Ներդրումներ ներգրավելու ու ներդրողներին աջակցելու անվան տակ կառավարության ստեղծած ներդրումային հիմնադրամները դարձել են փող լվանալու միջոց։ Այդ հիմնադրամները շատ հաճախ նպաստել են ոչ թե ներդրումների խթանմանը, այլ ծառայել են ծանոթ-բարեկամներին աշխատանքով ու բարձր աշխատավարձով ապահովելուն, սրա-նրա անձնական բիզնես հետաքրքրությունները բավարարելուն, պետական փողերն անհասկանալի ծրագրերում ներդնել ու տանուլ տալուն։
Քաղաքային բյուջեի հաշվին միլիոններ են վճարում մասնավոր ընկերություններին՝ տարբեր փառատոներ կազմակերպելու համար. Ջազի փառատոն, գինու փառատոն, բալետի փառատոն, ու այդպես շարունակ։ Օրինակ՝ ջազի փառատոնի անցկացման համար վճարել են 34 մլն դրամ։
Բյուջեի եկամուտների ոչ միայն հետագա ավելացման, այլև առկա ցուցանիշների ապահովման հետ կապված խնդիրները գնալով սրվում են, ու դա ստիպում է ՔՊ-ական վարչախմբին փրփուրներից կառչել։ Պատահական չէր նաև սնանկացած ԱՆԻՖ-ի վերաբերյալ վերջերս ընդունված այս որոշումը. Պետական բյուջեից ավելի քան 84 մլն դրամ տվեցին, որպեսզի վերադարձնի պետական բյուջե՝ որպես շահութահարկ։ Այլ կերպ՝ փողը մի գրպանից հանեցին, դրեցին մյուս գրպանը ու թղթի վրա բյուջեի եկամուտները 84 մլն դրամով ավելացրեցին։
Հինգ տարի շարունակ կառավարությունը շահարկել է այս ծրագիրը, նստել-կանգնել՝ 300 դպրոցի ու 500 մանկապարտեզի կառուցման ծրագիրն է թմբկահարել։ Երբ եկել է արդյունքները ներկայացնելու ժամանակը, տեսնում ենք, որ ծրագրի տակը դատարկ է։
Ո՞վ կարող է ասել, թե մինչև հիմա ի՞նչ տնտեսական պրոյեկտներ են իրականացրել այդ գումարներով, կամ ի՞նչ կենսական նշանակության ենթակառուցվածքներ են ստեղծել։ Գրեթե ոչինչ հայտնի չէ, առարկայական ոչ մի տեսանելի, շոշափելի պրոյեկտ, որը կյանքի են կոչել, չկա։ Տարօրինակ չէ, որ վերջերս հանրապետության Երկրորդ նախագահը, անդրադառնալով ներգրավված պարտքերին, կասկած հայտնեց, որ 7 մլրդ դոլարից առնվազն 2 միլիարդը փոշիացրել են, կորել է։
Ազգային ժողովում մեկնարկել են անցած տարվա պետական բյուջեի կատարման հաշվետվության քննարկումները։ Ինչ էլ ասեն Նիկոլ Փաշինյանը, իր նախարարները կամ ՔՊ-ական պատգամավորները, ինչ հեքիաթներ էլ պատմեն, սա մի բյուջե է, որը կառավարությունը լիակատար ձախողել է։ Ո՛չ նախատեսված եկամուտներն են կարողացել հավաքել, ո՛չ ծախսերը կատարել, և ո՛չ էլ բյուջեում դրված տնտեսական աճի ցուցանիշներն ապահովել։
Տնտեսության աճերը, ինչպես այս տարի, եղել են ոչ նյութական արժեք ստեղծող ոլորտների հաշվին։ Այդ պատճառով էլ տնտեսության կառուցվածքը շարունակում է վատանալ, խոցելիությունը՝ մեծանալ։
Օրերս կառավարությունը Ազգային ժողով է ներկայացրել ՀՀ 2025թ. պետական բյուջեի՝ առաջին եռամսյակում կատարման հաշվետվությունը, որի նույնիսկ ոչ շատ խորքային-մասնագիտական ուսումնասիրությունը բավական է՝ հասկանալու համար, որ սա բնավ էլ գործող իշխանության «երազանքի» կատարողականը չէ։
Հայաստանը վերջին տարիներին հայտնվել է աշխարհի թանկարժեք երկրների քարտեզի վրա։ Նիկոլ Փաշինյանի նման կեղծ ժողովրդասերներին հիմա արդեն քիչ է հետաքրքրում, որ համատարած թանկությամբ աշխարհի առաջատարների շարքում ենք, իսկ աշխատավարձերով անգամներով հետ ենք մնում նրանցից։
Տեղական արտադրողին պաշտպանելու անվան տակ կառավարությունը որոշել է կրկին բարձրացնել ներմուծվող ցեմենտի պետական տուրքը։ Եթե հիմա 1 տոննայի համար ներմուծողները վճարում են 2 հազար դրամ պետտուրք, այսուհետ կվճարեն 8 հազար դրամ՝ 4 անգամ ավելի, քան վճարում էին։
Կոռուպցիան մերժող ՔՊ-ականներն իրենք են հայտնվել կոռուպցիայի կիզակետում։ Ու որպեսզի իրենց կոռուպցիան թաքցնեն՝ սկսել են ավելի բարձր գոռալ՝ «բռնեք գողին»։
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը վերլուծել է ՀՀ տնտեսության սոցիալ-տնտեսական զարգացումները 2025թ. հունվար-ապրիլ ամիսներին։
ՊԵԿ նախագահը որոշել է փոխել Հայաստանում հարկ վճարելու մշակույթը։ Ասում է՝ երջանիկ լինելու համար պետք է հարկ վճարել, հարկ վճարելը բեռ չէ։
Այսպիսի քայլերով այդ մարդկանց զրկում են նաև սեփական հացը վաստակելու հնարավորությունից։ Ու դեռ մեղադրում են, թե աղքատությունը մարդկանց գլխում է, աղքատությունը հաղթահարելու համար պետք է աշխատել։
Հայաստանի տնտեսության վրա մութ ամպեր են կուտակվել։ Խոր անկման մեջ է հատկապես արդյունաբերությունը։ Բազմաթիվ ոլորտներում արտադրության ծավալները կտրուկ նվազել են։ Գահավիժել են հատկապես ոսկու արտադրության հետ կապված ճյուղերը, որոնք մի պահ դարձել էին արդյունաբերության ու ընդհանրապես տնտեսության աճի հիմքը։
Եթե նախկիններից մնացած որոշ նախագծեր, նախատեսված ժամկետներից տարիներ անց, պարբերաբար հետաձգելուց հետո, մի կերպ հասցրել են ավարտել, մի շարք կարևոր ու տարածաշրջանային նշանակության ծրագրերի ապագան այսօր էլ անորոշ է։
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամն անդրադառնում է 2025թ. առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջեի կատարման հաշվետվությանը։
Քաղաքացին ստիպված կլինի վճարել, որպեսզի վարորդական իրավունքի վկայականի պլաստիկ տարբերակից բացի, նաև էլեկտրոնային կամ թվային տարբերակն ունենա։ Ու երբ պլաստիկ տարբերակն այդ պահին չլինի ձեռքի տակ՝ ճանապարհային ոստիկանը թվային տարբերակով կարողանա նույնականացնել նրան։
Բանկերի կողմից Հայաստանի քաղաքացիներին տրամադրված հիփոթեքային վարկերի պորտֆելը վերջին տվյալներով հասել է գրեթե 1.5 տրիլիոն դրամի։ Վերածենք դոլարի՝ կստացվի, որ միայն այս վարկի գծով քաղաքացիները բանկերին պարտք են 3.8 մլրդ դոլարին համարժեք գումար։
Մատակարարումների հետ կապված ցանկացած խոչընդոտ թուլացնում է հայկական ապրանքների դիրքերն արտաքին շուկաներում։ Բայց ֆինանսական կորուստները դեռ մի կողմ, առավել կարևոր են շուկան կորցնելու վտանգները։ Մատակարարումների հետ կապված խոչընդոտների հետևանքով, շատ արագ դրանց տեղը կարող են զբաղեցնել մրցակիցները՝ դուրս մղելով հայկական ապրանքները։
Այս պայմաններում Երևանում բնակարանների գների նվազումից անհնարին է խուսափել։ Այլ բան, թե դրանք մինչև ո՞ւր կարող են հասնել։ Կան որոշ գործոններ, որոնք զսպում են գների չափից շատ անկումը։ Դրանք կապված են, մասնավորապես, կառուցապատման թանկացման հետ։
Հայաստանում մասնագիտական որոշ շրջանակներ քննարկում են, թե ինչն է Հայաստանում արդյունաբերության ցուցանիշի գրեթե 20 տոկոսի հասնող նվազման պատճառը: Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն, գրեթե այդքան է արդյունաբերական ոլորտի անկումը 2025-ի առաջին եռամսյակում՝ 2024-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ:
Սա իշխանության ներսում ծվարած կոռուպցիայի լավագույն գնահատականն է։ Ու եթե իշխանականները չեն բարեհաճում բացահայտել սեփական շրջապատում վխտացող կոռուպցիան, դա չի նշանակում, թե այն չկա։ Կոռուպցիայի դրսևորումներն այսօր բազմազան են՝ հովանավորչությունից սկսած, վերջացրած պաշտոնական դիրքի չարաշահումներով։
Բանկային համակարգում վերջին շրջանում զեղծարարությունների պակաս չկա։ Վարկային շուկայի ակտիվացումն ակտիվացրել է նաև խաբեբաներին։ Գնալով ավելանում է այն քաղաքացիների թիվը, ովքեր հայտնվում են զերծարարների թիրախում ու խարդախության զոհ դառնում։
Մասնագիտացված միջազգային ֆինանսական կառույցների գնահատականները Հայաստանի տնտեսության վերաբերյալ մտահոգիչ են. Հերթով նվազեցնում են տնտեսական աճի այս տարվա սպասումները։
Տևական ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը խուսափում էր խոսել բյուջեի ընթացիկ հարկային եկամուտների վերաբերյալ։ Կառավարության նիստերը շոուների վերածելու սիրահար վարչապետը, որը նախկինում ամիսը չլրացած՝ հարկային մուտքերի ցուցանիշներ էր հրապարակում, «պատմական ու աննախադեպ» ռեկորդներ էր գրանցում, երկար ժամանակ հարկերի հավաքագրմանն ընդհանրապես մոտ չէր գալիս։ Բայց օրերս կրկին հիշել էր ու ֆեյսբուքյան գրառումով ավետել, որ նախորդ տարվա հունվար-ապրիլի համեմատ՝ այս տարվա հունվար-ապրիլին, պետական բյուջեի հարկային եկամուտներն ավելացել են 14․5 տոկոսով կամ 120 միլիարդ դրամով։
Դժվար չէ հաշվել, թե ինչքան պիտի վճարվի 1 մլն ուղևորի համար փոխհատուցում տալու պարագայում. Միջին հաշվով՝ 40-45 մլն դոլար։ Այդ գումարը, բնականաբար, փողոցում ընկած չէ, պիտի վճարեն պետական բյուջեից ու քաղաքացիներից գանձվող հարկերից։
Կառավարությունն իր գործունեության ծրագրով թիրախավորել էր մինչև 2026թ. գործազրկությունը Հայաստանում նվազեցնել 10 տոկոսից, աղքատությունը կրճատել կիսով չափ, իսկ ծայրահեղ աղքատությունն ընդհանրապես վերացնել։ Մինչև 2026թ. հաշված ամիսներ են մնացել, իսկ իշխող քաղաքական ուժը կիլոմետրերով հեռու է իր հայտարարած թիրախներին հասնելուց։
Նիկոլ Փաշինյանը վերջերս շատ է խոսում կրթվելու ու սովորելու կարևորության մասին, բայց այդպես էլ ինքն ու իր ղեկավարած կառավարությունը ո՛չ կրթվում են, ո՛չ էլ մի բան սովորում։ 7 տարի մնացել են նույն դասարանում։ Մնացել են նույն անկարողների կառավարությունը, ինչպես կային 7 տարի առաջ, երբ նոր էին եկել իշխանության։
2025թ. հունվար-մարտ ամիսներին արձանագրվել է տարվա առաջին երեք ամիսների կտրվածքով 2022 թվականից ի վեր գրանցված ամենացածր տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (ՏԱՑ)՝ 4.1%։ Դրա հիմնական պատճառը նախորդ տարիների բարձր տնտեսական աճին նպաստած հիմնական գործոնների ազդեցության էական թուլացումն է (որոշ գործոնների դեպքում՝ պարզապես զրոյացումը)։
