Դեռևս այն օրերին, երբ թավշյա հեղափոխությունը դեռ ընթացքի մեջ էր, շարժման առաջնորդները հայտարարում էին, որ այս փոփոխությունների բարեհաջող ավարտից հետո ներդրումների հոսքը դեպի Հայաստան կավելանա։ Այդ դրույթը հետո տեղ գտավ նաև կառավարության ծրագրում։
Նախորդ հրապարակումներից մեկում անդրադարձել էինք ՀՀ բանկերում քաղաքացիների ավանդների փոփոխությանը վերջին ամիսների ընթացքում։ Նշել էինք, որ ապրիլին ավանդների և ցպահանջ հաշիվների ծավալը նվազել էր, սակայն մայիսին ավանդները գրեթե 70%-ով վերականգնվել էին։
Նախ մի մեջբերում անենք մի կարևոր փաստաթղթից, որից հետո կանցնենք առաջ։ «Ամուլ Սարի ոսկու հանքի շահագործման հետաձգման պայմաններում տնտեսական աճի մակարդակը կարող է կանխատեսվածից ավելի ցածր լինել»։ Գիտե՞ք՝ որտեղից է վերցված այս ձևակերպումը։
Թավշյա հեղափոխության ժամկետները հաստատ համաձայնեցրած չէին Հիդրոմետ ծառայության հետ: «Բա դա անելու բան է՞ր» հարցն առաջին հերթին լրատվամիջոցներին է հետաքրքրում: Այս օրերին բոլոր լրատվամիջոցների ղեկավարները նախորդ տարիներին ճարահատյալ արձակուրդ էին ուղարկում իրենց աշխատակիցներին:
ՀՀ կառավարության՝ երեքշաբթի օրվա նիստում հասատվել է մի կարևոր փաստաթուղթ, որի մասին հանրությունը չիմացավ։ Կառավարության նիստի ուղիղ հեռարձակմանը հետևողները դրա մասին չիմացան, որովհետև այդ մասին չխոսվեց։
Նվազումը համընկել է թավշյա հեղափոխության ամիսներին (ապրիլ և մարտ), ինչը կարող է տպավորություն ստեղծել, որ տնտեսական ակտիվության թուլացումը պայմանավորված է հենց հեղափոխությամբ։
2018 թ. մայիսին ֆիզիկական անձինք բանկային համակարգի միջոցով Հայաստան են փոխանցել ընդհանուր առմամբ 139.7 մլն ԱՄՆ դոլար։ 2017 թ. մայիսին փոխանցվել էր 154.9 մլն ԱՄՆ դոլար։ 12-ամսյա կտրվածքով՝ այս տարվա մայիսը նախորդ տարվա մայիս ամսվա համեմատ, դրամական փոխանցումների ներհոսքը նվազել է 15.2 մլն դոլարով կամ 9.8%-ով։
2017 թվականին արձանագրված ներգնա զբոսաշրջության 18.7%-անոց աճը դրական է անդրադարձել ՀՀ հյուրանոցային ոլորտի եկամուտների վրա։ Այս մասին են վկայում ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալները։
Կառավարությունն այս հարցում իրոք դժվարին վիճակում է։ Ընդդեմ Ամուլսարի թափ առնող հասարակական կարծիքին դեմ գնալը բացասաբար կազդի նոր իշխանության վարկանիշի վրա և առաջիկա ընտրություններին կնվազեցնի նրանց ձայները։
Փոքր ու միջին ձեռնարկատիրության (ՓՄՁ) մասին Հայաստանում շատ է խոսվում։ Սակայն համոզված կարելի է պնդել, որ թե՛ ներկա, թե՛ նախկին պաշտոնյաները հստակ պատկերացում չունեն՝ իրականում ինչ վիճակում է ՓՄՁ ոլորտը, քանի տնտեսվարող սուբյեկտներ կան իրականում, ՀՆԱ-ի որ տոկոսն են ապահովում և այլն։
Այս տարվա ապրիլին, երբ թավշյա հեղափոխությունը դեռ ակտիվ փուլում էր, լուրեր սկսեցին տարածվել, որ բանկային համակարգից գումարների զգալի արտահոսք է լինում։
Անցած 10 օրերի ընթացքում ամենաաղմկահարույց նախագծերից մեկը դարձավ «Բարեգործության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագիծը։ Աղմուկը շատ առագ ծավալվեց, արագ էլ մարեց, ու շատերի համար անհասկանալի մնաց, թե, ի վերջո, սա ի՞նչ պատմություն էր։ Հիմա՝ ամեն ինչ հերթով։
Վերջին շաբաթներին անդադար խոսվում է էլեկտրաէներգիայի սակագնի հնարավոր նվազման մասին: Առաջնագծում, բնականաբար, քաղաքական ու հասարակական դեմքեր են: Կառավարությունը խոստացել է, որ առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում արտահերթ ընտրություններ կանցկացնի:
Ազգային վիճակագրական ծառայությունը երեկ հրապարակել է 2018 թվականի հունվար-մայիս ժամանակահատվածի ցուցանիշները։ Սկսենք, թերևս, ամենակարևոր՝ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշից (ՏԱՑ)։
Հասարակությունը չի հասցնում քննարկել և մարսել ԱԱԾ-ի կամ ՊԵԿ-ի կողմից արված հերթական բացահայտումը, երբ կառավարությունը հայտարարում է մեկ այլ բացահայտման մասին։ Իրադարձություններն արագ-արագ են զարգանում, որ Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը մի տեսակ ստվերում է մնացել։
Ամուլսարի ոսկու հանքավայրը շահագործող «Լիդիան Արմենիա» ընկերությունը երեկ կրկին պարզաբանում էր հրապարակել, այս անգամ՝ վերջին օրերին տարածվող որոշ տեսանյութերի կապակցությամբ։
Արդեն ակնհայտ երևում է, որ կառավարության ներսում կոնսենսուս չկա։ Կոնսենսուս չկա՝ անգամ ամենակարևոր տնտեսական հարցերի շուրջ։ Թե՛ քաղաքական, թե՛ անձնական առումով։ Ամենացցուն ու թարմ օրինակը Կուտակային կենսաթոշակային համակարգի հետ կապված պատմությունն էր։
Օրեր առաջ ԵԱՏՄ ինստիտուտ կոչված կառույցի տեղեկատվական կայքում հրապարակվեց մի հոդված, որը ոչ միայն կատարյալ անգրագետ էր ու ապատեղեկատվացնող, այլև, իմ ավագ գործընկերներից մեկի դիպուկ բնորոշմամբ՝ թունոտ։
Տնտեսությանն առնչվող ամենակարևոր հարցերից մեկը, որը վերաբերում էր հեղափոխությունից հետո ձևավորված նոր կառավարությանը՝ հետևյալն էր՝ կառավարությունը կհետաձգի՞ արդյոք կուտակային կենսաթոշակային համակարգի պարտադիր բաղադրիչի ներդրումը (որը պետք է ուժի մեջ մտնի հուլիսի 1-ից), թե՞ կհետաձգի այն։
Անշարժ գույքի շուկան ապրիլին ակտիվացել է. թե՛ գործարքների քանակն է աճել, թե՛ անշարժ գույքի գները։ Այս մասին է վկայում ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության զեկույցը՝ հիմնված ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի տվյալների վրա։
Մսի շուկայում գերիշխող տնտեսվարողներ չկան: Համենայն դեպս, այսպես է հայտարարել ՏՄՊՊՀ բարդ հապավում-անուն ունեցող հանձնաժողովը: Հայտարարել ու ահագին լուրջ բացատրություններ է հրապարակել:
2018 թվականի հունվար-ապրիլին ֆիզիկական անձին բանկային համակարգի միջոցով Հայաստան են փոխանցել ընդհանուր առմամբ 492,8 մլն ԱՄՆ դոլար։ 2017 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ դրամական փոխանցումների ներհոսքն աճել է 70,6 մլն դոլարով կամ 16,7%-ով։
Ինչպե՞ս է կառավարությունը հասնելու աղքատության հաղթահարմանն ու զբաղվածության աճին։ Ծրագրից երևում է, որ կառավարությունն այդ առումով բավականին լավատես է՝ ակնկալվող ներդրումային բումի հնարավորությամբ։
Հայաստանում հանքարդյունաբերությունը միշտ է եղել ուշադրության կենտրոնում և, ցավոք սրտի, այդ ուշադրությունը հիմնականում եղել է ոչ դրական կոնտեքստում։ Բնապահպանական խնդիրներ, կոռուպցիոն սկանդալներ, թափանցիկության բացակայություն, և այլն։
Այս օրերին տնտեսական տեղեկատվությունը կարելի է շփոթել քրեականի հետ: Տնտեսվարող անհատների ու ընկերությունների մասին տեղեկատվությունն ավելի հաճախ համեմված է ստուգումների, խուզարկությունների և դրանց հնարավոր հետևանքների մասին ակնարկներով:
2016 թվականի հունիսի 23-ից տեղացած հորդառատ անձրևների պատճառով Թերեք գետը հունից դուրս եկավ և փոխեց ուղղությունը՝ հեղեղելով Թբիլիսի-Վլադիկավկազ ճանապարհի մի հատվածը։
Օտարերկրյա ներդրողին ամենից շատ վախեցնում է անորոշությունն ու փոփոխականությունը, նա պետք է վստահ լինի, որ իր իրավունքները պաշտպանված են ցանկացած իշխանության օրոք։ Ու կապ չունի, որ հանքի լիցենզիան տվել է մի իշխանություն, մերժել է մեկ այլ իշխանություն։
ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է 2018 թվականի հունվար-ապրիլ ժամանակահատվածի նախնական մակրոտնտեսական ցուցանիշները։
Մինչև առաջ անցնելը, խորհուրդ կտամ կարդալ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, տնտեսագետ Փոլ Կրուգմանի հոդվածից մի հատված։ Այն վերնագրված է «Երկիրը ընկերություն չէ»։
Նախորդ հոդվածներից մեկում գրել էի հետհեղափոխական տնտեսության գլխավոր ռիսկերից մեկի մասին՝ չափազանցված գերլավատեսական սպասումների։
