Վերլուծություններ

Այս օրերին, բացի քաղաքական վերլուծություններից, բուռն կերպով քննարկվում են նաև տնտեսական հարցեր։ Ինչպե՞ս են ազդել այս դեպքերը տնտեսության վրա, կայո՞ւն է արդյոք ֆինանսական համակարգը, ի՞նչ է լինելու հետո, և այլն։ Մենք առանձնացրել ենք ամենակարևոր հարցերը։

Որոշ լրատվական միջոցներում և սոցցանցերի օգտատերերի շրջանակում վերջին օրերին մտահոգություններ են առաջացել՝ կապված փոխարժեքի և ավանդատուների կողմից ավանդների վաղաժամկետ դադարեցման հետ։

Այս հարցը երեկ Նիկոլ Փաշինյանին ուղղեց ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Գագիկ Մելիքյանը։ Կոնկրետ ինձ համար ամենաանսպասելի հարցը սա էր, որովհետև Գագիկ Մելիքյանն ու իր թիմակիցները միշտ նեղվում էին այս հարցից։

Հունվարի 18-ին Համաշխարհային բանկի հայաստանյան գրասենյակը մի ուշագրավ համառոտ զեկույց հրապարակեց ֆեյսբուքյան իր էջում։ Այն կոչվում է «Աղքատության և հավասարության համառոտ պատկերը Հայաստանում և հարևան Վրաստանում՝ ըստ միջազգայնորեն ընդունված գումարային արտահայտությունների»։

Ապրիլի 23-ին թավշյա հեղափոխությունը կայացավ։ Մեծամասամբ անցնցում և, կարևորը՝ առանց զոհերի։ Թե ինչպես կձևափոխվի պետական կառավարման համակարգը, ով ինչ պաշտոն կստանձնի, ինչ տնտեսական քաղաքականություն կորդեգրվի, կերևա առաջիկա շաբաթների ընթացքում։

Ընդդիմությունը սա կարող է պայմանավորել այս օրերին Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ անցկացվող բողոքի ակցիաներով։ Այսինքն՝ այս քայլով իշխանությունը փորձում է որոշ չափով թուլացնել կրքերը, սիրաշահել ազգաբնակչությանն ու մեղմել դժգոհությունները։Իհարկե, սրա մեջ էլ ճշմարտության տարրեր կան, սակայն կարծում ենք՝ եկամտային հարկի նվազեցման գլխավոր պատճառն այս պահին դա չէ։

«Շուրջդ այնքան գորշություն կա, որ երբ մի լուսավոր կետ ես տեսնում, ուզում ես շուրջը պտտվել, պտտվել…»։ Անգիր արած այս տեքստն ասում էր «Երջանկության մեխանիկա» ֆիլմի կնամոլ հերոսը, երբ փորձում էր տպավորություն գործել հերթական կնոջ վրա։

Երկրի կառավարման քաղաքական համակարգի փոփոխության ընթացքում տնտեսության որևէ ոլորտ չարձագանքեց: Ազգային դրամն իր կայունությամբ ապացուցեց, որ «քաղաքականությամբ չի հետաքրքրվում»:

Ընդունված է ասել, որ քաղաքական իրադարձություններն ազդում են տնտեսության վրա։ Կամ գոնե՝ սպասումների վրա։ Արդեն սովորական բան է՝ կարևոր կամ ոչ այնքան կարևոր իրադարձություններից առաջ մարդիկ ասում են՝ «տեսնենք՝ ինչ է լինում, հետո որոշենք»։ Լինի ընտրություններ, ՀՀԿ խորհրդի նիստ կամ մեկ այլ իրադարձություն։

2017թ. ՀՆԱ-ն (համախառն ներքին արդյունքը) ընթացիկ գներով կազմել է 5 տրլն 580.1 մլրդ դրամ։ 2016թ. համեմատ իրական աճը՝ 7.5%։ Այս ցուցանիշների մասին արդեն բազմիցս խոսվել է և ներկայացվել, թե որ ոլորտի կշիռը որքան է կազմել, և տնտեսության ճյուղերը որքանով են նպաստել տնտեսական աճին:

Ռուսները սկսել են կասկածել, որ հայկականի անվան տակ Ռուսաստան ներկրվող լոլիկն իրականում թուրքական ծագում ունի։ Դե, կասկածելը հասկանալի ու բնական բան է. Հայաստանում փորձագետներն ու լրագրողները նման կասկած հայտնում էին դեռ 2016-ից։

Ապրիլի 6-ին ԱՄՆ-ը հրապարակեց ՌԴ-ի նկատմամբ պատժամիջոցների հերթական (կարծեմ՝ հոբելյանական 50-րդ) ցանկը: Ռուսաստանի իշխանությունների պատասխանը նույնն էր` նորույթ չէ և հետևանքներ չի ունենա: Այդպես ԽՍՀՄ ղեկավարությունն էր խոսում ԱՄՆ նախագահ Ռեյգանի պատժամիջոցների մասին:

Կամ, ավելի պարզ ասած, նրանք համարում են, որ Հայաստանում հարկային բեռը ծանր է, և համոզված են, որ հարկային բեռի նվազեցման դեպքում պետական բյուջե ավելի շատ գումար կմտնի։

Զբոսաշրջություն։ Սա կառավարության սիրելի ոլորտներից է, քանի որ 2017թ. տպավորիչ ցուցանիշներ է գրանցել։ Գրել ենք, որ 2017-ին Հայաստան են այցելել ռեկորդային թվով զբոսաշրջիկներ՝ մոտավորապես 1.5 մլն։ 2016-ի համեմատ այս ցուցանիշն աճել է 18.7%-ով։

Հրապարակվել է 2017թ. վճարային հաշվեկշիռը։ Վճարային հաշվեկշռում երևում է ոչ միայն ապրանքների, այլ նաև ծառայությունների արտահանումը։ Իսկ դա կարևոր է, քանի որ կառավարությունը խոստացել է մինչև 2022-ը ապրանքների և ծառայությունների արտահանման ծավալը հասցնել ՀՆԱ-ի 40-45% մակարդակին։

Մեր Էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարարությունը վաղուց կազմել էր Հայաստանի արևային էներգետիկայի ներուժի քարտեզը: Կազմել ու բաց-բաց տեղադրել էր իր կայքում:

Բավականին հաճախ են հարցնում՝ որքանո՞վ է նախորդ տարվա 7.5%-անոց տնտեսական աճն ազդել հասարակության բարեկեցության վրա, ինչո՞ւ հասարակությունն այնքան էլ չի զգում այդ աճը, և այլն։

ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը 2 օր առաջ՝ մարտի 27-ին, ֆեյսբուքյան իր էջում գծապատկերներ հրապարակեց, որոնք արտացոլում էին 2017-2018 թթ․ հունվար և փետրվար ամիսների ներմուծման համեմատական արդյունքները՝ ըստ որոշ ապրանքատեսակների։

Կառավարությունը քննարկեց անասնաբուծության զարգացմանն ուղղված ծրագրեր: Համենայն դեպս, հենց այսպես է վերնագրված պաշտոնական տեղեկատվությունը: Այն, ի դեպ, գրված է հավուր պատշաճի ու խիստ գրագետ: Պարզվում է՝ կառավարությունը քննարկել է «Անասնաբուծության ներկա վիճակը, առկա խնդիրները և զարգացման ուղիները»:

Թե՛ բանկերը, թե՛ Կենտրոնական բանկն ասում են, որ վարկավորման տոկոսադրույքները 2017 թվականի ընթացքում շարունակել են նվազել՝ այդպիսով նպաստելով վարկավորման աճին։ Իսկ կոնկրետ որքանո՞վ են նվազել տոկոսադրույքները։

ՀՀ Կենտրոնական բանկը, ի թիվս այլ տվյալների, տարեկան կտրվածքով հրապարակում է բանկային համակարգի վարկեր/ՀՆԱ հարաբերակցությունը։ Այն ցույց է տալիս, թե բանկային համակարգը որքանով է «մասնակցում» տնտեսությանը։

2 օր առաջ հրապարակվեցին 2018 թվականի հունվար-փետրվար ամսվա նախնական (շտապ հավաքագրված) մակրոտնտեսական ցուցանիշները։ Դրանք կրկին տպավորիչ են։

ՀՆԱ-ի աճը բնակչության կենսամակարդակի բարելավման համար՝ անհրաժեշտ, սակայն՝ ոչ բավարար պայման է։ Այս մասին նշվում է Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի կողմից հրապարակված «Ներառական զարգացման ինդեքս» 2018 զեկույցում։

2017 թվական տարեվերջին գրեթե ամեն օր մամուլում շրջանառվում էր բարձր գնաճի թեման: Ընդ որում, հասարակության համար մտահոգիչ էր ոչ թե՝ գների դեկտեմբերյան սեզոնային աճը, այլ՝ թե ինչ է լինելու առաջիկա ամիսներին:

Ֆինանսական թափանցիկության մասին բոլորը միշտ խոսել են, խոսում են և կխոսեն։ Խոսքը ոչ միայն պետական կառույցների թափանցիկության մասին է, այլ նաև՝ խոշոր մասնավոր ընկերությունների։

Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի սկզբից աննկատ մի գործընթաց սկսվեց, որի մասին առ այսօր միանշանակ գնահատական չկա: Մինչդեռ համաշխարհային լրահոսում ամեն օր առնվազն մի քանի լուր է շրջանառվում այդ երևույթի հետ կապված:

2017թ. ՀՀ արտաքին առևտրաշրջանառությունը տպավորիչ աճ գրանցեց։ 2016թ. համեմատ՝ արտաքին առևտրի ծավալն աճեց 26.9%-ով և կազմեց 6 մլրդ 425.5 մլն դոլար։ Այդ թվում, արտահանումն աճեց 25.2%-ով՝ հասնելով 2 մլրդ 242.9 մլն դոլարի, իսկ արտահանումն աճեց ավելի շատ՝ 27.8%-ով, և կազմեց 4 մլրդ 182.7 մլն դոլար։

Տնտեսական անցուդարձին հետևողները, թերևս, արդեն տեղյակ են, որ 2017 թվականին Հայաստան են այցելել ռեկորդային թվով զբոսաշրջիկներ, մոտավորապես՝ 1.5 մլն։ 2016 թվականի համեմատ՝ այս ցուցանիշն աճել է տպավորիչ 18.7%-ով։

Քաղաքական կյանքը եռում է: Համենայն դեպս, նման տպավորություն կարող են ունենալ խորհրդարանական գործընթացներին հետևողները: Համարյա ամեն օր խորհրդարանական քաղաքական համակարգն ամբողջացնող օրենքներ են ընդունվում:

Փետրվարի 28-ը տնտեսական տեղեկատվության առատության օր էր։ Խոսքը միայն Ազգային ժողովում կառավարության հետ հարցուպատասխանի մասին չէ։