Հայաստանն ինքն է առաջարկել մտնել Մաքսային միություն
Հարցազրույց ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Սամվել Նիկոյանի հետ
– Նախագահ Սերժ Սարգսյանի` մոսկովյան այցի ժամանակ հնչեցրած հայտարարությունը, որ Հայաստանը մտադրություն ունի անդամակցել Մաքսային միությանը, տարաբնույթ գնահատականների արժանացավ եվրոպական գործիչների կողմից: Դուք ինչպե՞ս կգնահատեք Եվրոպայի արձագանքը:
– Ես Եվրոպայի արձագանքը համարում եմ բնական և սպասված: Ես կուզենայի, որ Եվրոպան Ասոցացման համաձայնագրի համար Հայաստանի առջև դուռը չշրխկացնի, վիրավորական կեցվածք չընդունի: Այն ծավալով, որով աշխատանքներ են գնացել, և հիմա Հայաստանն այս ծավալով պատրաստ չէ համագործակել, դեռ ոչինչ չի նշանակում: Հայաստանի հետ Ասոցացման համաձայնագիրը այն մասով, որով հնարավոր է, ճիշտ կլինի, որ ստորագրվի: Սա անհրաժեշտ է և՛ մեր պետությանը, և՛, կարծում եմ, նաև Եվրոպային:
– Եվրոպայի կողմից հնչած գնահատականներն, այնուամենայնիվ, դրա մասին չեն խոսում: Բայց ՀՀ իշխանությունները պնդում են, որ բանակցությունները շարունակվելու են: Ինչո՞վ եք բացատրում այս հակասությունը:
– Հնարավոր է, որ կա որոշակի տեսակետների տարբերություն, որովհետև մերը` մեր պետության իշխանություններն են, իսկ Եվրոպայից տարբեր պետությունների արձագանքներ են հնչում, որտեղ հնարավոր են տարբեր կարծիքներ: Ամեն դեպքում, ինձ թվում է, որ եվրոպացիները կստորագրեն Ասոցացման համաձայնագիրը, իհարկե վերափոխված տեսքով, ոչ այն ֆորմատով, ինչը պատրաստվում էինք նախաստորագրել: Իսկ եթե հնարավոր չլինի փաստաթուղթը նոյեմբերին նախաստորագրել, ապա կարծում եմ, որ հետագայում ինչ-որ կերպ շարունակություն կտրվի ԵՄ-ՀՀ հարաբերություններին, այլ տեսքով: Ամեն դեպքում, Եվրոպան պետք է փորձի հասկանալ Հայաստանին:
– Այսինքն` Հայաստանի համար նո՞ր փաստաթուղթ պետք է մշակվի` նոր պայմաններով:
– Առանձին պայմանները հետևյալն են` կան համագործակցության տարբեր մակարդակներ, տարբեր խորություններ: Եթե որևիցե մակարդակը ընթացակարգային առումով խանգարում է Մաքսային միությանը, բնականաբար, այն չի կարող ստորագրվել` սրա մասին ասում են թե՛ եվրացիները, թե՛ մենք. ամբողջական փաթեթին անդամագրվել այս պարագայում մենք չենք կարող: Բայց Ասոցացման համաձայնագիրը լայն սպեկտոր է ընդգրկում, և կարող է մյուս մասերով համագործակցություն լինել:
– Ընդդիմությունը դժգոհում է, որ որոշման մասին իրենց տեղյակ չեք պահել, ավելին` տեսակետներ կան, որ ՀՀԿ-ում ևս Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունից առաջ տեղյակ չեն եղել, որ կա նման որոշում:
– Կա ՀՀ Սահմանադրություն, ըստ որի` յուրաքանչյուր պետական մարմին ունի որոշակի լիազորություններ: Սա ՀՀ նախագահի լիազորությունների շրջանակում է: Սերժ Սարգսյանն ընդամենը կատարել է հայտարարություն Մաքսային միությանը միանալու մասին, որից հետո պետք է աշխատանքներ տարվեն, համաձայնությունների դաշտ ստեղծվի, ինչին միայն կհաջորդի ստորագրման պրոցեսը: Երբ մտադրության մասին հայտարարությունը դառնա փաստաթուղթ, որը կլինի հրապարակային, կանցնի միջպետական վավերացման ընթացակարգ ու կներկայացվի ԱԺ-ին, ընդդիմությունը հնարավորություն կունենա արտահայտվելու: Սա փաստաթուղթ է, որը դեռևս չի ստորագրվել…
Ինչի՞ մասին է խոսքը: Հանրապետության նախագահը ընդամենը հայտարարություն է արել: Ինչի՞ մասին տեղյակ պահվեր… Ընդդիմությունը հնարավորություն կունենա ԱԺ-ում հայտնել իր կարծիքը, վավերացնել փաստաթուղթը… Ինչ վերաբերում է հարցի երկրորդ մասին, ապա նշեմ, որ երկրի արտաքին քաղաքականությունը շատ կարևոր հարց է, և ամեն մեկը կարող է ունենալ իր տեսակետը: Շատ հնարավոր է, որ մեկը այլ մոտեցում ունենա, մեկը` հակադիր: Հանրապետականում էլ տեսակետներ կան: Բայց երբ խոսքը վերջնական ինտեգրացիայի մասին է, խնդիրը դիտարկվում է անվտանգության սկզբունքների պահպանման առաջնայնության տեսանկյունից, ամեն ինչ իր տեղն է ընկնում: Ինձ հաճախ հարցնում են, թե այն ժամանակ չէի՞ք տեսնում, որ անվտանգության հարց կա, երբ երեք տարի բանակցում էիք Եվրոպայի հետ: Իմ պատասխանն այն է, որ տարածաշրջանը հիմա ավելի լարված ու պայթյունավտանգ է, քան մեկ տարի առաջ, երկու տարի առաջ:
– Բայց չե՞ք կարծում, որ միևնույն է, այս հայտարությունը որոշում է դառնալու, և ընդդիմությունը ոչինչ չի կարողանալու փոխել:
– Յուրաքանչյուր հայտարարություն կարող է դառնալ որոշում, կարող է և չդառնալ: Այս պարագայում կարծում եմ` կդառնա: Բայց խնդիրը սրան չէ, որ վերաբերում է: Յուրաքանչյուր պետական մարմին ունի Սահմանադրությամբ օժտված իր իրավունքները, լիազորությունները, որը իրացնում է: Դուք ինչպե՞ս եք պատկերացնում. Հայաստանը բազմաթիվ նմանատիպ, միջպետական համաձայնագրեր է ստորագրել, որոնք շատ կարևոր նշանակություն են ունեցել, բայց ստորագրումից առաջ դրանց մասին տեղյակ չեն պահել: Ի՞նչ է` հանրաքվե պետք է անցկացվի, կամ նախագահը գնա յուրաքանչյուրի հետ առանձին-առանձին ճշտի՞: Չեմ ուզում քննարկել ընդդիմության վերաբերմունքը, որը իր ռազմավարությունից ելնելով` տարբեր վարքագծեր ունի, բայց ես, որպես իշխող մեծամասնության ներկայացուցիչ, պետք է քննարկեմ իշխանության մոտեցումը, որը կարծում եմ` շատ հստակ էր:
– Հիմնական քաղաքական ուժերի, խորհրդարանական ընդդիմության հետ հնարավո՞ր չէր կոնսուլտացիա, քննարկում անցկացնել:
– Քննարկվել է այն քաղաքական ուժերի հետ, որոնք սատարում են նախագահին, և նրանց հետ քննարկումը ինստիտուցիոնալ բնույթ չի կրում: Նախագահը ցանկացել է նրանց հետ հանդիպել, հանդիպել է. սա պարտադրված բնույթի, պրոտոկոլային հանդիպում չէ` հասկացեք: Հարցը չափազանցված է: Կգա ժամանակը, և բոլորը ոչ միայն կինֆորմացվեն, այլև` քննարկմանը մասնակից կդառնան, որոշման վրա իրենց ազդեցությունը կփորձեն ունենալ:
– Դուք չե՞ք կիսում այն տպավորությունը, որ Սերժ Սարգսյանի գնահատականները միանձնյա են եղել:
– ՀՀ Սահմանադրությամբ արտաքին քաղաքականությունը կոորդինացնում, իրականացնում է ՀՀ նախագահը, կառավարության համապատասխան մարմինների հետ, ինչը և արել է: Չի կարող ոչինչ միանձնյա լինել: Հենց այնպես միանձնյա ոչինչ լինել չի կարող: Ընտրվեց ինտեգրացիոն այն ուղղությունը, որը կապված էր մեր ազգային անվտանգության հետ: Եվրոպացիների համար սա նորություն չէր, կարծում եմ, որովհետև մեր կողմից եղել են բազմաթիվ հայտարարություններ, որ ԵՄ ասոցացման համաձայնագիրը մեր կողմից կնախաստորագրվի այնքանով, որքանով այն չի հակասի մեր ռազմավարական գործընկերոջ հետ ունեցած հարաբերություններին:
– Բայց Եվրոպայի արձագանքում դա այնքան էլ չի նկատվում, պարոն Նիկոյան: Առաջին հայտարարությունները, որոնք եղան իրենց կողմից, անակնկալ էին պարունակում, նրանք էլ, կարծես, չէին սպասում այդ հայտարարություններին:
– Դա իրենց պետք է հարցնեք: Հայտարարություններ մեր կողմից ամենաբարձր մակարդակով եղել են: Ես էլ, լինելով Ասոցացման համաձայնագրին դրական վերաբերմունք ցուցաբերող մարդկանցից մեկը, միևնույն է` ասում էի, որ պետք է ստորագրվի այնքանով, որքանով դա չի խանգարելու մեր անվտանգությանը, այն համակարգին, որի մեջ կանք: Սրա մասին բազմաթիվ անգամներ հայտարարություն արվել է:
– Կարծիքներ կան, որ Հայաստանն ամեն դեպքում որոշումը կայացրել է ՌԴ ճնշման տակ:
– Ամեն դեպքում ես կարող եմ ասել մի բան` ՀՀ-ն ինքն է առաջարկել մտնել Մաքսային միություն: Առաջարկը ՀՀ նախագահի կողմից է եղել:
– Հուշումներ չե՞ն արվել:
– Հնարավոր է՝ այդ որոշումն ընդունելու համար բազմաթիվ այլ գործոններ լինեին, որոնք կարող էին վճռորոշ դեր հանդիսանալ նման որոշումն ընդունելու համար:
– Օրինա՞կ:
– Կարծում եմ` ես ամբողջական պատասխանեցի Ձեր հարցին:
Հ.Գ. Սամվել Նիկոյանի հետ հարցազրույցը տեղի է ունեցել նախքան ԵՄ հանձնակատար Շտեֆան Ֆյուլեի հնչեցրած հայտարարությունները Հայաստանում:
