Գների տեմպը մեղմելու համար Կենտրոնական բանկը շարունակում է իրականացնել զսպողական կամ փողի թանկացման քաղաքականություն։ 2020թ. վերջից մինչև հիմա վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը գրեթե կրկնապատկվել է։
Դժվար է գտնել մի բան, որ ասվի, ու ասվի ամբողջ ճշմարտությունը։ Կեղծիքն ու սուտը դրել են պետական քաղաքականության հիմքում և մոլորեցնում են հասարակությանը։ Մարդիկ էլ իրենց չիմացության պատճառով կարծում են, թե դա է իրականությունը։ Այնինչ՝ իրականությունը բոլորովին այլ է։
«Դրանք օբյեկտիվորեն անորոշ են, որովհետև պրոցեսը դեռևս շարունակվում է, բայց նկատի ունենալով այն երևացող մասը՝ որոշ սահմանափակումների գործադրումը, հակվածությունը սահմանափակումների կիրառման, պետք է նշել, որ, այո, Ռուսաստանի և տարածաշրջանի համար լինելու են շատ լուրջ հետևանքներ՝ ոչ միայն ՌԴ ազգային արժույթի արժեզրկման հետևանքով, այլ նաև՝ մի շարք ներդրումային ծրագրեր, խոշոր ծրագրեր կարող է դադարեն, ինչն էլ կհանգեցնի տնտեսական բացասական հետևանքների»,- հավելեց Թադևոս Ավետիսյանը:
Տնտեսական իրավիճակը մեր երկրում առանց այն էլ մի բան չէր, հիմա էլ նոր ռիսկեր են առաջացել արևմտյան երկրների կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների հետևանքով։ Դրանց հնարավոր ազդեցություններից Հայաստանին հազիվ թե հաջողվի խուսափել։ Կորուստները կլինեն՝ ինչպես ուղղակի, այնպես էլ՝ անուղղակի, ինչպես՝ տնտեսության, այնպես էլ՝ ֆինանսական հատվածում։
Պետական գնումների ոլորտը միշտ էլ համարվել է ամենառիսկայիններից մեկը։ Հատկապես վերջին տարիներին ավելացել են մեկ անձից կատարվող պետական գնումները։ Գնման պայմանագրերի արժեքի գրեթե 45 տոկոսը բաժին է ընկել մեկ անձից կատարված գնումներին։ Դրանք երբեմն հրատապ գնումներն են, կամ, եթե պայմանավորված են մրցակցության բացակայությամբ։ Իսկ մրցակցության բացակայությունն էլ իր հերթին՝ կազմակերպությունների մենաշնորհային դիրք զբաղեցնելու հետևանք է։
Հայաստանի կառավարությունը հերթական վարկն է վերցրել Համաշխարհային բանկից՝ պետական հատվածի արդիականացման ծրագրեր իրականացնելու նպատակով։
Ապրիլի 1-ից գազը կթանկանա՝ ինչպես բնակչության, այնպես էլ՝ տնտեսության համար։ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում արդեն ուրվագծվել են նոր սակագները։ Մինչև փետրվարի վերջ, ըստ ամենայնի, դրանք կհաստատվեն, որոնք մեկ ամսից կմտնեն ուժի մեջ։
ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2021թ. ընթացքում Հայաստանում իրականացվել է անշարժ գույքի առուվաճառքի 56,044 գործարք, ինչը 2020թ. համադրելի ցուցանիշը գերազանցում է 21.42%-ով կամ 9885 գործարքով։ Մասնավորապես, Երևանում անշարժ գույքի իրականացված առուվաճառքի գործարքների թիվը կազմել է 17,602։
Պաշտոնական վիճակագրությունը հրապարակել է Հայաստանի անցած տարվա տնտեսական աճի ցուցանիշը։ Տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում 2020թ. արձանագրված անկման ֆոնին աճ կա, տարօրինակ կլիներ, եթե այդ աճն էլ չլիներ, բայց ավելի ցածր, քան նախորդ տարվա նվազումն էր։
Անցած տարի արտերկրից Հայաստան է մտել շուրջ 2 մլրդ 109 մլն դոլարի տրանսֆերտ։ Սա պետական բյուջեի ծախսերի 50 տոկոսից ավելին է։
Պետական բյուջեից 875,954.38 ԱՄՆ դոլար է հատկացվել Էկոնոմիկայի նախարարությանը, որն էլ այդ գումարը տրամադրել է 2020 թվականին ստեղծված «ԵՄ-Հայաստան ՓՄՁ Ֆոնդ» ներդրումային ֆոնդին:
Մեր երկրի պետական պարտքի աճի տեմպը տնտեսության զարգացումներից մի քանի անգամ առաջ է ընկել։ Անցած տարի պարտքն ավելացավ 1 մլրդ 259 մլն դոլարով։ Աճը կազմեց 16,7 տոկոս։ Պարտքի աճի տեմպը գրեթե 3 անգամ ավելի է տնտեսական աճից։ Ակնկալվում է, որ անցած տարվա տնտեսական աճը կլինի 5,5-5,6 տոկոսի սահմաններում։
Տևական ժամանակ թանկանալուց հետո վերջին օրերին ձվի գինն իջել է։ Գների նվազումը, անշուշտ, լավ է սպառողների համար, հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ արդեն 2 տարուց ավելի է, ինչ նրանք բարձր գին են վճարում դրա համար։
Եթե 2021 թվականին վարչապետը շարունակեր հրապարակել 100 փաստերի նոր ժողովածուն, ապա տնտեսության ու անվտանգային խնդիրները մի կողմ թողնելով՝ հավանաբար պիտի փորձեր գտնել «աննախադեպ» տեղեկություն այն մասին, որ, օրինակ, Heritage Foundation-ի հերթական «Տնտեսական ազատության ինդեքս 2021»-ում Հայաստանի դիրքերը բարելավվել են ևս երկու աստիճանով:
Մինչ Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է հայտարարագրված աշխատատեղերի ռեկորդային աճերի մասին, պաշտոնական վիճակագրությունն արձանագրել է, որ զբաղված քաղաքացիների քանակը Հայաստանում կրճատվել է։ Ճիշտ է, առայժմ տվյալները միայն անցած տարվա երրորդ եռամսյակի դրությամբ են, չորրորդի ցուցանիշները դեռևս չեն հրապարակվել, բայց կասկած չկա, որ նույն պատկերն է լինելու նաև չորրորդ եռամսյակում։
Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2021թ. վերջին Հայաստանի Հանրապետության պետական պարտքը կազմել է շուրջ 9.226 մլրդ դոլար. վերջին տարում պետական պարտքն աճել է ավելի քան 1.257 մլրդ դոլարով:
Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմում Թուրքիայի բացահայտ մասնակցությունը ստիպեց Հայաստանի Էկոնոմիկայի նախարարությանը ժամանակավորապես արգելել թուրքական ծագման մի շարք ապրանքների ներմուծումը Հայաստան:
Այն առևտրականները, որոնք կարծում են, թե Թուրքիայով արտոնյալ պայմաններով իրենց ապրանքները տանելու-բերելու են, չարաչար սխալվում են. սահմանը բացելու դեպքում էլ Թուրքիան այնպիսի պայմաններ կարող է դնել, որ այդ ճանապարհը միայն իր համար ձեռնտու լինի, իսկ մեզ համար՝ Վրաստանի Փոթին, օրինակ, կրկին մնա առավել ձեռնտու տարբերակ:
Յոթ անգամ աճուրդում չվաճառվելուց հետո՝ կառավարությունը որոշեց ամեն գնով ազատվել անհատույց ստացած՝ Ծաղկաձորում գտնվող հայտնի «Գոլդեն փելիս» հյուրանոցային համալիրից։ Դրա համար ոչ միայն էապես նվազեցվեց նախնական գինը, այլև գնորդին տրվեց գումարը տարաժամկետ վճարելու չափազանց արտոնյալ հնարավորություն. ոչ ավել, ոչ պակաս՝ 5 տարի ժամանակ։
Կառավարությունը հաճախ այնպիսի հակասական քայլեր է անում, որ պարզապես կարելի է ապշել. իբր ուզում են ջերմոցային տնտեսությունը խթանել, պետական բյուջեից միջոցներ են հատկացնում ջերմոցների և հատկապես փոքր ու միջին ջերմոցների կառուցումը սուբսիդավորելու համար, մյուս կողմից՝ ամեն ինչ անում են, որպեսզի դրանք չկարողանան աշխատել։
Հանրային ծառայությունների սակագների բարձրացումը միշտ էլ ցավոտ խնդիր է եղել Հայաստանում և հասարակության շրջանում լուրջ դժգոհությունների առիթ է տվել։ Այդ դժգոհություններն էլ փորձել են շահարկել տարբեր քաղաքական ուժեր։
Այն ժամանակ նախարարի այս հայտարարությունը ևս, կանխատեսվող երկնիշ տնտեսական աճից հետո, շատերի համար տարօրինակ թվաց։ Հատկապես որ, մի կողմից՝ պահպանվում էին համավարակի հետ կապված բարձր ռիսկերը, մյուս կողմից՝ Հայաստանը հայտնվել էր անվտանգային խորը ճգնաժամի մեջ։ Որտեղի՞ց նախարարին այդպիսի վստահություն, որ զբոսաշրջության աճը կլինի հենց 319 տոկոս։
«Հայաստանի էներգետիկ համակարգն ավելցուկային է, այսինքն՝ ունենք ավելի շատ հզորություններ, սակայն չենք կարողանում դա ամբողջությամբ օգտագործենք։ Այս խնդրին նաև ավելացել է այն, որ ունենք հոսանքի արտահանման շատ փոքր ծավալներ, որովհետև այս իշխանությունները ձախողել են այն աշխատանքները, որոնցով հոսանքը պետք է արտահանվեր դեպի Իրան՝ այդպիսով եռապատկելով արտահանման ծավալները։
Էկոնոմիկայի նախարարը երեկ կառավարության հերթական նիստից հետո անդրադարձել է երկրում առկա տնտեսական իրավիճակի մասին լրագրողների հարցերին՝ նկատելով, որ իրական պատկերն ամենևին այն չէ, ինչ ներկայացնում են լրատվամիջոցները:
Իշխանափոխությունից հետո Հայաստանին «մեծ հայրենադարձություն» էին խոստանում։ Բայց «մեծ հայրենադարձություն» տեղի չունեցավ։ Փոխարենը՝ ստացանք արտագաղթ, որը հասել է ահագնացող չափերի։ Ու դա իշխանություններին կարծես չի էլ հուզում։
«Վտանգավորն այստեղ այն է, որ վարկերի տոկոսների թանկացման հետևանքով մասնավոր հատվածը կսկսի քիչ վարկեր վերցնել, իսկ եթե սրան էլ գումարում ենք այն, որ Կառավարությունը չափից շատ գումար է վերցնում տնտեսությունից ու խնայում, ապա ակնհայտ է դառնում, որ եթե, օրինակ, մետաղի գները նվազեն կամ մնան նույն մակարդակի վևա, տրանսֆերտների ծավալներն էլ շարունակեն նվազել, ապա մենք կունենանք բարձր գնաճ ու ցածր տնտեսական աճ, հետևապես՝ 2022 թվականի 7 տոկոսանոց կանխատեսված աճը բավականին ամբիցիոզ է»,- խոսքը եզրափակեց Արամյանը։
Էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացումը՝ էներգետիկ քաղաքականության ձախողման հետևանք
Պաշտոնական տվյալներով, անցած տարի օտարերկրացիները Հայաստանում կրկնակի ավելի գույք են վաճառել, քան գնել են։ Գնվել է՝ 1587, վաճառվել՝ 3155 անշարժ գույք, այդ թվում՝ բնակարան, արտադրական և հասարակական շինություն, հող, ավտոտնակ և այլն։ Վաճառված գույքը 2 անգամ ավելի է եղել գնվածից։
Նիկոլ Փաշինյանն իր վերջին ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց, թե այնպիսի տպավորություն է, որ միայն Հայաստանում է գնաճը, մինչդեռ այդ երևույթները գլոբալ խնդիր են, ու աշխարհում չկա մի երկիր, որը նախատեսվածից ավելի գնաճ չունի: Այս միտքը Փաշինյանը կրկնեց նաև Կառավարության վերջին նիստի ընթացքում՝ նշելով, որ 2021-ի ընթացքում ունեցել ենք էական գնաճ, որն ավելին է, քան նախատեսել էին պետական բյուջով, այնուհետև հավելեց, որ գնաճը, ցավոք սրտի, գլոբալ պրոբլեմ է։
Պաշտոնական վիճակագրությունն ամփոփել է անցած տարվա տնտեսական ցուցանիշները։ Հրապարակված օպերատիվ տվյալները վկայում են, որ մեր տնտեսությունը շատ հեռու է երկնիշ աճից, ինչը խոստանում էին տարվա սկզբին։
