Դիտարկմանը՝ բայց անգամ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը Թուրքիա կատարած այցի ժամանակ հորդորեց Թուրքիային՝ օգտագործել իր զգալի ազդեցությունը՝ թուլացնելու լարումը, նա այսպես արձագանքեց. «Թուրքիայի շանտաժն աշխարհի հանդեպ ունի տարիների պատմություն, Թուրքիան տարբեր հարթակներում միշտ շարժվել է շանտաժի և ֆինանսական կախվածության ճանապարհով: Շատ բաներ Թուրքիային ներվել է՝ հենց ելնելով նրանից, որ նա բավականին հարուստ պետություն է և կարողանում է մեծ կազմակերպությունների համաֆինանսավորող հանդիսանալ: Բայց այսօր հանդուրժելով Թուրքիայի այս պահվածքը՝ Եվրոպան ինքն է կանգնում պրոբլեմի առաջ»:
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն անդրադարձել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցու թիրախավորմանը և միտումնավոր ռմբակոծությանը:
Դիտարկմանը, թե տեղեկություններ են տարածվում, որ ադրբեջանական կողմում հայ գերի կա, Հովհաննիսյանն արձագանքեց` հստակ տեղեկություններ չունի, բայց ինտենսիվ մարտական գործողությունների պայմաններում շատ հաճախ գերի ունենալու հավանականությունը բացառված չէ:
«Չգիտեմ, թե ինչպես նկարագրեմ անմարդկային այս հարձակումը: Բոլոր խոշոր, հատկապես եվրոպական պետությունները չպետք է սահմանափակվեն միայն հայտարարություն անելով: Անհրաժեշտ է իրապես օգնել Հայաստանին ու Արցախին: Մեծ երկրները՝ ԱՄՆ-ը, ՌԴ-ն, Չինաստանը, կարող են իսկապես կանգնեցնել Էրդողանի ու Ալիևի խենթությունները»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց ԱՄՆ-ում բնակվող լիբանանահայ երաժիշտ, երգահան, ՄԱԿ-ի խաղաղության դեսպան Փիթեր (Պետրոս) Ջամբազյանը (Peter Jam):
Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում Իտալիայի պատվիրակության ղեկավար Ալվիզ Մանիերոն (M5S, «Հինգ աստղ» շարժում) խորը մտահոգություն է հայտնել Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ռազմական գործողություններում օտարերկրյա զինյալների և ջիհադիստների ներգրավվածության վերաբերյալ։
Արցախյան հակամարտության գոտում վերսկսված պատերազմական թեժ գործողություններին զուգահեռ՝ վերջին օրերին արագացել են հրապարակային դիվանագիտական գործընթացները։ Դրանցում ակտիվ մասնակցում են Թուրքիան, Ռուսաստանը, Իրանը, Եվրամիությունը, ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ մյուս երկրները՝ Ֆրանսիան, ԱՄՆ-ը, ինչպես նաև, բնականաբար, հակամարտող կողմերը։ Նկատելի է, որ վերջին օրերին արևմտյան և ռուսական ոչ այնքան ակնհայտ, սակայն ակտիվ ճնշումների արդյունքում հաջողվեց փոքր-ինչ մեղմել Թուրքիայի ռազմատենչ հռետորաբանության մակարդակը, և դա հատկապես նկատելի դարձավ վերջին 3 օրերին Լավրով-Չավուշօղլու, Չավուշօղլու-Ստոլտենբերգ բանակցություններից հետո, որոնց, ի դեպ, հաջորդեց թուրք ԱԳ նախարարի այցն Ադրբեջան։
Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ արդեն 12-րդ օրն արցախաադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով ընթացող պատերազմական գործողություններին տրված գնահատականն ու արված դիտարկումները հստակ ցույց են տալիս՝ Ռուսաստանն ամբողջ ծավալով կկատարի Հայաստանի նկատմամբ իր պարտավորությունները, եթե հանկարծ Ադրբեջանը կամ Թուրքիան որոշեն ռազմական գործողությունները տեղափոխել Հայաստանի տարածք. ավելին՝ Պուտինի խոսքը մեսիջ էր, առաջին հերթին՝ Թուրքիային։ 168 TV-ի «Ռեվյու» հաղորդաշարի եթերում ասաց «Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը։
Մշակութային ժառանգության վայրերի միտումնավոր ոչնչացումը պատերազմի ընթացքում իրականացվող հանցագործություն է: Պատմությունը ցույց է տալիս, որ այլոց պատկանող քաղաքակրթական արժեքների նկատմամբ անհանդուրժողականության ցանկացած դրևսորում՝ մշակութային կամ կրոնական ժառանգությանը միտումնավոր վնաս հասցնելը կամ ոչնչացնելը պետք է դատապարտվի հաստատուն վճռականությամբ: Մշակութային ժառանգության վայրերի թիրախավորումը հատկապես պատերազմական իրավիճակում խստորեն արգելված է մի շարք միջազգային կոնվենցիաներով (ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Զինված հակամարտությունների ժամանակ մշակութային արժեքների պաշտպանության մասին Հաագայի 1954 թվականի կոնվենցիա և դրան կից 1954 և 1999 թվականներիի արձանագրությունները, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 2003 թվականի «Մշակութային ժառանգության միտումնավոր ոչնչացման մասին» հռչակագիրը):
Իրանագետ Ահարոն Վարդանյանի կարծիքով՝ Իրանում խիստ անհանգստացած են Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ պատերազմում ահաբեկիչների ներգրավման փաստից: «Իրանի համար շատ կարևոր է՝ թույլ չտալ ահաբեկչական խմբավորումների մուտքը երկիր: Իրանը տարածաշրջանում համարվում է ահաբեկչության դեմ պայքարի առաջամարտիկ: Ստացվում է, որ Սիրիայում, Իրաքում նրանք պայքարում էին, որպեսզի ահաբեկչությունը չմոտենա իրենց սահմաններին, բայց Ադրբեջանի բռնապետական ռեժիմի և Էրդողանի ահաբեկչական ռեժիմի ձեռքով ահաբեկիչները հայտնվում են հենց Իրանի սահմանին: Սա Իրանի համար ազգային անվտանգության հարց է»,- 168TV-ի «Ռեվյու» հաղորդման ընթացքում ասաց նա:
ՀՀ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել Շուշիի կրոնական պաշտամունքի վայրերի և մշակութային հուշարձանների թիրախավորման վերաբերյալ՝ հիշեցնելով Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը, որ կրոնական պաշտամունքի վայրերի և մշակութային հուշարձանների թիրախավորումն ամրագրված է միջազգային հումանիտար իրավունքում՝ որպես պատերազմի հանցագործություն, որի համար պատասխանատվությունը չունի վաղեմության ժամկետ:
Իռլանդիայի հայ համայնքը Արցախի նկատմամբ Ադրբեջանի ագրեսիան և նրան սատարող Թուրքիայի կողմից հակամարտությունում վարձկանների ու ահաբեկիչների ներգրավումը դատապարտելու խնդրագիր է ներկայացրել խորհրդարանին:
Թուրքական մամուլում լայնորեն տարածվել են Հունաստանի՝ Բաքվից իր դեսպանին հետ կանչելու վերաբերյալ լուրերը։ Թուրքական լրատվամիջոցները Հունաստանի այդ քայլը ընկալել ու վերնագրել են որպես Արցախի հարցում Հունաստանի բողոքն ընդդեմ Ադրբեջանի։ Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։
Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում մեկնարկած փաստահավաք առաքելության շրջանակում կատարվել է 27.09.2020թ.-ից առ 07.10.2020թ. ընկած ժամանակահատվածում ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախի խաղաղ բնակչությանն ուղղված հանցավոր ոտնձգությունների դեպքերի հետևանքների հնարավորինս մանրակրկիտ ուսումնասիրություն և վերլուծություն, որի արդյունքները ներկայացված են ստորև:
Մայր Աթոռը Սուրբ Էջմիածինը հայտարարությամբ դատապարտել է Ադրբեջանի կողմից սրբավայրերի ու պատմամշակութային ժառանգության թիրախավորումը՝ դա դիտարկելով որպես ծայրահեղ կրոնական անհանդուրժողականության դրսևորում, և կոչ է ուղղել եկեղեցիների հովվապետերին, միջազգային հանրությանը և կազմակերպություններին, միջեկեղեցական ու միջկրոնական կառույցներին՝ վճռական ձայն բարձրացնելու հանուն արյունահեղության կասեցման, Արցախի ժողովրդի ազատ ու անկախ կյանքի իրավունքի պաշտպանության, հոգևոր-մշակութային հնամենի ժառանգության և վկայությունների անխաթար պահպանման։ Այս մասին Մայր Աթոռի տեղեկատվական համակարգից։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել գերմանական «Spiegel» շաբաթաթերթին, որը տեղադրվել է նաև շաբաթաթերթի կայքում:
Ռուսաստանը խորհրդակցություններ է անցկացնում Հայաստանի և Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարների՝ Մոսկվայում հնարավոր հանդիպման կազմակերպման շուրջ:
ՀՀ պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը հոկտեմբերի 8-ին ընդունել է Հայաստանի Հանրապետությունում Վրաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Գիորգի Սագանելիձեին:
Պայմանավորվածության համաձայն՝ հոկտեմբերի 11-13-ը նախատեսվում է Հայաստանի ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի այցը Մոսկվա, որի ժամանակ իր ռուսաստանցի գործընկեր Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպմանը նա կքննարկի տարածաշրջանային անվտանգության հարցեր եւ միջազգային խնդիրներ։ Այս մասին ճեպազրույցում հայտնել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։
Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը արձանագրել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում Սիրիայից բերված գրոհայինների առկայությունը, սակայն առայժմ դժվար է գնահատել տեղափոխման ծավալները: Ինչպես նշում է ՏԱՍՍ գործակալությունն, այս մասին ասել է ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը:
«Պատկերը փշաքաղեցնող է»,- այս մասին թվիթերյան միկրոբլոգի իր էջում գրել է Եվրախոհրդարանի Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամ Չարլի Վեյմերսը՝ անդրադառնալով Շուշիի Սուրբ Ղազանչեցոց եկեղեցու հրթիռակոծմանն ադրբեջանական ուժերի կողմից։
Ռուս և սիրիացի լրագրող-միջազգայնագետ Աբբաս Ջուման ցավում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունն Ադրբեջանի համար վաղուց կրոնական գունավորում է ստացել:
Սամվել Մարտիորսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․ «Թշնամին ամեն կերպ փորձում է հոգեբանական ճնշում գործադրել. զանգում են, նամակներ են գրում, գովազդներ է տեղադրում։ Ոչինչ։ Պարզապես պետք է ուժեղ լինեք եւ թույլ չտաք ձեր վրա ազդել ամենավատ բաներին։ Իրավունք չունեք, չունեք իրավունք։ Էսօր վախը, կասկածները, թեւաթափությունը, հուսահատությունը մեր սրտերում թիկունքից հարված են մեր զինվորներին։ Մենք չպետք ա ազդվենք, հիշելով, որ ամեն մեկս պահում ենք զինվորների թիկունքը բառիս բուն իմաստով։ Թշնամին չպետք է կարողանա ազդել ձեր ներքին ուժերի վրա»։
«Ակտիվ մարտական գործողություններ են ընթանում, որոնց ընթացքում հակառակորդը ամենաբարձր մակարդակով ակտիվ տարածում է ապատեղեկատվություն։ Զգույշ եղեք և հետևեք միայն պաշտոնական լուրերին»։
«Մնացած բոլոր հարցերը ժամանակի խնդիր են, այս պահի դրությամբ խոսել ինչ-որ կարգավորման մասին՝ անիմաստ է, քանի որ առաջնայինը դա չէ, ամեն ինչ ըստ առաջնահերթության պետք է լինի։ Նախ, պետք է քննարկել տարածաշրջանում կայունության և խաղաղության հաստատումը, պատերազմի ավարտը և հարակից այլ հարցեր»,- շեշտեց նա։
Ֆրանսիայի Արտաքին գործերի նախարար Ժան Իվ Լը Դրիանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանն է նախաձեռնել կոնֆլիկտը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում բռնկված պատերազմում:
Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի կարծիքով՝ Ադրբեջանը հարված չի հասցնի Հայաստանի տարածքին, քանի որ տարածքային պահանջներ չունի նրա նկատմամբ։
Ադրբեջանը հարվածել է Ղազանչեցոց Սուրբ Ամենափրկիչ տաճարին, որը Շուշի քաղաքի խորհրդանիշն է, ֆեյսբուքյան էջում գրել է ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանն՝ ավելացնելով, որ հարվածի պահին եկեղեցու նկուղում երեխաներ և կանայք են եղել։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հոկտեմբերի 7-ին Կատար այցելելիս հարցազրույց է տվել տեղի անգլալեզու «The Peninsula» թերթին, որտեղ անդրադարձել է նաև հայ-ադրբեջանական պատերազմական գործողություններին: Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։
Ս.թ. հոկտեմբերի 7-ին Ժնևի քաղաքային խորհուրդը որոշում է ընդունել Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան դատապարտելու, արցախահայության ինքնորոշման իրավունքը ճանաչելու և Ալիևների կլանի ակտիվները Շվեյցարիայում սառեցնել պարտադրելու մասին:
Ժնևում փակ ձևաչափով ընթանում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների բանակցություններն Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ: