Պաշտպանել եմ նաև թուրքի, ադրբեջանցու, այսինքն՝ ում ասես պաշտպանել եմ, եթե ոչ պաշտպանը, ապա ո՞վ պաշտպանի նրանց». Ռուբեն Սահակյան
ԳԱԼԱ–ն ներկայացնում է հարցազրույց` ՀՀ փաստաբանների պալատի նախկին նախագահ Ռուբեն Սահակյանի հետ.
-Պարոն Սահակյան, դուք երկար ժամանակ աշխատել եք որպես քննիչ, ապա փոխել ձեր աշխատանքը, ի՞նչն էր դրա պատճառը:
-Մի քրեական գործով համաձայնության չեկանք: Ես իմ տեսակետն ունեի, ղեկավար մարմինը ուներ այլ տեսակետ, և դա բերեց նրան, որ ես չհարմարվեցի եղած իրավիճակին:
-Իսկ հավանակա՞ն է, որ դուք դարձաք փաստաբան, որ հավասարակշռություն պահպանեք և մեղադրողի, հանցագործությունը բացահայտողի կարգավիճակից դուրս գաք ու անցնեք պաշտպանողի կարգավիճակի: Ի վերջո հասարակությունը քննիչներին ընկալում է որպես «վատություն», իսկ փաստաբանին՝ «լավություն անողի»:
-Ասեմ, որ ես քննիչ եղած ժամանակ էլ վատություն չեմ արել, միշտ եղել եմ օբյեկտիվ որպես քննիչ: Ապա անցնելով փաստաբանի աշխատանքին՝ դարձյալ եղել եմ օբյեկտիվ: Ես չեմ ժխտի, որ մեր պաշտպանյալներին երբեմն-երբեմն ասում ենք՝ ցուցմունքդ այսպես կամ այնպես կտաս, բայց դա ինձ մոտ հազվագյուտ երևույթ է: Եթե ես կարողանայի ազդել քննիչների, փաստաբանների, դատախազների ուղեղների վրա, ապա այնպիսի իրավիճակ կստեղծեի, որպեսզի քննիչներն օրենքը չխախտեին, իսկ փաստաբաններն էլ չսովորեցնեին իրենց պաշտպանյալներին դուրս գալ այն իրավիճակից, որում իրենց մեղքով են հայտնվել, իրենց գործողությունների արդյունքում: Իրականում ստացվում է, որ անձը կատարում է հանցավոր արարք, փաստաբանն ասում է, թե ինչպիսի ցուցմունք տա, որպեսզի խուսափի պատասխանատվությունից կամ մեղմացնի իր պատիժը՝ հաստատ համոզված լինելով, որ քննիչն էլ իր հերթին անում է հակառակը. այսինքն՝ ամեն ինչ անում է, որպեսզի խստացնի, ծանրացնի մեղքը, պատասխանատվության աստիճանը: Եթե բոլորը դադարեն այս ամենը անելուց, ապա ես իմ պաշտպանյալին օրենքով նախատեսված բոլոր միջոցներով կպաշտպանեմ, քննիչն էլ իր հերթին ճիշտ կկատարի իր աշխատանքը: Եթե այս հարցը լուծվի, արդյունքում, միանշանակ, օրինականությունն ավելի շատ կլինի, ավելի քիչ չբացահայտված գործեր կմնան, անհիմն մեղադրանքներ և անհիմն պատասխանատվությունից ազատվածներ քիչ կլինեն, արդյունքում կշահի հասարակությունը, արդարադատության համակարգը:
-Աշխատել եք դեռևս խորհրդային դատարանում: Խորհրդային դատարանի և այսօրվա դատարանի միջև տարբերություններ կա՞ն:
-Հիմա վատացել է դատավորների և դատական ակտերի որակը: Այն ժամանակ էլ էր դատական ակտերի որակը ցածր, բայց դատավորների որակը բարձր էր: Այսօր ես շատ իրավաբանների հետ խոսում եմ, և մենք իրար չենք հասկանում, որովհետև անգամ այն տերմինալոգիան, որով ես եմ սովորել, նա չգիտի: Այսօր ունենք նաև շատ գրագետ դատավորներ: Դրանց մի մասը շարունակում են գործել, ինչպես խորհրդային ժամանակներում էին գործում, այսինքն՝ իրենց մասնագիտական որակը բարձր է, բայց ցածր է դատական ակտերի որակը, իսկ մի մասի և՛ որակն է բարձր, և՛ դատական ակտերի որակը:
– Գիտեմ, որ այն տարիներին տարբեր երկրներում եք դատեր պաշտպանել: Կհիշե՞ք դրանցից մի քանիսը. ի՞նչ գործեր էին դրանք, դժվար չէ՞ր օտարների հետ աշխատելը:
– Օրինակ՝ Սումգաիթում գնացել եմ ներկայացնելու մի տուժող ընտանիքի շահեր դատարանում, բայց այնտեղ հանդիպեցի ևս չորս տուժողների և ստանձնեցի նաև նրանց շահերի պաշտպանությունը: 14 օր մասնակցեցինք դատավարությանը և 14 օրում ամբողջ գործը արտագրեցինք: Ապա իմ վստահորդները պահանջեցին, որ մենք լքենք դատարանի դահլիճը, մենք վերադարձանք Հայաստան և հայտարարություններ արեցինք: Հետո նրանց դատապարտեցին 15, 10 և 7 տարվա ազատազրկման:
Հետո 88-ի դեկտեմբերին ինձ դիմեց Սերգեյ անունով մի հայ, ում եղբորը Շամխորում ձերբակալել էին: Գործը քննվում էր Բաքվի գերագույն դատարանում: Նա մեղադրվում էր ադրբեջանցու սպանության մեջ: Դա եղել էր գիշերվա ժամին, երբ հարձակվել էին իր տան վրա, և նա դիմել էր անհրաժեշտ պաշտպանության, սակայն դատարանը նրա արարքը դիտեց որպես դիտավորյալ սպանություն, և նրան դատապարտեցին: Սակայն ես միշտ ասել եմ, որ մեր հայը անհրաժեշտ պաշտպանության է դիմել: Նա Շամխորի դպրոցի աշխատանքի ուսուցման ուսուցիչն էր, և շատ ադրբեջանցիներ և հայեր նրա անունով երդվում էին: Ես նրա շահերը ներկայացրեցի մինչ 1989 թվականի ապրիլի 6-ը: Բազմիցս գնացել եմ քննչական մեկուսարան, այդ ամիսների ընթացքում ապրել եմ Բաքվում: Այնտեղի գերագույն դատարանում, որը չուներ պատուհաններ դեպի փողոց, այլ ուներ պատուհաններ դեպի միջանցք, ես ճառ ասացի: Պատուհանները բաց էին, և իրենց աշխատողները եկել և լսում էին իմ ճառը: Ես էլ «շակալներ» անվանեցի նրանց, ովքեր գիշերները դուրս են գալիս մարդկանց կեղեքում, և որոնցից պաշտպանվելով՝ հայը մարդ էր սպանել: Հետո գնացել եմ Ռոստով ՝ մեր հայ տղաներին պաշտպանելու: Պաշտպանել եմ ոչ միայն հայի, այլև թուրքի, ադրբեջանցու, այսինքն՝ ում ասես պաշտպանել եմ, եթե ոչ պաշտպանը, ապա ո՞վ պաշտպանի նրանց:
-Իսկ, օրինակ, թուրքի պաշտպանելիս հոգեբանական բարդույթ չե՞ք ունեցել:
-Ոչ, սովորական մարդ էր, անասուն էր գողացել:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ` սկզբնաղբյուր կայքում:
