Գինեկոմաստիա

Գինեկոմաստիան կրծքագեղձի (կամ կրծքագեղձերի) մեծացումն է տղամարդկանց մոտ: Կրծքագեղձի մեծացման չափսերը տարբեր են` 1-10 սմ, միջինը` 4սմ:

Գինեկոմաստիան հանդիպում է 50-70%` առողջ դեռահասների, 40%` հասուն տարիքի տղամարդկանց, և մինչև 60-70%`տարեցների մոտ:

Էստրոգեններն (էստրադիոլ) ու անդրոգենները (տեստոստերոն) կրծքագեղձերի վրա ունեն տարբեր ազդեցություններ: Էստրոգեններն ունեն կաթնագեղձերի ծորանների պրոլիֆերացիան խթանող, իսկ անդրոգենները` ընկճող ազդեցություն:

Գինեկոմաստիան շատ հաճախ կապված է էստրոգենների բարձր մակարդակի, տեստոստերոնի ցածր մակարդակի կամ ծայրամասային հյուսվածքներում անդրոգենից էստրոգեն արագ փոխանակման հետ: Սակայն գինեկոմաստիայի պատճառ կարող են լինել նաև ԳԿՍՀ-ի մակարդակի կամ կառուցվածքի փոփոխությունը և անդրոգենային ընկալիչների դեֆեկտը:

Դասակարգումը
Իսկական գինեկոմաստիա: Կրծքի մեծացումը կատարվում է ի հաշիվ գեղձային հյուսվածքի: Պտուկի տակ շոշափվում է պինդ գոյացություն, իսկ գերձայնային հետազոտությամբ երևում է գեղձը:

Կեղծ գինեկոմաստիա կամ լիպոմաստիա: Կուրծքը մեծանում է ի հաշիվ ճարպային հյուսվածքի: Այս ձևը հիմնականում դիտվում է ճարպակալումով տառապող տղամարդկանց մոտ:
Խառը գինեկոմաստիա: Իսկական և կեղծ գինեկոմաստիայի համակցում` ճարպային կամ գեղձային հյուսվածքի գերակշռմամբ:
Միակողմանի գինեկոմաստիա: Մեկ կրծքագեղձի մեծացում
Երկկողմանի գինեկոմաստիա: Երկու կրծքագեղձերի մեծացում
Ֆիզիոլոգիական գինեկոմաստիա:

• Նորածնային գինեկոմաստիա: Ծննդաբերությունից հետո, երբ նորածին տղայի օրգանիզմում դեռ առկա է մոր էստրոգենների որոշակի քանակ, որը և բերում է կրծքագեղձերի ուռչեցմանը: Դա անհետանում է առաջիկա կես տարվա ընթացքում:

• Սեռահասուն շրջանի գինեկոմաստիա: Սեռական հասունացման շրջանում կտրուկ աճում է տղամարդու սեռական հորմոնների (անդրոգեններ) մակարդակը, սակայն այն ամբողջությամբ չի յուրացվում: Անդրոգենների մի մասը ենթարկվում է արոմատիզացիայի` առաջացնելով մեծ քանակությամբ էստրոգեններ (կանացի հորմոններ), որոնք բերում են կրծքագեղձերի մեծացմանը:

• Մեծահասակների գինեկոմաստիա: Տղամարդու տարիքի առաջացման հետ, անդրոգենների քանակի պակասի և էստրոգենների քանակի ավելացման հետևանքով:

Պատճառները

• Կլայնֆելտերի համախտանիշ

• Տեստիկուլյար ֆեմինիզացիա

• Հիպոթիրեոզ

• Կաստրացիա (ամորձիների հեռացում)

• Խորիոկարցինոմա

• Հիպոֆիզի և մակերիկամի ուռուցքներ

• Բրոնխների քաղցկեղ

• Լյարդի և երիկամների հիվանդություններ

• Ալկոհոլի չարաշահում

• Շաքարային դիաբետ

• Ճարպակալում

• Գարեջրի չարաշահումը (այն պարունակում է ֆիտոէստրոգեններ)

• Նարկոտիկներ (հաշիշ, հերոին…)

• Դեղորայքի կողմնակի ազդեցություն (միզամուղներ, անաբոլիկ ստերոիդներ, հակադեպրեսանտներ, հորմոններ…)

Կլինիկական պատկերը:

• Կրծքի (կաթնագեղձի) շրջանում ծանրություն և անհանգստացնող զգացում

• Գինեկոմաստիայի տևական բնույթը մեծացնում է կրծքագեղձի ուռուցքի հավանականությունը

• Եթե պտուկից առկա է արյունային արտադրություն, կաթնագեղձի պնդացում, երբեմն մաշկի գույնի փոփոխություն, ապա հարկավոր է այն դիֆերանցել կրծքագեղձի քաղցկեղի հետ:

Ախտորոշում և տարբերակիչ ախտորոշում

• Օբյեկտիվ քննություն: Կրծքագեղձերը շոշափելիս նկատվում է խիտ, էլաստիկ և շարժուն գոյացություն, հստակ կոնտուրներով, անցավ: Ռեգիոնար ավշահանգույցները մեծացած չեն:

• Ուլտրաձայնային հետազոտություն:

• Մամոգրաֆիա (երբեմն):

• Գանգի և կրծքավանդակի ռենտգենաբանական հետազոտություն:

• Հորմոնալ պրոֆիլի հետազոտություն (էստրոգեն, տեստոստերոն, պրոլակտին, մակերիկամի հորմոններ…):

• Լյարդի ֆունկցիայի հետազոտություն

• Կաթնագեղձի ուռուցքի բացառման համար կատարվում է տվյալ գոյացության պունկցիա և հետագա բջջաբանական հետազոտություն:

Բուժում
Գինեկոմաստիայի ֆիզիոլոգիական ձևերը հիմնականում անհետանում են ինքնաբերաբար և չեն պահանջում դեղորայքային շտկում: Երբեմն, դեռահասների մոտ, էստրոգենների բարձր կոնցենտրացիան ճնշելու համար կարող են նշանակվել հորմոնային պրեպարատներ: Որոշ դեղորայքների կողմնակի ազդեցությամբ պայմանավորված` գինեկոմաստիաներն անհետանում են դրանք ընդհատելուց հետո:
Իսկ վիրահատական բուժման ցուցումներն են.

• Կրծքագեղձի մեծ ծավալը:

• Գինեկոմաստիայի տևողությունը (մեկ տարուց ավելի):

• Կոնսերվատիվ բուժման անարդյունավետություն:

• Կոսմետիկ նպատակով:

Հիշեցում
Գինեկոմաստիայի ախտորոշման և վարման համար կարևոր է էնդոկրինոլոգի, ուռոլոգի, մամոլոգի և գեղձային վիրաբույժի խորհրդատվություններն ու համագործակցությունը:

ԳՐԵՏԱ ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ, էնդոկրինոլոգ
Հայ-Ամերիկյան առողջության Կենտրոն
urolog.am