Հետաքրքիր

Ապրիլի 14-ին Ամերիկայում մահացավ ազգությամբ չեխ ռեժիսոր Միլոշ Ֆորմանը, ով վերջին 50 տարին աշխատում էր ԱՄՆ-ում: Քեն Քիզիի համանուն «Թռիչք կկվի բնի վրայով» վեպի համանուն էկրանավորման, «Ամադեուս» և «Ժողովուրդն ընդդեմ Լարի Ֆլինտի» ու շատ այլ ֆիլմերի հեղինակ Ֆորմանը հաջողություն ուներ թե՛ հանդիսատեսի, թե՛ գործընկերների ու կինոքննադատների շրջանում: Նա 2 անգամ «Օսկար» մրցանակ է ստացել լավագույն ֆիլմի համար ու եղել է բացառապես բոլոր եվրոպական կարևորագույն կինոփառատոների դափնեկիր:

Երբեմն դու հայտնվում ես ինչ-որ հնարավորության առաջ, բայց չես կարողանում քայլ առաջ անել: Երբեմն դու հանդիպում ես կատարյալ մարդու, բայց չես կարողանում քեզ ստիպել նրան սիրել ամբողջությամբ: Երբեմն դու նկատում ես, որ հեռացել ես ընկերներիցդ, առանց դրա համար ակնհայտ պատճառների:

Մտքի ուժ, հաստատակամություն, սկզբունքներին հավատարմություն, գթասրտություն. մենք այս ցանկի յուրաքանչյուր անդամից սովորելու բան ունենք:

Պաբլո Էսկոբարը (ամբողջական անունը՝ Պաբլո Էմիլիո Էսկոբար Գավիրիա / Pablo Emillio Escobar Gaviria) ծնվել է 1949թ. Կոլումբիայի Մեդելյին քաղաքում։ Լինելով աղքատ ընտանիքից, Պաբլոն տարիների ընթացքում դարձել է աշխարհի ամենահարուստ հանցագործներից մեկը, թերևս, պատմության մեջ ամենաազդեցիկ հանցագործական կլանի ղեկավարը՝ ձեռք բերելով «Կոկաինի արքա» անվանումը։ Մինչդեռ բազում հրապարակումներ կան Էսկոբարի մասին, նա շարունակում է մնալ 20-րդ դարի ֆենոմեններից մեկը։

Թերթելով պատմության էջերը, հասկանալով անցյալի մեր բնավորությունն ու դրա ներկայի դրսևորումները՝ հասկանալի է դառնում, որ հայ ժողովուրդը քիչ անգամներ է իր առաջնորդների հետևից սգացել։ Դա միգուցե պայմանավորված է մեր ժողովրդի վերաբերմունքով։ Գուցե դա կախված է նաև նրանից, որ մեզ քիչ անգամներ է բախտ վիճակվել ունենալ լավ առաջնորդ։ Սակայն այստեղ էլ առաջնորդի, պետական գործչի լավի ու վատի ընկալման հարց կա։

Սա ամենակարևոր հմտություններից մեկն է, որը կօգնի Ձեզ վայելել կյանքը: Մենք չենք կարող փոխել անցյալը, մենք չենք կարող ամբողջությամբ վերահսկել ապագան, այնպես որ եկեք կենտրոնանանք այն բանի վրա, ինչը մեզ շրջապատում է այստեղ և այժմ:

Առաջադրանքների մենեջերներ, ժամանակաչափեր, աղմուկի գեներատորներ, կայքերի արգելափակումներ և այլ օգտակար բաներ:

Վերջին շաբաթներին աշխարհում ու Հայաստանում կատարվում են իրադարձություններ, որոնք, անսովոր լինելու հետ մեկտեղ՝ նաև սպասելի էին։ Աշխարհը պայքարում է անտեսանելի թվացող, բայց տեսանելի հետևանք ունեցող հիվանդության՝ կորոնավիրուսի դեմ։ Մեզ համար, թերևս, այս կարգավիճակն անսովոր է։ Երբ փողոցներում համեմատաբար դատարկություն է, մարդիկ քայլում են դիմակներով, հիվանդանոցներում տեղ ու դադար չկա։

Մենք բոլորս ունենք մեր գաղափարները այն մասին, թե ինչն է գեղեցկացնում կնոջը, բայց ի՞նչն է նրան դարձնում անմոռանալի:

1936-37 թվականները, իրենց արյունալի պատմության հետ մեկտեղ, մեկ այլ մշակույթի հիմքեր դրեցին Հայաստանում։ Այդ տարիներին հայկական մամուլում մեկը մյուսի հետևից գրում էին «գրականագիտական» և «քննադատական» հոդվածներ։

Իմ սերն իմ մեջ է, այն ոչ մի տեղ չի անհետացել, փոխվում են միայն օբյեկտները: Պետք չէ դրանց կապել զգացմունքը, որը ես եմ գեներացնում: Դրանք սոսկ առիթ են: Կանք միայն ես և աստվածային սերը: Իսկ տղամարդը սոսկ լույսի դեմ է կանգնած, և ինձ միայն թվում է, որ լույսի փայլը նրանից է գալիս: Այժմ, երբ նա չկա, սերը, միևնույն է, մնացել է:

20-րդ դարասկիզբը Հայոց պատմության ամենախառնակ ժամանակաշրջաններից մեկն էր։  Ցեղասպանությանն ու կոտորածներին հաջորդում էին պատերազմները, պատերազմներին` անկախությունը, իսկ անկախությանը` մեկ այլ «անկախություն»։ Թերևս, պատմական այդ շրջանից մեզ հասած հաստափոր գրքերը տալիս են բավականաչափ տեղեկություն։

Մարդու կյանքում հիացմունքի արժանի ամենամեծ բանը ընկնելուց հետո կանգնելն է:

Նախորդ դարի հայ մեծերը կամաց-կամաց հեռանում են այս աշխարհից։ Մնում է իրենց կատարած աշխատանքը, պատգամը, ժպիտը, հուշերն ու բացառիկ տեսանյութերը։ Նախորդ դարաշրջանը հայ մշակույթի ու պատմության ամենաարգասաբեր շրջանն էր։ Կողք կողքի ապրում, վիճում ու ստեղծագործում էին հանճարեղ մարդիկ։ Նրանցից մի քանիսը կարողացան իրենց խոր ծերությունն անցկացնել 21-րդ դարում և դրա հետ մեկտեղ՝ տեսան նաև դարաշրջանի խեղճությունն ու հոգու սովը։ Դարաշրջանի տիտաններից էր նաև Վիկտոր Համբարձումյանը։

Մյուս կողմից՝ նա, ով ի պատասխան բարդությունների՝ ժպտում է, ավելի դիմացկուն է լինում, քան նա, ով զայրանում է: Այդպիսի մարդը հասկանում է, որ դատողությունն ու վերլուծությունը հաճախ զայրույթից ծնվող հանդգնության ու կոպտության վատագույն թշնամիներն են:

Պատմությունն ու անցյալն աշխարհին տվել է մեծ թվով թագավորներ, զորավարներ ու կայսրեր, ովքեր իրենց կատարած բացառիկ աշխատանքով ու նվաճումներով՝ մինչ օրս շարունակում են մնալ մեծ, երբեմն՝ նաև անգերազանցելի։ Այդ փառավոր մատյանում իր անունը ոսկե տառերով գրեց Նապոլեոն 1-ին Բոնապարտը։ Նա կարողացավ ստեղծել հզոր կայսրություն, դնել ներկայիս Ֆրանսիայի հիմքերը։ Թերթելով Նապոլեոն Բոնապարտի կյանքի ու կենսագրության էջերը՝ հանդիպում ենք շատ տխուր, դրամատիկ ու ողբերգական էջերի։

Այս շատ պարզ խորհուրդները կօգնեն մաքրել ձեր տունը, շրջապատը և մտքերը:

Կյանքում չափազանց շատ են հակասական իրադարձությունները, որոնք ստիպում են հուսահատվել: Բայց կյանքը չափազանց կարճ և թանկ է տխրության վրա ժամանակ վատնելու համար:

Մեզանից շատերն ամեն օր քայլում են Օպերայի տարածքով, տեսնում են բակում տեղադրված Ալեքսանդր Սպենդիարյանի ու Հովհաննես Թումանյանի արձանները։ Տեսնում ենք նաև, որ տարածքը վերածվել է խաղավայրի, փողոցային հսկա մի խանութի։ Շուրջբոլորը սրճարաններ են, զվարճանքի վայրեր։ Եվ այս քաղաքային աղմուկի ու զվարճության մեջ՝ Օպերայի բակի անկյունում, կա մի շիրիմ․ դա Ալեքսանդր Սպենդիարյանի գերեզմանն է։

Պատահում է, որ այնպիսի պատմություն ես լսում, որ կյանքդ գլխիվայր շուռ է գալիս: Այդպիսի բան հաճախ չի պատահում, բայց երբ տեղի է ունենում, գլուխդ սկսում է պտտվել:

1953 թվականի մարտի 5-ին մահացավ Իոսիֆ Ստալինը։ Մարդիկ կարդում էին այս լուրը և չէին հասկանում, թե ի՞նչ արձագանք պիտի տան։ Ոմանք անկեղծորեն լաց էին լինում, ոմանք՝ ժամանակի պարտադրանքից դրդված։ Մարդիկ չէին հավատում, որ ցածրահասակ, բայց հզոր առաջնորդն այլևս չկա։ Այդ թվականից հետո փոխվեց պատմության ընթացքը, սակայն ԽՍՀՄ-ում գաղափարը նույնը մնաց՝ պահպանել կայսրությունն ամեն գնով։ Ստալինի կենդանության օրոք ԽՍՀՄ-ում տեղադրվում էին նրա արձանները, պատերին փակցվում էին նրա նկարներն ու լոզունգները։

Էմոցիոնալ ազնվությունն այն է, երբ դու կիսվում ես քո իրական զգացմունքներով ու խնդիրների լուծման քո տարբերակով: Դա այն է, երբ դու նրան ասում ես, թե ինչն է քեզ վշտացնում, այլ ոչ թե ամեն բան մեջդ պահում՝ ձևացնելով, թե ամեն բան լավ է: Չսպասել, որ նա պիտի կարդա քո մտքերը, չլինել պասիվ-ագրեսիվ, երբ նա առանց խոսքերի քեզ չի հասկանում:

Քրեական ժամանակագրությունում հաճախ են հանդիպում «չհիմնավորված դաժանություն» կամ «չհիմնավորված ոճիր» հասկացությունները: Որպես կանոն, դա անում են հոգեբույժ Լոմբրոզայի «բնածին հանցագործների պատկերասրահի» մռայլ, նեղճակատ սուբյեկտները կամ էլ անմիտ պատանիները: Շատ ավելի հազվադեպ չհիմնավորված դաժանություն են կատարում քաղաքական գործիչները:

– Ես ոչ մի անգամ այստեղ չեմ եղել: Ասա, ծերուկ, ինչպիսի՞ մարդիկ են ապրում այս քաղաքում:

Երբեմն իմաստնությունը գալիս է տարիքի հետ, երբեմն՝ փորձի, իսկ երբեմն էլ՝ առհասարակ չի գալիս: Բայց ինչ էլ որ լինի, տարիքի հետ մենք սկսում ենք ավելի շատ զգալ, հասկանալ ու գիտակցել, թե ինչպիսին է այս կյանքը: Տարիքով մարդկանց միանշանակ արժե լսել, նրանք կենսական իմաստնության գանձարաններ են:

Երբ տղամարդիկ սիրահարվում են, նրանք սկսում են անհավանական հիմարություններ անել, ընդ որում, հաճախ դա անգամ չգիտակցելով: Նա ուզում է քեզ վրա տպավորություն գործել, բայց արդյունքում՝ իրեն հիմարի պես է պահում: Օրինակ՝

Որտեղի՞ց է առաջացել թխվածքաբլիթը տաք ըմպելիքների մեջ թաթախելու սովորությունը: Պարզվում է՝ մարդիկ այդպես արել են դառ վաղ ժամանակներից:

Նախորդ դարում մենք մի քանի տասնամյակ շարունակ երազեցինք անկախության մասին, սակայն այն ստանալուց հետո միայն հասկացանք, թե որքան  դժվար է պահպանել այն։ Մեր օրերում ոմանք ուրախ են, որ չեն ապրել խորհրդային ժամանակաշրջանում, չեն տեսել աքսորն ու գնդակահարությունները, չեն տեսել սովի ու համաճարակի մատնված Երևանը։ Այդ տարիների մի շարք գաղտնի էջերը կամ բացահայտված են մասամբ, կամ էլ մնում են առեղծված։

Օրինակներ, թե ինչպես չի կարելի անել։

Աշխարհում շատ են տարօրինակ թանգարանները։ Կան նաև թանգարաններ, որոնք սարսափելի են, ու ոչ բոլորն են ցանկանում այցելել այդ թանգարանները։ Օրինակ, Իտալիայում է գտնվում Քրեական թանգարանը, որում ցուցադրվում են մարդկային գանգեր, դիակներ, մարդու մարմնի մասեր։ 19-րդ դարավերջին բացված այդ թանգարանը մինչ օրս գրավում է զբոսաշրջիկներին։