«Փաշինյանի հետ ոչ ոք բանավիճել չկամեցավ: Էլի մնաց Ալիևի հույսին: Դե թող իր կիրթ ու կառուցողական ընկերոջը հարցնի, թե ինչո՞ւ 25 տարի թուրքերն Արցախը չէին վերցնում, եթե հայերը դեռ 94 թվից էին պատրաստ «վերադարձնել», այլ սպասեցին Նիկոլի գալուն…»։
Արցախի հարցով բանակցային գործընթացի վերաբերյալ Փաշինյանի գրառումները նախօրեին ամենատարբեր դիտանկյուններից քննարկվեցին:
Սերժ Սարգսյանի ստորագրությունը 1994-ի զինադադարի վրա է դրված, իսկ Նիկոլինը՝ Պրահայի 2022-ի հոկտեբերի 6-ի Արցախը հանձնելու հայտարարության։
Քի Վեսթով Արցախը միանում էր ՀՀ-ին, Մադրիդյան սկզբունքներով անկախանում էր հանրաքվեով. Լևոն Քոչարյան
«Ալիև և Փաշինյան․ Հայաստանի կործանման համաձայնեցված դերաբաշխում». թեմատիկ զրույց՝ Էդգար Ղազարյանի հետ
Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Թևան Պողոսյանը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա հարաբերությունների հանգուցալուծման հնարավորություն այս պահին չի տեսնում, քանի որ, ինչպես նա է նշում՝ Ալիևն իր քաղաքականությունն է վարում, ամեն օր նոր պահանջներ է ներկայացնում, իսկ Հայաստանի իշխանություններն էլ մտածում են միայն իշխանությունը պահելու մասին:
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը քաղտեխնոլոգ Կարեն Քոչարյանն է:
Նիկոլ Փաշինյանը սպառել է բարոյական իրավունքը նախկին բանակցողներին մեղադրելու Արցախի կորստի համար: Ի վերջո, երբ 2018-ին ծանոթացել էր բանակցային փաստաթղթերին և, այսպես ասած, հայտնաբերել այն, ինչ այսօր գրել է ֆեյսբուքյան իր էջում, ինչո՞ւ հրաժարական չի տվել՝ հիմնավորելով այն, ինչի մասին գրել է: Պատճառը մեկն է՝ պահել սեփական իշխանությունը և թույլ չտալ այդ ժամանակ ունեցած վարկանիշի անկում: Այսինքն, ղարաբաղյան հարցի շուրջ բոլոր ակնահաճո հայտարարություններն արվել են հենց միայն սրա համար, որն արժեցել է մի քանի հազար զինվորի, սպայի, կամավորի արյուն և Արցախի կորուստ, ինչո՞ւ չէ՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի օկուպացիա:
Տարբեր տարիների ՌԴ արտաքին քաղաքականության կոնցեպցիայում, որը ՌԴ արտաքին քաղաքականության բարձրագույն իրավական փաստաթուղթ է, ԼՂ հակամարտության կարգավորման հետ կապված դրույթներում (մինչև 2023 թվականը) հղում էր արվում 5 համատեղ հայտարարություններով ամրագրված կոնֆլիկտի կարգավորման սկզբունքներին, այդ թվում՝ ինքնորոշման սկզբունքի վրա։
Տարասովը շեշտեց՝ դժվար է հիշել միջնորդների, բանակցողների կողմից որևէ արձանագրում, որ բանակցությունը եղել է միմիայն հանձնելու շուրջ, նման վերլուծություններ չեն արվել երբեք, քանի որ նման հիմքեր էլ չեն եղել, այդ թվում նկատելի է եղել, որ բանակցությունները նույնքան բարդ են տրվում նաև Ադրբեջանին։
Ձեռագիրդ եւ անամոթությունդ սահման չունի։ Ստախոս, թուրքի խամաճիկ սրիկա։ Քեզ ասելիք չունեմ։ Դիմում եմ բոլոր նախկին արտգործնախարարներին, Մինսկի խմբի համանախագահող երկրներին, Արցախի հարցով հատուկ հանձնակատարին, բոլորին, որ եղել են գործընթացի մասնակից, լավ, դուք ևս ամոթ չունե՞ք, ինչո՞ւ եք լռում, դուք հո գիտեք, որ բանակցվում էր Արցախի անկախ կարգավիճակի ճանաչման և Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի շուրջ։
«Փաստացի արցախահայերն ապրում էին Արցախում, Արցախը համարվում էր Հայաստանի անվտանգության դարպասը, անվտանգության տեսանկյունից Հայաստանը երբեք այսքան խոցելի չի եղել։ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության օրոք ենք մենք պարտվել, նա հանձնեց Արցախը, ինչից հետո տեսնում ենք, թե ինչպես է խոսում մարդկանց մոտ, թե Հայաստանը թույլ է, պարտված է, և այլն։ Այդ ամենի հետևանքով նա առանց պատերազմի արդեն հանձնում է Հայաստանի սուվերեն տարածքները»,- նշեց Դավիթ Գալստյանը։
Արցախը հանձել է Նիկոլ Փաշինյանը եւ վերջ։
Հարգելի Վահան Փափազյան, Ալեքսանդր Արզումանյան, Վարդան Օսկանյան, Էդվարդ Նալբանդյան, Զոհրաբ Մնացականյան, Արա Այվազյան, փաստորեն դուք՝ որպես ՀՀ արտգործնախարարներ, երկար տարիներ բանակցել եք, թե ինչպե՞ս Արցախը «վերադարձնեք» Ադրբեջանին և 28 տարի շարունակ (1994թ-ից մինչև 2022թ.), չե՛ք կարողացել լուծել այդ պարզ խնդիրը:
Ինքը եկավ, կործանեց ողջ բանակցային գործընթացը։ Նույնիսկ Տեր-Պետրոսյանին պարտադրած կարգավորումն ավելի լավ էր, քան այն ինչ մենք ունենք այսօր։ Այսօր, Փաշինյանի օրոք, թուրքերն են Արցախում։ Դա է իր գործունեության հետևանքը։ Ու թող չփորձի պատմությունը խեղաթյուրելով, հայրենիքի համար պայքարած մարդկան մեղադրելով, արդարացնի այս հանցագործությունը․․․»։
Նիկոլն ու իր ուսապարկերը 7 երգ գիտեն 7-ն էլ Արցախի Հանրապետության իրենց կողմից հանձնումը քոչվորներին արցախցիների վրա բարդելու մասին է։
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) Գործադիր մարմնի (ԳՄ) անդամ, ՀՀ պաշտպանության նախարարի նախկին առաջին տեղակալ Արտակ Զաքարյանն է։
Արցախի մասին պատմող «Տունս քաղցր ա» վավերագրական ֆիլմը Հորդանանը ներկայացրել էր Օսկարի, սակայն Ադրբեջանի սպառնալիքներից հետո ֆիլմը հետ է կանչել «Օսկար» մրցանակաբաշխության Լավագույն միջազգային ֆիլմի անվանակարգից»։
2024թ. օգոստոսին Նիկոլ Փաշինյանն Ազգային ժողովում անդրադարձավ Բաքվում պահվող հայ գերիներին, պատանդներին ու ռազմագերիներին և պատասխանելով հարցին, թե արդյո՞ք Ալիևի հետ քննարկել է այդ հարցը, և, օրինակ, ինչո՞ւ է Բաքվում պահվում Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը, հայտարարեց.
168TV-ի «Դիպլոմատ» հաղորդման շրջանակում լրագրող Ռազմիկ Մարտիրոսյանը և դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը զրուցելու են ԱՄՆ Զինված ուժերի պաշտոնաթող գնդապետ Դուգլաս Մաքգրեգորի և տնտեսագետ, բիզնես մենեջմենթի խորհրդատու և Հայկական գիտաշխատողների համագումարի գիտաշխատող Քրիստինե Առաքելյանի հետ:
Խորհրդային Հայաստանից հեռացած ադրբեջանցիների ու Արցախից բռնի տեղահանված արցախահայերի հարցը նույն տրամաբանության մեջ դիտարկելը սխալ է։ 168.am-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Արցախի նախկին պետնախարար, մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը՝ խոսելով Ադրբեջանի նախագահի հայտարարությունից՝ 300.000 ադրբեջանցիների՝ Հայաստան վերադառնալու և արցախահայերի՝ Արցախ վերադառնալու իրավունքի մասին։
Ադրբեջանագետ, իրավաբան Արամ Փոլադյանը մանրամասն ուսումնասիրում է ադրբեջանական մեդիան և հատկապես այն հրապարակումները, որոնք արվում են ադրբեջաներեն լեզվով և դեռևս չեն թարգմանվում այլ լեզուներով:
«Հերիք է մեկ-երկու կրակոց լինի այդ ճանապարհով գնացող մեքենաների ուղղությամբ, և ոչ մի մեքենա այլևս չի գնա Սյունիք։ Սա Սյունիքը Հայաստանից կտրելու ամենակարճ, անցավ և հնարավոր տարբերակն է, որին Ալիևը գնալու է։ Այստեղից մուտքը դեպի Սյունիք կդադարի, բայց այնտեղից արտահոսքը կլինի։ Ստեղծված իրավիճակում Ալիևը բոլոր հնարավորությունները հոյակապ է օգտագործում, և դա անում է Հայաստանի իշխանությունների թողտվությամբ և նրանց պասերով։ Նա կարողանում է սեպ խրել թե՛ հայ-ռուսական, թե՛ Հայաստանի և Արևմուտքի հարաբերությունների մեջ, և բավական ճկուն է գործում»,- ամփոփեց Խոսրով Հարությունյանը:
168.am-ի «Թրիգեր» հաղորդաշարի հյուրը «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանն է:
Արցախի ամբողջական հանձնման հարցի շուրջ բանավոր պայմանավորվածությունը կայացել է դեռևս 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին։
«Մինսկի խմբի լուծարումը պատմության գիրկը կուղարկի կարգավորմանը վերաբերող ողջ փաստաթղթային փաթեթը, այդ թվում՝ «Սերժի ժառանգություն» համարվող Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման և իրացման երաշխավորված մեխանիզմները, որոնցից 2018թ.-ին հրաժարվելով, Նիկոլն Արցախն Ադրբեջանին հանձնելու ստարտը տվեց»։
«Միջնորդի, առավել ևս՝ միջազգային միջնորդական ձևաչափի առկայությունը հակամարտության դեպքում կարևոր գործոն է դառնում։ Թեև պետք է նաև նշել, որ ՄԽ-ն, ի վերջո, չդարձավ այն հարթակը, որտեղ կողմերը խաղաղ համաձայնության հասնեն, մշտապես կար դժգոհություն այդ հարթակից կամ կային տարաձայնություններ համանախագահ երկրների միջև։ Ամեն բան հասավ նրան, որ այս աշխարհակարգի պայմաններում համանախագահները հենց հրաժարվեցին միմյանց հետ աշխատելուց»,- ասաց փորձագետը։
«Ստեփանակերտում բազմաթիվ թաղամասեր կան, որոնք նույնպես ամբողջովին ոչնչացված են, մինչդեռ 2023 թվականի պատերազմից ու արցախահայերի բռնի տեղահանությունից հետո ոչնչացվում էին մասնակիորեն։ Այս ամենի նպատակն ակնհայտ է ու բոլորիս է հայտնի՝ վերացնել Ստեփանակերտի ու առհասարակ Արցախի հայկական դիմագիծը»,- 168.am-ի հետ զրույցում նշեց Հովիկ Ավանեսովը։
Չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության (ԼՂՀ) նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը, որն ավելի քան մեկ տարի պահվում է ադրբեջանական բանտում, մեկուսացված է իր ընտանիքի վարձած փաստաբաններից։ Դրա մասին RTVI հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել է Վարդանյանի որդին՝ Դավիթը:
«Վերելք» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի քաղաքական մեկնաբան Հայկ Խալաթյանն այն կարծիքին է, որ ամփոփիչ ասուլիսին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը փորձեց ցույց տալ, որ Ռուսաստանը վստահ է ուկրաինական ճակատում հաղթանակի առումով:
