ԱՄՆ-ի և Արևմուտքի կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների հետևանքով ֆինանսական շուկաներում առաջացած աժիոտաժը, ռուս-ուկրաինական հակամարտության սկզբնական շրջանում, չշրջանցեց նաև Հայաստանը։ Փետրվարի վերջին-մարտի սկզբին դրամը կրկին հայտնվեց ցնցումների մեջ։
Կառավարությունը գյուղատնտեսության ոլորտում միլիարդավոր դրամներ է ծախսում՝ ինչ-ինչ ծրագրեր իրականացնելու համար, բայց արդյունք չկա։ Գյուղատնտեսությունը կրկին անկումային է։ Նախորդ 4 տարիներին միայն անկում է գրանցվել։ Այս տարվա սկզբին էլ անկումը պահպանվում է։
Հասարակությանը լավ ապրելու, պայծառ ապագա կառուցելու հույսեր տալով՝ չորս տարի առաջ Նիկոլ Փաշինյանը եկավ իշխանության։ Եկավ ու արեց ամեն ինչ, որպեսզի եղածն էլ փոշիացնի։ Չորս տարի իշխանության է, և ի՞նչ է փոխվել այդ չորս տարում հասարակության կյանքում։
«ԿԲ-ն, իմ գնահատմամբ, պարտավոր էր գոնե վերջին մեկ ամսում 550-600 մլն դոլար գնել, թույլ չտալ, որ դոլարի փոխարժեքը 500-ից դառնա 440»,- այս մասին 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը՝ անդրադառնալով դոլարի փոխարժեքի անկման պատճառներին ու իրավիճակը կարգավորելու քայլերին, որոնք պետք է նախաձեռներ ՀՀ ԿԲ-ն:
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը ներկայացնում է 2022 թվականի հունվար-մարտ ամիսների սոցիալ-տնտեսական առավել ուշագրավ զարգացումները՝ հիմք ընդունելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալները։
Մինչ իշխանությունները չեն թաքցնում իրենց անմնացորդ նվիրումը Թուրքիայի հետ հարաբերություններ հաստատելու հարցում, իսկ նրանց սպասարկուները, պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանի առաջնորդությամբ, քարոզում են այդ հարաբերությունների հաստատման անհրաժեշտությունը մեր տնտեսության զարգացումների գործում, թուրքական ապրանքները վերստին արագորեն գրոհում են հայաստանյան շուկան։
«ԼՈՒՅՍ» հիմնադրամը վերլուծել է ՀՀ տնտեսության սոցիալ-տնտեսական զարգացումները 2022 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին՝ հիմք ընդունելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալները։
Հայաստանում դրամի նկատմամբ դոլարի ու եվրոյի արժեզրկում է արձանագրվում: Այսօր՝ ապրիլի 27-ին, 1 դոլարի փոխարժեքը տատանվում է՝ 450-454, իսկ վաճառքը՝ 460-463 դրամի միջակայքում: Նկատենք, որ վերջին շրջանում հիմնականում արձանագրվում էր դրամի արժեզրկման միտում. այժմ ականատեսն ենք հակառակ գործընթացի:
Կառավարությունն անցած նիստում հավանություն տվեց 2021թ. պետական բյուջեի կատարման հաշվետվությանը։ Ֆինանսների փոխնախարարը հրապարակեց որոշ ցուցանիշներ՝ բյուջեի կատարողականի վերաբերյալ։
Միացյալ Նահանգների և Արևմուտքի կողմից կիրառվող համատարած պատժամիջոցների պայմաններում Ռուսաստանը սկսել է հրաժարվել «անվստահելի» արժույթներից և ոչ բարեկամ երկրներից պահանջում է, որպեսզի մատակարարվող էներգակիրների դիմաց վճարեն ռուբլով։ Ոչ բոլորը, բայց կան երկրներ, որոնք արդեն համաձայնել են։ Մի մասը դեռ դիմադրում է, ու առայժմ հայտնի չէ, թե դա ինչով կավարտվի։
Պաշտոնական տվյալներով՝ անցած տարի գործազրկության մակարդակը Հայաստանում մեծ տեմպերով կրճատվել է։ 2020թ. գործազուրկ էր աշխատունակ բնակչության 18 տոկոսից ավելին, անցած տարի գործազուրկ է եղել 15,3 տոկոսը։
Մինչ տնտեսական իրավիճակի վատացման ֆոնին հնչում էին մտահոգություններ պետական բյուջեի հարկային եկամուտների կատարման վերաբերյալ, Նիկոլ Փաշինյանը մարտի վերջին օրը կայացած կառավարության նիստում շտապեց հայտարարել, որ ի հեճուկս հոռետեսների, հարկային եկամուտների առաջին եռամսյակի պլանը ոչ միայն ամբողջությամբ կատարվել, այլև նույնիսկ գերակատարվել է։
Կառավարության 2021 թվականի կատարողականի զեկույցի տնտեսական հատվածի մասին խոսելիս, պետք է ուշադրություն դարձնել կարևոր այնպիսի ցուցանիշներին, ինչպիսին են հարկեր/ՀՆԱ հարաբերակցությունը, պետական բյուջեի ծախսերը։
«Ունենք գլոբալ ինստիտուցիոնալ տրամաբանության խախտում: Երբ դու՝ որպես կառավարություն, էկոնոմիկայի պատասխանատու մարմին, ունես տնտեսություն, որն առավելապես հենված է հենց հանքարդյունաբերության ոլորտի վրա, բնական է, որ դիվերսիֆիկացման տեսանկյունից պետք է անես գործողություններ՝ հասնելու համար այլ ոլորտում արտահանելի արտադրանք ունենալուն, և ապա՝ արտահանման իրականացմանը: Բայց եթե չկա այդ գործընթացը, և զուգահեռաբար իրականացվում են անհասկանալի գործընթացներ՝ ուղղված հանքարդյունաբերությանը, այստեղ առնվազն չկա տրամաբանություն:
ՀՀ կառավարության կողմից ներկայացված ծրագրով 2021թ․ ընթացքում իրականացված աշխատանքների հաշվետվության մեջ, Կառավարությունն անդրադառնում է անցած տարվա ընթացքում գրանցված աշխատատեղերի թվաքանակի և աշխատավարձերի աճին, ինչպես նաև սոցիալական պայմանների բարելավմանը։
Շարունակելով մեր անդրադարձը ՀՀ կառավարության հնգամյա ծրագրի 2021 թվականի կատարման զեկույցի տնտեսական մասին՝ ներկայացնում ենք մշակող արդյունաբերության, արտահանման և գյուղատնտեսության ոլորտների վերաբերյալ զեկույցում տեղ գտած տարակուսելի և մանիպուլյատիվ արձանագրումները։
Օրերս Ազգային ժողովում ներկայացվեց Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրի 2021 թվականի կատարման ընթացքի և արդյունքների զեկույցը։ Տնտեսական ուղղության մասով ծավալուն զեկույցն անդրադառնում է անցած տարվա ընթացքում Կառավարության կողմից տնտեսության բարելավմանն ուղղված աշխատանքներին, գրանցված արդյունքներին։
Բիզնեսին և հատկապես փոքր ու միջին բիզնեսին դժվար օրեր են սպասվում։ Կառավարության նախաձեռնությամբ խստացվել են ՀԴՄ կտրոններ չտրամադրողների նկատմամբ կիրառվող տուգանքները։ Դրանք կսկսեն գործել արդեն այս ամսվա վերջից կամ հաջորդ ամսվա սկզբից։
Վարկային շուկան նախորդ մեկ-մեկուկես տարում ինչ-որ չափով կարողացել է ջրի երեսին մնալ հիմնականում հիպոթեքի շնորհիվ։ Բանկերի հիպոթեքի պորտֆելը շարունակում է «ուռել»՝ եկամտային հարկի վերադարձի հաշվին, որը հասցրել է բավական լուրջ ծանրություն կուտակել պետական բյուջեի վրա։ Այն մոտենում է տարեկան 25-30 մլրդ դրամի։ Այդքան գումար բյուջեն սուբսիդավորում է՝ ինչպես չապահովված և բնակարանի կարիք ունեցող, այնպես էլ՝ ապահովված ու բիզնես նպատակներ հետապնդող քաղաքացիների եկամտային հարկերը հիպոթեքի դիմաց վերադարձնելու համար։
Կառավարության անցած տարվա գործունեության ծրագրի կատարման ընթացքն ու արդյունքներն Ազգային ժողովում ներկայացնելիս՝ Նիկոլ Փաշինյանը կարևորագույն ձեռքբերումներից մեկը համարեց երկրում մակրոտնտեսական կայունության ապահովումը։ Բայց հավանաբար մոռացավ ասել, թե դա ինչի հաշվին է եղել. մակրոտնտեսական կայունության ապահովումը, եթե կարելի է այդպես ասել, պետության վրա նստել է 1 մլրդ 257 մլն դոլար։
Չնայած նախատեսված մեծ ծավալի կապիտալ ծախսերին, այս տարվա սկզբին պետական բյուջեի միջոցների հաշվին կառավարությունն անհամեմատ ավելի քիչ շինարարություն է իրականացրել, քան իրականացրել էր անցած տարի։
Ակտիվությունը բնակարանային շուկայում այս տարի, թվում է, թե վերականգնվել է։ Կադաստրի կոմիտեն գործարքների բարձր աճ է գրանցել նախորդ տարվա համեմատ։
«Լույս» հիմնադրամի կողմից ներկայացվող նոր հետազոտության նպատակն է գնահատել ՌԴ տնտեսության նկատմամբ կիրառվող՝ ներկայիս նոր տնտեսական սանկցիաների ազդեցությունը ՀՀ տնտեսության վրա։
Դի Էս Էյ խորհրդատվական ընկերության տնօրեն Դավիթ Անանյանը վստահեցնում է՝ որպեսզի Հայաստանը կարողանա իր առաջ ծառացած մարտահրավերների դեմն առնել և խոշոր ներդրողների համար դառնալ գրավիչ երկիր, Կառավարությունը պարտավոր է ապահովել թռիչքային տնտեսական աճ, իսկ դա նշանակում է՝ պարտավոր է մի քանի տարի ապահովել երկնիշ տնտեսական իրական աճ, իսկ դրան հասնելու համար Հայաստանի կառավարության միակ ելքը արտահանելի տնտեսություն ունենալն է։
Երեկ` ապրիլի 11-ին, Համաշխարհային բանկի (ՀԲ) կողմից հրապարակվել է Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի տնտեսական զարգացումների վերաբերյալ զեկույցը, որում ՀԲ կողմից ներկայացվել են նոր կանխատեսումներ` այդ թվում Հայաստանի տնտեսության մասով:
Չնայած ձևավորված մտահոգություններին՝ ռուսական ռուբլու արժեզրկման առաջին արձագանքը Հայաստան մտնող տրանսֆերտների վրա արտաքուստ ունեցել է դրական ազդեցություն։ Փետրվարին կտրուկ ավելացել են Ռուսաստանից ֆիզիկական անձանց կողմից ուղարկվող գումարները։
Համատարած գնաճի ֆոնին՝ ամսվա սկզբից թանկացած գազը հերթական հարվածն է քաղաքացու գրպանին: Կանխատեսելի է՝ գազի թանկացումը դոմինոյի էֆեկտով իր հետ բերելու է գնաճի նոր ալիք:
Գնաճը Հայաստանում կրկին թափ է հավաքում։ Փետրվարին այն իջել էր 6,5 տոկոսի, մարտին վերստին բարձրացել է՝ կազմելով 7,4 տոկոս։
Իշխանությունները պահը բաց չեն թողնում խոսելու իրենց կառավարման հաջողությունների մասին։ Ու ամեն անգամ, երբ առիթ է լինում, հիշեցնում են 2019թ., որը համարում են իրենց իշխանության «ոսկե դարը»։ Բայց մոռանում են, որ դրանից հետո էլ է կյանք եղել, որ դրանից հետո կյանքն ու տնտեսական զարգացումներն առաջ գնալու փոխարեն՝ միայն հետ են գնացել։
«Անցած տարի կրկին ներդրումների ռեկորդային աճ ենք ունեցել, մեր ներդրումների համախառն կուտակումը կազմել է 1 տրիլիոն 379 մլրդ դրամ, որը մոտ 3 մլրդ դոլար է։ Նման թիվ Հայաստանի տնտեսության մեջ չի եղել»,֊- կառավարության հերթական անասելի «ձեռքբերումների» վերաբերյալ օրերս հայտարարեց էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը։
