս նահանջում են: 1920 թվականի Շուշիի դեպքերի ժամանակ տեղի ունեցած այս իրադարձություններն այդ ամենի պատմական փաստերն են:
Արցախից բռնի տեղահանված և Գյումրիում հաստատված Գաբրիելյանների ընտանիքը բախվում է տարրական կենցաղային խնդիրների: Ընտանիքում 4 երեխա կա: Երեխաների երկու ծնողներն էլ մահացած են: Ամբողջ հոգսը նրանց տատիկի՝ Արևիկ Գաբրիելյանի վրա է: 168.am-ի հետ զրույցում Արևիկ տատը հայտնեց, որ իրենց տանը ձմռան շեմին անգամ նորմալ վերմակներ չկան, որ երեխաները գիշերը կարողանան ծածկվել ու չմրսել:
«Ես Արցախբանկում ոսկու գրավ դրած մարդ գիտեմ, որ 1 մլն 200 հազար դրամի ոսկին ուղղակի վերցրել է հետ: Մերը, որ հաշվենք, շատ ավելի քիչ է, մոտ 300.000 դրամ է կազմում: Որ ճիշտն ասեմ, հիմա մենք այդքան փող չունենք ու հնարավորություն էլ չունենք դա ձեռք բերելու, ինչո՞ւ հնարավոր չէ ընդառաջել: Ես էլի կտայի, բայց հիմա անգամ երեխաներիս համար սնունդն ենք դժվարությամբ հայթայթում, ես այդ գումարը ո՞նց եմ վճարելու, որ ոսկեղենս տան: Քանի անգամ գնացել եմ, ասում են՝ պետք է գումարը տաք, որ հանեք: Բա մնացածներինը ո՞նց է հանել: Մանավանդ, որ գիտեն, որ ամեն ինչ թողել ենք, դատարկաձեռն ստիպված հեռացել ենք մեր տներից: Մի՞թե չգիտեն մեր վիճակը»,- ասաց արցախցի մեր հայրենակիցը:
168.am-ի հետ զրույցում Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Համլետ Ապրեսյանն ասաց, որ շրջանի վարչական ղեկավարների միջոցով կապը պահում է գրեթե բոլոր ասկերանցիների հետ՝ պարզելու, թե որտեղ են տեղավորվել, ինչ խնդիրներ ունեն և այլն։
Քիչ առաջ տեղեկատվություն տարածվեց, որ Ստեփանակերտում բենզալցակայանի հատվածում տեղի է ունեցել պայթյուն, որի հետևանքով կան զոհեր։
Մայր Օպերայի շենքի մուտքը սկսում է Ակնայի և Ասկերանի առաջնագծից. Թևան Պողոսյան
«Փաշինյանը, որպես քաղաքական գործիչ և տղամարդ, որևէ խնդիր չի կարող լուծել. այն, ինչ ասել է, չի արել, ինչից հետո իրեն ասել են՝ բերանդ փակի՛ր, վե՛ր ընկիր տեղդ»,- ասաց Աբրահամյանը՝ շեշտելով, որ Փաշինյանն իր չկատարած խոստումներով, միևնույն ժամանակ՝ կատարած զիջումներով, հանձնել է Արցախի 75 տոկոսն ու Հայաստանից 150 քառակուսի կմ տարածք, դրանով հնարավորություն է ստեղծել Ադրբեջանի համար Հայաստանի ողնաշարի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանել։
168.am-ի հետ զրույցում Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավարի քարտուղար Անահիտ Պետրոսյանն ասաց, որ Արցախի տարբեր շրջանների բնակիչներն ասկերանցիների հետ շարունակում են փակ պահել ճանապարհը՝ վճռական են։
168.am-ի հետ զրույցում Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Համլետ Ապրեսյանն ասաց, որ ճանապարհը փակած արցախահայերը՝ ինչպես նախորդ օրը, այնպես էլ՝ այսօր, հստակ արտահայտել են իրենց դիրոքորոշումը։
«Այնպես որ, ներկան համեմատելն անցյալի հետ ճիշտ չի լինի, եթե մենք խոսում ենք, որ երեկ են հանձնել, ապա նորից եմ ասում՝ երեկ ես ապրում էի այստեղ, և նման բան ասողները չեն ապրել այստեղ… Իսկ հիմա, որ նայում ենք, վտանգված ենք»:
«Արդեն 100 օրից ավելի է՝ շրջափակման մեջ ենք, բայց ընդհանրապես չե՛նք հուսահատվում»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանի Իվանյան (Խոջալու) գյուղի 83-ամյա բնակիչ Գյոզալ Մոսիյանը:
Ջրաղացներ համայնքի ղեկավար Արսեն Հայրապետովը 168.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ նոր կառուցվող համայնքը դեռ անուն չունի, ժամանակավոր «Նոր գյուղ» են ասում, բայց ունեն տարբերակ, որն առաջիկայում կներկայացնեն Կառավարությանը:
Արցախի պաշտպանության նախարարությունից տեղեկացրել են, որ Արցախի Հանրապետության Ասկերանի, Մարտակերտի և Մարտունու շրջանների օկուպացված տարածքներում տեղակայված Ադրբեջանի ԶՈւ ստորաբաժանումները մարտի 2-ին և մարտի 2-ի լույս 3-ի գիշերը խախտել են հրադադարը` կիրառելով հրաձգային զինատեսակներ։
«Ճիշտ է, շրջափակման հետևանքով շատ դժվարություններ են առաջացել, բայց մեզ մոտ իրավիճակը նորմալ է, ժողովուրդը՝ հանգիստ, ամենքն իր գործին է»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ասկերանի շրջանի Պատարա համայնքի ղեկավար Վալերի Ղահրամանյանը:
Արցախցի կինն ասաց՝ լավ են հասկանում, որ թշնամին՝ Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը փակելով և դժվարություններ ստեղծելով, փորձում է մարդկանց մոտ խուճապ առաջացնել, որպեսզի հուսալքվեն և լքեն հայրենի հողը, բայց դա թշնամուն չի հաջողվելու․
Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանի Խնձրիստան համայնքի ղեկավար Ալեքսեյ Ավանեսյանը 168.am-ի հետ զրույցում անդրադարձավ թշնամու կողմից Արցախը շրջափակելու հետևանքով ստեղծված ծանր վիճակին և վստահեցրեց, որ մարդիկ չեն հուսալքվում, գիտակցում են պահի լրջությունն ու պայքարում. «Իրավիճակը նորմալ է, մինչև հիմա դիմանում ենք, ամեն դժվարություն կամաց-կամաց հաղթահարում ենք: Ամենակարևորը՝ մարդկանց մոտ խուճապ չկա»:
Արցախի Հանրապետության շրջվարչակազմի ղեկավար Արսեն Ավանեսյանը Արցախի Հանրային հեռուստատեսության թղթակցի հետ զրույցում ասել է, որ Մարտակերտում կյանքն ընթանում է բնականոն հունով։
«Ճանապարհը փակ է, զալոժնիկ ենք մնացել»,- 168.am-ի զրույցում ծիծաղելով ասաց Արցախի Ասկերանի շրջանի Իվանյան գյուղի 82-ամյա բակիչ Գյոզալ Մոսիյանը։
«Մեր գյուղում կյանքը բնականոն ձևով շարունակվում է, խուճապ չկա»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Ասկերանի շրջանի Իվանյան (Խոջալու Ն․Խ․) համայնքի ղեկավար Բորիս Ղահրամանյանը՝ անդրադառնալով Արցախում տիրող իրավիճակին։
Սա այն պահը չէ, որ ուժեղի մոտ միշտ թույլն է մեղավոր, ո՛չ։ Մենք ունենք պատմություն, հզոր ենք այդ պատմությամբ, մեր անցյալով, և յուրաքանչյուր հայ առաջին հերթին պետք է մտածի, որ չկա հայ ազգ՝ առանց Արցախ, չկա հայ ազգ՝ առանց Հայաստան, սա մեր պատմությունն է, և ես չեմ պատկերացնում՝ հայ լինենք և անցյալով խոսենք Արցախի մասին։
