Վերլուծություններ

Հիմա խոսվում է նոր կնքվելիք պայմանագրի մասին, որը կկազմի 3-5 մլրդ խմ: Այս ծավալը, իհարկե, լուրջ չէ ՌԴ-ի համար: Բայց բավական լուրջ գումարներ կապահովի Ադրբեջանին, որ դառնում է ռուսական գազը Եվրոպա արտահանող «ծպտված» միջնորդ: Ահա միջպետական հարաբերությունների ժամանակակից ու քաղաքական յուրօրինակ մի պատկեր:

Իրատեսակա՞ն է արդյոք ծրագիրը։ Մեծ հաշվով` այո։ Ճիշտ է, կան որոշ կասկածելի դրույթներ (օրինակ` 6-ամսյա ժամկետում մեխանիզմ ներդնել, որը կվերափոխի հարկային և մաքսային համակարգի աշխատողի կերպարը), սակայն դրույթներն ընդհանուր առմամբ իրագործելի են և ֆանտաստիկայի ժանրից չեն։

2014 թվականի դեկտեմբերից ի վեր, երբ ՀՀ Կենտրոնական բանկն ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը 5 մլրդ դրամից դարձրեց 30 մլրդ դրամ, գրեթե բոլորը սկսեցին գուշակություններ անել` հայաստանյան 21 առևտրային բանկերից ով կմնա համակարգում, ով դուրս կգա։

Արամյանը տնտեսությունը համեմատել էր մարդու օրգանիզմի հետ, որ սառը քամիներից հյուծվում է, իսկ հաբ ընդունելիս վերականգնումն անմիջապես չի կատարվում։ Այսինքն` մեր տնտեսությունը հիվանդ է, ճիշտ ախտորոշումը վերջերս տրվեց (այն, որ տնտեսությունում ծանր վիճակ է), և հիմա սկսելու ենք հաբեր ընդունել, որոնց ազդեցությունը կզգացվի միայն որոշ ժամանակ անց։

Փաստորեն, նոր կառավարության համար մթերումների առաջիկա սեզոնը ծանր ու փորձաշրջանի պես մի բան է լինելու: Եվ դա բոլորիս է վերաբերելու: Ի վերջո, մեր երկրի տարածքում բոլորիս ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը կարող են սահմանափակել խաղողի մթերման դիմաց իրենց հասանելիքը չստացած գյուղացիները: Ու հասարակական կարծիքը, հավանաբար, նրանց կողմը կլինի:

Ամսական 1 մլն 200 հազար դրամ ստացողն այսօր վճարում է 310080 դրամ եկամտային հարկ։ Ներկայումս քննարկվող ՀՕ նախագծով կվճարի ավելի շատ` 328500 դրամ։ Սակայն ՀՕ առաջին ընթերցմամբ ընդունված տարբերակով պետք է վճարեր է՛լ ավելի շատ` 340000 դրամ։

Ետ նայեք ու կտեսնեք, թե ինչ պերճաշուք ու խոսուն անվանումներով կառույցներ ու ծրագրեր ենք ունեցել անկախության 25 տարիներին ընթացքում։ Սակայն դրանց տված օգուտի բացակայության մասին վկայում է հենց այն, որ ռեալ չունենք էկոնոմիկա։

Անցած շաբաթ Ռուսաստանի նախագահը զարմացրեց տնտեսական իր երկու գնահատականներով: Մեկի՝ մեր ՀՆԱ-ի 10 տոկոսանոց աճի մասին շատ խոսվեց: Իսկ մյուսն աննկատ մնաց: Ադրբեջանին զենք վաճառելու մասին հարցին պատասխանելիս՝ ՌԴ նախագահն ասաց, որ այդ երկիրն ի վիճակի է ցանկացած երկրից զենք գնել:

Այս հարցերը մշտապես տանջել են Հայաստանի այն քաղաքացիներին, ովքեր հաջողացրել են իրենց վաստակած գումարներից քիչ թե շատ խնայել։

Հանրահայտ հանձնաժողովը 2,58 դրամով նվազեցրեց սակագինը: Բոլորը երջանիկ են: Ոչ ոք չի էլ հաշվարկում, որ այս ամսվանից էլեկտրաէներգիայի վարձն իրականում բարձրացավ 4,35 դրամով:

Պետք է, պետք է, պետք է… Իհա՛րկե պետք է. բոլոր «պետք է»-ներն էլ կարևոր են։ Սակայն ամենակարևորը, որի մասին չխոսվեց, վստահության բացակայությունն է։

Մի ժամանակ մեր կառավարությունը պարբերաբար տնտեսության որևէ ոլորտ գերակա էր հայտարարում: Չի կարելի ասել, որ դրանից անմիջապես հետո տվյալ ոլորտը միանշանակ հայտնվում էր ծանր իրավիճակում: Բայց նաև հակառակը պնդել էլ չի կարելի: Արդեն դժվար է հիշել, թե զբոսաշրջությունը որ թվականից է գերակա հայտարարվել:

Այժմ բրենդը պատրաստ է։ Սակայն հարց է` կդառնա՞ Հայաստանի բրենդ, թե՞ ոչ։ Այն բուռն քննարկման առարկա է դարձել սոցիալական ցանցերում, և դատելով գրառումներից ու մեկնաբանություններից` հայաստանցիների ճնշող մեծամասնությանը ներկայացված տարբերակը դուր չի եկել։

Այն օրվանից, երբ ՏՏ (տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ-IT) արտահայտությունը հայտնվեց մեր բառապաշարում, այն միանգամից դարձավ ՀՀ իշխանությունների ելույթների ու ծրագրերի անբաժան մասը։

Հայաստանում սկսվում է արձակուրդային մեծ շրջանը: Խորհրդարանականները վաստակած հանգստի անցնելուց առաջ մի բոլ զվարճացրեցին բոլորիս: Բայց որպեսզի առանց խորհրդարան կյանքը մեզ մեղր չթվա, հասցրեցին սպառնալ նոր հարկային օրենսդրությամբ:

Ժամանակին, երբ դեռ ամեն ինչ անում էինք, որ չմտնենք Մաքսային միություն, մեր հիմնական փաստարկն ընդհանուր սահմանի բացակայությունն էր այդ միության հետ։ Այսինքն՝ ճանապարհի խնդիրը։ Իսկ հիմա պարզվում է, որ կարող է ստեղծվել մի վիճակ, երբ ոչ թե՝ ճանապարհը տարանցիկ է, այլ՝ ցամաքային ճանապարհ ընդհանրապես չկա։ Սակայն կարևորը՝ մենք արդեն ԵՏՄ անդամ ենք։

Անցնող շաբաթը տգեղ անակնկալներ էր պատրաստել մեր գյուղատնտեսության համար: Տեղատարափ անձրևը միայն Արթիկի հարակից գյուղերին չէ, որ պատուհասեց: Մինչդեռ ամեն ինչ անամպ էր ու խոստումնալից: Նույնիսկ ՌԴ նախագահն էր խոսել Հայաստանից իր երկիր արտահանվող պտուղ-բանջարեղենի ծավալի աճի մասին:

Ռուս-թուրքական մերձեցման երկրորդ փուլը հիասթափեցնելու է ոչ միայն՝ ռուս-թուրքական հարաբերությունների վատացմամբ ոգևորված գործիչներին, այլև՝ լոլիկի «թրաֆիկինգով» զբաղվող գործարարներին։

Անկեղծ ասած, այս հոդվածն ի սկզբանե ոչ թե լոլիկի մասին պետք է լիներ, այլ՝ Հայաստանի արտաքին առևտրի ու, մասնավորապես, Եվրասիական տնտեսական միության հետ մեր առևտրային հարաբերությունների մասին։ Սակայն վիճակագրական տվյալների հպանցիկ դիտարկումը բավական էր՝ հասկանալու համար, որ հոդվածի հերոսը դառնալու է լոլիկը։ Բայց ամեն ինչ՝ հերթով։

Դժվար է ասել՝ ընկերություններից ո՞վ է շահելու կամ կորցնելու թեժացող մրցակցության մեջ։ Միակ կողմը, որ հաստատ կշահի մրցակցությունից, ուղևորն է, որովհետև մրցակցությունը բերում է ավելի խելամիտ գներ և ավելի որակյալ ծառայություններ։

Յուրաքանչյուր ընտանիք օգոստոսի 1-ից հնարավորություն կստանա մոտ 500 դրամ խնայել: Ամսական: Ահագին բան է, օգոստոսյան սպասվող շոգերին կարելի կլինի մեկ գավաթ գարեջուր խմել երևանյան որոշ սրճարաններում՝ ի փառս Սակագնային հանձնաժողովի: Կամ ավելի բարի նպատակներով օգտագործել այդ հսկայածավալ խնայողությունը:

Հրանտ Բագրատյանը կոնկրետ թիվ է նշում (40 մլրդ դրամ), իսկ ՊԵԿ փոխնախագահը գերադասում է տարբերությունը ներկայացնել ՀՆԱ-ի տոկոսի տեսքով։ Ինչո՞ւ։ Իհարկե, տնտեսագիտության մեջ հարկերի ու դրանց փոփոխության մասին խոսելիս՝ ավելի ճիշտ է խոսել տոկոսներով։

ՀՀ բանկային համակարգի ժամկետանց վարկերը 2016 թվականի ապրիլին շարունակել են աճել և հասել են ռեկորդային ցուցանիշի` 46 մլրդ 379 մլն դրամի։ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով` նախորդ ամսվա` մարտի համեմատ, ժամկետանց վարկերի ծավալն աճել է 892 մլն դրամով կամ 2%-ով, հունվարի համեմատ` շուրջ 6.5 մլրդ դրամով կամ 16.2%-ով։

Ճիշտ է, մենք երբեք չենք ունեցել դասական «ստվերային» ընդդիմություն, որտեղ համապատասխան ոլորտի պատասխանատուներն իրոք կխեղճացնեին կառավարության անդամներին։ Բայց այս աստիճանի «գլխառադ անելու» պրակտիկա էլ վաղուց չի եղել։

Առևտուրը մանր խանութներից ու կրպակներից տեղափոխվում է մեծ խանութներ և սուպերմարկետներ։ Այս մասին փաստում է պաշտոնական վիճակագրությունը։

Ի՞նչ կլինի, եթե պետությունն «Ալեքս-Գրիգին» արգելի իրականացնել շաքարի և՛ մեծածախ, և՛ մանրածախ վաճառք։ Մեծածախ վաճառքից, բնականաբար, ընկերությունը չի հրաժարվի, այլ մատակարար պարզապես չկա։ Մյուս կողմից՝ անտրամաբանական կլինի, որ սուպերմարկետում շաքար չվաճառվի։ Այդ դեպքում Սամվել Ալեքսանյանը ստիպված կլինի տարանջատել «Yerevan City»-ն շաքարի բիզնեսից:

Ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակեց 2016-ի առաջին եռամսյակի սոցիալ-տնտեսական հիմնական տվյալները: Մեր տնտեսական կյանքի վերջին ցուցանիշներն ապրիլյան պատերազմից առաջ: Խաղաղության կամ, եթե ավելի ստույգ կուզեք՝ զինադադարի շրջանի վերջին եռամսյակն ահագին պերճախոս ցուցանիշներ ունի:

ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունն ամփոփել է հունվար-ապրիլ ամիսների մակրոտնտեսական ցուցանիշների մանրամասն տվյալները։ Դրանք մի կողմից՝ ոգևորող են, մյուս կողմից՝ կան չափազանց մտահոգիչ փոփոխություններ։

2015 թվականն ավարտվել է 5 ամիս առաջ, սակայն դրա տնտեսական արդյունքները դեռ շարունակում են ամփոփվել։ Օրինակ, Ազգային ժողովում դեռ քննարկվում է 2015թ. պետբյուջեի կատարողականի հաշվետվությունը, իսկ մի քանի օր արաջ Կենտրոնական բանկը հրապարակեց 2015 թվականի ֆինանսական կայունության հաշվետվությունը։

ՀՀ անշարժ գույքի գները վերջին տարիներին քարացել են՝ ոչինչ այդ գների վրա չի ազդում։ Այնպիսի տպավորություն է, որ 2013 թվականից հետո անշարժ գույքի շուկան կտրվել է հայաստանյան իրականությունից և ապրում է բոլորովին այլ՝ անիրական հարթության մեջ։