«Կարծում եմ՝ նրանք ոչ թե ուզում են պայքարել ընտանեկան բռնության դեմ, այլ ուզում են, որ գենդերային գաղափարախոսությունը դրվի դպրոցներում». Ալեքսանդր Սիմով
Բուլղարիայի Սոցիալիստական կուսակցությունը խիստ դեմ էր Եվրոպայի խորհրդի «Կանանց նկատմամբ բռնության և ընտանեկան բռնության կանխարգելման ու դրա դեմ պայքարի մասին», ինչպես ընդունված է ասել՝ Ստամբուլյան կոնվենցիային, և 2018 թվականի առաջին կեսին բուռն պայքար էին իրականացնում կոնվենցիայի վավերացումը թույլ չտալու համար: 168.am-ն այս հարցերի շուրջ զրուցել է Բուլղարիայի խորհրդարանի Սոցիալիստական կուսակցության պատգամավոր Ալեքսանդր Սիմովի հետ:
– Պարոն Սիմով, նախ կցանկանայի՝ ներկայացնեք այն քայլերը, որոնք Դուք իրականացրել եք մեկ ու կես տարի առաջ ընդդեմ Ստամբուլյան կոնվենցիայի:
– Մեր առաջին քայլն այն մարդկանց հանդիպելն էր, որոնց Ստամբուլյան կոնվենցիան զայրացնում էր, քանի որ գործընթացը քաղաքական կուսակցությունների հետ առնչություն չուներ, այն հասարակական գործընթաց էր: Շատ մարդիկ՝ ակտիվիստներ, կանայք, Ստամբուլյան կոնվենցիայի դեմ էին, ու մենք եղանք առաջին կուսակցությունը, որը հանդիպեց մարդկանց հետ ու լսեց նրանց անհանգստությունները: Ու երբ այս հանդիպումներն ավարտվեցին, մենք մեր ստացած ինֆորմացիան տարանք Բուլղարիայի խորհրդարան՝ որպես բանավեճի առարկա: Հետո սկսվեց ողջ գործընթացը: Այլ կուսակցություններ միացան գործընթացին, բողոքին, և մենք հասանք նրան, որ կառավարությունը լսեց բուլղարացիների ձայնը: Եվ իշխող կուսակցությունը եղավ առաջինը, որը դիմեց Սահմանադրական դատարան:
– Ի՞նչ է հիմա տեղի ունենում Բուլղարիայում: Ի՞նչ ունեք ընտանեկան բռնությունների ու Ստամբուլյան կոնվենցիայի վերաբերյալ:
– Երբ խնդիրը դրվեց սեղանին, շատ հասարակական կազմակերպություններ ասում էին, որ մենք ընտանեկան բռնությունը կանխարգելող ուժեղ օրենքներ չունենք: Մենք ասացինք՝ լավ, եկեք լավ օրենքներ ստեղծենք ընտանեկան բռնության դեմ, մենք կոնվենցիայի կարիքը չունենք, մենք պարզապես լավ օրենքների կարիքն ունենք: Խորհրդարանական կուսակցությունները քննարկեցին, բանավիճեցին, ու մենք ստեղծեցինք մեկ այլ օրենք ընտանեկան բռնության դեմ: Ու, փաստորեն, մենք Ստամբուլյան կոնվենցիայի կարիքն այլևս չունենք:
– Որոշ բուլղարական հասարակական կազմակերպությունների ղեկավարներ մեզ հետ զրույցում ասում էին, որ դրսում ոչ ոք չգիտի, որ բուլղարական օրենքները լավն են, ու միայն այն ժամանակ, երբ դուք Ստամբուլյան կոնվենցիան դարձնեք ձեր ամենօրյա կյանքի մի մասը, Եվրոպայում կիմանան այդ մասին ու այդ ժամանակ ավելի շատ կհարգեն բուլղարացիներին ու ձեր կառավարությանը:
– Դա ճիշտ չէ, ճիշտ չէ: Տեսեք, թե ինչու: Բուլղարիայում, ինչպես այլ եվրոպական երկրներում, կան ընտանեկան բռնության խնդիրներ: Ի՞նչ եք կարծում, երբ մենք վավերացնենք Ստամբուլյան կոնվենցիան, այդ խնդիրները հենց այդ պահին կվերջանա՞ն: Ցանկացած փաստաթուղթ, որ գրված է թղթի վրա, չի աշխատի: Մենք պետք է կարողանանք աշխատեցնել մեր կառույցները: Մենք մեկ այլ թղթի կտորի կարիքը չունենք: Մենք ընտանեկան բռնության դեմ իրական քայլերի կարիքն ունենք: Ես կարծում եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր փորձում են Ստամբուլյան կոնվենցիայի հարցն անընդհատ օրակարգ դարձնել, ոչ թե ուզում են պայքարել ընտանեկան բռնության դեմ, այլ ուզում են մեր հասարակության մեջ ներարկել Ստամբուլյան կոնվենցիայի այն 5 տոկոսը, որը մենք չենք ընդունում: Սա այն մասն է, որ գենդերային գաղափարախոսությունը դրվի դպրոցներում, և հասարակական կազմակերպությունները սրանում մեծ դերակատարում ունեն: Ահա թե ինչու եմ կարծում, որ դա ճիշտ չէ:
– Հիմա ի՞նչ հարաբերություններ ունեք Եվրոպայի խորհրդի հետ՝ լինելով մի պետություն, որը չի ընդունում Ստամբուլյան կոնվենցիան:
– Մենք միակ երկիրը չենք, որ չի ընդունում Ստամբուլյան կոնվենցիան: Կարծում եմ՝ Եվրոպայի խորհրդում հիմա մի գործընթաց է տեղի ունենում, երբ յուրաքանչյուր պետություն ավելի ճշգրտորեն է բանավիճում կոնվենցիայի շուրջ: Կարող եմ ասել, որ մի քանի ամիս առաջ Խորվաթիան մերժեց Ստամբուլյան կոնվենցիան: Կան այլ երկրներ, որոնք չեն ընդունում այն: Ստացվում է, որ մենք մենակ չենք այս կռվում: Ու կարծում եմ, որ դա լավ գործընթաց է: Թույլ տվեք բուլղարական մի օրինակի մասին պատմել. 30 տարի առանց քննարկման մենք ընդունել ենք եվրոպական օրենքները: Մենք ընդունել ենք շատ փաստաթղթեր՝ առանց որևէ քննարկման: Հիմա մենք սկսել ենք ինչ-որ բաներ քննարկել, որովհետև խորապես վստահ ենք, որ այս կոնվենցիայի որոշ դրույթներ հակասում են մեր ազգային օրենքներին, մեր ազգային արժեքներին: Իսկ ես կարծում եմ, որ ցանկացած երկրի համար ազգային արժեքներն ամենակարևորն են, որովհետև եթե դու ընդունում ես օրենքներ ու կոնվենցիաներ, որոնք հակասում են դրան, դա ի՞նչ քաղաքականություն է: Դա քաղաքականություն չէ, դու դրանով վնասում ես ու ոչ մի լավ բան չես անում:
– Բուլղարիան Եվրոպայի խորհրդի հետ որևէ դժվարություն ունի՞ հիմա:
– Ոչ, չունի: Որպես կուսակցություն՝ մենք դժվարություններ ունենք ոչ թե Եվրոպայի խորհրդի, այլ Եվրոպական Սոցիալիստական կուսակցության հետ: Մենք կարծես պատվիրակի կարգավիճակում լինենք: Բացատրեմ՝ ինչու: Մեր կուսակցության նախկին ղեկավարը` Սերգել Ստանիշևը, այժմ Եվրոպական սոցիալիստների կուսակցության ղեկավարն է: Նա Ստամբուլյան կոնվենցիան վավերացնելու ամենամեծ ջատագովներից է: Բայց նրա կուսակցությունը՝ Բուլղարիայի սոցիալիստական կուսակցությունը, այս կոնվենցիան չի ընդունում: Մենք ունենք որոշ խնդիրներ Եվրոպայի Սոցիալիստական կուսակցության հետ, բայց ոչ այնքան, որ չկարողանանք հաղթահարել:
– Հիմա Ձեր հարաբերությունները Բուլղարիայում կոնվեցիայի ջատագով հասարակական կազմակերպությունների հետ լա՞վ են:
– Օ՜… Անշուշտ, այդ հասարակական կազմակերպությունները միշտ ուզում են այդ հարցն օրակարգ բերել: Նրանք միշտ խոսում են եվրոպական ինչ-որ կառույցների հետ, ասում են, որ բուլղարական հասարակությունը դարձել է ավելի ու ավելի պահպանողական: Չեմ կարծում, թե դա ճիշտ է, որովհետև չեմ գտնում, որ բուլղարացիներն ատում են կամ չեն ընդունում գեյ մարդկանց կամ ԼԳԲՏ ակտիվիստներին: Մենք պարզապես չենք կարծում, որ դա այն առարկան է, որը կարող ենք քննարկել դպրոցներում: Թող դպրոցը լինի երիտասարդ մարդկանց համար կրթության տարածք: Երբ նրանք կմեծանան, կհասկանան այս հարցը: Ինչո՞ւ պետք է մենք այս առարկան դնենք, օրինակ, 3-րդ դասարանի ծրագրում, ինչո՞ւ: Նրանք հեղհեղուկ սեքսուալության, տրանսգենդեր մարդկանց մասին իմանալու կարիք ունե՞ն: Նրանք այդ մասին կիմանան՝ իրենց սեփական ճանապարհով:
– Հետաքրքիր է իմանալ՝ արդյո՞ք Ձեր ներքին օրենքներն ամբողջապես պաշտպանում են կանանց բռնությունից:
– Ոչ մի օրենք չկա, որ ամբողջապես պաշտպանի, որովհետև ամենակարևորն օրենքների իրացումն է: Բուլղարիայում, ինչպես այլ երկրներում, մենք օրենքների կիրառելիության հարցում խնդիրներ ունենք, ու դա այն խնդիրն է, որի վրա մենք հիմա պետք է կենտրոնանանք: Եթե մենք վավերացնեինք Ստամբուլյան կոնվենցիան, ամբողջապե՞ս կպաշտպանեինք կանանց:
– Ինքս կարդացել եմ կոնվենցիան, ու այնտեղ ոչ մի բառ չգտա ԼԳԲՏ համայնքի մասին:
– Այո, այնտեղ ոչ մի բառ չկա: Բայց գուցե Հայաստանում նույն հարցն է՝ ինչպե՞ս եք հայերենում թարգմանում «գենդեր» բառը:
– Չունենք համարժեք:
– Լավ, դուք համարժեք բառը չունեք, մենք՝ ևս: Մենք «գենդեր» բառի համարժեքը չունենք: Ինչպե՞ս կարող եք Դուք Ձեր ազգային օրենքներում մտցնել այնպիսի դրույթներ, որոնց համար համարժեք բառը չունեք: Ինչպե՞ս: Կարող է անգլերենում «գենդեր» և «սեռ» բառերի մեջ կա տարբերություն, բայց մեր լեզվում նման տարբերություններ չկան: Ու նրանք դա թարգմանում են՝ որպես «սոցիալական սեռ»:
– Հայերենում ևս այդպես է թարգմանվում:
– Բայց դա աբսուրդ է: Ի՞նչ է նշանակում՝ «սոցիալական սեռ»: Ի՞նչ է դա նշանակում: Գուցե դա նշանակում է, որ ես ժամը 2-ին կարող եմ լինել տղամարդ, իսկ ժամը 3-ին՝ կի՞ն: Կարո՞ղ եմ ես ժամը 6-ին ինձ զգալ տրանսգենդեր, ու ժամը 5-ին՝ ինչ-որ այլ բան: Քանի՞ սեռեր Դուք գիտեք: Վերջին փաստաթուղթը, որ ես տեսա Եվրոպական միությունում, այնտեղ բնութագրվում էր 19 սեռ: Կներեք, իմ եղբայրը բժիշկ է, նա ֆիզիոլոգիա է ուսումնասիրել: Նրանք սովորել են, որ աշխարհում կա 2 սեռ՝ կին ու տղամարդ: Մեր Սահմանադրության մեջ պարզ ձևով գրված է, որ ընտանիքն ամուսնությունն է կնոջ ու տղամարդու միջև: Դրանով ամեն ինչ ավարտված է: Իմ երկրի Սահմանադրական դատարանը Կոնվենցիան հակասող ճանաչեց, որովհետև ասաց, որ չենք կարող մեր օրենքների մեջ մտցնել մի բան, մի դրույթ, որի համար մենք բառ չունենք:
– Որևէ տեղեկություն ունե՞ք, թե հիմա ինչ է տեղի ունենում այն երկրներում, որոնք վավերացրել են Ստամբուլյան կոնվենցիան:
– Անկեղծ ասած, չգիտեմ, թե ինչ է տեղի ունենում: Բայց մի բան գիտեմ, որ անգամ այն երկրներում, որտեղ վավերացրել են կոնվենցիան, կարծում եմ՝ նրանցից մեկը Գերմանիան է, քաղաքական քննարկումներ են փորձում տանել՝ պարզապես իմանալու համար, թե ինչի մասին է կոնվենցիան: Քննարկումը շարունակական գործընթաց է: Կարծում եմ, Ստամբուլյան կոնվենցիան այդ փաստաթղթերից է, ու այն ջանքերը, որով փորձում են Եվրոպայի բոլոր երկրներում հասնել Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացմանը, հիմար ջանքեր են:
– Ի՞նչ հաղորագրություն ունեք Հայաստանին՝ այս կոնվենցիայի ընդունման գործում:
– Ես չեմ կարող ասել, թե ինչ մտածեք կոնվենցիայի մասին: Մի բան կասեմ՝ բանավիճեք, քննարկեք, կարդացեք կոնվենցիան ու ինքներդ մտածեք՝ արդյո՞ք Ձեզ համար ընդունելի են այս դրույթները, արդյո՞ք Ձեզ համար ընդունելի են կոնվենցիայի առաջարկները: Հասարակության համար ամենակարևորն այն է, որ իմանան, թե ինչ են ընդունում: Դա շատ կարևոր է, որովհետև Բուլղարիայում փորձում էին կոնվենցիան վավերացնել շատ ստոր ձևով, գաղտնի: Դա շատ դժվար է:
