Հոգևոր

Կան մարդիկ, որ այցելում են գերեզման՝ չհավատալով հոգու անմահությանը, հավիտենական կյանքին: Այդ դեպքում ի՞նչ նպատակ ունի նրանց այցը, այստեղ առկա է պարադոքս. գերեզման այցելողն ինչ-որ տեղ գիտակցելով հավատում է, որ այդ ամենի մեջ կա մի այլ վիճակ, բայց և միևնույն ժամանակ էլ ժխտում է նույն այդ հավատը: Այդ մարդիկ արտաքնապես են փորձում պահպանել դարեր ի վեր եկած սովորությունը՝ հիշելով և իրենց հարգանքը ցուցաբերելով ննջեցյալին: Այսինքն՝ ընդունված է, որ այդ սովորությանը հետևեն, հակառակ պարագայում միջավայրը կդատի իրենց…

Կենդանի հավատի նշան է խաչը կրելը և Քրիստոսին հետևելը: Քրիստոսին հետևելը քրիստոնյայի կյանքի հիմնական իմաստն է, իսկ կյանքում վախ պատճառող որոշ հանգամանքներ ի չիք են դառնում, երբ քրիստոնյան հիշում է, որ Քրիստոս միշտ իր հետ է (Մատթ. 28:20): Անհրաժեշտ է Քրիստոսին հետևել, քանի որ Նա է բարի Հովիվը, աշխարհի Լույսը, Ճանապարհը, Ճշմարտությունը և Կյանքը:

– Մի՞թե դեռևս նախորդ անգամ չասացի քեզ, որ երբ վստահությամբ ամբողջովին բացես սիրտդ Աստծու առջև, Նա ներս կմտնի ու սիրտդ կդարձնի անկարող մեղք գործելու։ Հասկանո՞ւմ ես ինձ։

Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին այսօր՝ օգոստոսի 13-ին, տոնում է Աստվածածնի վերափոխման տոնը (Խաղողօրհնեք): 

Արարիչ Աստված ողջ աշխարհն արարել է իմաստուն, ներդաշնակ և գեղեցիկ: Դարեր շարունակ ամեն առավոտ ծագող արևն իր պայծառ ճառագայթներով լուսավորում է ողջ Երկիրը՝ լիացնելով այն կյանքով: Իսկ երեկոյան Աստծու կամքով երկնակամարում վառվում են երկնային այլ լուսատուներ՝ լուսինն ու աստղերը: Ամեն վայրկյան հրաշք է տեղի ունենում աշխարհում. ծնվում են միլիոնավոր կյանքեր:

Որոշ ծնողների մոտ այսօր տարածված մտայնություն կա, որ երեխան կմեծանա, լիովին կգիտակցի, թե ինչ է մկրտությունը և ապա կմկրտվի, կամ որոշներն էլ ասում են՝ երկրորդն ու երրորդն էլ կծնվեն, հետո միայն բոլորին միասին կմկրտենք: Այս նույն ծնողները, ովքեր այս կերպ են մտածում, մի՞թե սպասում են, որ երեխան գիտակցի, թե երբ է իրեն անհրաժեշտ դպրոց գնալ, ապա նոր միայն դպրոց են տանում: Կամ երբ հիվանդ է երեխան, մի՞թե սպասում են, որ նա գիտակցի իրեն անհրաժեշտ դեղորայքի կամ բժշկական օգնության մասին, ապա միայն դիմում են անհրաժեշտ քայլերի:

Եվ ի՞նչ կարող է քրիստոնյան փնտրել յոգայի մեջ՝ խաղաղությո՞ւն, ներդաշնակությո՞ւն, առողջությո՞ւն, կատարելությո՞ւն, հոգևո՞ր կյանք, երջանկությո՞ւն: Սակայն այս բոլորն, ինչ առաջարկում է յոգան, ամենևին կապ չունեն Քրիստոսի պարգևած երջանկության, խաղաղության, ներդաշնակության, կատարելության, հոգևոր կյանքի հետ: Քրիստոսի ներկայությունը հույսով, խնդությամբ, կյանքով և լույսով է լցնում մարդու հոգին: Այն լիովին տարբերվում է յոգայի և այս աշխարհի առաջարկած խաղաղությունից, որովհետև Քրիստոս ասում է.  «Խաղաղություն եմ թողնում ձեզ, իմ խաղաղությունն եմ տալիս ձեզ. ձեզ չեմ տալիս այնպես, ինչպես այս աշխարհն է տալիս. ձեր սրտերը թող չխռովվեն, և չվախենաք» (Հովհ. 14:27): 

Սովորաբար շատ մարդիկ հեշտությամբ նկատում են ուրիշների մեղքերը և սրտում իրենց բարձր դասում մյուսներից: Այնուամենայնիվ, մինչդեռ հայելու մեջ չես նայել և տեսել քո իրական պատկերը, որը տարբերվում է պատկերացումներիցդ, այդպես էլ` մինչդեռ չես նայում հոգևոր հայելուն` հոգևոր ինքնաճանաչողությանը, չես տեսնում հոգևոր իրական պատկերդ, թե ինչպիսին ես, որը տարբերվում է քո պատկերացումներից: Հակառակ դեպքում նմանվում ես ինքնագոհ փարիսեցուն, որ ասում էր` Աստված իմ, շնորհակալ եմ, որ նման չեմ ուրիշներին (Ղուկ. 18.9-14):

Որ­քան հին է մարդ­կու­թյունը, այն­քան հին է Աս­տու­ծո գո­յու­թյան հայտ­նու­թյունը նո­րա մեջ. մարդ­կու­թյան հետ ա­ճել է և նո­րա գի­տու­թյունը, ըստ ո­րում, և այդ գի­տու­թյան ա­ռա­ջին զբաղ­մուն­քը նույնիսկ այդ հայտ­նու­թյունն է ե­ղել: Աս­տված է Աս­տված-ա­հա այն հայտ­նու­թյունը, որ հնչում է մարդ­կու­թյան մեջ, և ա­մե­նայն կրոնում կա այդ ճշմար­տու­թյան որևիցե հիմ­քը, ո­րով մար­դիկ կա­րող էին ըն­դու­նակ դառ­նալ Աս­տու­ծուն գտնե­լու: Այդ հայտ­նու­թյունը ավանդ­վում էր որդ­վոց որ­դի, և ավանդ­վածն էլ ներ­քին հիմ­քե­րով ամ­րա­նում էր, մնում ու հա­րա­տևում յուր զար­գաց­ման մեջ:

Եհովայի վկաների դավանանքի սխալներն այնքան շատ են, որ հնարավոր չէ դրանց մասին խոսել մեկ հոդվածի մեջ, թեկուզ ամփոփ ձևով: «Եհովայի վկաների սխալները․  Մաս Ա» հոդվածի մեջ տեսանք նրանց սխալներից վեցը միայն: Այստեղ պիտի շարունակեմ ցույց տալ նրանց դավանանքի այլ սխալները աստվածաշնչական փաստերով: Եհովայի վկաները Աստծու անմիջական կարիքն ունեն սրբագրելու համար իրենց մտքում արմատացած աստվածաբանական սխալ ուսուցումները և աստվածաշնչական համարների սխալ մեկնությունները:   

««Ի՜նչ գեղեցիկ է տեսնել ավետիս բերողներին, որոնք գալիս են խաղաղության լուրը տալու և գալիք բարությունն ավետելու» (Եսայի 52:7), բայց բոլորը չընդունեցին այդ ավետիսը: Արդարև, Եսայի մարգարեն գոչում է. «Տե՛ր, ո՞վ հավատաց մեր տված լուրին»: Նշանակում է, ուրեմն, որ հավատը ծնունդ է առնում քարոզչությունը լսելիս, իսկ քարոզչությունը հավատ է արթնացնում, երբ Քրիստոսի խոսքերն են քարոզվում» (Հռոմ. 10:15-18):

Իրականում ովքե՞ր էին սոդոմիտները, որոնց հիշատակում է Աստվածաշունչը և որոնց այսօր անվանում են այսպես կոչված ԼԳԲՏ ներկայացուցիչներ: Եվ ճի՞շտ է արդյոք, որ Աստված պատժեց Սոդոմի բնակիչներին հենց նույնասեռ կապերի հակվածության համար:

Հա՛յր, արդյոք ճի՞շտ է վարվում այն մարդը, որը ծանր հիվանդացել է ու որոշել իրեն ամբողջությամբ վստահել Աստծուն:

Հա­ւա­տալ ար­ժան է այնմ, որ մեր­ձե­նայ առ Աս­տուած, թէ է՛ Աս­տուած», – ա­սում է Պո­ղոս ա­ռա­քյալը (Եբր., ԺԱ 9): Քրիս­տո­նեա­կան հավատ­քի հիմ­քը Աս­տված ինքն է. Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի կա­տա­րե­լու­թյունը աստվա­ծա­ճա­նա­չու­թյունն է: Չնա­յե­լով, որ Աս­տու­ծո գա­ղա­փա­րը և ա­նու­նը կա ամ­բողջ մարդ­կու­թյան, այ­սինքն` նաև ոչ քրիս­տո­նյա­յի մեջ, սա­կայն և այն­պես քրիս­տո­նեա­կան հավատ­քի, քրիս­տո­նեա­կան դավա­նան­քի և քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի հիմքն ու կա­տա­րա­ծը Աս­տված է և Աս­տվա­ծա­ճա­նա­չու­թյունը, վասնզի ճշմա­րիտ աստված­գի­տու­թյու­նը մի­միայն քրիս­տո­նեու­թյան մեջ է և ճշմա­րիտ աստված­գի­տու­թյունից է բղխել քրիս­տո­նեա­կան լույսն ու լու­սա­միտ կյան­քը:

Հասկացի՛ր, անօգուտ է հարյուր երկրպագություն անելն ու ոչինչ չզգալը․․․ Ավելի լավ է ընդամենը քսան երկրպագություն անես կամ տասնհինգ, բայց անես Տիրոջ հանդեպ սիրով՝ Նրա աստվածային պատվիրաններին համապատասխան։ Այդկերպ աստիճանաբար հեռանում են կրքերը, նահանջում՝ մեղքերը, և մենք փափուկ-փափուկ, առանց չափազանց ճիգերի մտնում ենք աղոթական վիճակի մեջ։

Անդրադառնանք Ավետարանի իմաստալի պատմություններից մեկին: Փարիսեցիները Հիսուս Քրիստոսի մոտ ուղարկեցին իրենց աշակերտներին` տալու ընդամենը մեկ հարց: Այս հարցը բավականին խորամանկ էր: Փարիսեցիները երկար ժամանակ խորհելուց հետո այնպիսի մի հարց էին գտել, որի բոլոր հնարավոր պատասխանները շատ վտանգավոր էին պատասխանողի համար:

Ամեն անգամ մարդն իր հայացքն ուղղում է դեպի Երկինք, երբ փնտրում է իր Արարչին և ամեն անգամ իջեցնում է հայացքը դեպի երկիր, երբ հիշում է իր մեղքերը: Իր մեղքերի և տկարությունների պատճառով մարդ արարածը միշտ ներքևում է, իսկ Ամենակալը՝ բարձրության մեջ՝ Իր սրբությանը և վեհությանը համապատասխան: Ամենողորմածը մեծ ուրախությամբ գալիս է դեպի մարդը՝ դեպի երկիր, երբ տեսնում է նրան ողջ սրտով դեպի Իրեն դառնալիս: Երկինքը շատ հեռու է նրանից, ով հոգով և սրտով հեռու է Արարչից, այնինչ շատ մոտ է նրան, ով իր հոգու դուռը լայնորեն բացել է Երկնքի առջև՝ անսպառ Լույսից լուսավորվելու համար: Երկինքը խոնարհվեց, երբ աշխարհ եկավ Աստծու Որդին:

Աչքերը կարող են իրենց տեսնել` նայելով այն արժանիքի մեջ, որ իրենք ունեն, որն է տեսողությունը: Այսինքն` աչքերը կարող են իրենց տեսնել` նայելով ուրիշ աչքերի մեջ, մարմնի այլ մասերին նայելով` աչքերն իրենց չեն տեսնի: Նույն կերպ հոգին կարող է իրեն տեսնել` նայելով այն արժանիքի մեջ, որ ինքն ունի, որն է իմաստությունը:

Շատերը նկատած կլինեն, որ այժմ ժամանակը շատ ավելի արագ է անցնում, քան նախկինում: Թվում էր, թե գիտական ​​և տեխնոլոգիական առաջընթացն ինչ-որ չափով կփոխարիներ մարդու աշխատանքին և, մարդն ավելի շատ ժամանակ կունենար, բայց այժմ հակառակ պրոցեսն է: Նախկինում մարդիկ օրը սկսում և ավարտում էին աղոթքով և ոչինչ չէին անում առանց աղոթքի:

Փառաբանությունը հասկանալու համար պետք է իմանալ, որ այդ ոլորտում երկու վիճակ կա: Եթե մարդ չանցնի առաջինի միջով, չի կարող հասնել երկրորդին: Առաջինում մարդը վշտերի մեջ է, բայց ամեն ինչ ճիշտ է ընկալում:

Կրթվածությունը լավ բան է, բայց անհրաժեշտ է հոգին էլ «կրթել», որպեսզի այն օգուտ բերի: Այլապես կրթվածությունն աղետով կավարտվի: «Չարիքը,- ասել է սուրբ Կոսմա Էթոլոսացին,- կրթված մարդկանցից է գալու»*: Թեև գիտությունը բավականին առաջընթաց է ապրել ու այդքան հաջողությունների հասել, մարդիկ, փորձելով աշխարհին օգնել, իրենք էլ չհասկանալով՝ կործանում են այն: Աստված մարդուն թույլ է տվել ամեն ինչ ըստ իր գիտակցության անել, բայց Աստծուն չլսելով՝ մարդ կործանում է իրեն, կործանում է իր իսկ ստեղծածով:

Զարմանալի է, որ Եհովայի վկաները փորձում են իրենց ուսուցումները մարդկանց ներկայացնել որպես աշխարհի միակ ճշմարիտ կրոն: Մինչդեռ եթե այդ  ուսուցումները քննենք Աստվածաշնչի լույսի ներքո, պիտի հիասթափվենք՝ տեսնելով դրանց մոլորությունը ճշմարտությունից և հակասումը աստվածաշնչական պատվիրաններին: 

Աղոթել կարելի է միայն Աստծու շնորհի օգնությամբ։ Ոչ մի աղոթք չի կարող արվել առանց աստվածային շնորհի։ Վերհիշեք Սիրաքի իմաստությունը․ «Թող իմաստությամբ ասվի օրհնությունը, և Տերը հաջողություն կտա նրան» (15։10): Այսինքն՝ միայն նա, ով ունի աստվածային իմաստությունը, կարող է փառաբանել Աստծունայնպես, ինչպես հարկն է։ Եվ միայն Տերն է տալիս դրա համար անհրաժեշտ շնորհը։ Երբ գալիս է շնորհը, երբ գալիս է սերը, այդժամ արտաբերում ես Քրիստոսի անունը, ու նրանով են լցվում միտքդ ու սիրտդ։

Տարբեր հարթակներում հաճախ է քննարկվում կրոնի դերի և նշանակության մասին հարցը: Կարծիքները տարբեր են, երբեմն՝ իրարարամերժ, երբեմն՝ համահունչ միմյանց: Մարդկության սկզբնավորումից ի վեր հասարակությունները, պատմության էջերը շրջելով, մշտապես դավանել են այս կամ այն կրոնը, որովհետև զգացել են, որ կարիք ունեն փոխհաղորդակցության հոգեղեն իրականության հետ:

Աստվածային նախախնամությանը հուսացող անձը քաջ է, և վախը խորթ է նրա համար, քանի որ նա այն խոր հավատն ունի, որ ինքը մենակ չէ, այլ գտնվում է Աստծու հովանու և ողորմության ներքո: Քաջ է նա, ով ամեն օր ջանում է ընթանալ քրիստոնեական սխրանքների նեղ ճանապարհով: «Քաջ է նա, ով կարողանում է իշխել հինգ զգայարանների վրա՝ թույլ չտալով, որ վնասեն իր ներքին մարդուն»,- ասել է աբբա Եվագրիոսը:

Աստվա՛ծ իմ Հիսուս… ի՞նչ փառահեղ է ծագում լույսդ աշխարհի չորս ծագերի վրա: Այն իր արտահայտչաձևերի բազմազանության մեջ այնպե՛ս գեղեցիկ է դրսևորվում հոսող գետի ջրապտույտներում, ծաղկազարդ հովիտների հրաշք գույների մեջ, ամպերի անդադար ձևափոխումների կախարդիչ ցուցահանդեսում:

Միակ բանը, որ անհրաժեշտ է որոշ հիվանդությունների դեպքում, մի փոքր համբերությունն է: Աստված հիվանդությունը թույլ է տալիս, որպեսզի մարդ մի փոքր վարձքի արժանանա և այդ հիվանդության միջոցով Աստված մաքրում է մարդուն իր թերություններից:

– Պատկերացրու,- մի օր ասաց հայր Պորֆիրիոսը,- որ հանգիստ քայլում ես փողոցում, և մի ուրիշ մարդ էլ է հանգիստ գնում իր գործերով։ Մեկ էլ հանկարծ դանակը ձեռքին մի խուլիգան է դուրս թռչում նրբանցքից, հարձակվում այդ մարդու վրա, սկսում ծեծել նրան, մազերից քաշել ու, վերջապես, թողնում է նրան մայթին ընկած՝ արնաքամ լինելու։ Այդ տեսարանից կզայրանա՞ս այդ վիրավոր մարդու վրա, թե՞ կխղճաս նրան։

Մարդ արարածն իր ողջ կյանքում միշտ հետաքրքրված է երկնքով: Նա, նայելով երկնքին, ո՛չ միայն զմայլվել է դրա մեծությամբ ու գեղեցկությամբ, այլ նաև փափագել է իմանալ՝ ի՞նչ կա երկնքի հեռավոր խորքերում, գրել է ոտանավորներ և երգեր երկնային զարդերի՝ Արևի, Լուսնի, աստղերի մասին, մինչև իսկ դրանց անուններով կոչել է իր զավակներին: Մարդը ցանկացել է իր երկրավոր կյանքի ավարտին, երբ ֆիզիկապես մահանա, իր հոգին գնա երկինք և հավիտյան բնակվի այնտեղ:

Այս­պի­սով, քրիս­տոն­յա­ներն ի՞նչ տրա­մադ­րությամբ պի­տի կար­դան Աստ­ծու խոս­քը: