Վերլուծություններ

Համաշխարհային մամուլը նորից սևեռվել է նույն թեմայի վրա։ Ռուսաստանում կաշառակերության մեղադրանք է հարուցվել ՌԴ Տնտեսական զարգացումների նախարար Ակեքսեն Ուլյուկաևի նկատմամբ: Պուտինի երկրպագուները ոգևորված են: Նրանց կարծիքով` կոռուպցիայի դեմ պայքարը նոր թափ է հավաքում:

Թրամփը խոստացել է նոր արգելքներ դնել ամերիկյան ներմուծումների ոլորտում: Իսկ դա նշանակում է, որ նվազելու է հանքահումքի գինը: Էժանանալու են արդյունաբերական խոշոր ձեռնարկությունների արժեթղթերը:

ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայությունը Հայաստանի սոցիալական պատկերի և աղքատության մասին իր զեկույցում (2016) որոշ տվյալներ է ներկայացրել՝ 2012-2015թթ. միգրացիայի հետ կապված։

Թվում է՝ բնակչությունն էլ պետք է անթաքույց ուրախանա, որովհետև մշտապես թանկացումների դեմ բողոքող բնակչության համար այս էժանացումն իսկական անակնկալ է՝ լավ իմաստով։

Հինգ տեղով առաջադիմելը, ինչպես նշվում է զեկույցում, հիմնականում մեթոդաբանության փոփոխություններով պայմանավորված վերահաշվարկի և մեկ տնտեսություն` Սոմալին, ավելացնելու արդյունքում է գրանցվել։

Տնտեսական ծանր իրավիճակի պատճառով 2017-ի ընտրություններին իշխանությունները գնալու են չբարձրացված աշխատավարձերով ու թոշակ-նպաստներով: Եթե, իհարկե, նոր կառավարությունը դիմանա ճնշմանը և պոպուլիստական քայլերով ավելի չվատացնի երկրի տնտեսական իրավիճակը:

Հիմա խոսվում է նոր կնքվելիք պայմանագրի մասին, որը կկազմի 3-5 մլրդ խմ: Այս ծավալը, իհարկե, լուրջ չէ ՌԴ-ի համար: Բայց բավական լուրջ գումարներ կապահովի Ադրբեջանին, որ դառնում է ռուսական գազը Եվրոպա արտահանող «ծպտված» միջնորդ: Ահա միջպետական հարաբերությունների ժամանակակից ու քաղաքական յուրօրինակ մի պատկեր:

Իրատեսակա՞ն է արդյոք ծրագիրը։ Մեծ հաշվով` այո։ Ճիշտ է, կան որոշ կասկածելի դրույթներ (օրինակ` 6-ամսյա ժամկետում մեխանիզմ ներդնել, որը կվերափոխի հարկային և մաքսային համակարգի աշխատողի կերպարը), սակայն դրույթներն ընդհանուր առմամբ իրագործելի են և ֆանտաստիկայի ժանրից չեն։

2014 թվականի դեկտեմբերից ի վեր, երբ ՀՀ Կենտրոնական բանկն ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը 5 մլրդ դրամից դարձրեց 30 մլրդ դրամ, գրեթե բոլորը սկսեցին գուշակություններ անել` հայաստանյան 21 առևտրային բանկերից ով կմնա համակարգում, ով դուրս կգա։

Արամյանը տնտեսությունը համեմատել էր մարդու օրգանիզմի հետ, որ սառը քամիներից հյուծվում է, իսկ հաբ ընդունելիս վերականգնումն անմիջապես չի կատարվում։ Այսինքն` մեր տնտեսությունը հիվանդ է, ճիշտ ախտորոշումը վերջերս տրվեց (այն, որ տնտեսությունում ծանր վիճակ է), և հիմա սկսելու ենք հաբեր ընդունել, որոնց ազդեցությունը կզգացվի միայն որոշ ժամանակ անց։

Փաստորեն, նոր կառավարության համար մթերումների առաջիկա սեզոնը ծանր ու փորձաշրջանի պես մի բան է լինելու: Եվ դա բոլորիս է վերաբերելու: Ի վերջո, մեր երկրի տարածքում բոլորիս ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը կարող են սահմանափակել խաղողի մթերման դիմաց իրենց հասանելիքը չստացած գյուղացիները: Ու հասարակական կարծիքը, հավանաբար, նրանց կողմը կլինի:

Ամսական 1 մլն 200 հազար դրամ ստացողն այսօր վճարում է 310080 դրամ եկամտային հարկ։ Ներկայումս քննարկվող ՀՕ նախագծով կվճարի ավելի շատ` 328500 դրամ։ Սակայն ՀՕ առաջին ընթերցմամբ ընդունված տարբերակով պետք է վճարեր է՛լ ավելի շատ` 340000 դրամ։

Ետ նայեք ու կտեսնեք, թե ինչ պերճաշուք ու խոսուն անվանումներով կառույցներ ու ծրագրեր ենք ունեցել անկախության 25 տարիներին ընթացքում։ Սակայն դրանց տված օգուտի բացակայության մասին վկայում է հենց այն, որ ռեալ չունենք էկոնոմիկա։

Անցած շաբաթ Ռուսաստանի նախագահը զարմացրեց տնտեսական իր երկու գնահատականներով: Մեկի՝ մեր ՀՆԱ-ի 10 տոկոսանոց աճի մասին շատ խոսվեց: Իսկ մյուսն աննկատ մնաց: Ադրբեջանին զենք վաճառելու մասին հարցին պատասխանելիս՝ ՌԴ նախագահն ասաց, որ այդ երկիրն ի վիճակի է ցանկացած երկրից զենք գնել:

Այս հարցերը մշտապես տանջել են Հայաստանի այն քաղաքացիներին, ովքեր հաջողացրել են իրենց վաստակած գումարներից քիչ թե շատ խնայել։

Հանրահայտ հանձնաժողովը 2,58 դրամով նվազեցրեց սակագինը: Բոլորը երջանիկ են: Ոչ ոք չի էլ հաշվարկում, որ այս ամսվանից էլեկտրաէներգիայի վարձն իրականում բարձրացավ 4,35 դրամով:

Պետք է, պետք է, պետք է… Իհա՛րկե պետք է. բոլոր «պետք է»-ներն էլ կարևոր են։ Սակայն ամենակարևորը, որի մասին չխոսվեց, վստահության բացակայությունն է։

Մի ժամանակ մեր կառավարությունը պարբերաբար տնտեսության որևէ ոլորտ գերակա էր հայտարարում: Չի կարելի ասել, որ դրանից անմիջապես հետո տվյալ ոլորտը միանշանակ հայտնվում էր ծանր իրավիճակում: Բայց նաև հակառակը պնդել էլ չի կարելի: Արդեն դժվար է հիշել, թե զբոսաշրջությունը որ թվականից է գերակա հայտարարվել:

Այժմ բրենդը պատրաստ է։ Սակայն հարց է` կդառնա՞ Հայաստանի բրենդ, թե՞ ոչ։ Այն բուռն քննարկման առարկա է դարձել սոցիալական ցանցերում, և դատելով գրառումներից ու մեկնաբանություններից` հայաստանցիների ճնշող մեծամասնությանը ներկայացված տարբերակը դուր չի եկել։

Այն օրվանից, երբ ՏՏ (տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ-IT) արտահայտությունը հայտնվեց մեր բառապաշարում, այն միանգամից դարձավ ՀՀ իշխանությունների ելույթների ու ծրագրերի անբաժան մասը։

Հայաստանում սկսվում է արձակուրդային մեծ շրջանը: Խորհրդարանականները վաստակած հանգստի անցնելուց առաջ մի բոլ զվարճացրեցին բոլորիս: Բայց որպեսզի առանց խորհրդարան կյանքը մեզ մեղր չթվա, հասցրեցին սպառնալ նոր հարկային օրենսդրությամբ:

Ժամանակին, երբ դեռ ամեն ինչ անում էինք, որ չմտնենք Մաքսային միություն, մեր հիմնական փաստարկն ընդհանուր սահմանի բացակայությունն էր այդ միության հետ։ Այսինքն՝ ճանապարհի խնդիրը։ Իսկ հիմա պարզվում է, որ կարող է ստեղծվել մի վիճակ, երբ ոչ թե՝ ճանապարհը տարանցիկ է, այլ՝ ցամաքային ճանապարհ ընդհանրապես չկա։ Սակայն կարևորը՝ մենք արդեն ԵՏՄ անդամ ենք։

Անցնող շաբաթը տգեղ անակնկալներ էր պատրաստել մեր գյուղատնտեսության համար: Տեղատարափ անձրևը միայն Արթիկի հարակից գյուղերին չէ, որ պատուհասեց: Մինչդեռ ամեն ինչ անամպ էր ու խոստումնալից: Նույնիսկ ՌԴ նախագահն էր խոսել Հայաստանից իր երկիր արտահանվող պտուղ-բանջարեղենի ծավալի աճի մասին:

Ռուս-թուրքական մերձեցման երկրորդ փուլը հիասթափեցնելու է ոչ միայն՝ ռուս-թուրքական հարաբերությունների վատացմամբ ոգևորված գործիչներին, այլև՝ լոլիկի «թրաֆիկինգով» զբաղվող գործարարներին։

Անկեղծ ասած, այս հոդվածն ի սկզբանե ոչ թե լոլիկի մասին պետք է լիներ, այլ՝ Հայաստանի արտաքին առևտրի ու, մասնավորապես, Եվրասիական տնտեսական միության հետ մեր առևտրային հարաբերությունների մասին։ Սակայն վիճակագրական տվյալների հպանցիկ դիտարկումը բավական էր՝ հասկանալու համար, որ հոդվածի հերոսը դառնալու է լոլիկը։ Բայց ամեն ինչ՝ հերթով։

Դժվար է ասել՝ ընկերություններից ո՞վ է շահելու կամ կորցնելու թեժացող մրցակցության մեջ։ Միակ կողմը, որ հաստատ կշահի մրցակցությունից, ուղևորն է, որովհետև մրցակցությունը բերում է ավելի խելամիտ գներ և ավելի որակյալ ծառայություններ։

Յուրաքանչյուր ընտանիք օգոստոսի 1-ից հնարավորություն կստանա մոտ 500 դրամ խնայել: Ամսական: Ահագին բան է, օգոստոսյան սպասվող շոգերին կարելի կլինի մեկ գավաթ գարեջուր խմել երևանյան որոշ սրճարաններում՝ ի փառս Սակագնային հանձնաժողովի: Կամ ավելի բարի նպատակներով օգտագործել այդ հսկայածավալ խնայողությունը:

Հրանտ Բագրատյանը կոնկրետ թիվ է նշում (40 մլրդ դրամ), իսկ ՊԵԿ փոխնախագահը գերադասում է տարբերությունը ներկայացնել ՀՆԱ-ի տոկոսի տեսքով։ Ինչո՞ւ։ Իհարկե, տնտեսագիտության մեջ հարկերի ու դրանց փոփոխության մասին խոսելիս՝ ավելի ճիշտ է խոսել տոկոսներով։

ՀՀ բանկային համակարգի ժամկետանց վարկերը 2016 թվականի ապրիլին շարունակել են աճել և հասել են ռեկորդային ցուցանիշի` 46 մլրդ 379 մլն դրամի։ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով` նախորդ ամսվա` մարտի համեմատ, ժամկետանց վարկերի ծավալն աճել է 892 մլն դրամով կամ 2%-ով, հունվարի համեմատ` շուրջ 6.5 մլրդ դրամով կամ 16.2%-ով։

Ճիշտ է, մենք երբեք չենք ունեցել դասական «ստվերային» ընդդիմություն, որտեղ համապատասխան ոլորտի պատասխանատուներն իրոք կխեղճացնեին կառավարության անդամներին։ Բայց այս աստիճանի «գլխառադ անելու» պրակտիկա էլ վաղուց չի եղել։