Մենք Հայաստան տեղափոխված մարդկանցից լսում ենք, որ կուզենային հետ վերադառնալ իրենց տները, որ կարողանան այցելել իրենց հարազատների գերեզմաններ. Այս տեղաշարժի ազատությունը բացարձակապես անհրաժեշտ է եւ կարեւոր: Այս մասին այսօր՝ սեպտեմբերի 26-ին, Կոռնիձորում լրագրողների հետ զրույցում նշեց ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) ղեկավար Սամանթա Փաուերը:
Նա հիշեցրեց, որ ինքը Հայաստանում է նախագահ Բայդենի հանձնարարականով՝ խոսելու իշխանությունների, ՀԿ-ների և ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածների հետ:
«Եթե Հայաստանը հրաժարվի բացել «Զանգեզուրի միջանցքը»՝ երթուղին կանցնի Իրանով», – Նախիջևանից վերադառնալու ճանապարհին, թուրքական լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների հետ զրույցում հայտարարել է Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը։
5 միլիոն եվրոյից 500 000-ը կուղղվի արտակարգ աջակցությանը, որի մասին հայտարարվել է անցյալ շաբաթ, իսկ 4,5 միլիոն եվրո նոր ֆինանսական աջակցությունը կհատկացվի հետևյալ նպատակների համար:
«Ցամաքային և երկաթուղային գծերով Նախիջևանն Ադրբեջանի հետ անխոչընդոտ կապի ստեղծումը էլ ավելի կհզորացնի մեր (նկատի ունի՝ Թուրքիա-Ադրբեջան) հարաբերությունները։ … Այդ պատճառով վայրկյան առաջ Զանգեզուրի միջանցքը բացելու համար մեր ձեռքից եկածն անելու ենք։ Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար այդ շատ կարևոր միջանցքի իրականացումը ռազմավարական հարց է և անպայման իրականացվելու է։ Երբ այդ միջանցքը բացվի, Բաքվից դուրս եկած ավտոմեքենան կամ գնացքը ուղիղ կարող է հասնել Կարս։ Թուրքիա-Ադրբեջան եղբայրությունը շատ ավելի է ուժեղանալու»։
«Ալիևի ձեռքը բռնելու ու մի ամբողջ ժողովրդի էթնիկ զտումը կանխելու փոխարեն, ֆինանսապես աջակցում են հայրենազրկված ժողովրդին…»։
Սմիթի ներկայացրած օրինագիծը կոչվում է «Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումների և վայրագությունների կանխարգելման 2023 թ. ակտ» և Պետքարտուղարությունից պահանջում է մանրակրկիտ ռազմավարություն մշակել՝ նպաստելու Լեռնային Ղարաբաղի էթնիկ հայերի համար տևական խաղաղությանը և բարեկեցությանը։ Օրինագծով առաջարկվում են մի շարք միջոցառումներ
Փոխադարձ հետաքրքրություն է արտահայտվել «3+3» խորհրդատվական տարածաշրջանային հարթակի (Ադրբեջան, Հայաստան, Վրաստան, Ռուսաստան, Իրան և Թուրքիա) աշխատանքի ակտիվացման հարցում:
«Հայաստանն արդեն այդ ճակատագիրն ունեցել է, Արցախը Հայաստանի անբաժան ու ամենաթանկագին մասն էր, այնպես որ՝ Հայաստանի հետ արդեն իսկ պատահել է: Արցախը օտար մարմի՞ն էր. Արցախը Հայաստանն էր, հեչ պետք չէր գոռալ՝ «Արցախը Հայաստան է, և վերջ», բայց Արցախը Հայաստան էր: Հիմա այն, ինչ պատահել է, այդ Ցեղասպանությունը, պատահել է Հայաստանի՛ հետ»,- նշեց նա:
Ռուսաստանի դեմ պատերազմ՝ Արցախը հանձնելուց հետո. դեպի ո՞ւր է գնում Փաշինյանը. ՈՒՂԻՂ
Ադրբեջանն ամեն գնով ձգտում է ավարտին հասցնել Արցախի խաղաղ բնակչության նկատմամբ իրագործվող բացահայտ ցեղասպան և միջազգային մարդասիրական իրավունքի բոլոր սկզբունքների և համամարդկային արժեքների հետ խորը հակասության մեջ գտնվող պետական քաղաքականությունը։
Նարեկ Մկրտչյանն անդրադարձել է նախարարության և ԼՂ-ում հումանիտար ճգնաժամի կառավարման աշխատանքային խմբի կողմից իրականացվող աշխատանքներին՝ այս համատեքստում կարևորելով միջազգային գործընկերների հետ համագործակցության դերը։
Հատուկ հանձնարարություններով դեսպանը շեշտել է՝ կասկած չկա՝ Ադրբեջանը պետք է պատասխանատվության ենթարկվի այս արարքի համար։
Սեպտեմբերի 26-ին ժամը 08:00 դրությամբ Լեռնային Ղարաբաղից Հայաստան մուտք է գործել բռնի տեղահանված 13 550 անձ:
Արցախին հարված հասցնելուն զուգահեռ՝ թուրքական մամուլը բավականին ակտիվ առաջ է մղում այն մոտեցումը, որ «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը ցանկացած գնով պետք է լուծեն: Այսինքն, թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ուշադրությունը կենտրոնանալու է Սյունիքի ուղղության վրա:
Ներկայում Ադրբեջանն աշխատում է Գորիս-Կապան-Էյվազլի-Վարանդա-Շուշի-Ստեփանակերտ ճանապարհով ԿԽՄԿ-ին բացառիկ մուտք ապահովելու ուղղությամբ՝ բժշկական տարհանման և օգնության առաքման համար:Այս մասին X սոցկայքի իր միկրոբլոգում գրել է Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը՝ հավելելով, որ ադրբեջանական հիվանդանոցները պատրաստ են ընդունել Ստեփանակերտից վիրավորներին:
Քննարկումը վարել է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի՝ կառավարության հետ կապերի հարցերով տնօրեն Թերեզա Երիմյանը, տեղում իրավիճակը ներկայացրել են Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հրավերով աշխատանքային այցի շրջանակներում Նախիջանի Ինքնավար Հանրապետությունում է գտնվում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը։ Նախագահները հանդիպում են ունեցել Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Գերագույն ժողովում, որից հետո նրանց ներկայությամբ տեղի է ունեցել երկու երկրների միջև տարբեր ոլորտներում համաձայնագրերի ստորագրման արարողությունը։
Այս հարցում ԱՄՆ-ի ներգրավվածությունը շեշտելով՝ Միլլերը նաև հիշատակել է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության (USAID) ղեկավար Սամանթա Փաուերի և ԱՄՆ պետքարտուղարի՝ Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնականի պաշտոնակատար Յուրի Քիմի այցը Հայաստան, ինչպես նաև վերջին շաբաթվա ընթացքում դիվանագիտական բարձր մակարդակով շփումները կողմերի հետ:
Եվրոպան, նրա խոսքով, պետք է ակտիվացնի աջակցությունը Հայաստանի կառավարությանը։
ԱՄՆ-ում Ռուսաստանի դեսպան Անատոլի Անտոնովը կոչ է արել Վաշինգտոնին զերծ մնալ վտանգավոր խոսքերից ու գործողություններից, որոնք հանգեցնում են Հայաստանում հակառուսական տրամադրությունների արհեստական աճին։
Այս սարսափի մեջ մեզ անհրաժեշտ է շտապ մարդասիրական օգնության անհապաղ մոբիլիզացիա Լաչինի միջանցքով և միջազգային դիտորդական առաքելությունների տեղակայում՝ մարդկության դեմ ուղղված այս հանցագործությունները դադարեցնելու համար:
«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Հայաստանի ու հայության թիվ մեկ օրակարգը, հասկանալի է, Արցախում տիրող ողբերգական վիճակն է, որտեղից արդեն երկրորդ օրն է՝ մարդկանց տարհանում են Հայաստան։ Իսկ ավելի ստույգ՝ իրականացվում է հայության բռնագաղթ Արցախից: Վերջին մարտական գործողություններն ու Արցախի փաստացի ադրբեջանականացման այս գործընթացի ֆոնին ՀՀ իշխանությունները փորձում են սեփական կաշին փրկելու հերթական մանիպուլ յացիաներն իրականացնել։
Հայաստանի հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը սկսել է խոստովանել, որ ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ն և այլ միջազգային դերակատարներ չկարողացան ապահովել Արցախի բնակիչների իրավունքներն ու անվտանգությունը։ Նա թվիթերյան և ֆեյսբուքյան իր էջերում գրում է.
Հայաստանի Հանրապետության փոխվարչապետ Տիգրան Խաչատրյանը սեպտեմբերի 25-ին ընդունել է ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության ղեկավար Սամանտա Փաուերին և ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնական Յուրի Քիմին։
ԱՄՆ պետքարտուղարության խոսնակ Մեթյու Միլլերը, թեմային անդրադառնալով, ԱՄՆ-ի համար կարևոր երեք հիմնական կետ է առանձնացրել:
Վաշինգտոնը մտահոգված է Լեռնային Ղարաբաղում ստեղծված իրավիճակով, ճեպացրույցի ժամանակ հայտարարել է ԱՄՆ Պետքարտուղարության խոսնակ Մեթյու Միլլերը՝ կարևորելով, մասնավորապես, գոյություն ունեցող հրադադարի ռեժիմի պահպանումը, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի հումանիտար կարիքների բավարարումը, Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև կայուն խաղաղության համաձայնագրի հաստատման հասնելը։
ԱՄՆ կոնգրեսական Ադամ Շիֆը կոչ է արել Միացյալ Նահանգների նախագահ Ջո Բայդենին՝ առանց հապաղելու մարդասիրական օգնություն տրամադրել Արցախում պայթյունի հետևանքով տուժածներին, որոնք այս պահին Ստեփանակերտում չեն կարողանում ստանալ անհրաժեշտ բուժօգնություն։ Այս մասին Շիֆը գրառում է կատարել X սոցիալական ցանցի իր էջում։
Սեպտեմբերի 25-ին Ասկերանի շրջանում գտնվող վառելիքի պահեստում տեղի ունեցած խոշոր պայթյունի հետևանքով ԱՀ ԱՆ «Հանրապետական բժշկական կենտրոն», «Արևիկ» բոժմիավորում, Իվանյան համայնքի բուժական կետ և ռուս խաղաղապահների մշտական տեղակայման վայրի բուժկետում ընդունել են ընդհանուր առմամբ 290 հիվանդ` տարբեր աստիճանի այրվածքներով։
Ֆրանսիայի արտգործնախարար Կատրին Կոլոննան Ադրբեջանին կոչ է արել անհապաղ թույլ տալ հումանիտար օգնության մուտքը Լեռնային Ղարաբաղում պայթյունից տուժածներին։
