ԿԲ նախորդ ասուլիսում, երբ հարց էր հնչել, թե SWIFT համակարգից Ռուսաստանի հնարավոր անջատումն ի՞նչ ազդեցություն կունենա Հայաստանի վրա, ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանը հակիրճ էր պատասխանել՝ ծանր:
168.am-ն այսօր ԿԲ նախագահ Մարտին Գալստյանից հետաքրքրվեց՝ արդյոք այս պահին տարադրամի արտահոսքի վտանգ կա՞, և եթե այո, ապա հնարավո՞ր է՝ Կենտրոնական բանկը տարադրամի արտահոսքը կանխելու համար որոշակի սահմանափակումներ մտցնի տարադրամի ձեռքբերման նկատմամբ։
Ինչ հետաքրքրություններ կարող է ունենալ ռուսական բիզնեսը Հայաստանում. պե՞տք է արդյոք այդքան գայթակղվել
Վերջին օրերին մարդիկ խուճապահար դատարկում են խանութների ցուցափեղկերը՝ ձեթ, այլուր, շաքարավազ և այլ ապրանքներ են գնում։ Իշխանություններն էլ փորձում են տպավորություն ստեղծել, թե Հայաստանում այդ ապրանքների դեֆիցիտ չկա ու պետք չէ դատարկել խանութները։
ԱԺ ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցությունը շրջանառության մեջ էր դրել օրենսդրական նախաձեռնություն, որով առաջարկվում էր Հայաստանում նվազագույն ամսական աշխատավարձը դարձնել 100 հազար դրամ:
Ռուսական ռուբլու արժեզրկմամբ պայմանավորված՝ մեր քաղաքացիների հիմնական մտահոգություններից մեկը կապված է Ռուսաստանից ստացվող մասնավոր ֆինանսական փոխանցումների հետ։ Նման մտահոգությունները, անշուշտ, անհիմն չեն, եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ չնայած վերջին տարիներին ռուսական տրանսֆերտների տեսակարար կշիռը կրճատվել է, այնուհանդերձ, դրանք շարունակում են գերակշռող լինել և էական տնտեսական ու սոցիալական նշանակություն ունենալ։
Իշխանափոխությունից հետո կառավարությունը հրաժարվեց հողօգտագործողներին կամ գյուղացիական տնտեսություններին պարարտանյութերի, սերմերի, դիզվառելիքի գների սուբսիդավորման տեսքով տրամադրվող օժանդակության ծրագրերից։ Այն ժամանակ դա հիմնավորում էին այդ ծրագրերի կոռուպցիոն բնույթով։ Հայտարարում էին, որ դրանք չարաշահումների հետ կապված լուրջ ռիսկեր են պարունակում, բացի այդ էլ՝ արդյունավետ չեն։
Տարեսկզբին Կենտրոնական բանկի արտաքին տարադրամային պահուստները կրճատվել են. 2 ամսում՝ ավելի քան 202 մլն դոլարով։ Եթե անցած տարվա վերջին ԿԲ-ն ուներ 3 մլրդ 214 մլն դոլարի տարադրամային ռեզերվներ, ապա այս տարվա փետրվարի վերջին դրանք կազմել են 3 մլրդ 12 մլն դոլար։
Ռուսաստանը մինչև օգոստոսի 31-ն արգելել է հացահատիկային մշակաբույսերի և շաքարի արտահանումը ԵԱՏՄ երկրներ:
ՀՀ կենտրոնական բանկն անդրադարձել է ռուսական «Միր» վճարային քարտերով գործարքները դադարեցնելու վերաբերյալ Ուկրաինայի կոչին: «Արմենպրես»-ի հարցմանը, թե ԿԲ-ն ի՞նչ դիրքորոշում ունի Ուկրաինայի Ազգային բանկի հայտարարության վերաբերյալ, որով կոչ է արվում Հայաստանի, Թուրքիայի Տաջիկստանի և մի շարք այլ երկրների դադարեցնել ռուսական «Միր» վճարային քարտերով ցանկացած գործառնություն, ՀՀ Կենտրոնական բանկից հայտնեցին, որ ցանկացած դեպքում հասարակությանը պատշաճ կծանուցի որևէ գործողության վերաբերյալ:
Այսպես էլ իշխանությունները պայքարում են օլիգարխների դեմ ու առիթ-անառիթ հայտարարում, թե Հայաստանում վաղուց այլևս օլիգարխներ չկան, օլիգարխները խոշոր գործարարներ են։ Բայց պետք է հասկանալ, որ օլիգարխները հայտարարել-չհայտարարելով չէ, որ լինում են կամ չեն լինում։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Պետական ֆինանսների կառավարման միջազգային փորձագետ, ՀՀ Ֆինանսների նախկին նախարար, «Վալլեքս» խմբի ընկերությունների ավագ փոխնախագահ Վարդան Արամյանն է:
«Եկեք ֆիքսենք, որ խոսքն ընդամենը վերաբերում է ամերիկյան շուկային: Ինչ վերաբերում է եվրոպական շուկային, ապա այնտեղ մատակարարումները շարունակվելու են: Ի դեպ, որոշումը կայացնելուց ժամեր անց Սպիտակ տունը հայտարարեց, որ ըմբռնումով է վերաբերվում հանգամանքին, որ Եվրոպան շարունակելու է ռուսական ածխաջրածիններ ներկրել՝ հաշվի առնելով ուղիղ կախվածությունը և այն, որ Եվրոպան մեկ ակնթարթում չի կարող նվազեցնել ներկրման ծավալները»,- ասաց փորձագետը՝ նկատելով, որ ԱՄՆ հերթական տնտեսական պատժամիջոցի համար որոշիչ են եղել նաև Վենեսուելայից նավթի ներկրումը վերականգնելու ուղղությամբ տարվող քայլերը:
Այս տարվա փետրվարին նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ՝ Հայաստանում սննդամթերքն ու ոչ ալկոհոլային խմիչքները թանկացել են 11.4%-ով, իսկ 2022թ. հունվարի համեմատ՝ 0.1% նվազում է արձանագրվել. ԱՎԾ վերջին հրապարակման ցուցանիշներն են:
Ռուս-ուկրաինական հակամարտության և կիրառվող աննախադեպ պատժամիջոցների հետևանքով վերջին օրերին քաղաքացիների ակտիվ շարժ է նկատվում Ռուսաստանից Հայաստան։ Գալիս են՝ ինչպես ազգությամբ հայերը, այնպես էլ՝ ռուսները։
Ճգնաժամից դուրս չեկած՝ Հայաստանի տնտեսությունը մտնում է նոր տուրբուլենտության փուլ։ Այդ պայմաններում այս տարվա համար իշխանությունների ակնկալած 7 տոկոս տնտեսական աճի հույսերը կրկին հարցականի տակ են։ Էլ չենք խոսում 9 տոկոս տնտեսական աճի մասին, որը կապվում էր արտաքին բարենպաստ միջավայրի հետ։ Այս պահին արտաքին բարենպաստ միջավայրի մասին նույնիսկ խոսելն է ավելորդ։
Կառավարությունը մարտի 3-ի նիստում մաքսատուրքից ազատվելու արտոնություն է տվել «Ոսկե պինգվին» ՍՊԸ-ին, որը մինչև այժմ զբաղվում էր պաղպաղակի արտադրությամբ, հիմա կզբաղվի նաև կարագի արտադրությամբ։
Դժվար չէ հաշվել, թե Ռուսաստանի տնտեսության վիճակի վատացումն ու ռուբլու արժեզրկումն ինչքան հայաստանյան քաղաքացու վրա է ազդեցություն թողնում։ Այդ մարդիկ և նրանց ընտանիքները տուժելու են ոչ միայն՝ իրենց եկամուտների նվազման, այլև՝ գազի ու հանրային մյուս ծառայությունների սակագների բարձրացման, ինչպես նաև արձանագրվող բարձր գնաճի հետևանքով։
«Պետք է ներմուծող ու արտահանող տնտեսվարողների հետ ակտիվ քննարկումներ սկսել, բայց ոչ թե ձևական-խորհրդատվական. պետք է հասկանալ, թե ինչ կոնկրետ խնդիրներ կան, որից հետո պետք է բերվի պետության աջակցության հակաճգնաժամային ծրագիր: Ակնհայտ է, որ սա ճգնաժամի բերող իրավիճակ է. առանց այն էլ՝ մեր տնտեսությունը դեռ չի վերականգնվել, և կրկին նոր մարտահրավերներ են ի հայտ եկել՝ կոնկրետ հետևանքներով:
«Չնայած ՀՀ-ն ունի բավականին մեծ վարկային բեռ, սա դեռ չի նշանակում, որ նոր պարտքեր չպետք է վերցնել: Նախ, ամեն դեպքում, բյուջեում պակասորդ կա, և գոնե նախորդ վարկի ֆինանսավորման համար պետք է նոր պարտք վերցվի, երկրորդը՝ եթե մենք խոսում ենք նպատակային ծրագրերի մասին, դա կարող է իմաստ ունենալ (եթե կոնկրետ գիտենք՝ ինչի վրա է ծախսվելու),- ասաց տնտեսագետը՝ նկատելով, որ, ընդհանուր առմամբ, պետք է ձգտել ինչքան հնարավոր է՝ քիչ պարտքեր վերցնել,- Իսկապես պարտքի դերն աճել է, իսկ Հայաստանի տնտեսական պայմաններն էապես չեն բարելավվել:
Գնաճը զսպելու հիմնական գործիքը, որն ունի Կենտրոնական բանկը, վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի բարձրացումն է։ Առաջիկայում, ըստ ամենայնի, ԿԲ-ն հարկադրված կլինի գնալ հենց այդ ճանապարհով՝ շարունակելով թանկացնել փողը և վարել զսպողական քաղաքականություն։
Տնտեսագետ Հրանտ Միքայելյանը թեև շեշտում է, որ այս իրավիճակին օբյեկտիվ գնահատական կարող է տալ միայն Կենտրոնական բանկը, այդուհանդերձ, առանձնացնում է մի քանի հիմնական վարկածներ՝ դրանք պայմանավորելով աշխարհաքաղաքական իրավիճակով, ռուս-ուկրաինական հակամարտության երկրորդ ճակատ հանդիսացող տնտեսական սանկցիաների՝ Հայաստանի վրա հնարավոր ազդեցությամբ:
Նախորդ երկու օրերի աժիոտաժից հետո ռուբլու փոխարժեքը Հայաստանի արժութային շուկայում որոշ չափով կայունացել է։ Բայց այդ ընթացքում այն հասցրել է նաև բավականաչափ արժեզրկվել։ Արժեզրկումն ակնհայտ է հատկապես գնման գնի դեպքում։ Այն զգալիորեն նվազել է, և դա առավելապես նկատելի է բանկերի պարագայում։ Կան բանկեր, որոնք գրեթե կրկնակի ավելի ցածր գին են դրել ռուբլու գնման համար։ Պատրաստ են գնել ընդհուպ 3,5 դրամով, վաճառել 6 դրամով։
Ի՞նչ ազդեցություն կունենա համաշխարհային միջբանկային SWIFT համակարգից Ռուսաստանի հնարավոր անջատումը ՀՀ տնտեսության վրա, ի՞նչ խնդիրների առաջ են կանգնելու հայ տնտեսվարողները, և արտահանման ու ներմուծման ծավալների վրա Արևմուտքի սահմանած տնտեսական պատժամիջոցներն ինչպես են ազդելու. այս և այլ հարցերի շուրջ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում զրուցել ենք ԵՊՀ Կառավարման և գործարարության ամբիոնի վարիչ Կառլեն Խաչատրյանի հետ։
Վերջին օրերին ռուս-ուկրաինական բախումների ֆոնին ռուբլու արժեզրկումը հասարակության շրջանում տարակուսանք է առաջացրել: Խուճապ է առաջացրել նաև ռուսական բանկերին SWIFT համակարգից օգտվելու հնարավորությունից զրկելու մասին լուրը:
Ռուսաստանի դեմ Արևմուտքի պատժամիջոցների հերթական փաթեթից հետո, ըստ վերլուծաբանների, Ռուսաստանի ՀՆԱ-ն տարվա կտրվածքով կկրճատվի 3,5 տոկոսով:
Կտուժի նաև Հայաստանի բանկային համակարգը, որը մինչ այդ էլ սկսել է զգալ ռուսական ֆինանսական համակարգից թելադրված բացասական ազդեցությունները։ Դրանք առաջիկայում կարող են շատ ավելի տեսանելի և առարկայական լինել։
Առհասարակ հռչակագիրը քաղաքական իմաստով նաև թույլ է տալիս Ադրբեջանին պահելու ավելի, եթե ոչ՝ վերահսկողության, ապա՝ կանխատեսելիության դաշտում, այդ թվում՝ տնտեսական քաղաքականության տիրույթում, բայց ինչ վերաբերում է բնական գազին, նավթին, այստեղ ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը որևէ պարագայում և օբյեկտիվորեն ի վիճակի չէ այլընտրանք դառնալ ՌԴ-ին կամ մրցակցել նրա հետ:
ԿԲ-ի հիմնական տոկոսադրույքի նիշը, որից կախված են դեպոզիտների տոկոսադրույքներն ու վարկերի արժեքայնությունը, արտապլանային եղանակով ավելացել է առավել քան 2 անգամ՝ 9.5-ից դառնալով 20 %: Այն նիշը բացարձակ ռեկորդ է: Այս մասին տեղեկացնում է rbc.ru-ն:
168.am-ը ժամեր առաջ տեղեկացրել էր, որ Հայաստանյան բանկերում ռուսական ռուբլին գահավիժում է. ռուբլու առքի նվազագույն գինը 12:00-ի դրությամբ 2.50 դրամ էր, վաճառքինը՝ 5.30 դրամ:
