Երբ հայտարարություններ են հնչեցնում աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումների փոփոխության ու Ռուսաստանին մեր երկրից դուրս շպրտելու վերաբերյալ, այդ մարդիկ գոնե գիտակցո՞ւմ են դրա ոչ միայն քաղաքական, այլև տնտեսական ու սոցիալական հետևանքները։ Թեև եթե գիտակցեին, հազիվ թե նման հայտարարություններ հնչեցնեին։
Թե ինչո՞ւ դրամն այլևս չի ամրապնդվում՝ կապիտալի այս հսկայական հոսքերի պայմաններում, հավանաբար պետք է փնտրել Կենտրոնական բանկի կողմից իրականացվող քաղաքականության մեջ։ ԿԲ-ն ավելի ակտիվ է սկսել տարադրամ ներքաշել, ինչն էլ, ըստ ամենայնի, կանգնեցրել է դրամի հետագա ամրապնդումը։ Այլապես հիմա դոլարի և եվրոյի փոխարժեքները ցածր կլինեին 400 դրամից։ 400-ն այն հոգեբանական կետն է, որից հետո կարող են փոխարժեքի շուկայում նոր սպասումներ ձևավորել՝ հանգեցնելով դրամի ավելի մեծ ամրապնդման։
Հուլիսը վաղուց սարերի ետևում է, բայց Նիկոլ Փաշինյանն ու Վահան Քերոբյանն իրենց նեղություն չեն տալիս ասելու, թե այդ ամսին քանի աշխատատեղ է ավելացել Հայաստանում։ Վերջին անգամ աշխատատեղերին առնչվող հայտարարություններ էկոնոմիկայի նախարարն արել է հուլիսին, այն էլ՝ հունիսի աշխատատեղերի վերաբերյալ։
Մի քանի ամիս շարունակվող ամրապնդումից հետո դրամը վերջին օրերին թուլացավ։ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ սանձազերծված ագրեսիային առաջինն արձագանքեց ֆինանսական շուկան։ Դրամը թուլացավ՝ ինչպես դոլարի ու եվրոյի, այնպես էլ՝ ռուբլու նկատմամբ։
Նիկոլ Փաշինյանը չի դադարում պնդել, որ Ադրբեջանի հարձակումը հարձակում էր Հայաստանի տնտեսության առաջընթացի վրա։ Նախ՝ այդ մասին նա հայտարարեց Ազգային ժողովում, ապա՝ կրկնեց կառավարության նիստում։
Պատմությունը կրկնվում է․ Նորից սկսել են համաշխարհային մակարդակի աճերից խոսել
Հայաստանի տնտեսության աճը բացարձակ որակ չունի։ Այն նստած է հիմնականում առևտրի ու ծառայությունների վրա։ Տնտեսական աճի 80 տոկոսից ավելին ապահովում են հենց այդ ոլորտները, ինչն էլ թելադրված է ոչ թե ներքին, այլ գերազանցապես արտաքին գործոններով, մասնավորապես՝ պատժամիջոցների տակ հայտնված Ռուսաստանից ստացվող ֆինանսական հոսքերով ու մարդկանց տեղաշխարժերով։
Հուլիսին ֆինանսական միջոցների ահռելի արտահոսք է եղել Հայաստանից. Ո՞ւր են գնացել այդ գումարները
Տարեսկզբի առաջին 3 ամիսներին Ադրբեջանից, որպես զբոսաշրջիկ, Հայաստան էր եկել 3 քաղաքացի։ Ադրբեջանցիները համարձակվել էին գալ ու նույնիսկ մի քանի օր մնալ Հայաստանում։
Ցնցումներն անխուսափելի են
Աբսուրդային իրավիճակ է ստեղծվել. բանկային ավանդների ծավալը գերազանցում է վարկերի ծավալներին։ Այսինքն՝ բանկերում զուտ ավանդների տեսքով ներդրված գումարներն ավելի շատ են, քան այնտեղից դուրս եկողները։
Հուլիսին Հայաստանից ֆինանսական միջոցների ահռելի արտահոսք է եղել։ Խոսքը տրանսֆերտների տեսքով ֆիզիկական անձանց միջոցով դուրս գնացած գումարների մասին է, այն էլ՝ բացառապես բանկային համակարգով։
Իշխանության սրտի օլիգարխը խաբել է սպառողներին. ջրային բիզնեսում կրկին խնդիրների մեջ է հայտնվել
Հարկային բեռի ավելացմամբ մինչև հիմա ոչ մի ոլորտ չի զարգացել։ Առավել ևս՝ չի զարգանա գյուղատնտեսությունը։ Գյուղատնտեսությունը զարգացնելու համար հարկավոր է ճիշտ ու ժամանակին օժանդակել գյուղացուն։ Թե չէ, ընդունվում են օրենքներ ու մշակվում ծրագրեր, որոնք այդպես էլ ոչինչ չեն տալիս, մի բան էլ դժվարացնում են գյուղացու կյանքը։ Զարմանալի չէ, որ արդյունքներն էլ այսպիսին են։ Իբր անկումը քիչ է, ուզում են, որ ավելի խորանա։
6 ամսում ևս 40.000 մարդ է լքել երկիրը
Իշխանությունների սրտի օլիգարխ, ԱԺ «Իմ քայլ»-ական պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանի բիզնեսն իշխանափոխությունից հետո ակնհայտ վերելք է ապրում։ Նա անընդհատ փորձում է տեղավորվել նոր շուկաներում ու ընդլայնել իր գործունեության դաշտը։
Հայաստանի տնտեսությունն այս տարի արտաքուստ բարձր աճ է արձանագրում։ Բայց այդ աճը նստած է ռումբի վրա, որը կարող է պայթել ցանկացած պահի։
Պաշտոնական տվյալներով, Հայաստանում ավելի քան 186 հազար գործազուրկ կա։ Ընդ որում, սրա մեջ չեն մտնում գյուղացիական տնտեսությունները, որոնց թիվն անցնում է 300 հազարից։ Կառավարությունը համարում է, որ հողը տալով գյուղացուն՝ լուծել է նրա աշխատանքի ապահովվածության խնդիրը։ Թեև հասկանալի է, որ այդպես չէ. բազմաթիվ գյուղացիական տնտեսություններ դրանով չեն կարողանում ապահովել իրենց ապրուստի միջոցը։
Ինչո՞ւ կառավարությունն այդքան «առատաձեռն» գտնվեց այս մարդկանց նկատմամբ
Այս տարվա հունիսին Հայաստանից խոշոր արտահանում է եղել դեպի Թուրքիա։ Այն էլ մեկ ապրանքի գծով. արտահանվել է ավելի քան 20 մլն դոլարի ոսկի կամ ոսկու փոշի։
Մինչ Հայաստանի տնտեսությունը, ըստ պաշտոնական վիճակագրության, «հրաշքներ» է գործում, մարդիկ շարունակում են լքել երկիրը։ Թեև տրամաբանորեն հակառակը պիտի լիներ. եթե տնտեսությունը ծաղկում է, տասնյակ-հազարներով աշխատատեղեր են բացվում, աշխատողի խնդիր կա, ու աշխատավարձերը երկնիշ թվերով են աճում, իշխանություններն էլ պատրաստվում են խաղաղության դարաշրջան բացել, մարդիկ պիտի վերադառնային, և ոչ թե՝ գնային։ Բայց գնում են։
«Ի ուրախություն թոշակառուների ու նպաստառուների», դեռ հունիսի վերջին կառավարությունը հայտարարեց թոշակների ու նպաստների սպասվող բարձրացման մասին։ Բայց գաղտնի էին պահում բարձրացման չափը։ Ամեն ինչ պարզ դարձավ այն բանից հետո, երբ կառավարությունը որոշեց սեպտեմբերի 1-ից թոշակներն ու նպաստներն ավելացնել մի ամբողջ 2-3 հազար դրամով։
Հայաստանի տնտեսության աճի այս տարվա սպասումների վերաբերյալ մասնագիտացված կառույցների գնահատականները շատ հեռու են այն փաստացի ցուցանիշներից, որոնք մինչև հիմա արձանագրում է պաշտոնական վիճակագրությունը։ Թեև ռուս-ուկրաինական հակամարտությունից ամիսներ անց միջազգային ու տեղական որոշ ֆինանսական կառույցներ վերանայել են իրենց նախկին կանխատեսումները, այնուհանդերձ դրանք շարունակում են բավական ցածր դիրքում մնալ։
Հիպոթեքի նման արագ աճը տաքացրել է շուկան։ Վերջին ամիսներին այստեղ նաև այլ գործոններ են ի հայտ եկել՝ կապված դրամի անսպասելի արժևորման հետ։
Պաշտոնական տվյալներով, արտահանումը Հայաստանից մեծ տեմպերով ավելանում է, ու թվում է, թե դա պիտի հանգեցներ արտաքին առևտրի հաշվեկշռի բարելավման։ Բայց հակառակն է եղել. տեղի է ունեցել բացասական հաշվեկշռի խորացում։
Կառավարությունը ոչ մի կերպ չի կարողանում կատարել բյուջեով նախատեսված ծախսերը։ Առաջին կիսամյակում ծախսերը կրկին թերակատարվել են։
Այն, ինչի համար ժամանակին նախկիններին քննադատում էր Նիկոլ Փաշինյանը, հիմա առանց աչք թարթելու ինքն ու իր կառավարությունն են անում։ Խոսքը պետության ֆինանսական միջոցների իրացման մասին է. պետական գնումների շրջանակներում պետության փողերն ինչպես ուզում, այնպես էլ ծախսում են։
Կոռուպցիան ու ամերիկյան ներդրումները. Ահա, թե ովքե՞ր և ինչպե՞ս են խոչընդոտել ներդրողներին
Տարվա ավարտին դեռ մի քանի ամիս կա, բայց կառավարությունը շտապեց հայտարարել, որ պատրաստվում են հաջորդ տարվանից բարձրացնել կենսաթոշակները։ Թե ինչո՞ւ, հավանաբար դժվար չէ հասկանալ. սկսել են հայտարարություններով կերակրել թոշակառուներին՝ մինչև կբարձրացնեն կամ չեն բարձրացնի թոշակները։
Այս իշխանությունները ժամանակին դժգոհում էին, որ նախկիները պետության վրա պարտքի մեծ բեռ են կուտակում։ Թվում էր, թե իշխանության գալուց հետո պիտի մտածեն պարտքը թեթևացնելու մասին։ Բայց հակառակն են արել՝ պարտքի բեռը վերջին տարիներին սկսել է ավելի արագ աճել։ Եվ ոչ միայն աճել. պարտքն այս տարվա սկզբին նաև կտրուկ թանկացել է։
