Փարիսեցիները զՔրիստոս փորձելու համար, իրենց աշակերտներէն ոմանք ղրկեցին անոր, որպէսզի անոր հարցնեն. «Մեր Օրէնքին համաձայն պէ՞տք է կայսրին տուրք տանք, թէ ոչ» (Մտ 22.17)։ Քրիստոս անոնցմէ պահանջեց ցոյց տալ իրեն տուրքի արծաթ դրամ մը։ Երբ անոնք բերին դրամը, Քրիստոս ըսաւ. «Ասիկա որո՞ւն պատկերն ու արձանագրութիւնն է»։ «Կայսրին» պատասխանեցին անոնք։ Յիսուս եզրակացուց ըսելով. «Գացէք եւ ինչ որ կայսրին կը պատկանի՝ կայսրին տուէք, եւ ինչ որ Աստուծոյ՝ Աստուծոյ տուէք» (Մտ 22.21)։
Երևանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանում՝ դատավոր Արմինե Մելիքսեթյանի նախագահությամբ, մեկնարկել է Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանի գործով առաջին դատական նիստը։
Արուսեակին հետեւող հրեշտակներուն բանակները կազմեցին պիղծ ոգիներուն եւ դեւերուն գունդերը։ Այս հրեշտակները «իրենց տրուած իշխանութեամբ չգոհանալով՝ իրենց սահմաններէն դուրս եկան, եւ Աստուած զանոնք մշտնջենական շղթաներով կապուած կը պահէ խաւարին մէջ, մինչեւ որ դատաստանի մեծ օրը գայ» (Յդ 6 հմմտ Բ.Պտ 2.4)։ Այս համարին կապուած կարժէ երկու արագ բացատրութիւններ տալ։
Ավագի հոգևոր ծննդավայրը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինն է, որի մկրտարանի սրբազան ավազանում մկրտվել և անդամագրվել է Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցուն` քրիստոնեական իր առաքելությունը գտնելով հիմնականում բժշկության ոլորտում:
Մարդիկ այսօր շատ հաճախ տրտնջում են, դժգոհ են, իսկ առավել գանգատվում են եղանակից: Տրտունջի և դժգոհության տարափները սկսում են տեղալ, երբ խոսակցություն է բացվում եղանակի հետ կապված: Եվ երբ մարդկանց հարցնում ես՝ ո՞նց եք, ի պատասխան հնչում է. «Եղանակի հետ», «Էլ ոնց պիտի լինեմ, անձրև ա գալիս», կամ «Աննորմալ եղանակ ա», «Ձմեռը եկավ, մարդու տրամադրությունն էլ ընկավ», կամ էլ՝ «Շոգ է, օդ չկա շնչելու»:
Չենք գիտակցում, թե ինչ ենք անում: Այնպիսի տպավորություն է, որ մեր քայլերով՝ դավաճանությամբ, աղտոտ խոսքերով, դիմացինի հաջողությամբ չուրախանալով, ամեն անգամ խաչում ենք Քրիստոսին, բայց այդ քայլերից հետո նշում ենք Սուրբ Հարության և տոնը, Սուրբ Ծնունդը: Գիտակցելով այդ երկու տոների խորհուրդը, գիտակցում ես նաև կյանքիդ մնացած օրերի խորհուրդը և չես խաչում Տիրոջը քո քայլերով:
«Միտքդ խաղաղեցնելու համար պետք է կատարես մի քանի կարևոր քայլ: Աղոթքը երբեք չպետք է դադարի քո շուրթերից: Պետք է բարելավես ինքնավստահությունդ, վստահ լինես, որ ամեն դեպքում խնդիրը լուծվելու է դրական տրամադրվածությամբ: Պետք է ունենաս վստահություն Աստծո նկատմամբ, որ Տերը երբեք թույլ չի տա, որ քո նկատմամբ վատ բան լինի: Մի դրվագ կա Սուրբ Գրքում:
Ո՜հ, Կայենը մահ է փնտրում, սակայն չի կարող գտնել, քանի որ ամբողջ աշխարհին սարսափազդու օրինակ և խրատ լինելու համար Աստծո հրամանով նրա վրա նշան դրվեց, որպեսզի ոչ ոք նրան չսպանի (Ծննդ. Դ 15). ահա՛ «մեղա» չասող անզեղջ մեղավորի ողորմելի և ահավոր վիճակը այս է:
Եգիպտոս, որտեղ թագավորի դահճապետը, որի անունը Պետափրես էր, գնեց նրան: Հովսեփը ամեն ինչով խոհեմ, հավատարիմ և հաջողակ էր, և նրա գործերն էլ հաջողությամբ էին պսակվում (Ծննդ. 39:2), նրա պատճառով Աստված Պետափրեսի տունն էլ օրհնեց (Ծննդ. 39:5), որից էլ հիշյալը շատ գոհ մնալով՝ տան կառավարությունը հանձնում է Հովսեփին: Այո՛, Հովսեփը անունով գերի է, սակայն իր տիրոջ աչքում խիստ պատվավոր:
Ո՛չ, երբե՛ք, քանի որ վրեժխնդրությունը թշնամություն է ենթադրում: Արդ, ինչպես որ Հովսեփը Աստծո շնորհիվ հաղթել էր իր կիրքը, նույնպես բարկությունը զսպելով՝ չի ցանկանում ոչ ոքի թշնամություն անել: Մանավանդ վրեժ լուծելու առիթ ունենալով, փոխարենը հոժարակամ բարերարություն է անում:
Հիրավի, Աստծո ողորմությամբ յոթը տարի երկրի արդյունքը այնքան առատ է լինում, որ Հովսեփը ծովի ավազի նման անհամար ցորեն է հավաքում: Հետո յոթը տարի սով լինելով, հավաքած ցորենով, իր խոհեմ և իմաստուն կարգադրություններով ողջ ժողովուրդին սովամահ լինելուց ազատում է: Դեռևս սովի տարիները չհասած՝ երկու արու զավակ է ունենում Հովսեփը, որոնցից մեծի անունը՝ Մանասե, իսկ փոքրի անունը Եփրեմ է դնում:
Որպեսզի մարդիկ երկար ապրելու բաղձանքով նրա պտուղը չուտեն և այն չպաշտեն: Մանավանդ, չլինի թե սատանան դրա միջոցով մարդուն կյանք խոստանալով՝ մարդուն իրեն կապի, և դրանով չկարծվի, որ սատանան մարդու բարեկամն է և խոսքն էլ ճշմարիտ է:
Անշուշտ, գիտեր, բայց հարցը նրան զղջման հրավիրելու համար էր, քանզի ոչ թե նրա որտեղ լինելն է ցանկանում իմանալ, այլ նրա ինչ վիճակում լինելն է ցանկանում նրան իսկ հայտնի դարձնել, որպեսզի զղջա և «մեղա» գոչի: Կարծես ցանկանում էր ասել.
Ան որ անհոգութեամբ կը մօտենայ սրբագործեալ հացին եւ գինիին, ոտնակոխ ըրած կ՚ըլլայ Աստուծոյ Որդին, համաձայն Պօղոս առաքեալի խօսքին. «Եթէ Մովսիսական Օրէնքը խախտողը երկու կամ երեք հոգիի վկայութեամբ մահուան կը դատապարտուի առանց գթութեան, որքա՜ն աւելի ծանր պատիժի արժանի պիտի համարէք այն անձը՝ որ ոտնակոխ կ՚ընէ Աստուծոյ Որդին, կ՚արհամարհէ Նոր Ուխտի կնքումին համար թափուած արիւնը, որով Քրիստոս զինք սրբեց, եւ կ՚անարգէ շնորհքները պարգեւող Սուրբ Հոգին» (Եբր․ 10.28-29)։
Այո՛, արդեն իսկ սողում և ուտում էր, ինչպես այժմ, բայց Աստված նրան անիծեց դրանով, որից հետո որովայնի վրա սողալը և հող ուտելը պատիժ դարձավ (Ծննդ Գ 14):
«Մի բուժեք չարիքը չարիքով, մի ջանացեք այդ կործանարար ասպարեզում միմյանց գերազանցել: Վիրավորե՞լ է քեզ բարկացած մեկը, կանգնեցրու չարիքը լռությամբ: Թշնամուն մի՛ դարձրու քեզ ուսուցիչ, մի՛ ձգտիր այն բանին, ինչն ատելի է քեզ համար: Մի՛ դարձիր բարկացածի համար՝ որպես հայելի՝ քեզ վրա ի ցույց դնելով նրա պատկերը»,- ասել է Ս. Բարսեղ Կեսարացին: Իսկ Ս. Հովհաննես Սանդուղքը հորդորում է, որ հիշաչարության թարախից ազատվելու համար բավական չէ վիրավորողի համար աղոթելը, կամ չարի փոխարեն նրան բարիք անելը, կամ ճաշկերույթին հրավիրելը, այլ, երբ լսես, որ նա ընկել է հոգևոր և մարմնավոր փորձության մեջ, հոգա նրա համար, ինչպես ինքդ քո վրա՝ արցունքներ հեղելով:
«Արթուն մնացեք և աղոթք արեք, որպեսզի փորձության մեջ չընկնեք» (Մատթ. 26:41): Տերունական սուրբ աղոթքի մեջ էլ մենք խնդրում ենք, որ Տերը մեզ չտանի փորձության, այլ փրկի չարից: Չնայած մեր բոլոր ջանքերին, որպեսզի զերծ մնանք ամեն տեսակ փորձություններից՝ հաճախ դրանք մեծ օգուտ են բերում մարդկային հոգուն, ինչպես Հակոբոս առաքյալն է իր Ընդհանրական թղթում գրում. «Երանելի է այն մարդը, որ համբերում է փորձությանը. որովհետև, եթե փորձության մեջ հաստատ լինի, կստանա կյանքի պսակը, որը Տերը խոստացավ իրեն սիրողներին» (Հակ. 1:12):
Եթե նախքան խաբվելը ուտեր՝ լավ կլիներ, որովհետև ինչպես վերը հիշատակեցինք՝ արքայություն կգնար, բայց եթե խաբվելուց հետո ուտեր, միշտ մեղքի մեջ մնալով՝ վատ հետևանքներ կունենար, քանզի լավ է մեռնել, քան մեղքով ապրել, այս պատճառով Աստված Իր ողորմությամբ նրան դրախտից արտաքսեց, որպեսզի հիշյալ պտղից չուտի (Ծննդ Գ 22):
Պատժի նպատակը պատժվողից վերցնելն է այն լավը, որ ունի, նրան զրկելը այն լավագույն բանից, որի վրա է դրել հույսը, կամ էլ նրա անձին տանջանք տալն է: Բայց սատանան Աստծո ներկայությունից հենց սկզբից հեռացած, այնքան զարգացավ չարության մեջ, որ նրա գոյությունից բացի նրանից ետ վերցնելու այլ բան չմնաց, և հուսալու ոչ մի բարի բան կամ լավության նշույլ չկար, որից զրկվեր: Նմանապես արդեն իսկ հանգստություն չունի, որ նրան տանջանք տրվի, քանզի Աստծո արդար դատաստանով միշտ տանջանքի մեջ է:
Ինչպես որ Աստված նախ կերակուր տվեց մարդուն, այդպես էլ առաջին պատվիրանը կերակրի վերաբերյալ եղավ: Որովհետև մարդը միշտ իր օգտի հակառակ է [գործում], իսկ օգուտը այն է, երբ մեկի բաղձանքը ամբողջացնում ես, և բաղձանքն էլ [մարդուն] հայտնի բաների համար է լինում: Արդ, քանի որ մարդը այս աշխարհի մեջ է, մարմնի վերաբերյալ բաներ է ցանկանում, որ տեսնում է և մարմնական ցանկություններից առաջինը կերակուրն է (Ժողովող Զ:7):
Այո՛, կան որոշ բաներ, որոնք, եթե մարդիկ կամ անասունները ուտեն՝ կմահանան, սակայն դրանց վերաբերյալ էլ վատը չի ասվում, քանի որ անտարակույս, եթե Աստված ստեղծել է, ուրեմն մի բանի համար օգտակար են: Սրա վերաբերյալ, եթե մեկը այլ մեկնություն տալով ասի, որ անպատճառ ծառ կամ ուտելու պտուղ չպիտի հասկանալ, Ս. Գրքի իմաստը կխեղաթյուրի:
Աստուած «որուն որ ուզէ՝ կ՚ողորմի եւ որուն որ սիրտը կարծրացնել ուզէ՝ կը կարծրացնէ» (Հռ․ 9.18)։ Ոմանք հիմնուելով այս համարին վրայ, կ՚ուսուցանեն որ Աստուած որուն որ փրկել կ՚ուզէ՝ կը կակուղցնէ անոր սիրտը եւ ապաշխարութեան արցունք կը շնորհէ անոր, իսկ որուն որ կորսնցնել կ՚ուզէ՝ կը կարծրացնէ անոր սիրտը։ Նման բացատրութիւն մը հեռո՛ւ է ճշմարիտ ըլլալէ։ Պօղոս եւ Պետրոս կ՚ուսուցանեն որ Աստուած քաղցրութիւն եւ համբերատարութիւն կը ցուցաբերէ մեր նկատմամբ որպէսզի մեզ ապաշխարութեան բերէ (Հռ․ 2.4 Հմմտ Բ.Պտ․ 3.9)։ Անկարելի է որ Աստուած չողորմի մէկու մը որ իր ողորմութեան կ՚ապաւինի։
Աստուծոյ ծառայելը իւրաքանչիւր մարդու կոչումն է, բայց միաժամանակ պարտաւորութիւնը։ Երբեմն մարդիկ Աստուծոյ անունով կը գործեն, բայց իրենց գործն է որ կը գործեն եւ ո՛չ թէ Աստուծոյ։ Աստուծոյ ծառայելը՝ Աստուծոյ կամքին հնազանդիլն է։ Իսկ Աստուծոյ կամքը միշտ ալ դիւրին չէ կատարելը։ Կրնայ պատահիլ որ Աստուծոյ կամեցածը մեր կամեցածին հակառակ ըլլայ։
Քրիստոս ինքզինք կոչեց հեզ ու խոնարհ (Մտ․ 11.29), ուստի ան չի կրնար աշխատիլ կամ գործակցիլ մէկու մը հետ որ հպարտ ու ամբարտաւան է։ Ամբարտաւան մարդը յանձնապաստան մարդ կ՚ըլլայ, այսինքն, ան կ՚ըլլայ մէկը որ ինքզինքին նկատմամբ կոյր վստահութիւն կ՚ունենայ, մէկը՝ որուն յոյսը ինքնիր անձն է, մէկը՝ որուն ապաւէնը ինքնիր կարողութիւններն են։ Այսպիսի մարդ մը չի կրնար Սուրբ Հոգիին օրհնութիւնը վայելել, որովհետեւ ան ինքզինք է որ օրհնութիւն կը սեպէ։
Դաւիթ քաջութիւնը ունեցաւ հրապարակելու իր մեղքը։ Մէկը մեղքէն ազատած չ՚ըլլար եթէ քօղարկէ զանիկա։ Երբեմն մենք կը փորձենք եւ կը յաջողինք քօղարկել այսինչ կամ այնինչ մեղքը, եւ կը կարծենք որ ձերբազատուեցանք անկէ։ Ո՛չ ոք կրնայ ազատիլ իր սրտին մէջ բնակութիւն հաստատած մեղքէն, եթէ թոյլ չտայ որ Սուրբ Հոգին Յիսուսի խաչով սրտի բաց գործողութիւն ընէ իրեն։ Սիրտ մը կրնայ խաղաղութիւն վայելել միայն ա՛յն ատեն՝ երբ յանձնուի Աստուծոյ։
