#զոհեր

5 հազարից ավելի երեխու զոհեց, հիմա հեծանիվ է քշում, հետն էլ ասում է. «ձեզ ի՞նչ է խանգարում իմ հեծանիվ քշելը», սա չի հասկանում, որ մենք հասկանում ենք։ Իրեն թվում է, թե այս հասարակությանը վերջնականապես թմբիրի մեջ է գցել, բայց՝ ոչ։ Երբ երկրում օրհասական վիճակ է, և երկրիդ ղեկավարը հեծանիվ է քշում, այստեղ արդեն անբարո բան կա։

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը հոգեբան Կարինե Նալչաջյանն է։

Այս ամենից հետո, դատեք ինքներդ՝ որքանո՞վ է առհասարակ բարոյական Նիկոլ Փաշինյան-Աննա Հակոբյան զույգի կողմից Եռաբլուրում տասնյակ թիկնապահներով շրջապատված և բեմադրված տրագիկոմեդիկ այս շոու-ներկայացումը:

Սեփական նախնիների հիշատակն անգամ վերբալ կերպով անարգողի փորը թափելու պատրաստ հայը կարող է հերթ կանգնել լուսանկարվելու համար բարձրակոտոշ պաշտոնյայի հետ, ով հաղթանակ է որակում իր ու իր ազգակիցների նախնիների գերեզմանի պղծումը հնարավոր դարձրած որոշումը։

Ամիսներ առաջ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեբ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել էր, որ պետք է լինեն շատ ուժեղ, որ Իսրայելը չկարողանա «անել այն, ինչ անում է Պաղեստինի հետ»։

Պարզվում է, սակայն, որ «մեր մասին աշխարհի պատկերացումներն էապես լավարկելու» ենթատեքստը ոչ այլ ինչ է, քան Հայաստանի վրա ծիծաղելու միջոցով աշխարհին զվարճացնելու նպատակադրում։ Մարդը, որ խոսում է մեր պատկերացումների ու քաղաքականությունների մակերեսային բնույթի մասին, հազարավոր կիլոմետրեր է կտրել-անցել, որպեսզի ՄԱԿ-ի ամբիոնից Հայաստանի անունից հանդես գա՝ որպես շարքային շոումեն-ստենդափեր։

Ստեփանակերտի Կոմիտասի անվան երաժշտական դպրոցի տնօրեն Զարինե Բաբայանը, ով միակ որդուն՝ Ռոբերտին, կորցրել է 2023 թվականի սեպտեմբերի 25-ին բենզինի պայթյունի ժամանակ, այսօր «Եռաբլուրում» ասաց, որ հայրենիքի նկատմամբ սերն արտահայտվում է վտանգի պահին, երբ պետք է կյանքը զոհաբերել հայրենիքին։

Այսօր Արցախի դեմ ադրբեջանական ագրեսիայի ու արցախահայերի նկատմամբ էթնիկ զտման, բռնի տեղահանության առաջին տարելիցն է։ 2023-ի այս օրը սկսված դժոխային իրադարձություններին զոհ դարձած հարյուրավոր արցախահայերի մահվան տարելիցը։ Հայ ժողովրդի հազարամյա պատմության մեջ ամենաողբերգական ու խայտառակ կորստի տարելիցը։ Սեփական հայրենակիցներին անօգնական թողնելու ու թշնամական վայրագությունների վտանգին հանձնելու ամոթի տարելիցը։

Ճիշտ է, ծնողներին ոստիկանները հեռացրել էին Բաղրամյան պողոտայից և այն բացել էին, սակայն ո՛չ Նիկոլ Փաշինյանից, ո՛չ էլ նրա աշխատակազմից որևէ պատճառաբանություն չէին բերել, թե ինչու չեն ընդունում անհետ կորած զօնծառայողների ծնողներին։

Իրականությունն այն է, որ անկախ պատճառներից ու հիմնավորումներից, հայ հասարակությունը կա՛մ ընտրեց, կա՛մ հանդուրժեց, որպեսզի ընտրվի իշխանություն, որի վարած խայտառակ արտաքին և ներքին քաղաքականության պատճառով հնարավոր դարձավ պատերազմը, իսկ արդեն դրա ընթացքում ցուցաբերած կա՛մ ծայրահեղ ապաշնորհության, կա՛մ կանխամտածված դավաճանության արդյունքում զոհվեցին 5000-ից ավելի երիտասարդներ, և կորսվեց Արցախի մեծ մասը։

Հարևան և բարեկամական Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Էբրահիմ Ռաիսիի, ԱԳ նախարար Ամիր Հոսեյն Աբդոլլահիանի և իրանցի մի քանի այլ գործիչների մահը նախագահական ուղղաթիռի կործանման հետևանքով ցնցել է աշխարհն ու հատկապես մերձավորարևելյան ռեգիոնը։

Իրանի պետական հեռուստաընկերությունն արդեն հայտնել է, որ Իրանի նախագահին սպասարկող ուղղաթիռը վթարվել է եղանակային վատ պայմանների պատճառով։ Վթարի հետևանքով զոհվել են Իրանի նախագահը, արտգործնախարարը և այլ պաշտոնյաներ:

Իրանական լրատվամիջոցները նախօրեին հայտնեցին, թե Ռաիսիին և երկրի արտգործնախարար Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահյանին տեղափոխող ուղղաթիռը կոշտ վայրէջք է կատարել երկրի հյուսիս-արևմուտքում՝ Վերզեգանի շրջանում։

Դա լինելու է անդատավոր ու անփաստաբան դատավարություն ու դատավճիռը լինելու է ծանրագույնը, եթե անգամ դատվողի մեջ մարդ չի մնացել։

«Ես ուզում եմ դիմել Բաբկեն Թունյանի հարևան Պողոսին. բարև, Պողո՛ս, հույս ունեմ, որ Դուք ևս հետևում եք եթերին, որովհետև ես հիմա մի քանի հայտարարություն ունեմ անելու, Պողոս, որոնք ուղղակիորեն վերաբերում են քեզ,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարեց ԱԺ նախկին պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանը և հավելեց,- Իհարկե, ես քեզ չեմ ասի՝ «անգրագետ Պողոս», ինչպես քեզ ասում էր քո հարևան Բաբկեն Թունյանը, ուղղակի ես շատ եմ ուզում, որ իմ մի քանի հայտարարությունները լսես դու և Բաբկեն Թունյանի մնացած հարևանները»։

Պատմությանը հայտնի են նաև այդպիսի փորձ ունեցող երկրներ, որոնք հիմնականում ունեցել են ողբերգական ավարտ։ Հենց այդպիսի երկրների շարքին կարելի է դասել Հայաստանը, որի ղեկավարը պետական կառավարումն իրականացնում է հենց «փորձելու և սխալվելու» սկզբունքով, ու վերջին 5 տարիներին բոլոր կենսական ուղղություններով նրա փորձերը միայն սխալ արդյունք են ունեցել՝ հանգեցնելով ողբերգական հետևանքների։

Քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհ այս պահին էլ գոյություն ունի՝ Իրանի տարածքում: Այս պարագայում նա անտրամաբանական որակեց ադրբեջանական կողմի հայտարարությունը՝ «Զանգեզուրի միջանցքն» Իրանի տարածքով անցնող մեկ այլ՝ նույնպիսի ճանապարհով փոխարինելու վերաբերյալ: Իսկ տարբեր հարթակներում միմյանց հակասող հայտարարություններով, ըստ քաղաքագետի, թշնամական երկրի իշխանությունները փորձում են շփոթություն առաջացնել միջազգային հանրության մոտ:

Այս համապատկերում ամենևին պատահական չի թվում, որ վերջին շրջանում Նիկոլ Փաշինյանը սկսել է հետևողականորեն թերագնահատել անվտանգության ապահովման հարցում զինված ուժերի դերը, ինչը տիրաժավորվում է իշխանական քարոզչության կողմից։ Այսինքն՝ քարոզչական հարթությունում իշխանությունը ստեղծել է փոքր բանակ ունենալու հանրային պահանջ և հիմա տեխնիկապես ցանկանում է իրագործել դա։ Հետաքրքիր է՝ ինչո՞ւ։

Ամեն ինչ իր գինն ունի, քաղաքականության մեջ՝ առավել ևս: Կենցաղում մարդիկ շատ զգայուն են գնային տատանումների նկատմամբ, առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գներով որոշվում են զանազան սպառողական զամբյուղներ, կենսամակարդակի ցուցանիշներ և այլն: Եվ քանի որ ամեն ինչի չափման միավորը դրամն է, փողը, մարդիկ ամենայնից առավել ուշադիր հետևում են տարբեր արժույթների փոխարժեքների վայրիվերումներին:

Հայաստանի իշխանությունը համազգային կորուստը սգալու նվազագույն պատեհություն ապահովելու փոխարեն, գործնականում զբաղված է սրբապղծությամբ, որովհետև այսպիսի աղմուկն այսչափ կորուստներից մեջ ու դրանից հետո հավասարազոր է դիակապտությանը:

Այս պահին միակ տեսանելի հնարավորությունը «Կարմիր Խաչի» միջազգային կոմիտեի, ՄԱԿ տարբեր մարդասիրական գործակալությունների կողմից անհապաղ բժշկական օգնություն հասցնելն է՝ օդային ճանապարհով՝ ուղղաթիռներով: Միայն այդպես է հնարավոր այսօր տեղի ունեցած աղետալի պայթյունի հետևանքով ծանր այրվածքներով վիրավոր անձանց արագ ՀՀ բժշկական հաստատություններ հասցնել:

«Ուզում եմ ասել, որ դեռևս նախորդ օրը քրեական գործ է հարուցվել, շաբաթվա սկզբին էր, երբ առաջին դեպքերը եղան ոստիկանության նկատմամբ հարձակումների, քրեական գործ է հարուցվել զանգվածային անկարգությունների հոդվածով, նաև բռնության կոչերի, սահմանդրական կարգը բռնությամբ տապալելու կոչերով, այդ գործերով մի քանի տասնյակ ձերբակալված և կալանավորված անձինք կան։ ՀՀ իրավապահ համակարգը լիարժեք գործում է»,- ասաց նա։

Չոր թվերով ու փաստերով Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության դիմաց Արցախը ու Հայաստանը վճարել են 4000-ից ավելի մարդկային կյանքով, ազատագրված տարածքների ու Արցախի մեծ մասի, Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքների մի քանի հատվածների կորստով: Հայելային կերպով Ադրբեջանը ստացել է ճիշտ այնքան, որքան կորցրել են Արցախն ու Հայաստանը:

Փաստորեն, ճիշտ են հայաստանյան և ոչ հայաստանյան բոլոր այն մասնագետները, վերլուծաբանները, որոնք Նիկոլ Փաշինյանի և նրա թիմակիցների կողմից Արցախը և Հայաստանը այսպիսի աղետի, կործանման հասցնելու պատճառները ոչ միայն տեսնում են թշնամու հետ տանդեմ կազմելու և դավաճանական ծրագրեր առաջ մղելու մեջ, այլև, որ տարրական գիտելիքների, կրթության պակաս ունեն:

«Ընտանեկան մեծագույն ողբերգությունն էլ ո՞նց է լինում… Արցախի Ճարտար քաղաքում բնակվող Դադայան ընտանիքը ոչ միայն կորցրել է իր դստերը՝ 21-ամյա Հելենին (ով չարաբաստիկ ավտովթարի զոհերից էր և 9 ամիս շարունակ չէր տեսել հարազատներին), այլև նրան վերջին հրաժեշտի հնարավորությունից է զրկված…

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրն ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանն է:

Արցախյան երկրորդ պատերազմում Հայաստանի պարտությունից, դրան հաջորդած երկուսուկես տարվա իրադարձություններից հետո հայկական իրականության ամենաքննարկվող հարցը Նիկոլ Փաշինյանի դավաճանության վարկածն է:

Որոշակի առանձնահատկություններով, նաև հարմարավետության գոտու հետևանք է մեկ այլ հոգեբանական ու վերջին շրջանում հաճախ հիշվող ֆենոմեն՝ «ստոկհոլմյան համախտանիշը», որի դեպքում զոհը սկսում է էմոցիոնալ կապ, անգամ երախտիք ապրել իրեն ճնշողի, ստորացնողի նկատմամբ։ Դրա հիմքում ընկած է նույն իրողությունը՝ զոհը, ժամանակի հետ, սկսում է հարմարվել անգամ անմարդկային պայմաններին, որոնք ձևավորում են նրա կոմֆորտ գոտին։

Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության՝ Հայաստանին, Արցախին ու ընդհանրապես հայկականությանը պատճառած վնասներն անչափելի են։ Անչափելի են, որովհետև եթե նրա պաշտոնավարման պատճառով կորսված տարածքները, պատճառված նյութական վնասները գոնե հարաբերականորեն չափելի են, ապա նրա առնվազն անուղղակի մեղավարությամբ զոհված երիտասարդների դեպքում կորուստն անհաշվելիության տիրույթում է։

«Ես չեմ կարող պատկերացնել մարդ, որ կարող է իմ հայրենիքն ինձնից շատ սիրել, բացառված է»,- այս հայտարարությունը պատկանում է մարդու, ում ղեկավարած երկրի վարած պատերազմի արդյունքում կորսվել է Արցախի մեծ մասը, զոհվել են 5000 երիտասարդներ, խեղվել են տասնյակ-հազարավոր մարդկանց ճակատագրեր, հաշմանդամ են դարձել 10.000-ից ավելի տղաներ, Ադրբեջանի վերահսկողության տակ են անցել Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից հարյուրավոր քառակուսի կիլոմետրեր…