Թեբայեցիների ծերերից մեկն ասաց. «Ես կուռքերի տաճարապետի որդին էի, և երբ փոքր էի, նստում էի տաճարում և բազմիցս տեսնում էի իմ հորը՝ կուռքերին պատարագներ ու զոհեր մատուցելիս: Մի անգամ ծածուկ եկա նրա հետևից և տեսա՝ սատանան նստած, իսկ նրա առաջ՝ նրա ողջ զորքը, և ահա մի իշխան առաջ գալով` երկրպագեց նրան, իսկ սատանան հարցրեց նրան. «Որտեղի՞ց ես գալիս»:
Մի մարդ գնաց անապատական ճգնավորի մոտ և հարցրեց. – Լռության մեջ անցկացվող կյանքը քեզ ի՞նչ է սովորեցնում: Ջրհորից ջուր հանող մենակյացն իր հյուրին պատասխանեց. – Այս ջրհորի հատակին նայիր: Ի՞նչ ես տեսնում: Տղամարդը նայեց ջրհորի մեջ ու ասաց. – Ոչինչ էլ չեմ տեսնում: Ճգնավորը որոշ ժամանակ անշարժ կանգնած մնաց, այնուհետև կրկին իր հյուրին դիմեց. – […]
Մոլի ծխող արվեստագետը գնում է եկեղեցի, կանգնում խորանի առջև և ասում.
Ոմն եղբայր բանալու կրկնակը պատրաստեց և բացում էր ծերի դուռն ու գողանում էր նրա դրամները: Իսկ ծերն այսպիսի թուղթ գրեց. «Տե՛ր իմ և եղբա՛յր, ով էլ որ լինես, բարի՛ եղիր և տա՛ր դրամի կեսը, իսկ կեսը ինձ թող՝ ծախսերի համար»:
Աստված մարդու արտաքինն ստեղծելով, ստեղծեց նաև ներքինը: Շատ հաճախ մարդիկ նայում են միայն արտաքինին, այնինչ Աստված նայում է սրտին, ներքին էությանը:
Եկեղեցին իր տարեկան տոնակատարությունների մեջ ոչ միայն Տերունի տոներ ու սրբոց օրեր ունի, այլև տարին մեկ անգամ հրեշտակների հիշատակություն է կատարում հետևյալ խորագրով՝ «Սրբոց հրէշտակապետացն՝ Գաբրիէլի ու Միքայէլի և ամենայն երկնային զօրացն»:
Ոչ տնօրինական պատկերաշարում հատկապես ուշագրավ են ավետարանիչների՝ Մատթեոսի, Մարկոսի, Ղուկասի և Հովհաննեսի պատկերները: Քրիստոսի և Աստվածածնի պատկերներից զատ քրիստոնեական արվեստում կենցաղավարել են ավետարանիչների պատկերները: Ստեղծվել են ավետարանիչների արտաքինի նկարագրություններ, որոնք հետագայում ներմուծվել են սրբախոսական նյութերի մեջ՝ նրանց վարքերի և վկայաբանությունների մաս կազմելով:
Որոշ մարդիկ անհանգստանում են, թե երբ է լինելու Երկրորդ Գալուստը: Սակայն, եթե կարելի է այդպես արտահայտվել, մահացող մարդու համար այն արդեն եկել է: Որովհետև մարդը դատվում է այն վիճակին համապատասխան, որում նրան մահը վրա է հասել:
«Նոր պատվիրան եմ տալիս ձեզ, որ սիրեք միմյանց. ինչպես Ես ձեզ սիրեցի, դուք էլ միմյանց սիրեցեք»: (Հովհ. ԺԳ 34-35)
– Հա՛յր, ի՞նչ պետք է պատասխանել այն երիտասարդներին, որոնք հարցնում են, թե վանական կյանքն ավելի բա՞րձր է ամուսնական կյանքից:
Սուրբ Անանիա առաքյալը (եբր. חנניה, հուն. ανανίας, նշանակում է Աստծո ողորմություն, շնորհ, կամ մեկը, ում Աստված տվել է իր շնորհը) Քրիստոսի յոթանասուներկու աշակերտներից մեկն էր1: Սակայն բացի Քրիստոսին աշակերտ լինելուց նա նաև համարվում էր Պետրոս և Անդրեաս առաքյալների աշակերտն ու գործակիցը:
Ես ուշադրություն եմ դարձրել այն փաստի վրա, որ որոշ հոգևորականներ այն ամուսիններին, որ խնդիրներ ունեն իրենց կանանց հետ` ասում են. «Համբերի՛ր, դա քո խաչն է: Ի՞նչ կարող ես անել: Այդպիսի համբերության համար Աստված քեզ կպարգևատրի»:
Հա՛յր, մի կին ինձնից խորհուրդ է հարցնում, թե ինչպես վարվի: Ամուսինը լքել է նրան, իր հետ տարել երեխային և կապվել է երկու ուրիշ կանանց հետ:
Գրիգոր Նարեկացին ամենաքիչ ուսումնասիրված և ճանաչված հեղինակներից է: Նրա մասին գրված գրեթե բոլոր հոդվածները, ուսումնասիրությունները և մենագրություններն ամբողջովին չեն ընդգրկել հեղինակի ստեղծագործությունները:
Չկա ավելի ամոթալից խոսքեր, քան այս խոսքերն են, չկա ավելի անարժանը տղամարդու համար, քան նման կինը, ով իր ուժը համարում է իր լեզուն և հպարտանում է իր չարախոսությամբ: Իմ հորդորն է, որ ավելի ըմբռնող լինենք, հեռու մնանք չարիքից, որ շատերն են գովում, սթափվենք, ուղղելով այդ խելագարությունը, մեր լեզուները հեռու պահենք չարախոսությունից, որպեսզի, մաքրվելով մեղքերից, ձեռք բերենք Աստծո օրհնությունը և արժանանանք Նրա մարդասիրությանը»:
Ինչո՞ւ էր Քրիստոս քարոզելիս հորդորում նմանվել երեխաներին՝ այն համարելով Երկնքի Արքայություն մտնելու կարևորագույն պայման: Այս հարցը այլ հարցեր է ծնում՝ ի՞նչ է կորցնում մարդ՝ մանկության տարիքը հատելով: Ի՞նչ բացառիկ և թանկ հատկանիշներ ունեն երեխաները, որոնցով այդքան տարբերվում են մեծահասակից և որոնք այդքան արժևորվում են մեր Տիրոջ կողմից:
Մի անգամ մի կին սկսեց գանգատվել ծերին, որ իրեն ոչ ոք չի սիրում։ Նրան չէր սիրում ամուսինը, աշխատավայրում ոչ մեկը չէր կարեկցում, ընկերները խուսափում էին նրանից, զավակները հաշվի չէին նստում նրա հետ․․․ Բողոքներին վերջ չկար։
Սուրբ Եղիշեն ասում է, որ յուրաքանչյուր մարդ, հավատալով Աստուծուն, միանում է նորա հետ. «Միշտ Աստուած ինքն ընդ իւր, միշտ հաւատացեալ` ընդ նմա Աստուած», կամ «Եւ տեսեալ ուրուք զԱստուած, անդէն ի նոյն միացաւ ընդ նմա» (273, 326. Ս. Հովհ. Մանդ., 214): Այս սկզբունքը հասկանալի է, քանի որ մարդու կոչումն էլ Աստուծո հաղորդակից լինելն է, իբրև Աստուծո պատկեր` նորա իմաստության, արդարության ու սրբության և սիրո մասնակից լինելն է, հետևաբար Աստուծո հետ միանալն է: Եվ երբ մարդիկ միանում են Աստուծո հետ, այդպես կազմվում է Աստուծո արքայությունը (Գաղ., Բ 20, Հռ., Զ 10. Բ Կոր., Զ 16. ԺԳ 4):
Այդ օգնության էր ակնկալում մարդկությունն, և այդ օգնությունը բերող Փրկիչն Աստուծո Միածին Որդին է, որ եկավ Հոր Աստուծուց, իջավ մարդկության մեջ աստվածային փրկագործական տնօրինությունը կատարելու համար: Նորա գալուստն ու հայտնվիլը պարզապես ցույց է տալիս, որ նա ի հավիտենից է, Հոր մոտ է, բայցև աշխարհումն էր, և աշխարհը նորանով է եղել (Հովհ., Ա 4, 10):
Կան հայեր, որոնք որոշ դեպքերում՝ 1915-ի Հայոց ցեղասպանության մասին խոսելիս, Արցախի 44-օրյա պատերազմի ժամանակաշրջանում, գերեվարված հայ զինվորների մասին տեղեկանալիս, լուրջ հիվանդությունների պահին և այլն, արտահայտվում են՝ ասելով. «Ո՞ւր է Աստված»: Կարծես «Ո՞ւր է Աստված» արտահայտությունը ցույց է տալիս, որ Աստված գոյություն չունի կամ եթե գոյություն ունի, ապա Նա չի միջամտում ու պաշտպանում հայերին, որոնք վերջին 100 տարվա ժամանակահատվածում որոշ պետությունների կողմից կրեցին ահավոր տառապանքներ, նեղություններ ու դժվարություններ, անարգվեցին, սպանվեցին, աքսորվեցին, իսկ փոքրաթիվ ազատվածները տեղահանվեցին:
Հայր Եսային հարցրեց հայր Պիմենին աղտեղի խորհուրդների մասին: Հայր Պիմենը նրան ասաց. «Ինչպես օրինակ՝ զգեստներով լի արկղը թողնես երկար ժամանակ, որոշ ժամանակ անց կփչանա, այնպես էլ խորհուրդները` եթե ֆիզիկապես չգործադրվեն, շատ ժամանակ անց կխաթարվեն»:
Սուրբ Պատարագի ավարտին եպիսկոպոսության կանչվելու կապակցությամբ նորընծաներին Խորանի առջև շնորհավորեց նաև հավատավոր ժողովուրդը:
Հայր Պավելը միշտ աղոթում էր նրանց համար, ում համար աղոթող չկար, այսինքն՝ որոնք այլևս հարազատներ չունեին աշխարհում և խնդրում էր Տիրոջը հիշել այդ հոգիներին:
Կան գրավոր մարգարեություններ թողած աստվածաշնչյան տասնվեց մարգարեներ, որոնցից տասներկուսը կոչվում են մեծ, իսկ չորսը` փոքր: Մեծ կամ փոքր անվանումները պարզապես ցույց են տալիս նրանց գրավոր մարգարեությունների ծավալը: Եկեղեցին տասներկու մարգարեների տոնը տոնում է առանձին և մյուս չորսինը` առանձին: Սակայն բացի այս մարգարեներից Աստվածաշնչում հիշվում են նաև այլ մարգարեներ, ովքեր, սակայն, գրավոր մարգարեություններ չեն թողել, այլ ծավալել են մարգարեական եռանդուն գործունեություն Իսրայելի պատմության այս կամ այն ժամանակահատվածում:
Մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, մինչև ձերբակալությունը Իր առաքյալներից երեքի՝ Պետրոսի, Հովհաննեսի ու Հակոբոսի հետ գնաց Գեթսեմանի այգի և ասաց նրանց. «Նստե՛ք այստեղ, մինչև որ գնամ աղոթեմ:
Մարդը պետք է կրթություն ստանա և սովորի, նշում է սրբակյաց հայր Թադեոս վրդ. Վիտովնիցկին, որպեսզի հասկանա, թե ինչպիսի ընդունակություններ ունի: Դպրոցը ձևավորում է միտքը, բայց ոչ հոգին: Աստվածաբանների մեծամասնությունը դասավանդում է աստվածաբանության ֆակուլտետներում, սակայն չի ապրում այնպես, ինչպես ուսուցանում է ու դասավանդում: Իսկ երեխաներին, երիտասարդներին կյանքի օրինակ է անհրաժեշտ:
Աստուծո տնօրինության ընդհանուր ուղղությունից և դորա սկզբունքներից տեսանք, որ մարդը հեծելով պետք է նախապատրաստվեր փրկության, ազատապես կամենար և գիտակցությամբ ընդուներ: Այդ նախապատրաստությունը պետք է լիներ, որ մեղքի բոլոր ընդարձակությունը տարածվեր, մեղքի բոլոր քաղցրությունը փորձվեր, և մարդ այդ փորձերով հասունանար, սարսափեր մեղքերից ու փրկության ընդունակ դառնար (Հռ., Ե 20. ԺԱ 30):
Հայր Հովհաննես Կարճահասակն ասաց. «Տունը, օրինակ, չի կարելի շինել վերևից ներքև, այլ հիմքից պետք է սկսել: Այդպես և հոգու տան շինության հիմքը ընկերոջ սերն է, քանզի նախ նրան ես շահում, որովհետև եղբոր սիրուց են կախված Քրիստոսի բոլոր պատվիրանները»:
Մի անգամ վանականը մի բարեպաշտ տարեց կնոջ հանդիպեց գերեզմանատանը, որը վշտալի տեսքով նստած էր գերեզմաններից մեկի մոտ: Վանականը մոտեցավ նրան ու հարցրեց նրա վշտի պատճառը, որին կինը պատասխանեց.
