Հայկ Բիանջյան. «Ինչո՞ւ Երևանում այսօր մեծություններ չեն ծնվում… որովհետև միջավայրը դրան չի նպաստում» (լուսանկարներ)
Լուսանկարիչ Հայկ Բիանջյանն ավելի քան տասը տարի նկարում է Երևանում տեղի ունեցող կառուցապատման աշխատանքները: Նրա լուսանկարները հաջորդ սերունդների համար փաստավավերագրական լիարժեք նյութեր կարող են հանդիսանալ, որոնք կվկայեն հին քաղաքի ոչնչացման գործընթացների և նոր կառուցապատումների մասին:
Այսօր Հայկի լուսանկարչական սարքի ուշադրության կենտրոնում են հայտնվել նաև Գյումրի, Գորիս և Աշտարակ քաղաքների հին շենքերն ու կառույցները: Լուսանկարչի խոսքով` սա կարծես կոչ լինի այս երեք քաղաքի բնակիչներին, որ տեսնելով Երևանում տեղի ունեցող գործընթացները՝ տեր կանգնեն իրենց հին կառույցներին: Ներկայացնում ենք 168.am-ի զրույցը լուսանկարչի հետ:
– Հայկ, տեղյակ եմ, որ 2002-2003 թվականներից եք սկսել լուսանկարել: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ լուսանկարչությամբ տարվեցիք:
– Մինչև լուսանկարչությամբ տարվելը, հաճախել եմ Հ. Իգիթյանի անվան արվեստի կենտրոն, որտեղ սովորել եմ նկարչություն, կերամիկա և այլն: Որոշ ժամանակ անց լուսանկարչության մեջ գտա այս բոլորի ամբողջությունը: 1999 թվականից սկսել եմ գեղարվեստական լուսանկարչությամբ զբաղվել: Արդեն 2003 թվականից դոկումենտալ լուսանկարչությամբ տարվեցի: Մի ծրագրի շրջանակներում սկսեցի Երևանը նկարել ու ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ դա իմ կյանքի ամենալուրջ ծրագիրն է լինելու: Այն ժամանակ չէի պատկերացնում, որ այս ծրագիրն այդքան կերկարաձգվի: Առաջին հայացքից՝ խնդիրն այն ժամանակ շատ փոքր էր երևում, բայց ժամանակը ցույց տվեց, որ քաղաքաշինական խնդիրները գնալով մեծանում են:
– Այսինքն` սկսեցիք քաղաքաշինական ծրագրից, որն այսքան երկարաձգվեց…
– Այո: Ես սկսեցի հետաքրքրվել, թե ինչ է եղել Երևանին: Ինձ միշտ զարմացնում է, որ մենք ամեն տարի նշում ենք մեր քաղաքի տոնը, բայց չկա մի շենք, կառույց, որը կապացուցի, որ հին քաղաք ենք եղել: Աշխատելով արխիվների հետ` հասկացա, որ բավական հետաքրքիր միջավայր ունեցող քաղաք ենք ունեցել, ճիշտ է՝ ոչ շատ ճոխ, բայց ունեինք հին միջավայր: Երևանը համարվում է Հռոմից հին քաղաք, բայց ներկա պահին 100 տարվա հնության միայն Կոնդ թաղամասն է մնացել: Մի օր էլ Կոնդի գլխին մի բան կգա…
– Հայկ, լուսանկարելով քաղաքում տեղի ունեցող բարբարոսությունը, բնական է, որ քաղաքային իշխանությունների համակրանքին դժվար արժանանաք: Երբևէ Ձեր լուսանկարների պատճառով Երևանի քաղաքապետարանի հետ խնդիրներ չե՞ք ունեցել:
– Բնական է, որ իրենք չեն ցանկանում, որ այդ լուսանկարները տարածվեն: Իրենք սկզբում չգիտեին էլ, որ կա մի անհատ լրագրող, որը հետևում է իրենց գործունեությանը: Ես հայտնվում էի բոլոր վայրերում և ֆիքսում տեղի ունեցողը:
Ցավալի է, որ երբ մենք ցույց ենք տալիս լուսանկարները, իրենք ասում են, որ շատ վատ գործընթաց է տեղի ունենում, բայց, չգիտես ինչո՞ւ, նույն գործընթացը շարունակվում է: Այս ընթացքում կարողացել ենք պահպանել միայն կինո «Մոսկվայի» ամառային դահլիճը և Մաշտոցի պուրակը, բայց այս երկուսն այնքան փոքր է մեր քաղաքի ընդհանուր խնդիրների մեջ:
– Տարիներ շարունակ նկարելով Երևանը` Ձեզ համար քաղաքը, կարծում եմ, բոլորովին այլ տեսք կունենա: Կբնութագրե՞ք այն Երևանը, որն այսօր տեսնում եք:
– Այսօրվա Երևանը դեպրեսիվ քաղաք է դարձել: Երևանի կենտրոնը շատ խիտ կառուցապատված է, չկան բակային տարածքներ, կարծես ավտոմեքենաների հիթ շքերթ է, Դիսնեյ Լենդի շոու: Երևանն այսպիսի քաղաք չէր: Բոլորն էլ գիտեն, թե ինչպիսի լավ միջավայր է այստեղ եղել: Այսօր հեռուստատեսությամբ հեռարձակվող սերիալները համապատասխանում են մեր քաղաքաշինությանը: Չի կարելի այսքան օբյեկտներով խեղդել մեր քաղաքը: Քաղաքաշինությունը միայն ճարտարապետություն չի, այն նաև մարդու տեսակի փոփոխություն է ենթադրում: Փոխվում է միջավայրը, որի արդյունքում՝ մենք այսօր ունենք երիտասարդ, ով չգիտի իր պատմությունը: Ինչո՞ւ Երևանում այսօր մեծություններ չեն ծնվում… որովհետև միջավայրը դրան չի դրդում, չի նպաստում:
– Ձեր լուսանկարները մեր և հետագա սերունդների համար հիշողություններ արթնացնող միջոց են, բայց որքանո՞վ է Ձեր աշխատանքը գումարային առումով շահավետ:
– Ընդհանրապես շահավետ չէ: Երբ ես նոր էի սկսել նկարել, ամեն ինչ իմ միջոցներով էի անում: Հետո, այսպես ասած, կպա գործին, ուրիշ տեղից գումար էի աշխատում՝ այստեղ ներդրում անում: Բացի այդ, դոկումենտալիստիկան երկարաժամկետ ծրագիր է: Ես հասկանում էի գործիս կարևորությունը: Եթե ես չանեի, ուրիշն էլ չաներ, ապա քաղաքային իշխանություններն ամեն ինչ կկոծկեին:
– Այս ամենի լուծումն ինչպե՞ք ես տեսնում:
– Լուծման համար արդեն շատ ուշ է, անուղղելի սխալներ են թույլ տրվել, որոնք այլևս հնարավոր չէ ուղղել: Ամեն դեպքում պետք է դադարեցնել կենտրոնի կառուցապատումը: Բոլոր որոշումները հիմնականում կայացվում են փակ դռների ետևում, պետք է հասարակության հետ իրական երկխոսություն սկսվի, որից հետո նոր որոշումներ կայացվեն: Հասարակությունն էլ իր հերթին՝ պետք է արթնանա քնից: Փակ շուկայում ակցիա ենք կազմակերպում, մի քանի հոգի են գալիս: Այս անտարբերությունը հանգեցրեց քաղաքի այս վիճակին: Չգիտեմ՝ բետոնապատելու, ասֆալտապատելու մոլուցքը որտեղի՞ց եկավ և մեր մեջ մտավ: Եթե Փակ շուկայի դեպքում էլ մարդիկ գնային-պայքարեին, այսպիսի վիճակում չէինք հայտնվի: Կարծիք կա, որ օդում ինչ-որ նյութ են ներարկել, և բոլորը զոմբիացած վիճակում են: Մի քանի անհատներն այնքա՜ն քիչ են: Քաղաքը մի օր կարթնանա ու կտեսնի, որ քաղաքն այլևս չկա: Կլինի ինչ-որ քաղաք, բայց ուրիշ, անունն էլ չգիտեմ՝ ինչ կլինի:
Հայկ Բիանջյանի լուսանկարներին կարող եք ծանոթանալ այստեղ.
