Իրականությունը կեղծելը միշտ էլ եղել է Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության մեծագույն առաքելությունը։ Բայց որ այս աստիճանի կհասներ, հազիվ թե կարելի էր պատկերացնել։ Երբեմն անկեղծ զարմանում ես, թե մինչև ուր կարող է հասնել մարդկային երևակայությունը։
Հիմա էլ հերթական ռիսկի տակ են՝ ինչպես ներդրումները, այնպես էլ՝ տնտեսական աճը։ Ու այնքան էլ էական չէ՝ միջազգային վարկանշային ընկերություններն անփոփո՞խ կթողնեն, կնվազեցնե՞ն, թե՞ կբարձրացնեն մեր երկրի սուվերեն վարկանիշը։ Փաստերը ցույց են տալիս, որ դրանից շատ բան չի փոխվում։
Շարունակվող գնաճային ճնշման ակտիվացման միջավայրում, ինչպես և սպասվում էր, Կենտրոնական բանկը հարկադրված էր գնալ դրամավարկային քաղաքականության պայմանների ավելի մեծ խստացումների՝ բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը և թանկացնել փողը։ Դեռ 2020թ. վերջից ԿԲ-ն պարբերաբար ավելացնում է տոկոսադրույքը, բայց առավելագույն թռիչքը 1 տոկոսային կետը չէր գերազանցել։
Վերջին օրերին մարդիկ խուճապահար դատարկում են խանութների ցուցափեղկերը՝ ձեթ, այլուր, շաքարավազ և այլ ապրանքներ են գնում։ Իշխանություններն էլ փորձում են տպավորություն ստեղծել, թե Հայաստանում այդ ապրանքների դեֆիցիտ չկա ու պետք չէ դատարկել խանութները։
Ռուսական ռուբլու արժեզրկմամբ պայմանավորված՝ մեր քաղաքացիների հիմնական մտահոգություններից մեկը կապված է Ռուսաստանից ստացվող մասնավոր ֆինանսական փոխանցումների հետ։ Նման մտահոգությունները, անշուշտ, անհիմն չեն, եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ չնայած վերջին տարիներին ռուսական տրանսֆերտների տեսակարար կշիռը կրճատվել է, այնուհանդերձ, դրանք շարունակում են գերակշռող լինել և էական տնտեսական ու սոցիալական նշանակություն ունենալ։
Իշխանափոխությունից հետո կառավարությունը հրաժարվեց հողօգտագործողներին կամ գյուղացիական տնտեսություններին պարարտանյութերի, սերմերի, դիզվառելիքի գների սուբսիդավորման տեսքով տրամադրվող օժանդակության ծրագրերից։ Այն ժամանակ դա հիմնավորում էին այդ ծրագրերի կոռուպցիոն բնույթով։ Հայտարարում էին, որ դրանք չարաշահումների հետ կապված լուրջ ռիսկեր են պարունակում, բացի այդ էլ՝ արդյունավետ չեն։
Այսպես էլ իշխանությունները պայքարում են օլիգարխների դեմ ու առիթ-անառիթ հայտարարում, թե Հայաստանում վաղուց այլևս օլիգարխներ չկան, օլիգարխները խոշոր գործարարներ են։ Բայց պետք է հասկանալ, որ օլիգարխները հայտարարել-չհայտարարելով չէ, որ լինում են կամ չեն լինում։
Ռուս-ուկրաինական հակամարտության և կիրառվող աննախադեպ պատժամիջոցների հետևանքով վերջին օրերին քաղաքացիների ակտիվ շարժ է նկատվում Ռուսաստանից Հայաստան։ Գալիս են՝ ինչպես ազգությամբ հայերը, այնպես էլ՝ ռուսները։
Ճգնաժամից դուրս չեկած՝ Հայաստանի տնտեսությունը մտնում է նոր տուրբուլենտության փուլ։ Այդ պայմաններում այս տարվա համար իշխանությունների ակնկալած 7 տոկոս տնտեսական աճի հույսերը կրկին հարցականի տակ են։ Էլ չենք խոսում 9 տոկոս տնտեսական աճի մասին, որը կապվում էր արտաքին բարենպաստ միջավայրի հետ։ Այս պահին արտաքին բարենպաստ միջավայրի մասին նույնիսկ խոսելն է ավելորդ։
Դժվար չէ հաշվել, թե Ռուսաստանի տնտեսության վիճակի վատացումն ու ռուբլու արժեզրկումն ինչքան հայաստանյան քաղաքացու վրա է ազդեցություն թողնում։ Այդ մարդիկ և նրանց ընտանիքները տուժելու են ոչ միայն՝ իրենց եկամուտների նվազման, այլև՝ գազի ու հանրային մյուս ծառայությունների սակագների բարձրացման, ինչպես նաև արձանագրվող բարձր գնաճի հետևանքով։
Գնաճը զսպելու հիմնական գործիքը, որն ունի Կենտրոնական բանկը, վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի բարձրացումն է։ Առաջիկայում, ըստ ամենայնի, ԿԲ-ն հարկադրված կլինի գնալ հենց այդ ճանապարհով՝ շարունակելով թանկացնել փողը և վարել զսպողական քաղաքականություն։
Նախորդ երկու օրերի աժիոտաժից հետո ռուբլու փոխարժեքը Հայաստանի արժութային շուկայում որոշ չափով կայունացել է։ Բայց այդ ընթացքում այն հասցրել է նաև բավականաչափ արժեզրկվել։ Արժեզրկումն ակնհայտ է հատկապես գնման գնի դեպքում։ Այն զգալիորեն նվազել է, և դա առավելապես նկատելի է բանկերի պարագայում։ Կան բանկեր, որոնք գրեթե կրկնակի ավելի ցածր գին են դրել ռուբլու գնման համար։ Պատրաստ են գնել ընդհուպ 3,5 դրամով, վաճառել 6 դրամով։
Կտուժի նաև Հայաստանի բանկային համակարգը, որը մինչ այդ էլ սկսել է զգալ ռուսական ֆինանսական համակարգից թելադրված բացասական ազդեցությունները։ Դրանք առաջիկայում կարող են շատ ավելի տեսանելի և առարկայական լինել։
Գների տեմպը մեղմելու համար Կենտրոնական բանկը շարունակում է իրականացնել զսպողական կամ փողի թանկացման քաղաքականություն։ 2020թ. վերջից մինչև հիմա վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը գրեթե կրկնապատկվել է։
Դժվար է գտնել մի բան, որ ասվի, ու ասվի ամբողջ ճշմարտությունը։ Կեղծիքն ու սուտը դրել են պետական քաղաքականության հիմքում և մոլորեցնում են հասարակությանը։ Մարդիկ էլ իրենց չիմացության պատճառով կարծում են, թե դա է իրականությունը։ Այնինչ՝ իրականությունը բոլորովին այլ է։
Տնտեսական իրավիճակը մեր երկրում առանց այն էլ մի բան չէր, հիմա էլ նոր ռիսկեր են առաջացել արևմտյան երկրների կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների հետևանքով։ Դրանց հնարավոր ազդեցություններից Հայաստանին հազիվ թե հաջողվի խուսափել։ Կորուստները կլինեն՝ ինչպես ուղղակի, այնպես էլ՝ անուղղակի, ինչպես՝ տնտեսության, այնպես էլ՝ ֆինանսական հատվածում։
Ապրիլի 1-ից գազը կթանկանա՝ ինչպես բնակչության, այնպես էլ՝ տնտեսության համար։ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում արդեն ուրվագծվել են նոր սակագները։ Մինչև փետրվարի վերջ, ըստ ամենայնի, դրանք կհաստատվեն, որոնք մեկ ամսից կմտնեն ուժի մեջ։
Պաշտոնական վիճակագրությունը հրապարակել է Հայաստանի անցած տարվա տնտեսական աճի ցուցանիշը։ Տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում 2020թ. արձանագրված անկման ֆոնին աճ կա, տարօրինակ կլիներ, եթե այդ աճն էլ չլիներ, բայց ավելի ցածր, քան նախորդ տարվա նվազումն էր։
Անցած տարի արտերկրից Հայաստան է մտել շուրջ 2 մլրդ 109 մլն դոլարի տրանսֆերտ։ Սա պետական բյուջեի ծախսերի 50 տոկոսից ավելին է։
Մեր երկրի պետական պարտքի աճի տեմպը տնտեսության զարգացումներից մի քանի անգամ առաջ է ընկել։ Անցած տարի պարտքն ավելացավ 1 մլրդ 259 մլն դոլարով։ Աճը կազմեց 16,7 տոկոս։ Պարտքի աճի տեմպը գրեթե 3 անգամ ավելի է տնտեսական աճից։ Ակնկալվում է, որ անցած տարվա տնտեսական աճը կլինի 5,5-5,6 տոկոսի սահմաններում։
Տևական ժամանակ թանկանալուց հետո վերջին օրերին ձվի գինն իջել է։ Գների նվազումը, անշուշտ, լավ է սպառողների համար, հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ արդեն 2 տարուց ավելի է, ինչ նրանք բարձր գին են վճարում դրա համար։
Ինչ էին ասում, ինչ ստացանք. ամփոփվել են անցած տարվա տնտեսական ցուցանիշները
Մինչ Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է հայտարարագրված աշխատատեղերի ռեկորդային աճերի մասին, պաշտոնական վիճակագրությունն արձանագրել է, որ զբաղված քաղաքացիների քանակը Հայաստանում կրճատվել է։ Ճիշտ է, առայժմ տվյալները միայն անցած տարվա երրորդ եռամսյակի դրությամբ են, չորրորդի ցուցանիշները դեռևս չեն հրապարակվել, բայց կասկած չկա, որ նույն պատկերն է լինելու նաև չորրորդ եռամսյակում։
Վահան Քերոբյանի հերթական անհաջող կատակը
Յոթ անգամ աճուրդում չվաճառվելուց հետո՝ կառավարությունը որոշեց ամեն գնով ազատվել անհատույց ստացած՝ Ծաղկաձորում գտնվող հայտնի «Գոլդեն փելիս» հյուրանոցային համալիրից։ Դրա համար ոչ միայն էապես նվազեցվեց նախնական գինը, այլև գնորդին տրվեց գումարը տարաժամկետ վճարելու չափազանց արտոնյալ հնարավորություն. ոչ ավել, ոչ պակաս՝ 5 տարի ժամանակ։
Կառավարությունը հաճախ այնպիսի հակասական քայլեր է անում, որ պարզապես կարելի է ապշել. իբր ուզում են ջերմոցային տնտեսությունը խթանել, պետական բյուջեից միջոցներ են հատկացնում ջերմոցների և հատկապես փոքր ու միջին ջերմոցների կառուցումը սուբսիդավորելու համար, մյուս կողմից՝ ամեն ինչ անում են, որպեսզի դրանք չկարողանան աշխատել։
Հանրային ծառայությունների սակագների բարձրացումը միշտ էլ ցավոտ խնդիր է եղել Հայաստանում և հասարակության շրջանում լուրջ դժգոհությունների առիթ է տվել։ Այդ դժգոհություններն էլ փորձել են շահարկել տարբեր քաղաքական ուժեր։
Այն ժամանակ նախարարի այս հայտարարությունը ևս, կանխատեսվող երկնիշ տնտեսական աճից հետո, շատերի համար տարօրինակ թվաց։ Հատկապես որ, մի կողմից՝ պահպանվում էին համավարակի հետ կապված բարձր ռիսկերը, մյուս կողմից՝ Հայաստանը հայտնվել էր անվտանգային խորը ճգնաժամի մեջ։ Որտեղի՞ց նախարարին այդպիսի վստահություն, որ զբոսաշրջության աճը կլինի հենց 319 տոկոս։
Իշխանափոխությունից հետո Հայաստանին «մեծ հայրենադարձություն» էին խոստանում։ Բայց «մեծ հայրենադարձություն» տեղի չունեցավ։ Փոխարենը՝ ստացանք արտագաղթ, որը հասել է ահագնացող չափերի։ Ու դա իշխանություններին կարծես չի էլ հուզում։
Պաշտոնական տվյալներով, անցած տարի օտարերկրացիները Հայաստանում կրկնակի ավելի գույք են վաճառել, քան գնել են։ Գնվել է՝ 1587, վաճառվել՝ 3155 անշարժ գույք, այդ թվում՝ բնակարան, արտադրական և հասարակական շինություն, հող, ավտոտնակ և այլն։ Վաճառված գույքը 2 անգամ ավելի է եղել գնվածից։
