«Ստեղծվելու է նոր կազմակերպություն, որը լինելու է մեր վերահսկողության տակ». Սամվել Ավետիքյան
Արդեն 2 շաբաթ շարունակ տարբեր ԶԼՄ-ներում տեղեկություններ են հայտնվում, որ Պետական եկամուտների կոմիտեն կարգո ընկերությունների հետ կապված ինչ-որ պրոցես է սկսել։ Պարզաբանենք, որ կարգոներն այն ընկերություններն են, որոնք Թուրքիայից, Չինաստանից և ԱՄԷ-ից ապրանքներ ներկրող փոքր տնտեսվարողների համար կազմակերպում են բեռնափոխադրման և մաքսազերծման գործընթացը։ Այսինքն, տնտեսվարողն ապրանքը գնման երկրում հանձնում է կարգոյին և Հայաստանում ստանում՝ դրա դիմաց վճարելով յուրաքանչյուր կգ-ի համար որոշակի ֆիքսված գումար։
Ըստ մամուլի հրապարակումների՝ ՊեԿ-ը ցանկանում է տարիներ շարունակ գործող այս սխեման փոխել։ Այդ նպատակով ստեղծվելու է (կամ արդեն ստեղծվել է) մեկ մասնավոր ընկերություն, որն իր ձեռքն է վերցնելու մաքսազերծման ամբողջ գործընթացը։ Նշվում էր նաև, որ այս պրոցեսին մասնակցում է «Գազպրոմ-Արմենիա» ընկերության հաշվապահ Արմեն Հունանյանը։
ՊԵԿ նախագահի առաջին տեղակալ Սամվել Ավետիքյանը «Հրապարակ» օրաթերթի հետ զրույցում հաստատել է, որ իրոք ստեղծվում է մասնավոր կազմակերպություն, և, որ իրենց նախաձեռնած այս գործընթացի գլխավոր նպատակը փաստաթղթաշրջանառության կարգավորումն է։
Քանի որ այս գործընթացի հետ կապված հարցականները շատ են, «168 Ժամը» զրուցեց Սամվել Ավետիքյանի հետ՝ փորձելով պարզել գործընթացի իրական շարժառիթներն ու նպատակները։
– Պրն Ավետիքյան, Դուք նշել էիք, որ այս պրոցեսի իմաստը և նպատակը փաստաթղթաշրջանառության ամբողջ շղթան ապահովելն է։ Ի՞նչն է այսօր խանգարում փաստաթղթաշրջանառությանը։ Կարգոնե՞րը փաստաթուղթ չեն տրամադրում, թե՞ տնտեսվարողները չեն ցանկանում վերցնել։
– Մի քանի տնտեսվարողներ գնում են, օրինակ, Ստամբուլում առևտուր են անում, հանձնում են կարգոյին։ Կարգոն դա հավաքում է, բարձում են մեքենաների մեջ, բերում-հասցնում են Հայաստան։ Բայց պետք է ունենա փաստաթուղթ։ Այդ ապրանքը կարգո կազմակերպությունը գրանցում է իր անունով։ Իր անունով ձևակերպում է և հետո այդ ապրանքները տալիս տնտեսվարողներին, և չի տալիս որևէ փաստաթուղթ։
– Այսինքն՝ փոքր տնտեսվարողները փաստաթուղթ ուզում են, կարգոն չի՞ տալիս։ Թե՞ չեն էլ ուզում։
– Կան դեպքեր, որ չեն ուզում։ Դա հենց այն դեպքն է, երբ իրականում մեծ տնտեսվարող է, սակայն ցանկանում է փոքր երևալ և ամբողջ շրջանառությունը ցույց չտալ, և այդ փաստաթուղթն իրեն ծանրաբեռնելու է լրացուցիչ պարտավորություններով։ Բայց այդ դեպքերն էլ պետք է բացառենք մեր գործունեությամբ։ Մեր ամբողջ խնդիրն այն է որ ՀՀ ներքին շուկայում իրացվող ցանկացած ապրանք ունենա ձեռքբերման փաստաթուղթ։
– Պարզ ասած, Դուք ցանկանում եք կարգոներին վերածել բացառապես տրանսպորտային ընկերությունների, որպեսզի մնացած մաքսային գործընթացների հետ կապ չունենան։
– Այդպես չենք անում. այդ կարգոներն ի սկզբանե հենց տրանսպորտային գործունեություն էլ պետք է իրականացնեն։ Այսինքն, իրենց բուն գործունեությունը և շահույթի հիմնական աղբյուրը, միշտ ենթադրվել է, որ պետք է լինի տեղափոխությունը։ Մինչև այս պահն այդ կարգոները պնդել են, որ իրենց համար մեծ հոգս է՝ այդ ապրանքը մաքսազերծել, հետո դրա տակից դուրս գալը, և իրենց ամբողջ օգուտն այդ ապրանքն ընդունել-տեղ հասցնելն է։ Հիմա մենք ասում ենք՝ ընկերներ, մենք այդ հոգսը ձեր վրայից հանում ենք։ Դուք պնդում էիք, մենք էլ ձեզ հավատացինք։ Լավ բան ենք, չէ՞, ասում։
– Եթե լավ բան եք ասում, ինչո՞ւ են կարգոները դեմ Ձեր նախաձեռնությանը։
– Նշանակում է՝ շահ ունեին այդտեղ։ Իսկ շահերը ձևավորվում են, երբ կան կոռուպցիոն ռիսկեր, և մենք պետք է այդ կոռուպցիոն ռիսկերը բացառենք։ Այսինքն՝ իրենց պիտի հանենք այդ օղակից։
– Ձեր ասածից ստացվում է, որ տնտեսվարողները՝ Թուրքիայից, Չինաստանից և ԱՄԷ-ից ապրանք բերողները, պետք է ինքնուրույն մաքսազերծեն իրենց ապրանքները։ Մաքսազերծման մեխանիզմը փոխվո՞ւմ է։ Իրականում ինչ բերել է՝ այսքան հատ մայկա, այսքան հատ բաճկոն և այլն, ըստ այդ իրական քանակի էլ մաքսազերծվելո՞ւ է։ Եվ, եթե այո, դա արդյոք գնաճի չի՞ բերելու։
– Ասեմ՝ ինչ սխեմայով է դա լինելու։ Ստեղծվելու է նոր կազմակերպություն, որը լինելու է մեր վերահսկողության տակ։ Իմ պարզաբանումներից, կարծում եմ, պարզ կդառնա՝ ինչու պետք է լինի մեկ կազմակերպություն և մեր վերահսկողության տակ։ Դա լինելու է հանձնակատար կազմակերպություն։ Այսինքն՝ պայմանագրային հիմունքներով բոլոր այն փոքր տնտեսվարողների համար, ովքեր ապրանք են ներկրում արտերկրից, մատուցում է մաքսային և հետագա հաշվապահական հաշվառման ծառայություններ։ Տնտեսվարողները չեն մասնակցում այդ գործընթացին, չեն գալիս մաքսատուն կամ բրոկերի մոտ։ Այսինքն՝ այս կազմակերպությունն իրականացնում է այդ ամբողջ պրոցեսը, բայց՝ այդ տնտեսվարողների անունից։
– Հենց դա էի հարցնում. այդ կազմակերպությունը մաքսազերծումն իրականացնելու է օրենքի տառին համապատասխա՞ն, թե՞ նախկինի պես՝ ինչ-որ բաների վրա աչք փակելով։
– Օրենքի տառին համապատասխան՝ պայմանագրային հիմունքներով։
– Նկատի ունեմ՝ մաքսային արժեքն ինչպե՞ս է որոշվելու։
– Օրենքով սահմանված կարգով։
– Կրկին չհստակեցրեցինք։ Նախկինում տնտեսվարողը բերում էր, ենթադրենք, հազար դոլարի ապրանք։ Նա վճարում էր X գումար՝ ըստ ապրանքի քաշի, և այստեղ ստանում իր ապրանքը։ Իսկ հիմա՞ ինչպես է լինելու՝ կիլոգրամո՞վ է մաքսազերծվելու (ինչպես նախկինում), ինվոյսո՞վ, թե՞ հսկիչ գներ են կիրառվելու յուրաքանչյուր ապրանքի համար։
– Պրոցեսը հերթով տանենք։ Այս քայլերի արդյունքում նախկին վճարների վրա ավելացում չի կատարվելու։ Դիցուք, եթե Թուրքիայից ապրանք ներկրելիս տնտեսվարողը վճարում էր X գումար, այդ X գումարը պահպանվելու է։
– Ձեր ասածից ստացվում է, որ ստվեր չկա։ Տնտեսվարողի համար մաքսազերծումը չի թանկանում, նշանակում է՝ բյուջեն նույն չափի փող է ստանալու ԱԱՀ-ի տեսքով, մաքսային արժեքը մնալու է նույնը։ Ի՞նչն է փոխվում։
– Խոսքը միայն ԱԱՀ-ի մասին չէ։ Կա նաև մաքսատուրք, որը գոյանում է ապրանքի արժեքից, քաշից, և հիմնական խնդիրն այստեղ է։ Մենք եթե հիմա ուզենանք այս ամբողջ գործընթացը կապել մաքսային արժեքի հետ, չենք կարող, դա մեզ ճիշտ արդյունքի չի բերի։ Մեր ելակետն այն է, որ տնտեսվարողի բեռը չի մեծանալու, նա իր ապրանքի դիմաց ստանալու է ծախսը հիմնավորող հաշվարկային փաստաթուղթ՝ իր շրջանառության հարկը նվազեցնելու համար։
– Դուք Ձեր հարցազրույցում նշել էիք, որ այս պրոցեսի արդյունքում պետական բյուջեն 5 մլրդ դրամ հավելյալ մուտքեր կունենա։ Եթե տնտեսվարողի համար հարկային բեռը չի ավելանում, այդ 5 մլրդ-ը որտեղի՞ց է առաջանում։
– Դուք նորից դիտարկում եք միայն սահմանին կատարվող վճարումները։ Կառավարության ծրագրով և մեր որդեգրած քաղաքականությամբ ամբողջ բարեփոխումները տանում ենք մուլտիպլիկատիվ էֆեկտ ստանալու վրա։ Այս տարվա առաջին ամիսների կտրվածքով մաքսային մուտքերի առումով ունենք 15 մլրդ դրամի աճ։ Ինչի՞ց առաջացավ, եթե տնտեսությունը երկնիշ աճ չի գրանցել, բնակչությունը չի ավելացել։ Սպառողական շուկան, ըստ էության, չի մեծացել։
Մեր վարչարարության, գործիքների կիրառման, բարեփոխումների կիրառման արդյունքում՝ մենք ստացել ենք էֆեկտ։ Մեկ տարի առաջ սկսած քայլերի էֆեկտն այսօր ենք ստանում։ Եվ այսօրվա քայլերի էֆեկտն էլ միանգամից այսօր չի երևալու՝ բյուջեի եկամուտների առումով։ Խոսքը հետագա հարկային մուտքերի աճի մասին է։ Նաև համոզված եմ, որ այսօր տոնավաճառներում առևտուր անողների 50%-ն է դրսից ապրանք ներկրում. մնացածը ձեռք են բերում մեծ ներկրողներից։
Այսինքն՝ եթե մենք ստեղծում ենք նորմալ պայմաններ, չեմ բացառում, որ այդ միավորի համար արժեքն էլ կնվազի, և մարդիկ իրենք կներկրեն։ Ոչ թե 100 հոգի ապրանք կբերեն, այլ 200 հոգի։ Ու, բացի այդ, այդ մանր տնտեսվարողների միջից նաև որոշակի քանակությամբ խոշորներ են դուրս գալու (որոնք իրականում չեն համապատասխանում շրջհարկ վճարողի չափանիշերին)։ Իսկ ստեղծվող հանձնակատար կազմակերպությունը երկար կյանք չի ունենալու։
– Այսինքն՝ սա ինչ-որ միջանկյալ փո՞ւլ է։
– Իհա՛րկե։ Սա ոնց որ ուսուցողական պրոցես անցկացնենք։ Մենք այս ընթացքում մեծ թվով նոր տնտեսվարողների ենք երևան բերել։ Այս ընթացքում մոտ 250 տնտեսվարողներ են ի հայտ եկել, որոնք դուրս են եկել, այսպես կոչված, «պապկաների» մեխանիզմից։ Դա տեղի է ունեցել աշխատանքի արդյունքում, միասին հաշվարկ ենք արել ու համոզել, որ ինքնուրույն մաքսազերծելն ավելի ձեռնտու է։ Ես իմ հարազատների հետ էլ եմ նման թեմաներով զրուցել, բացատրել, որ «հարկային բոբոյից» վախենալ պետք չէ, ինչպես ոմանք ներկայացնում են։ Ժամանակին սա ինչ-որ չափով հանդուրժվել է, որովհետև բյուջեի կատարողականը նորմալ էր, հարկային առաջադրանքները շատ չէին։ Իսկ այսօր մենք մեր առջև բարձր նշաձող ենք դրել, մենք պետք է բյուջեի մուտքեր ապահովենք, դրա համար տնտեսության ցանկացած ոլորտ պետք է մանրամասն ուսումնասիրենք, և բյուջեի համար առավելագույն շահ ապահովեն։ Արդյունքում՝ մենք կունենանք իրական շրջանառություն։
– Ինչո՞ւ է որոշվել ստեղծել մասնավոր ընկերություն։ Ո՞վ է լինելու դրա սեփականատերը, ինչպե՞ս է այն վերահսկվելու, ինչպե՞ս է ապահովվելու թափանցիկությունը։ Այդ ընկերությունը ստեղծվե՞լ է, թե՞ ստեղծվելու է։
– Կարծում եմ՝ ստեղծվել է արդեն։ Ես անունն էլ չգիտեմ, բայց կա այդ կազմակերպությունը։
– Դուք նշեցիք, որ այդ ընկերությունը լինելու է ՊեԿ վերահսկողության տակ, սակայն տեղյակ չեք մանրամասներին։ Ինչպե՞ս է այդ ընկերությունը ստեղծվել։ Ով ցանկանար՝ կարող էր ստեղծել ու ասել՝ տվեք այդ գործը ե՞ս անեմ։
– Ոչ թե՝ ով ուզի, կոնկրետ վերահսկողության տակ ստեղծվել է կազմակերպություն, որը գործունեություն է իրականացնելու ՊեԿ վերահսկողության ներքո։
– Մամուլում մի քանի անգամ շրջանառվեց «Գազպրոմ-Արմենիա» ընկերության գլխավոր հաշվապահի անունը։ Նա ինչ-որ առնչություն իրո՞ք ունի այս ամենի հետ։
– Այո։ Ինքն այդ ընկերության ղեկավարն է լինելու։ «Գազպրոմը» լուրջ հիմնարկ է, այնտեղ լուրջ կադրեր են աշխատում։ Ու տրամաբանական է, որ ցանկացած ընկերությունից՝ մասնավոր թե պետական, լինի կադրերի արտահոսք։ Միայն լավ աշխատողի խնդիրը չի, այստեղ նաև վստահելիության խնդիրն է։
– Դուք նշեցիք, որ տնտեսվարողի համար վճարի չափը չի փոխվելու. նախկինում էլ էր վճարում X գումար ապրանքն արտերկրից տեղափոխելու և մաքսազերծելու համար, վաղն էլ է վճարելու նույնքան։ Հիմա այդ նոր մասնավոր ընկերության ֆինանսավորումն ո՞ւմ հաշվին է լինելու, եթե տնտեսվարողի հաշվին չէ։ Ինչպե՞ս է նա շահույթ ստանալու։
– 1 կգ-ի համար նախկինում վճարվող գումարի սահմաններում է լինելու ամբողջ գործունեությունը։ Տնտեսվարողը վճարելու է իր նույն, պայմանականորեն ասած, 3 դոլարը։
– Այդ 3 դոլարից մի մասը գնում է բյուջե՝ մաքսազերծման համար, մի մասը՝ կարգո ընկերությանը՝ որպես իր ծառայությունների դիմաց վճար, և հիմա էլ՝ մի մասը գնալու է նոր ստեղծվող ընկերությանը։ Ո՞ր մասն է գնալու այդ ընկերությանը։
– Այդ մասին չեմ կարող ասել, այդ հաշվարկներից տեղյակ չեմ։ Դա իրենք իրար մեջ կորոշեն։
– Պրն Ավետիքյան, հնարավոր չէ՞ր այս ամենը կազմակերպել հենց նույն կարգո-ընկերությունների միջոցով, մանավանդ որ, նրանք մնում են խաղի մեջ։ Ինչո՞ւ է որոշվել նոր մասնավոր ընկերություն ստեղծել։
– Հնարավոր չէր, որովհետև այդ կարգոները վերահսկելի չեն։
– Իսկ այս նորն ինչպե՞ս է վերահսկվելու։ Չէ՞ որ իրավաբանորեն նույն տիպի մասնավոր ընկերություն է, ինչպես մյուսները։
– Եթե կա մտավախություն, և այդ մտավախությունը փարատելու մասին եք խոսում… Կարող ենք վստահեցնել, կարող ենք հավաստիացնել, կարող ենք գործունեությունը սկսելուց հետո թափանցիկությունն ապահովել, խորհուրդ ստեղծենք։ Այնպես չի, որ գաղտնի ինչ-որ պրոցեսներ են լինելու կամ ստացվելու են շահույթներ, որոնք ուղղվելու են ինչ-որ մարդկանց գրպանը։ Նման բան չի լինելու։ Բնականաբար, եթե ես պրոցեսի մեջ չլինեի, ինձ մոտ էլ էր այդ նույն հարցն առաջանալու։ Տեսեք, մենք գնացինք կոռուպցիոն ռիսկերը նվազեցնելու ճանապարհով։ Կոռուպցիոն ռիսկերը որտե՞ղ են ավարտվում՝ երբ մարդկանց նյութական խրախուսման ապահովում ես կատարում։ Իսկ նյութական խրախուսում ապահովելու համար պետք է ստեղծել ֆինանսական միջոցներ։ Երբ այդ ֆինանսական միջոցները ստեղծում են մի քանի հարյուր հոգի՝ բոլորից գաղտնի, և երբ ստեղծում է մեկը և բաշխում է բոլորի մեջ հավասարաչափ, ուրիշ պատկեր ենք ստանում։
– Ստացվում է՝ ՊեԿ-ն այսօր պարզապես կոչ է անում՝ վստահեք մեզ, ամեն ինչ արդար է, դրա ետևում ոչ մի վատ բան չկա։ Բայց հաշվի առնելով, որ հասարակության ու բիզնեսի վստահությունը պետական համակարգի նկատմամբ շատ ցածր է՝ ձեզ ինչո՞ւ պետք է վստահեն։ Մանավանդ, եթե խոսքը մասնավոր ընկերության մասին է։
– Խնդիրն այսպես է դրված՝ գործունեությունը սկսվելու է՝ առանց այդ վստահությունն ունենալու։ Վստահությունը ձևավորվելու է ընթացքում։ Ընթացքում մարդիկ հասկանալու են, որ իրենք տարիներ շարունակ խաբված են եղել և այսօր ավելի լավ վիճակում են։ Այսօր Վարդան Հարությունյանը՝ իր անձով, կամ ես՝ իմ անձով, վստահեցնենք, մի քանի հոգի կհավատան, մի քանիսը՝ ոչ, խնդիրը դա չի։ Բայց այս սխեմայի նկատմամբ վստահությունը ձևավորվել է ընթացքում, շատ կարճ ժամանակում, և ինքնըստինքյան իմ ասածի մեջ չկա մի պահ, որ ինչ-որ մեկը տուժելու է։ Միայն այդ «կարգո» ասածներն են, որ սվիններով են դիմավորում այս պրոցեսը։ Իհարկե, դա երկար չի կարող տևել։
– Եթե ամեն ինչ այդքան լավ է և ճիշտ, ինչո՞ւ ՊեԿ-ը պատշաճ հրապարակայնություն չի ապահովում։ Արդեն 2 շաբաթ է՝ տարբեր ԶԼՄ-ներով ինֆորմացիոն արտահոսքեր են լինում, սակայն ՊեԿ-ը լռություն էր պահպանում։
– Սա միանգամից չի որոշվել, մենք մի քանի ամիս քննարկել ենք լուծման ուղիները հենց տնտեսվարողների հետ և եկել ենք այս տարբերակին։ Խնդիր էինք դրել, որ փաստաթղթաշրջանառությունը պետք է հստակեցվի, կոնֆլիկտով սկսեցինք, հետո հաշտվեցինք, հետո փոխադարձ առաջարկություններ ներկայացվեցին, որից հետո կարգոների հետ սկսեցինք աշխատել, իրենց ներկայացրեցինք, որ իրենց բիզնեսին ոչ ոք չի կպնում, որ իրենց վրայից այդ բեռը պարզապես վերցնում ենք։ Այդ քննարկումներն իրենց հետ էլ է գնացել մի քանի փուլով։ Հրապարակայնությունն իմ այս ասած ձևով ապահովվել է։
– Դուք նշեցիք, որ այդ կազմակերպությունը ժամանակավոր բնույթ է կրելու։ Որքա՞ն ժամանակ է այն գործելու, և ե՞րբ է փակվելու։
– Դա ժամանակը ցույց կտա։ Կախված է նրանից, թե որքան ժամանակում մեր տնտեսվարողների մոտ գիտակցումը կարմատավորվի, որ յուրաքանչյուրն ինքն իր անունով ապրանքը բերի։ Ավելին ասեմ, ներկայումս գործող կարգո ընկերությունները կփորձեն սաբոտաժ անել, տպավորություն ստեղծել, որ բեռնափոխադրումներ չեն կազմակերպվում, առջևում սեպտեմբերի 1-ն է, և այլն։ Այսպես ասեմ, շուկան շատ լավ ամեն ինչը կարգավորում է, և կհայտնվեն ընկերություններ, որոնք կզբաղվեն տրանսպորտային հարցերով։
– Այսինքն, եթե կարգո ընկերությունները չհամաձայնեն աշխատել Ձեր խաղի կանոններով, Դուք այդ հարցը տեխնիկապես ի վիճակի՞ եք լուծել։
– Կոնկրետ մենք՝ ոչ։ Բայց եթե մենք այսքան ժամանակ ինչ-որ առումով իրենց համար մոնոպոլիա ենք ստեղծել՝ թույլ չտալով, որ այլ սուբյեկտներ մտնեն այդ դաշտ, որպեսզի շատ մարդկանց հետ գործ չունենանք, այսօր եթե դաշտը ազատականացրեցինք, շատերը կհայտնվեն։
– Բայց հիմա էլ այս Ձեր կողմից ստեղծված ընկերությունն է փաստացի մոնոպոլիստ դառնում։
– Այդ ընկերությունը պարզապես հանձնակատար կազմակերպություն է։ Դա ոչ ապրանք բերելու հետ գործ ունի, ոչ հավաքելու։ Ավելին ասեմ, 1կգ-ի համար այսօր գործող 3-3.5 դոլար գինն էլ կարող է նվազել նոր խաղացողների շուկա մտնելու արդյունքում։
– Խոսակցություն կար, որ այս նոր կազմակերպությունն օֆշորում է գրանցված։ Դա իրականությանը համապատասխանո՞ւմ է։
– Չգիտեմ, անկեղծ ասած։
– Իսկ այս կազմակերպության հետ կապված տեղեկատվություն ինչպե՞ս և ումի՞ց է հնարավոր ստանալ։ ՊեԿ-ի վերահսկողության տակ ստեղծված կառույց է, բայց ոչ ոք տեղյակ չէ։ Մի տեսակ, թափանցիկության հետ կապված խնդիր կա։
– Մի քանի օրից լրիվ կհստակեցնենք։ Չի կարող թափանցիկության հետ կապված խնդիր լինել։ Լավ, դիցուք, օֆշորում է գրանցված, դա ի՞նչ է փոխում։
– Շատ բան։ Դա առաջին հերթին՝ վստահությունն է թուլացնում այդ կազմակերպության նկատմամբ։
– Կրկին շեշտեմ՝ այս կազմակերպությունն ապրանք չի ներկրում, ապրանք չի մաքսազերծում։ Սա հանձնակատար կազմակերպություն է։ Պատկերացրեք՝ իրավաբանական կամ աուդիտորական ինչ-որ կազմակերպություն եկել է Հայաստան, այստեղ մասնաճյուղ է գրանցել և գործունեություն է իրականացնում՝ վճարում է այստեղի հարկերը, աշխատում է այստեղի օրենքներին համապատասխան։ Ի՞նչ խնդիր կա այստեղ։ Ախր մենք այդ «օֆշոր» բառը շատ ենք գույները խտացնում։ Միգուցե և կա, բայց եթե այդ օֆշորն այդքան վատ բան է, ինչի՞ համար է ընդհանրապես ստեղծվել։ Օրինականության և ժողովրդավարության ջատագով երկրները՝ ի դեմս ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի և այլն, բոլորն օգտվում են այդ օֆշորներից։ Ինչո՞ւ են թույլատրում, եթե այդքան վատ բան է։
– Ձեր պատասխանից տպավորություն ստացա, որ իրոք օֆշորում է գրանցված։
– Ես նման բան չասացի։
Հ.Գ. Նշենք, որ հարցազրույցից հետո ՊԵԿ-ից լրացուցիչ պարզաբանեցին, որ ընկերությունն օֆշորային չէ, գրանցված է Հայաստանում։
