Ալիևը Բաքվի դատարանում փորձում է արդարացման հիմք գտնել Հայաստանի վրա 2022թ. սեպտեմբերի հարձակման համար. Ի՞նչ հարց լուծեց Ադրբեջանը սեպտեմբերյան մարտերով

Օգոստոսի 1-ին Բաքվի «դատավարության» ժամանակ դարձյալ քննության առարկա են դարձել «Գյանջայի դեպքերը»` դատարան գործուղված «տուժողների» ցուցմունքների միջոցով:

Մասնավորապես, Գյանջայի (Գանձակ) բնակիչ ներկայացած Նարբալա Բաբաևան պնդել է, թե իբր «2020 թվականի հոկտեմբերի 4-ին հրթիռային հարվածի հետևանքով իր տունը փլուզվել է, ինքը և որդին` վիրավորվել»:

«Տուժող» Սևինջ Հասանովան էլ իր ցուցմունքներում նշել է, թե իբր «44-օրյա պատերազմի օրերին` 2020 թվականի հոկտեմբերի 5-ին, ինքն ու իր բարեկամները Գերանբոյում են վիրավորվել ՀՀ ԶՈՒ հրետանային կրակից»:

Դատարան գործուղված մեկ այլ «տուժող»` Ակիֆա Բայրամովան, պնդել է, որ իբր «Գյանջայում իր տունն էլ փլուզվել է 2020 թվականի հոկտեմբերի 11-ին ՀՀ ԶՈՒ արձակած հրթիռից, իսկ փլատակներից հանված թոռն էլ դրա հետևանքով մինչև հիմա բուժում է ստանում»:

Ի դեպ, նշված «դատական» նիստի ընթացքում անդրադարձ է կատարվել նաև 2022 թվականի սեպտեմբերյան մարտերի, որոնք տեղի են ունեցել ՀՀ տարածքում:

«Տուժող» Ազեր Աբդուլլաևը ցուցմունքներում ասել է, որ 2022 թվականի սեպտեմբերին բեկորային վիրավորում է ստացել Կուբաթլուի շրջանում (Սանասար), երբ իբր փորձել է «կանխել» ՀՀ ԶՈւ «սադրանքը» Գորիսի ուղղությամբ»:

Սամիր Յուսիֆովն էլ հավելել է, որ Քարվաճառում՝ բուժկետում, բուժակ է աշխատել, երբ «2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ին վիրավորներ տեղափոխելիս վիրավորվել է ՀՀ ԶՈՒ արձակած ականանետային արկից»:

Ադրբեջանի մի շարք քաղաքացիներ նմանօրինակ ցուցմունքներ են տվել, որ իբր «Քարվաճառում վիրավորվել են 2022 թվականի սեպտեմբերի 12-14-ը, երբ փորձել են կանխել ՀՀ ԶՈւ «սադրանքը» Ջերմուկի ուղղությամբ», և, որ ադրբեջանական զինծառայողների շրջանում շեհիդներ և վիրավորներ են եղել:

«Հակառակորդը չի համակերպվել 2020 թվականի պարտության հետ, և ցանկացել է բարձունքներ գրավել»,- շեշտել է քաղաքացի Ջեյհուն Խանկիշիևը:

«Տուժողների» մեկ այլ խումբ էլ դատարանում ցուցմունք են տվել, որ իբր 2022 թվականի սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը վիրավորվել են Զանգելանի հատվածում (Կովսական), երբ իբր փորձել են կանխել ՀՀ ԶՈՒ «սադրանքը», և, որ իրենց մարտական ընկերներից վիրավորներ և շեհիդներ են եղել:

Օգոստոսի 1-ի Բաքվի այս «դատավարության» ժամանակ, ըստ էության, ադրբեջանական կողմն ինքնախոստովանական ցուցմունք է տվել ՀՀ-ում տեղի ունեցած 2022 թվականի սեպտեմբերյան մարտերի համատեքստում:

Հիշեցնենք, որ 2022 թվականի սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը, Ադրբեջանի զինված ուժերը հարձակողական գործողություններ էին ձեռնարկել ՀՀ ինքնիշխան տարածքի ուղղությամբ 4 ուղղություններով, հետագայում, ինչպես Նիկոլ Փաշինյանն էր ԱԺ-ում մարտերի առաջին օրը հայտարարել, երկու-երեք ուղղություն ևս ավելացել է:

Կառավարության ծրագրի 2022 թվականի կատարման ընթացքի և արդյունքների մասին զեկույցում նշված է. «2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Ադրբեջանի զինված ուժերը լայնածավալ ագրեսիա են սկսել ՀՀ ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ՝ խոշոր տրամաչափի զինատեսակների, հրետանու, հրթիռային համակարգերի, անօդաչու թռչող սարքերի կիրառմամբ: Ագրեսիայի հետևանքով հայկական կողմն ունեցել է 225 զոհ, այդ թվում՝ զոհվել է քաղաքացիական 3 անձ, վիրավորվել է 293 զինծառայող և քաղաքացիական 7 անձ, գերեվարվել է 20 զինծառայող»:

Ինչ վերաբերում է տարածքային կորուստներին, ապա սեպտեմբերի 13-14-ի ադրբեջանական ագրեսիայից օրեր հետո՝ սեպտեմբերի 16-ին, Ջերմուկում ԳՇ պետը հայտարարել էր, որ Ջերմուկի հատվածում հակառակորդը մխրճվել է ՀՀ ինքնիշխան տարածք՝ 8.5 կմ լայնությամբ ճակատով և մինչև 7.5 կմ խորությամբ, այդ օրվա դրությամբ Ադրբեջանի ԶՈւ-ն Ջերմուկի մատույցներից 4.5 կմ հեռավորության վրա էր:

Գեներալ Ասրյանը շարունակել էր, որ «հակառակորդն ապահովել է 1-1.5 կմ մխրճման խորություններ Ներքին Հանդի ուղղությամբ, որոշակի դիրքային առավելություն Շորժաների ուղղությամբ, Իշխանասարի ուղղությամբ մոտ 0.5 կմ խորությամբ հաջողություն»:

Ավելի ուշ ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Սեյրան Օհանյանը լրագրողների հետ զրույցում հայտարարել էր՝ վերջին գործողությունների հետևանքով հայկական կողմը կորցրել է 50 դիրք:

Այս տեղեկությունն «Ազատության» հետ զրույցում հաստատել էր նաև լրագրող Թաթուլ Հակոբյանը։

«Սեպտեմբերի 13-14-ի ագրեսիայի ընթացքում ադրբեջանական կողմը 50 կետում մտել է, 50 հայկական դիրք է զավթել, որոնցից 17-19-ը, ինչքանով տեղյակ եմ, 19-ը, հավանաբար, Հանդ, Ներքին Հանդ, Ճակատեն հատվածում, մյուսները՝ Ջերմուկի, Վերին Շորժայի, Վարդենիսի, Կուտականի հատվածներում»,- մանրամասնել էր նա՝ հավելելով, որ, ընդհանուր առմամբ, Ադրբեջանն առնվազն 100 կետերում ներխուժել է Հայաստանի Հանրապետության տարածք։ 

Ընդհանուր առմամբ, այդ ժամանակ արդեն պաշտոնական շրջանակներից ասում էին, որ 2021-2022 թվականներին Ադրբեջանի կողմից վերահսկողության տակ է վերցվել Հայաստանի Հանրապետության մոտ 150 քկմ տարածք:

Այսօր արդեն ժամանակ առ ժամանակ հայտարարվում է, որ օկուպացված է ՀՀ ինքնիշխան տարածքի ավելի քան 200 քկմ, որի մեջ մտնում են նաև առաջին պատերազմից Ադրբեջանին անցած տարածքները:

Սեպտեմբերի մարտերի օրերին՝ 2022 թվականի սեպտեմբերի 14-ին, Նիկոլ Փաշինյանն ԱԺ-ում ուշագրավ հայտարարություն էր արել.

«Գուցե շատերին տարօրինակ կթվա, որ Ադրբեջանն այսպիսով արտահայտում է իր անբավարարվածությունը 44-օրյա պատերազմի արդյունքներից: Ես հասկանում եմ, որ հիմա շատ տարօրինակ բան եմ ասում: Հիմա շատ մանրամասներ չեմ կարող ասել, բայց նաև պետք է արձանագրեմ հետևյալը՝ ինչքան էլ մենք երջանիկ չենք 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից, բայց ակնհայտ է, որ հենց նոյեմբերի 10-ից սկսած Ադրբեջանը պայքարում է եռակողմ հայտարարության դրույթներն ի չիք դարձնելու համար»:

Այնուհետև Փաշինյանը շարունակել էր, որ Ադրբեջանը պայքարում է եռակողմ հայտարարության երեք հիմնական դրույթների դեմ. առաջինը, որ կա ԼՂ, երկրորդը, որ ԼՂ–ն ունի շփման գիծ, որի պաշտպանությունը և անվտանգությունը երաշխավորում է ՌԴ–ն, և ՌԴ–ն ԼՂ–ի և պաշտպանության գծի, այդ թվում՝ Լաչինի միջանցքի անվտանգության երաշխավորն է, և Լաչինի միջանցքը ստեղծվել է՝ ԼՂ–ի և Հայաստանի միջև կապ ապահովելու համար:

«Այս 3 դրույթներն ունեն անկյունաքարային նշանակություն, և փաստն այն է, որ Ադրբեջանը պայքարում է այս երեք դրույթների դեմ: Իմ կարծիքով՝ իր դիրքորոշումներում Ադրբեջանը որոշակիորեն խճճվել է, օրինակ՝ ասելով, թե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահման չկա, և ինքը Խորհրդային Միության սահմանները չի ճանաչում, այդտեղից տրամաբանական հարց կարող է ծագել՝ ինչի՞ հիման վրա են ադրբեջանցիները պնդում, որ ԼՂ–ն Ադրբեջանի մաս է: Իմ կարծիքով՝ Ադրբեջանն արտահայտում է 44-օրյա պատերազմի արդյունքներից իր անբավարարվածությունը»,- հավելել էր Փաշինյանը:

Եվ հենց այս հայտարարությունից մոտ 2 ամիս հետո՝ դեկտեմբերի 12-ին, Ադրբեջանը փակեց Արցախը ՀՀ-ին կապող Լաչինի միջանցքը: Արդյո՞ք սա պատահականությո՞ւն էր…

Իսկ 2022 թվականի սեպտեմբերյան մարտերի արդյունքում ՀՀ տարածքային կորուստները հետևանք են 2021 թվականի մայիսի և նոյեմբերի ադրբեջանական առաջխաղացումների և տարածքային հաջողությունների:

Մասնավորապես, 2021-ի նոյեմբերի 16-ին ադրբեջանա-թուրքական տանդեմի համաձայնեցված ռազմական օպերացիան ևս նրանց Նախիջևանի, Զանգեզուրի և Լաչինի միջանցքի հետ կապված նկրտումների համատեքստում էր:

Այդ օրերի մարտական գործողությունների արդյունքում, ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցներում տեղադրված քարտեզների, թշնամու զինուժը կարողացել էր դուրս գալ առանցքային և ռազմավարական կարևորություն ունեցող բարձունքներ՝ Արևելյան Սևանի լեռների կամ լեռնաշղթայի ուղղությամբ՝ դեպի Քարվաճառ, ինչպես նաև՝ Քիլիսալի լեռան շրջակայքում մարտերի հետևանքով գրավել են մի քանի հայկական դիրք: Ադրբեջանը նպատակ է ունեցել իր վիզուալ վերահսկողության տակ պահել Լաչինի միջանցքը, ինչը, թերևս, մասամբ հաջողվել էր:

Իսկ այսօր, փաստացի, Ադրբեջանը Բաքվի դատարանում փորձում է արդարացնել Հայաստանի դեմ 2022 թվականի սեպտեմբերյան հարձակումը:

«Դատական» հաջորդ նիստը նշանակված է օգոստոսի 4-ին: