Արցախը հանձնելու փաստաթուղթը ստորագրված է. պատրաստ լինենք նոր էսկալացիայի. Աբրահամ Գասպարյան
«Ջենեսիս Արմենիա» ուղեղային կենտրոն-հիմնադրամի ղեկավար, քաղաքական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Աբրահամ Գասպարյանի կարծիքով՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանն Արցախին կապող միակ ճանապարհը փակելը ֆաշիզմի դրսևորում է:
«Խաղաղապահ առաքելության լիազորությունների մասին ո՞վ է երբևէ խոսել, որ հիմա մեղադրում ենք, ասում ենք՝ ռուսները թող ուժ կիրառեն: Մենք տոտալ ինֆորմացիոն վակուումի մեջ ենք և չգիտենք՝ կուլիսների հետևում ինչ են պայմանավորված, որովհետև եթե գոյություն ունի նոյեմբերի 9-ի փաստաթուղթ, և Հայաստանը, Ադրբեջանն ու Ռուսաստանն առաջնորդվում են բացառապես դրանով, ապա այստեղ չպետք է խնդիր առաջանա Սուս, Աղավնո համայնքների հանձնման մասին: Նույնը այստեղ է: Մենք ի՞նչ գիտենք Լաչինի միջանցքում ադրբեջանական գործողությունների շարժառիթը: Այս իշխանությունը երբևէ հանրության հետ լուրջ չի խոսել, հաշվետու չի եղել: Եթե այդքան ներքին բարոյականություն և կարգապահություն ունենան, կգրեն՝ մենք հրաժարվում ենք, եկեք՝ փրկեք, բայց մենք այդ վիճակի ականատեսն էլ չենք լինում: Այստեղից էլ եզրակացություն՝ դու ունես գաղտնի պայմանավորվածություններ, տվել ես այդ խոստումները տարբեր մարդկանց, վերջում փորձում ես Մոսկվայի քողի տաք թաքնվելով՝ ստեղծել տպավորություն, որ բոլորը մեղավոր են՝ բացի քեզնից»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
Աբրահամ Գասպարյանի խոսքով՝ կամ սա ամբողջությամբ պայմանավորված է ռուսական կողմի հետ՝ ստեղծելու էսկալացիա այս տարածաշրջանում, զուգահեռ՝ հայաստանյան դիվանագիտությունը դիմի ՄԱԿ-ին, հրավիրի անվտանգության խորհրդի նիստ, գուցե ՄԱԿ-ն ընդլայնի ռուսական մանդատը, բայց սա, ֆանտաստիկայի ժանրից է, կամ, ըստ նրա՝ այս իշխանությունն իսկապես ստորագրել է Արցախն Ադրբեջանի կազմում թողնելու հայադավ փաստաթուղթը, և հիմա թուրքերն ու ադրբեջանցիները, բնապահպանական քողի տակ, եկել են խոստումների հետևից. «Այսինքն՝ պետք է ընդամենը մեկ կայծ, որպեսզի վիճակը խառնվի, Ռուսաստանը միջամտի: Ռուսաստանը եթե միջամտեց, 10 րոպեի հարց է, Ադրբեջանը չի համարձակվի զենք բարձրացնել Ռուսաստանի դեմ, որովհետև գիտի դրա հետևանքները: Բայց Կաշենի հանքավայրի հետ կապված կա բրիտանական շահագրգռվածություն, նաև՝ ռուսական կապիտալի ներկայացվածություն, այստեղ մենք գործ ունենք ռուս-բրիտանական կապիտալի պրոքսի շահերի բախման հետ, ինչից օգտվում են թուրքերը»:
Նա նկատեց՝ այս ամենում ռուսները կամ ամերիկացիները չեն կարող մեղավոր լինել, քանի որ մեր իշխանությունն է գնացել հակապետական քայլերի, որոնք մեզ կանգնեցրել են այս փաստի առաջ:
Ինչ վերաբերում է խոսակցություններին, թե ռուս խաղաղապահները կարող են ուժով բացել ճանապարհը, նա հետևյալն ասաց. «Ինձ ցույց տվեք նոյեմբերի 9-ի հայտարարության այն հատվածը, որտեղ նշված է, թե ռուս խաղաղապահներն ինչով պետք է զբաղվեն կամ չզբաղվեն: Ուրեմն՝ գաղտնի փաստաթուղթ գոյություն ունի: Ադրբեջանն օգտվում է այս ամենից բացառապես մեկ նպատակով՝ հեղինակազրկել ռուս խաղաղապահ առաքելությունը, որպեսզի չերկարաձգի նրանց առաքելության ժամկետը»:
Նա ընդգծեց՝ մի ուրիշ օր էլ ադրբեջանցիները մտնելու են Սյունիք և սկսեն, օրինակ՝ Քաջարանի պղնձամոլիբդենայինի արտանետումներից բողոքել, հանձնաժողով կանչել, հարցը ձգձգել. «Ադրբեջանցիները երեք ուղղությամբ են աշխատում՝ հեղինակազրկել բոլոր այն ինստիտուտները, որոնք քիչ թե շատ անվտանգություն են ապահովում, զուգահեռ դեմոգրաֆիական աճ են ապահովում, բերում են, բնակեցնում են մարդկանց, զուգահեռ սարսափ են տարածում, որովհետև այդ քարոզչությունն է գնում Ադրբեջանում, երրորդ՝ առևտուր, բաց սահմաններ, գիտնականներ կգնան-կգան ու մի գեղեցիկ օր էլ իրենք մտնելու են եվրոպական ցանկացած հարթակ և օգտագործելու են Մեծամորի ատոմակայանի փակման հարցը: Սա անխոս լինելու է, որովհետև մենք մինչև 2018թ., քիչ թե շատ, պինդ ատամներ էինք ցույց տալիս դիվանագիտական առումով, թուրքերն ու ադրբեջանցիներն անընդհատ այդ հարցերն էին բարձրացնում»:
Աբրահամ Գասպարյանը շեշտեց՝ լուծումը Լաչինում չէ. «Պատերազմի գիծը ոչ թե Լաչինում է, այլ Երևանում: Եթե Երևանը շարունակեց հայրենադավների այս իշխանության քաղաքականությամբ և նույն գործող դերակատարներով, մենք ամեն ինչ ենք տանուլ տալու: Երևանում մինչև իշխանություն չփոխվի, ոչ մի բան էլ չի փոխվելու: Կոնֆլիկտների կարգավորման ժամանակ զրոյական արդյունքով խաղ չի լինում, եթե լինում է, ուրեմն՝ խնդիրը ռեէսկալացիայի է գնում: Հաղթողը չի կարող տանել ամեն ինչ, չի կարող կոտորել, ոչնչացնել, տարածքային անհիմն պահանջներ ներկայացնել և 120 հազար բնակիչների տեղափոխել այստեղ: Սա հակամարտությունների կարգավորման տրամաբանության մեջ չի մտնում: Եթե չի լինում, ուրեմն՝ դու հայկական կողմի պահանջներից գոնե նվազագույնը պետք է կարողանաս բավարարել: Այստեղ խնդիրը Լաչինի միջանցքը բացել-փակելը չէ, մենք չպետք է մեր բանակցային ռեսուրսը կենտրոնացնենք Լաչինի միջանցք բացելու կամ փակելու վրա, մենք խնդրին համապարփակ լուծում պետք է տանք: Չես կարող անել, որովհետև ունես այսպիսի իշխանություն, որը Բրյուսելում ու Վաշինգտոնում խեղկատակություններով է զբաղվում: 120 հազար մարդ ո՞ր երկրի անձնագիր է կրում՝ Հայաստանի Հանրապետության, չէ՞, ինչո՞ւ տեր չես կանգնում քո քաղաքացիներին:
Ես պահանջում եմ այս իշխանություններից՝ իմ քաղաքացիների կյանքին, ազատությանը և իրավունքներին տեր կանգնել: Այստեղ է գիծը: Ես չեմ բացառում մարգինալ ուժերի հայտնվելն այս տարածաշրջանում, որոնք կա՛մ ռուսական խաղաղապահների, կա՛մ Ադրբեջանի դեմ իքս գործողություններ կիրականացնեն: Սա պետք է լինի կոչնակ Հայաստանի իշխանությանը, որ ինքը շատ լավ հասկանա իրավիճակը: Իրենք պետք է հաշվարկեն, որ գուցե կհայտնվեն ռևանշիստներ, և սա ամենևին չի վերաբերում փողոցում պայքարող ընդդիմադիրներին: Մենք ունեցել ենք պատմական այդպիսի ժամանակաշրջան՝ 70-ականներ, 80-ականներ, ո՞վ է պատասխան տալու այդ ամենի համար, որևէ մեկը մտածե՞լ է դրա մասին: Մենք հիմա ապրում ենք այնպիսի ժամանակահատվածում, որ պատերազմի են պատրաստվում բոլորը, իսկ գուցե կլինեն այնպիսի կազմակերպություններ, որ բոլորի խաղաքարտերը կկարողանան խառնե՞լ և նոր հորձանուտ կտանեն մեզ»:
Աբրահամ Գասպարյանն անդրադարձավ ՄԱԿ-ի գրասենյակի դիմաց Արցախի նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանի նստացույցին՝ նշելով, որ ողջունում է նրա քայլը, բայց մի դաժան փաստ արձանագրեց. «Սովորաբար, պետականություն ունեցող երկրներում միջազգային կազմակերպություններին դիմում են ոչ թե այդ պետության ազգային մեծամասնություն հանդիսացողները, այլ փոքրամասնությունները, որոնք պետություն չունեն: Ամենայն հարգանքով ազգային փոքրամասնությունների հանդեպ, որոնք ապրում են մեր երկրում, եթե քրդերը կամ եզդիները ՄԱԿ-ի շենքի առջև պահանջագիր են ներկայացնում, ես ամենայն լրջությամբ ընկալում եմ դա, սատարում եմ, եթե դրանք բխում են ՀՀ և հայ ժողովրդի ազգային պետական շահերից: Բայց ազգությամբ հայ ՀՀ քաղաքացին եթե դիմում է միջազգային կազմակերպությանը՝ անվտանգության հարցով, դա մեր ամոթն է, դա նշանակում է, որ դու որպես պետություն՝ չես կայացել, որ քո քաղաքացին քո նկատմամբ ունի զրո վստահություն: Բողոքի ակցիա կարելի է անել, բայց ոչ անվտանգության հարցով: Դուք հասկանո՞ւմ եք՝ սա ինչ ամոթ է: Մինչև 2020թ. հաղթանակած երկրի քաղաքացին, որին սրանք դարձրին ոչ թե տուգանքի, այլ ամոթի մատերիալ, այսօր այս քաղաքացին իր անվտանգությունն է մուրում, իր կյանքի իրավունքն է մուրում մի ամորֆ կառույցից, որը ոչ մի լիազորություն չունի, կամ ունի, բայց չի կարողանում կիրառել ագրեսոր պետության վրա, որպեսզի բացի այդ ճանապարհը, և այս խնդրին տրվի համապարփակ և երկարատև լուծում»:
Իրական քաղաքականություն, ըստ նրա՝ այսօր ենթադրում է երկու բան. «Շատ լավ հասկանալ և ընկալել, որ սա թուրք-ռուսական թաքուն լատենտ հակամարտության, բայց արտաքուստ բարեկամության ականներից մեկն է, որը պաշտոնական Անկարան լարում է հենց Արցախում՝ Ռուսաստանից կորզելով հավելյալ զիջումներ և՛ ուկրաինական ճգնաժամի ավարտի հետ կապված, և՛ Սիրիայում ռուսական գործոնի ակտիվացման հետ կապված, այդքանը գիտակցելով հանդերձ՝ պետք է շատ լավ հասկանանք, որ դիվանագիտություն պետք է կարողանանք աշխատեցնել, բայց ոչ սրանցով, ոչ այս հանձնվողական օրակարգով»:
Աբրահամ Գասպարյանի խոսքով՝ գործող իշխանություններն ինտենսիվ չեն աշխատում Ռուսաստանի հետ, որպեսզի խաղաղապահները գնան կտրուկ գործողությունների. «Կտրուկ գործողությունների կարիք չկա, ռուսական հրամանատարությունն այդտեղ պետք է կանգնի-ասի՝ ունեք 5 րոպե ժամանակ, փասափուսեքդ հավաքում եք ու ստեղից ռադներդ քաշում եք, և ձայնի տոնայնությունից ու տեմբրից այդ բնապահպանական քողի տակ թաքնվողները կլքեն, խնդիրը դա չէ, խնդիրը Երևանում է: Ռուսաստանից որևէ մեկը երաշխիք չունի, որ եթե իրենք գնացին այդ գործողությանը, դրա շարունակությունը պաշտոնական Երևանը ի՞նչ կանի, էլի գնալու են Բրյուսել կամ Պրահա՝ ասեն՝ մենք ճանաչում ենք Արցախը Ադրբեջանի կազմո՞ւմ, թե՞ ոչ»:
Նա շեշտեց, որ 2020թ. 44-օրյա պատերազմում Ադրբեջանի ԶՈւ արսենալի ուղիղ 61 տոկոսը եղել է իսրայելական, 17 տոկոսը՝ ռուսական. «Օրը գալու է և արդեն եկել է, որ Ադրբեջանն այս ամբողջ օգնության դիմաց հատուցելու է: Քաղաքականության մեջ հենց այնպես բան չեն անում»:
Հայ հասարակությունը, նրա խոսքով, պետք է պատրաստվի պատերազմի. «Զենք բերեք: Ես ոչ թե վախեցնում եմ կամ ինքս այնքան անհուսալի ապուշ եմ, որ չվախենամ պատերազմից, ոչ մի ռացիոնալ մարդ պատերազմ չի ուզում, մենք գիտենք խաղաղության գինը, մենք պետք է պատրաստ լինենք պատերազմի: Իսկ ո՞վ ասաց, որ պատերազմը դադարել է: Արցախում հիմա ի՞նչ է տեղի ունենում, պատերազմ չէ՞ սա: Պատրաստ լինենք պատերազմի ռազմական էսկալացիային, որովհետև Ռուսաստանը խնդիր ունի, ի վերջո, նաև Արցախում իր առաքելությունը տանուլ չտալ, եթե, ինչպես արդեն նշեցի, մյուս սցենարը չի խաղարկվում»:
Նա ընդգծեց՝ Հայաստանում իշխանափոխություն չի լինելու՝ լինելու է իշխանազրկում. «Բնագիծը Երևանն է, այս խունտան պետք է հեռացվի, և հեռացվելու դեպքում գուցե ինչ-որ կերպ կարողանանք խուսափել պատերազմի ռազմական գործողություններից: Նրանց բոլորս պետք է զրկենք իշխանությունից: Ժամկետներ չեմ նշում, սպասեք նորությունների»:
Մանրամասները՝ 168TV-ի տեսանյութում
