Եթե նախքան խաբվելը ուտեր՝ լավ կլիներ, որովհետև ինչպես վերը հիշատակեցինք՝ արքայություն կգնար, բայց եթե խաբվելուց հետո ուտեր, միշտ մեղքի մեջ մնալով՝ վատ հետևանքներ կունենար, քանզի լավ է մեռնել, քան մեղքով ապրել, այս պատճառով Աստված Իր ողորմությամբ նրան դրախտից արտաքսեց, որպեսզի հիշյալ պտղից չուտի (Ծննդ Գ 22):
Պատժի նպատակը պատժվողից վերցնելն է այն լավը, որ ունի, նրան զրկելը այն լավագույն բանից, որի վրա է դրել հույսը, կամ էլ նրա անձին տանջանք տալն է: Բայց սատանան Աստծո ներկայությունից հենց սկզբից հեռացած, այնքան զարգացավ չարության մեջ, որ նրա գոյությունից բացի նրանից ետ վերցնելու այլ բան չմնաց, և հուսալու ոչ մի բարի բան կամ լավության նշույլ չկար, որից զրկվեր: Նմանապես արդեն իսկ հանգստություն չունի, որ նրան տանջանք տրվի, քանզի Աստծո արդար դատաստանով միշտ տանջանքի մեջ է:
Ինչպես որ Աստված նախ կերակուր տվեց մարդուն, այդպես էլ առաջին պատվիրանը կերակրի վերաբերյալ եղավ: Որովհետև մարդը միշտ իր օգտի հակառակ է [գործում], իսկ օգուտը այն է, երբ մեկի բաղձանքը ամբողջացնում ես, և բաղձանքն էլ [մարդուն] հայտնի բաների համար է լինում: Արդ, քանի որ մարդը այս աշխարհի մեջ է, մարմնի վերաբերյալ բաներ է ցանկանում, որ տեսնում է և մարմնական ցանկություններից առաջինը կերակուրն է (Ժողովող Զ:7):
Այո՛, կան որոշ բաներ, որոնք, եթե մարդիկ կամ անասունները ուտեն՝ կմահանան, սակայն դրանց վերաբերյալ էլ վատը չի ասվում, քանի որ անտարակույս, եթե Աստված ստեղծել է, ուրեմն մի բանի համար օգտակար են: Սրա վերաբերյալ, եթե մեկը այլ մեկնություն տալով ասի, որ անպատճառ ծառ կամ ուտելու պտուղ չպիտի հասկանալ, Ս. Գրքի իմաստը կխեղաթյուրի:
Աստուած «որուն որ ուզէ՝ կ՚ողորմի եւ որուն որ սիրտը կարծրացնել ուզէ՝ կը կարծրացնէ» (Հռ․ 9.18)։ Ոմանք հիմնուելով այս համարին վրայ, կ՚ուսուցանեն որ Աստուած որուն որ փրկել կ՚ուզէ՝ կը կակուղցնէ անոր սիրտը եւ ապաշխարութեան արցունք կը շնորհէ անոր, իսկ որուն որ կորսնցնել կ՚ուզէ՝ կը կարծրացնէ անոր սիրտը։ Նման բացատրութիւն մը հեռո՛ւ է ճշմարիտ ըլլալէ։ Պօղոս եւ Պետրոս կ՚ուսուցանեն որ Աստուած քաղցրութիւն եւ համբերատարութիւն կը ցուցաբերէ մեր նկատմամբ որպէսզի մեզ ապաշխարութեան բերէ (Հռ․ 2.4 Հմմտ Բ.Պտ․ 3.9)։ Անկարելի է որ Աստուած չողորմի մէկու մը որ իր ողորմութեան կ՚ապաւինի։
Աստուծոյ ծառայելը իւրաքանչիւր մարդու կոչումն է, բայց միաժամանակ պարտաւորութիւնը։ Երբեմն մարդիկ Աստուծոյ անունով կը գործեն, բայց իրենց գործն է որ կը գործեն եւ ո՛չ թէ Աստուծոյ։ Աստուծոյ ծառայելը՝ Աստուծոյ կամքին հնազանդիլն է։ Իսկ Աստուծոյ կամքը միշտ ալ դիւրին չէ կատարելը։ Կրնայ պատահիլ որ Աստուծոյ կամեցածը մեր կամեցածին հակառակ ըլլայ։
Քրիստոս ինքզինք կոչեց հեզ ու խոնարհ (Մտ․ 11.29), ուստի ան չի կրնար աշխատիլ կամ գործակցիլ մէկու մը հետ որ հպարտ ու ամբարտաւան է։ Ամբարտաւան մարդը յանձնապաստան մարդ կ՚ըլլայ, այսինքն, ան կ՚ըլլայ մէկը որ ինքզինքին նկատմամբ կոյր վստահութիւն կ՚ունենայ, մէկը՝ որուն յոյսը ինքնիր անձն է, մէկը՝ որուն ապաւէնը ինքնիր կարողութիւններն են։ Այսպիսի մարդ մը չի կրնար Սուրբ Հոգիին օրհնութիւնը վայելել, որովհետեւ ան ինքզինք է որ օրհնութիւն կը սեպէ։
Դաւիթ քաջութիւնը ունեցաւ հրապարակելու իր մեղքը։ Մէկը մեղքէն ազատած չ՚ըլլար եթէ քօղարկէ զանիկա։ Երբեմն մենք կը փորձենք եւ կը յաջողինք քօղարկել այսինչ կամ այնինչ մեղքը, եւ կը կարծենք որ ձերբազատուեցանք անկէ։ Ո՛չ ոք կրնայ ազատիլ իր սրտին մէջ բնակութիւն հաստատած մեղքէն, եթէ թոյլ չտայ որ Սուրբ Հոգին Յիսուսի խաչով սրտի բաց գործողութիւն ընէ իրեն։ Սիրտ մը կրնայ խաղաղութիւն վայելել միայն ա՛յն ատեն՝ երբ յանձնուի Աստուծոյ։
Մոսկվայի միտրոպոլիտ Ինոկենտիի մոտ ճաշի ժամանակ ապագա կյանքի մասին խոսակցություն գնաց: Կեսօրվա արևի դիմաց նստած սարկավագը առարկեց.
Ցարգրադում մի ահարկու, արյունարբու վեզիր էր իշխում, ում սիրելի զբաղմունքն ամեն օր հետևելն էր, թե դահիճն ինչպես է մահապարտներին գլխատում իր պալատի առջև: Իսկ Ցարգրադի փողոցներում մի Աստծու խենթ, սրբակյաց ու մարգարե էր ապրում, ում բոլորը Աստծո սուրբ էին համարում: Մի առավոտ, երբ դահիճը հերթական դժբախտին էր գլխատում, Աստծո խենթը կանգնեց վեզիրի պատուհանների տակ և սկսեց մուրճն օդում այս ու այն կողմ թափահարել:
Ինչո՞ւ էր Աստված իսրայելցիների համար երկնքից իջեցրած մանանան առավոտից առավոտ հավաքել տալիս:
Երկինքն ու երկիրը և դրանցում եղած բոլոր արարածները, որոնց Աստված Իր ամենազոր և անսահման մեծ կարողությամբ ոչնչից գոյացրեց:
Աստված կարող էր աշխարհը միանգամից արարել, սակայն այս պարագայում մարդուն օրինակ է տալիս, որպեսզի նա իր գործերը կարգով կատարի և չշտապի: Նույնպես արարածների աստիճանաբար կատարելության հասնելը բնական օրենք է:
Մի կին հիվանդության ցավից տառապում է: Բժիշկը գալիս է, բացում դեղերի իր հսկա տոպրակը և զանազան, գույնզգույն դեղեր հանում, տալիս հիվանդին, բայց ցավը չի թողնում, նույնիսկ սաստկանում է: Անհանգստացած տանտերը մեկ այլ բժիշկ է գտնում, որը մի քանի դեղահաբ է ընդամենն ունենում, որոնցից մեկը տալիս է հիվանդին ու նրան բժշկում:
Սուրբ Գրքում ընթերցում ենք, որ Դրախտը արևելյան կողմում՝ Եդեմ կոչված վայրում էր (Ծննդ. 2:8) և այն Հայաստանի Խնուս գավառի Բին-Գյոլ կոչված վայրին է համապատասխանում:
Արդ սրա վերաբերյալ՝ կամ արքայությունը պիտի ընդունել, կամ մարդուն մարդկությունից դուրս դիտարկել. և արքայությունը ընդունելուդ պես, իհարկե, պարտավոր ես Աստծո հրամանին հնազանդվել և ով որ չի հնազանդվում հիմարի աստիճանին է իջնում, քանզի օգուտն ու վնասը չզանազանելը հիմարություն է:
Աստված մեզ անգին ընդունակություններ է պարգևել՝ հիշելու և մոռանալու: Երբ մեզ լավություն են անում, երախտագիտությունը պահանջում է հիշել դա, իսկ երբ վատություն՝ սերը դրդում է մոռանալ:
Արևի ճառագայթների ներքո գյուղացիները գերանդիով խոտ են հնձում: Նրանցից մեկը գերանդին մի կողմ է նետում, պառկում խոտի հսկա դեզի մեջ ու երազում, թե խոտ հնձելու փոխարեն կարող էր դառնալ աշխարհահռչակ վազորդ, սակայն մտքում բողոքում է Աստծուն, որ այնքան թույլ է ու տկար, որ նույնիսկ իր այս տաքուկ տեղից չի կարող վեր կենալ ու նայելով երկնքին ասում է.
Խնդրենք Աստծուն, որպեսզի բացի մեր մտքերը, որ մենք մեզ տեսնենք այնպիսին, ինչպիսին Աստված է տեսնում, փրկի մեզ մեր անձնական սխալները չճանաչելու մեղքից, կամքի տկարությունից, նախանձախնդրության ու զգուշավորության պակասից և հոգեկան ամեն տեսակի լճացումից:
Ոմն եղբոր մասին ասում էին, թե զամբյուղներ էր հյուսում և նրանց վրա կանթեր էր դնում: Լսեց, որ իր դրացին ասաց. «Ի՞նչ անեմ, քանի որ վաճառելու ժամանակն է, իսկ ես կանթեր չունեմ իմ զամբյուղների համար»:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, «Հայոց տուն» շարժման համահիմնադիր Արմեն Չարչյանն է։
Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչն ասում է. «Աստված մարդուն ստեղծեց այն պատկերով, որով հայտնվեց ժամանակների լրումին»: Ահա այստեղ մեզ համար նորովի հասկանալի է դառնում այն փառքը, որով Աստված ստեղծեց մարդուն՝ ասելով. «Մեր պատկերով և նմանությամբ», քանզի այդ նույն պատկերով Աստված հաճեցավ մարմնանալ և մինչև մարմնանալն այդ նույն կերպարանքով Աստված հաճեցավ իջնել բաբելոնյան հնոցի մեջ (տես՛ Դանիել 3:92) և երևալ նախահայրերին:
Յուրաքանչյուր քրիստոնյայի կյանքում հոգու պահանջ է և անհրաժեշտություն եկեղեցի այցելելն ու պարբերաբար մասնակից լինելը եկեղեցական արարողություններին: Աստծո տունն աղոթքի տուն է, որտեղ մենք, հանդիպելով Աստծուն, վայելում ենք Նրա ներկայությունը: Եկեղեցի հաճախող յուրաքանչյուր մեկը պետք է փորձի ծանոթանալ և կատարել այն կանոնները, որ վերաբերում են եկեղեցի հաճախողներին, որպեսզի իրենց պահվածքով որևէ կերպ չվիրավորեն Տիրոջը, տաճարի սրբությունը և աղոթող անձանց հոգևոր զգացումները:
Ե՛ս եմ ոչխարներուն դուռը» (Յհ․ 10.7)։ Աշխարհի մէջ գոյութիւն ունին հարիւրաւոր կրօնքներ, որոնք երկինք առաջնորդող հարիւրաւոր ճամբաներ ու դռներ ցոյց կու տան մեզի։ Փրկութեան հասնելու համար հազարաւոր միջոցներ կը ներկայացուին, ինչպէս օրինակ, անդամ ըլլալ այսինչ կամ այնինչ եկեղեցիին, յաճախել այսինչ կամ այնինչ հոգեւոր ժողովարանը, թղթիկի մը վրայ գրել թէ մենք որոշած ենք մեր կեանքը Յիսուսի տալ, «պարտադրուիլ» Սուրբ Հոգիին լեզուներով խօսիլ, մնայուն կերպով եկեղեցի յաճախել ամէն Կիրակի, այս եւ նման շատ մը բաներ կը ներկայացուին իբրեւ փրկութեան պայման կամ միջոց։
Իսկ ո՞վ հաշտության քայլն արեց, մենք գնացի՞նք Աստծո մոտ, թե՞ Աստված եկավ մեզ մոտ:
Բազպանը պատարագիչ հոգևորականի զգեստի մաս է: Այն կերպասե թևնոց է, որ կրում է հոգևորականը իր աջ և ձախ ձեռքերին՝ դաստակից մինչև արմունկը՝ իբրև վահան չարի դեմ, որպեսզի կարողանա սրբությամբ սպասավորել Աստծուն: Բազպանը կարվում է զգեստի կտորից, յուրաքանչյուրի վրա մեկական խաչով:
Յուրաքանչյուր քրիստոնյա կոչված է հոգեպես աճելու, որպեսզի, եկեղեցու հայրերի խոսքի համաձայն, հնարավորություն ունենա բարձրանալու այն աստիճաններով, որը տանում է դեպի հոգևոր կատարելություն:
Մեզ խաղաղություն և խնդություն պարգևող իրականություններից է բնությունը: Այն թվում է սովորական ու բնական, և մարդը վայելում է դրա գեղեցկությունն ու շունչը: Սակայն իրականությունն այլ է դառնում, երբ միտքդ լուսավորվում է հոգևոր գիտակցությամբ ու տեսնում ես, զգում, որ գեղեցիկ ծաղիկները, դրանց շուրջը պտտվող թիթեռները, կանաչ խոտը, թփերը, ծառերը, կենդանիներն ու կապուտակ երկնակամարը և դրա լազուրում լողացող ամպերն ամենևին էլ ինքնաստեղծ չեն ու պատահաբար չեն հայտնվել:
Դժվար է իմանալ աշխարհի վրա գոյություն ունեցող համալսարանների ճշգրիտ թիվը: Համացանցի տարբեր պաշտոնական կայքէջեր տարբեր թվեր են տալիս՝ 20․000, 25․000, 30․000, այլ աղբյուրներում՝ 50․000: Խնդիրն աշխարհում գործող համալսարանների ճշգրիտ թիվն իմանալը չէ, այլ խորանալն է այդ համալսարանների ֆակուլտետների, ամբիոնների և դրանց կողմից դասավանդվող առարկաների բազմատեսակության մեջ:
Արտաքին տեսքի անհետաքրքրության պատգամը: Հիսուս ծնվեց փոքր քաղաքի՝ Բեթղեհեմի և անարգված վայրի՝ Մսուրի մեջ, առանց երկրային տոնակատարությունների, ինչպես դրանք տեղի են ունենում մարդկանց մոտ: Ղպտի Ուղղափառ Սուրբ Եկեղեցու երջանկահիշատակ Շենուդա Գ պատրիարքը, խոսելով Հիսուսի ծննդյան մասին, ասում է. «Իսկական մեծությունը հարստության, հագուստի, զարդարանքի և այլ նման բաների մեջ չէ, այլ առաքինություններով լցված հաղթական սրտի մեջն է»:
