Ընդհանրապես, տնտեսագիտության մեջ գնալով խուսափում են «անվանական» տերմինն օգտագործելուց։ Եթե կա տնտեսական աճ, կա նաև գնաճ։ Դրանք իրար հետ ուղիղ համեմատական կապի մեջ են, որովհետև տնտեսական աճը նաև ծնում է գնաճ։ Այս տեսանկյունից «անվանական աշխատավարձ», «անվանական ՀՆԱ» տերմիններն իրենց մեջ պարունակում են գնաճի էֆեկտը և մանիպուլյացիաների տեղիք են տալիս։
«Հայաստանը եղել է մի շուկա, որտեղ հանդիպել են դրսից մտած դոլարն ու դրսից բերված ապրանքը, գործարքը կայացել է, սպառողական կամ մակրոտնտեսական պահանջարկի հիմնական կոմպոնենտներն, ըստ էության, սպառողական էլեմենտ են ունեցել, իսկ ներդրումային էլեմենտը եղել է պետական աղբյուրներից»։
Խոստացված ներդրումների 37-40%-ն այս պահին արդեն իրականացվել է։ Այս մասին այսօր կառավարության նիստից հետո լրագրողներին հայտարարեց ներդրումների և տնտեսական զարգացման նախարար Սուրեն Կարայանը՝ հրաժարվելով հրապարակել անունները։
Փաստորեն, գործող Սահմանադրությունը բոլոր իմաստներով գործունեության ծրագիրը համարում է պակաս կարևոր, քան պետական բյուջեի նախագիծը: Զուտ այս տեսանկյունից հասկանալի չէ այն բանավեճային խառնաշփոթը, որ ստեղծվել է կառավարության ներկայացրած փաստաթղթի շուրջ:
Կառավարության ծրագրի յուրաքանչյուր բաժնում նշված են նախորդ 9 ամսում կառավարության կողմից իրականացված ախտորոշման արդյունքում բացահայտված խնդիրները և դրանց առարկայական լուծումները:
«Կառավարության ծրագիրը նաև պետք է քաղաքական փաստաթուղթ լինի: Ծրագրի հիմքում դրված տարեկան 5 % աճով չեն բավարարվելու, գրված է, որ աճը առնվազն 5 % է լինելու»,- այսօր ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարար Սուրեն Կարայանը` մեկնաբանելով քննադատությունները, թե կառավարության ծրագիրն ավելի շատ քաղաքական փաստաթուղթ է, դրանում բացակայում են վերլուծություններն ու թվային տվյալները:
ՀՀ կառավարությունը երեկվա արտահերթ նիստում հավանության է արժանացրել 2017-2022թթ. գործունեության ծրագիրը։ ԱԺ-ն էլ կառավարության ծրագրին հավանություն տալու հարցի քննարկման նպատակով հունիսի 21-ին կգումարի արտահերթ նիստ։
Ատոմ Մարգարյանի դիտարկմամբ՝ այս ծրագրի ռիսկային պահն այն է, որ բարեփոխում բառը շատ է չարաշահված: «Բարեփոխումներն ունեն իրենց գինը, նախորդ տարիների բարեփոխումների գինը 6 մլրդ դոլար է կազմել: Ո՞վ է վճարելու այսքան բարեփոխումների համար, բնական է, որ և՛ Համաշխարհային բանկը, և՛ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը, և՛ Զարգացման ասիական բանկը, և՛ մյուսները հետ են ուզում իրենց փողերը, և ստացվում է, որ բարեփոխումներ անելու համար պետք է վճարի հասարակությունը: Իսկ հասարակությունն ունի աղքատության լուրջ խնդիր»:
Կարեն Կարապետյանի կառավարության կողմից նախորդ տարվա վերջին ներկայացված ծրագիրը թվային ցուցանիշներ չէր պարունակում։ Այնտեղ նշված չէր՝ տարեկան քանի՞ տոկոսով է աճելու տնտեսությունը, կամ որքանո՞վ է նվազելու աղքատությունը և այլն։
«ՏԱՑ ցուցանիշի մասով հունվար-ապրիլին աճը 5.7% է եղել։ Հունիսին, չի բացառվում, որ ևս մի փոքր դանդաղում ունենանք, բայց էական նվազում տարվա կտրվածքով չենք ակնկալում։ Արտահանումը շարունակում է դրսևորել առաջանցիկ աճ ներմուծման նկատմամբ, մասնավորապես՝ արտահանումը կազմել է 16%, իսկ ներմուծումը՝ 14%»,- ասաց Վ.Արամյանը։
Global Financial Integrity-ն հայաստանյան ընդդիմության կողմից, թերևս, ամենից շատ շոշափված կազմակերպություններից մեկն է։ Հենց GFI-ն է ամեն տարի զեկույց հրապարակում զարգացող երկրների, այդ թվում՝ Հայաստանի ապօրինի ֆինանսական հոսքերի մասին։
Ժամանակն է հասկանալու, որ գիտելիքահեն տնտեսությունն ու ՏՏ ոլորտները, ցավոք, դեռ իրական ծավալներ չունեն մեր տնտեսության ոլորտում: Հարկավոր է, ի վերջո, հաշվի նստել փաստի հետ: 21-րդ դարի երկրորդ տասնամյակի ավարտին մեր երկրի ՀՆԱ-ում ամենամեծ մասնաբաժինն ունի գյուղատնտեսությունը:
«Մասնակից ամերիկյան ընկերություններից առնվազն երկուսը հետաքրքրված են հիդրոէներգետիկայով, սակայն ծրագրերը պետք է մշակվեն, ու պետք է հասկանալի լինի, թե նման ներդրումներն ինչ մեխանիզմով են իրականացվելու, և արդյոք կոմերցիոն տեսանկյունից կենսունա՞կ են, թե՞ ոչ»:
Այս տարվա ապրիլի վերջին ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեն հրապարակեց հանրապետության 1000 խոշոր հարկատուների ցանկը։ Ցանկին ընդհանուր առմամբ արդեն անդրադարձել ենք։ Սակայն խոշոր հարկատուների ցանկն իրականում այնքան շատ ինֆորմացիա է պարունակում, որ ամեն ինչին միանգամից անդրադառնալ հնարավոր չէ։
«Այսօր արդեն հանդիպել եմ Տաջիկստանի իմ գործընկեր նախարարի հետ, և քննարկել ու նշել ենք այն գործնական քայլերն ու ուղիները, որոնց միջոցով մենք կկարողանանք մեր առևտրատնտեսական հարաբերությունները բարձրացնել և առևտրաշրջանառությունն ավելացնել»։
ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունը մի քանի օր առաջ, 2017 թվականի հունվար-ապրիլ ամիսների մակրոտնտեսական ցուցանիշների հետ միասին, հրապարակեց նաև Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքի տվյալները՝ առաջին եռամսյակի համար:
«Սովորաբար ներկրող ընկերությունները արտասահմանյան ուժեղ բրենդեր են ներկայացնում, որոնց հավելյալ ճանաչման խնդիր ապահովելու անհրաժեշտություն չկա»։
Եթե ամեն ինչ նույն տեմպով շարունակվի՝ հաշվի առնելով նաև շինարարության ոլորտի անկումն ու ցեմենտի նկատմամբ ներքին պահանջարկի նվազումը, չի բացառվում, որ մոտ ապագայում չունենանք ցեմենտի արտադրություն և ինքներս վերածվենք ցեմենտ ներմուծող երկրի։
ՀՀ կառավարության նպատակն է ՀԴՄ-ներով ծածկել մանրածախ առևտրի ամբողջ դաշտը: Այդ մասին կառավարության նիստում հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը և ՊԵԿ նախագահ Վարդան Հարությունյանից հետաքրքրվեց, թե ՀԴՄ-ների տեղադրման համար վարկավորման գործընթացում ինչ աշխատանքներ են կատարվել:
Այս տարվա առաջին եռամսյակում Հայաստանից Ռուսաստան արտահանվել է 8332 տոննա լոլիկ՝ 3 մլն 378 հազար դոլար մաքսային արժեքով։ Այս մասին տեղեկանում ենք Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի տվյալների բազաներից։ ԵԱՏՄ մյուս երկրներ այս տարվա հունվարին-մարտին լոլիկի արտահանում չենք ունեցել։
Եթե կարողանանք վաճառել այն գաղափարը, որ Հայաստանի բանկերը վստահելի են, ու կապիտալ ներգրավենք, ապա ավելի լավ կլինի: Դրա համար կառավարությունը, բանկերը պետք է աշխատեն, որ այդ վստահությունն ավելի բարձրանա:
Շատերը սպասում էին, որ ներդրումային վիճակագրությունը, որը հրապարակվում է եռամսյակային կտրվածքով, կարտացոլի այդ իրողությունները՝ արդեն մեկնարկած ներդրումային ծրագրերի մասով։ Սակայն…
«ՎԷ տեսանկյունից Հայաստանում չկա ավելի հրատապ խնդիր, քան Դեբեդի հիդրոռեսուրսի օգտագործումը, այսինքն` Դեբեդի վրա ՀԷԿ-ի կառուցումը, և Արաքս գետի հիդրոպոտենցիալի օգտագործումը»:
Ռուսական «ՌուսՀիդրո» հոլդինգը դեռևս «Սևան-Հրազդան կասկադ» ՀԷԿ-ի գնորդի փնտրտուքների մեջ է: Մինչ այս մի քանի հայտեր են եղել, սակայն դրանք, կարծես, լուրջ չեն եղել: Հոլդինգի տնօրեն Նիկոլայ Շուլգինովը հայտարարել է, որ այժմ նոր ներդրողների հետ են բանակցում:
Ամենից շատ աճել է Կանադայից (3 անգամ) և Իտալիայից (2.4 անգամ) ժամանած զբոսաշրջիկների թիվը։ Սակայն, չնայած այս աճին, այդ երկրներից ժամանած զբոսաշրջիկների կշիռն ընդհանուր թվի մեջ շարունակում է փոքր մնալ՝ համապատասխանաբար՝ 3.7% և 1.1%:
Ազատ տնտեսական գոտու առասպելը պարբերաբար մտահոգում է մեր տնտեսության կառավարիչներին: Մենք նույնիսկ հատուկ օրենք ունենք ՀՀ տնտեսական գոտիների մասին: Որոշակի իմաստով այն եզակի օրենք է, որ ընդունվել է ազատ, կամ հատուկ տնտեսական գոտիների մասին մեր նորօրյա առասպելաշինության արշալույսին: Օրենքը խորհրդարանն ընդունել է 2011թ. մայիսին: Ընդունել ու մոռացել է: Եվ հենց դա է այդ օրենքի առանձնահատկությունը: […]
«Եթե որևէ ընտանիքում կյանքի կենսամակարդակը չի բավարարում, որ երեխան լավ կրթություն ստանա, այսօր մենք ունենք բազմաթիվ ծրագրեր, որ փորձում ենք սոցիալապես անապահովներին օգնել, բայց շատ ավելի լավ կլինի, որ այդ անապահով ընտանիքների քանակը գնալով կրճատվի, և նրանք կարողանան իրենց երեխաներին լավ կրթություն տալ»։
«Պետք է շատ ուշադիր լինել, որպեսզի մեր չինովնիկն իրեն չափազանց կարևոր չզգա: Մենք լաբորատորիաների ոլորտն ազատականացրել ենք, որպեսզի բիզնես իրականացնող մարդկանց հնարավորություն տանք ընտրություն կատարել: Մյուս կողմից՝ մենք այդ լաբորատորիաների հավաստիության վրա պետք է վստահ լինենք, որ որևէ այլ երկրում մեր վարկանիշը չեն գցի: Այստեղ վտանգ կա, հատուկ ձեր հսկողության տակ վերցրեք հարցը, որպեսզի այդ լաբորատորիաներում համապատասխան կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցնենք»,- ասաց Կ.Կարապետյանը։
ՀՀ կառավարության, իսկ հետո նաև՝ ՀՀԿ նախընտրական ծրագրում տեղ գտած խոստումները, ինչպես նախկինում նշել էինք, հիմնականում թվային թիրախներ չէին պարունակում։ Որոշակի կոնկրետություն պարունակում էին ընդամենը մի քանի խոստումներ, որոնց թվում էր նաև արտահանման ծավալը ՀՆԱ-ի 40-45% հասցնելու նպատակադրումը։
«Երբ ասում ենք՝ ներդրում, դա չի նշանակում՝ ինչ-որ մեկը գա և այստեղ ինչ-որ բան ստեղծի. տարբեր ֆորմատներով ներդրումներ կարող են լինել»։
