Տեր Ավետիս քահանա Դանիելյան. «Նավասարդ սրբազանը ավելի շատ հեծանիվ է սիրում»
Վերջերս Սուրբ Սարգիս եկեղեցու «Արարատ» հոգևոր երիտասարդական միության մի խումբ անդամներ ակցիա անցկացրեցին Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդարանի շենքի առջև՝ պահանջելով միության նախկին ղեկավար Տեր Հակոբ քահանա Խաչատրյանին չտեղափոխել այլ տեղ: Միության անդամները նշում էին, որ Տեր Հակոբի տեղափոխման դեպքում միությունը պարզապես կլուծարվի: Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանը տեղեկատվություն տարածեց այն մասին, որ Տեր Հակոբ քահանան Երևանի Սբ. Երրորդություն եկեղեցի է տեղափոխվել «Սբ․ Սարգիս եկեղեցու ծխական խորհրդի անդամների՝ հունիսի 25-ի դիմումի հիման վրա՝ հաշվի առնելով ծխական խորհրդի, հովիվ Տ․ Շահե քահանա Հայրապետյանի և Տ․ Հակոբ քահանա Խաչատրյանի հարաբերություններում ստեղծված անառողջ մթնոլորտը, որը մի քանի տարվա պատմություն ունի, իսկ այժմ հասել է առավելագույն սրվածության»: Չնայած այս հայտարարություններին՝ հասարակության շրջանում տեսակետներ էին շրջանառվում, թե նա խնդիրներ է ունեցել Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդ Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանի հետ:
168.am-ի հետ զրույցում Սբ. Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Ավետիս քահանա Դանիելյանը խոսել է Տեր Հակոբ քահանա Խաչատրյանի տեղափոխման, դրա պատճառների և այլ հարցերի մասին:
– Տե՛ր Ավետիս, ի՞նչ տեղեկություններ ունեք և ի՞նչ եք մտածում կատարվածի մասին:
– Նախ, ես մանրամասներ չգիտեմ այդ պատմությունից, և միգուցե պետք էլ չի, որ ես իմանամ: Ես տիրապետում եմ այն ինֆորմացիային, որը պաշտոնապես տարածվել է Արարատյան թեմի մամլո դիվանի կողմից: Մի կողմ դնենք այդ պաշտոնական կողմը. նրանցից մեկը իմ հոգևոր առաջնորդն է, մյուսը՝ հոգևոր եղբայրս:
Ինքը՝ Տեր Հակոբը, լավ հոգևորական է, գնահատված, խրախուսված նույն սրբազանի կողմից: Վստահ եմ, որ գիտեք՝ վերջերս Տեր Հակոբը պարգևատրվեց, խրախուսվեց նախագահական մրցանակով: Իհարկե, այդ մրցանակին, այդտեղ իրեն բերելն առաջնորդի կարգադրությունն է եղել, առաջնորդի միտքն է եղել, այսինքն՝ նա գնահատվել է: Ուզում եմ ասել, որ այստեղ անձնական բաներ չկան հաստատ:
Ես հասկանում եմ այդ վիճակը, որովհետև ինքս էլ այդ փորձության միջով ժամանակին անցել եմ: Ես այսօր չեմ փոշմանում, որ Գարեգին սրբազանը ինձ տեղափոխեց Սբ. Կաթողիկե եկեղեցի: Սկզբում ես ըմբոստացա, սակայն հետո հասկացա, որ Վեհափառն ավելի իմաստուն գտնվեց: Եթե ես ուխտ եմ արել հնազանդության, եկեղեցուն ծառայելու, ես պիտի ծառայեմ: Ամեն դեպքում, իր այն ժամանակվա գործելաոճի և սրբազանի այսօրվա գործելաոճի մեջ ոչ մի հակաեկեղեցական, անձնական բան չկա: Դա ամեն առաջնորդի իրավունքն է:
Իր թեմի ներսում ինքը կարող է հանգիստ վերադասավորել իր քահանաներին: Իմ հոգևոր եղբայրներից մեկը մի պատմություն է պատմել: Վանականները մի քանի ամիս հավաքվում են, գլոբուսն են սարքում, որ անակնկալ մատուցեն Մխիթար Սեբաստացուն: Երբ ցույց են տալիս, ասում են՝ հայր սուրբ, տես, մենք տքնեցինք, չարչարվեցինք, գլոբուսը սարքեցինք, ձեզ ուզում ենք անակնկալ մատուցել, Հայր սուրբն ասում է՝ դե հիմա քանդե՛ք: Եվ քանդում են:
Եկեղեցականին հարիր է խոնարհությունը ոչ միայն իր վերադասի, իր հոգևոր պետերի հանդեպ, այլ ընդհանրապես իր ժողովրդին սիրող մարդ պետք է լինի. ի վերջո, նյութը, որ մենք աշխատում ենք, մշակում ենք, մարդն է: Մարդուն պետք է միայն սիրով, հնազանդությամբ, օրինակելի վարքով մոտենաս: Հասկանում եմ, որ Տեր Հակոբը լավ առաքելություն ուներ, լավ գործեր էր անում, բայց տեղափոխումը չի նշանակում, որ ինքը վերջացավ: Ես հավատում եմ, որ ինքը կարող է շատ լավ բաներ անել, որովհետև ինքը աշխատող տղա է:
Պարզապես խնդիրն այն է, որ հաճախ կողքից սադրանքներ են լինում այն առումով, որ փողոցում կատարված վիճակը, ցույցերը, պիկետները չես կարող բերել եկեղեցի: Եթե այդ վիճակները բերես եկեղեցի, այդ մեթոդները աշխատեցնես եկեղեցում, հետո պիտի ցախավել վերցնես և ավգյան ախոռների նման մաքրես այդ եկեղեցին, որովհետև դա շատ լուրջ խնդիր կարող է լինել: Եկեղեցին ապրող օրգանիզմ է, այն ստատիկ չէ, ինքը քարոզում է, բժշկում:
Թերություններ կան, այնքան թերություններ կան… Աշխատանքի ժամանակ են թերություններ լինում, չաշխատողը թերություններ չի ունենում: Կարծում եմ, որ այս ամենը ժամանակի ընթացքում կանցնի, կհանդարտվի, և ամեն ինչ շատ լավ կլինի: Ինչպես գիտեք, մենք երկար ժամանակ պետականություն, պետական մարմիններ չենք ունեցել, բայց, փառք Աստծո, եկեղեցին եղել է իր կանոնադրությամբ, իր սրբազան ավանդությամբ և ավետարանական հիմքով: Եթե մենք խախտում ենք այս սյուները, որի վրա հիմնված է մեր վարդապետությունը, մեր քարոզը, մեր ճշմարտությունը, հետո մենք արդյոք կկարողանա՞նք այս դժվար ժամանակներում վերականգնել այդ փլված փլատակները, թե՞ կմնանք դրանց տակ:
Ես ցանկանում եմ, որ ոչ դատապարտենք մեկին, ոչ էլ պաշտպանենք մյուսին, որովհետև պաշտպանության կարիք չկա: Ես հասկանում եմ այդ երեխաներին, որ սիրել են, կապված են եղել հետը, բայց հո նրան չտարա՞ն կախաղան: Կոչեցին քարոզության ուրիշ վայրում: Ես վստահ եմ, որ շատ ավելի լավ կլինի:
– Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանի հաղորդագրության մեջ նշված էր նաև, որ «Արարատ» միության ակցիան սադրանքի է նման: Դուք ևս այդպե՞ս եք կարծում:
– Ես չէի ուզենա, որ եկեղեցում նման դեպք լիներ՝ քաշքշոց, միտինգային երևույթներ և այլն, և այլն: Դա հարիր չէ եկեղեցուն: Ինչի՞ համար, ո՞ւմ դեմ եմ ես պայքարում: Եթե պայքարում ես օտար աղանդի դեմ, եթե որոշում է եղել, որը եկեղեցու հետ կապ չունի` հասկանալի է: Դա հասկանում ես: Բայց իրականում ի՞նչ անես եկեղեցուն: Գնաս մինինգներ անես, բունտեր անես, իմաստ չունի: Ես հասկանում եմ այդ երիտասարդերին, նրանք կապված են իրենց հոգևոր հովվի հետ, բայց իրենց հոգևոր հովվին ոչինչ չի սպառնում: Գոնե ես այդպես եմ ենթադրում: Եկեղեցում միգուցե ավելի լուրջ բաներ են եղել, բայց դուք և ես դրա մասին չգիտենք: Բայց երբ միանգամից այդպես աղմուկ են հանում, արդեն զգում ես, որ իրոք սադրանքներ կարող են լինել: Մի փոքր շատ խոսվեց ադ թեմայի մասին: Առաջնորդն իր կանոնադրությունն ունի, այդպես է անում: Ասում են՝ տես այս հակասությունը կա, այն բանը կա: Դա «ըսին, ըսավ» շարքից է՝ լսել ենք, իմացել ենք… Ի՞նչ ասեմ, իմ ենթադրությունները դնեմ ու որպես ճշմարտություն անցկացնե՞մ: Չի լինի այդպես: Հաճախ մարդիկ ասում են՝ եկեղեցին ոչինչ չի անում: Նշեմ մեկ օրինակ՝ Երևանն այս տարի գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքն էր: Իմացանք, որ ամենաշատը գիրք տպել է Մայր աթոռը, այսինքն՝ ինքն իր առաքելությունն անում է:
– Տե՛ր Ավետիս, Արարատյան հայրապետական թեմի մամլո դիվանը խոսեց նաև ծխական խորհրդի, հովիվ Տ․ Շահե քահանա Հայրապետյանի և Տ․ Հակոբ քահանա Խաչատրյանի հարաբերություններում ստեղծված անառողջ մթնոլորտի մասին: Ի՞նչ գիտեք այդ անառողջ մթնոլորտի մասին և ինչո՞ւ առհասարակ նույն եկեղեցու սպասավորների միջև պիտի անառողջ մթնոլորտ լինի:
– Ինչպես դուք եք լսել, այնպես էլ ես եմ լսել: Ես չգիտեմ՝ որտեղի՞ց է դա գալիս, ի՞նչ է կատարվել, ի՞նչ չեն կարողացել կիսել միմյանց հետ: Պետք է անցկացնենք դա: Դա իմ եկեղեցին չէ, դա քոնը չէ, Նավասարդ սրբազանինը չէ, դա մեր մայր եկեղեցին է, պետք է պահենք այն: Ես շատ ուրախ եմ, որ չգիտեմ դրա մասին, բայց ամեն ինչը լուծվող հարց է, բոլորն էլ Քրիստոսի եկեղեցու սպասավորներն են: Իմ ցանկությունն է, որ եկեղեցում նման բաներ չլինեն. մեզ չսիրողները ուրախանում են, երբ նման բաներ են լինում, հատկապես, երբ լրատվական դաշտն էլ, չես իմանա՝ ինչ շահեր ունենալով, ինչ պատվերներ ունենալով, կարող է կրակի վրա յուղ լցնել, ինչպես ասում են, հնարանքներ կան, որոնք ավելի թեժ են պահում:
Դա է դատապարտելի: Ինձ` որպես հոգևորական, մի՛ սիրեք. բայց սիրեք այն քարոզը, որ ես անում եմ: Գավառական մի խոսք կա՝ Տեր հայրին մի՛ նմանվիր իր արարքներով, բայց իր խոսքը լսի՛ր: Մենք էլ կանցնենք, բայց եկեղեցին կմնա: Եկեղեցականներն էլ մարդիկ են, իրենք էլ են ընկնում, իրենք էլ են սխալներ անում: Եկեղեցում բարձր մարմիններ կան, որոնք սթափության կոչ են անում, խստությամբ, սիրելով ամեն ինչ անում են:
– Խոսքը` կոնկրետ Տեր Հակոբի մասին չէ, սակայն օրինակ՝ Սբ. Սարգիս եկեղեցու քահանան կարող է չցանկանալ տեղափոխվել մեկ այլ եկեղեցի զուտ այն պատճառով, որ այստեղ արարողություններն ավելի շատ են, քան այլ եկեղեցիներում: Իսկ որքան շատ են ամուսնության, կնունքի, հոգեհանգստյան և այլ արարողությունները, այնքան շատ գումար են վաստակում եկեղեցականները…
– Շատ ճիշտ հարցադրում է: Գիտեք՝ Երևանի կենտրոնում գտնվող եկեղեցիները համեմատարաբար ավելի եկամտաբեր են, քան ծայրամասերի եկեղեցիները: Սակայն երբ հոգևորականը ցանում է սերմերը, ինքն անպայման պտուղ կստանա, ինքը բերք կհավաքի՝ դա կլինի նյութապես, կլինի հոգեպես: Մի բան կա եկեղեցում, որ պիտի լինի՝ տասանորդը: Երբ որևէ մեկն իր կարողության սահմաններում վճարում է քահանային, նա այլևս չի մտածում ծեսի մասին: Կա այդ երևույթը, ճիշտ է նկատված, բայց չեմ կարծում, որ Տեր Հակոբը այնպիսի հոգևորական է, որ ասի՝ մեղրի կարասից դուրս եկա, հիմա սոված պիտի մնամ: Ինքը նման մարդ չէ: Իր մասին չես կարող ասել նման բան:
Միգուցե կան նման մարդիկ, որ ավելի արծաթասեր են, քան աստվածասեր: Մարդկային որակներ են, տեսակներ, ամեն ինչ կարող է լինել: Դա իրենց խնդիրն է, թող մտածեն, որ ամեն ինչ չի վաճառվում: Տեր Հակոբն այդ հոգեբանության մարդ չէ:
– Վերջերս Նավասարդ Կճոյանի անունն անընդհատ շոշափվում է տարբեր պատմություններում, վերջրես նաև` օֆշորային պատմության մեջ: Ի՞նչ եք կարծում հատկապես օֆշորային պատմության մասին:
– Ասում են՝ սուտը այնքան համոզիչ պիտի ասես, այնքան ասես, որ դու ինքդ սկսես հավատալ դրան: Ես, անկեղծ ասած, չեմ հավատում: Ես գիտեմ, որ սրբազանը շրջապատի մարդ է, կարողություն ունի, բայց ես չեմ հավատում: Ամեն ինչ հանդարտ գնում է, մեկ էլ չգիտես՝ որտեղից բստրեց, մի բան դուրս եկավ: Չեմ կարող հավատալ: Կա՛մ ես երևակայությունից զուրկ եմ, կա՛մ ես մի քիչ դաուն եմ, որովհետև այդ գումարների մասին որ խոսում են, թող ինձ ներեն, անկեղծ եմ ասում, թող ինձ ներեն, չեմ կարողանում հասկանալ: Գիտեմ, որ աշխարհում նման բաներ լինում են, բայց չի տեղավորվում: Միգուցե իմ թերությունն է, բայց ես չեմ կարողանում հասկանալ՝ դա ինչ բան է:
– Այսինքն՝ կարծում եք, որ որոշ մարդիկ փորձում են սևացնե՞լ Նավասարդ Կճոյանի կերպարը:
– Ասում է՝ ես Կեսարին շատ եմ սիրում, բայց ճշմարտությունն առավել: Ինձ համար ցավ է նման բաներ կարդալը, լսելը, բայց ինձ թվում է՝ ճշմարտությունն ավելի բարձր է: Սրբազանը շատ հանգիստ մարդ է: Եթե մեկի մասին իրոք նման բաներ լինեին, մարդիկ ինֆարկտի կհասնեին: Եթե ինքը իրեն շատ լավ է զգում, իր տրամադրությունը շատ լավ է, ինքը ծիծաղում է, խոսում ենք, նշանակում է…
– Տե՛ր Ավետիս, հոգևորականներից շատերը նույնպես ավտոմեքենա ունեն, բայց նրանց մեքենաների վրա մարդիկ չեն կենտրոնանում: Ինչո՞ւ է Նավասարդ Կճոյանի ավտոմեքենան մշտապես մարդկանց ուշադրության կենտրոնում:
– Ինքը որ ասում է՝ ես մեքենա չեմ սիրում, շատ ճիշտ է ասում: Ինքն ավելի շատ հեծանիվ է սիրում: Այն ժամանակ, երբ սրբազանը Օշականում առաջնորդն էր, որ ասում էի՝ իմ կնքահայրը ձեր առաջնորդն է, ասում էին՝ այն, որ հեծանիվո՞վ է միշտ ման գալիս: Դա չի նշանակում, որ ինքը գումար չուներ: Ես իրեն ընդհանրապես ղեկին չեմ տեսել: Ինքը մեքենաների մասին ընդհանրապես չի խոսում, որովհետև, ինձ թվում է, իրեն այդ թեման ընդհանրապես չի հետաքրքրում:
Երբ ինքն ասում է՝ ինձ նվիրել են, ինքը հաստատ ճիշտ է ասում: Ինքը իմ երեխաների կնքահայրն է, ես էլ եմ իրեն շատ բաներ նվիրել որպես կնքահայր: Հիմա, եթե հարցնեն՝ սրբազան, այս բանը քեզ որտեղի՞ց, ասի՝ սանիկս է նվիրել, էլի չեն հավատա:
