2018 թ. բյուջետային քննարկումների առաջին «ռաունդն» ավարտվեց։ Ցավոք, այն ընթացավ այնպես, ինչպես և սպասվում էր։ 2 շաբաթ առաջ կանխատեսել էինք, որ կարևոր, խորքային հարցեր բյուջետային քննարկումների ժամանակ շատ քիչ կհնչեն։
«Մենք չենք անձնավորում, անձի խնդիր չենք քննարկում: Այս անձը լինի թե մյուս անձը, դրանից ոչինչ չի փոխվում: Պետք են համակարգային ռեալ որակական փոփոխություններ»:
«Այդ ամենն ազդում է սահմանամերձ տարածքներում բիզնես անելու գրավչության վրա»,- նշեց Գ.Պողոսյանը։
«Վարկային ռիսկը գնահատում են բանկերը։ Իհարկե, գյուղացիական վարկային շատ ծրագրեր կան, որ սահմանային գյուղերի բնակիչները սուբսիդավորվում են ավելի ցածր տոկոսով, քան մնացածը, բայց վարկային ռիսկը, պարզ է, գնահատում են այն սուբյեկտները, որոնք տրամադրում են վարկեր»:
ՊԵԿ-ի կողմից հրապարակված 2017 թվականի հունվար-սեպտեմբերի խոշոր հարկատուների ցանկի առաջին 100-յակում տեղ են գտել 5 հանքարդյունաբերական ընկերություններ, որոնցից 3-ը՝ առաջին տասնյակում։
«Այո, պետական պարտքն աճել է վերջին տարիներին, բայց ես մի քանի անգամ զեկուցել եմ, թե ինչու է դա այդպես»,- այսօր Ազգային ժողովում 2018 թվականի պետական բյուջեի քննարկման ժամանակ ասաց ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանը:
ՀՀ կառավարության հարկային քաղաքականությունը միտված է խոշոր բիզնեսին կարգապահական դաշտ բերելուն, քանի որ դրա շատ ներկայացուցիչներ փոքր և միջին բիզնեսի շղարշի տակ կարողանում են մաքրել իրենց ոչ ֆորմալ շրջանառությունները: Այս մասին այսօր ԱԺ-ում ասաց ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանը՝ պատասխանելով «Ծառուկյան» խմբակցության պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանի հարցին՝ փոքր և միջին բիզնեսի նկատմամբ հարկային մարմինների կողմից ճնշումների վերաբերյալ:
Հոկտեմբերի 24-ին, երբ ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանն ընդունում էր իր ռուսաստանցի գործընկերոջը՝ Դմիտրի Մեդվեդևին, տեղի ունեցավ հերթական վիճակագրական «միջադեպը». Մեդվեդևը չհամաձայնեց Կարեն Կարապետյանի հնչեցրած թվի հետ։
Էներգետիկ ոլորտում առաջիկա տարիներին 1 միլիարդ դոլարի ներդրման արդյունքում նախատեսվում է 2500 նոր աշխատատեղի ստեղծում:
Ծառայությունների ոլորտը Հայաստանի տնտեսության ամենադինամիկ աճող ոլորտներից մեկն է։ Վերջին 10 տարիների տվյալների ամփոփումը ցույց տալիս, որ ծառայությունների ոլորտի աճը միշտ բարձր է եղել ՀՆԱ-ի աճից։ Այսինքն՝ այս ոլորտն ավելի արագ է աճել, քան ընդհանուր տնտեսությունը։
Հանրապետության 1000 խոշոր հարկատուները միասին այս տարվա առաջին 9 ամիսներին պետբյուջե են վճարել 580.8 մլրդ դրամի հարկեր և տուրքեր։ Խոշոր հարկատուները, այսպիսով, ապահովել են ընդհանուր հարկային մուտքերի 69.4%-ը (այս տարվա հունվար-սեպտեմբերին պետբյուջե է մուտքագրվել ընդհանուր առմամբ 836.4 մլրդ դրամի հարկեր և տուրքեր)։
«5-րդ դասարանցուն էլ հարցնես, թե որն է Հայաստանի առաջնային խնդիրը, կասի՝ արտագաղթը. խնդրում եմ՝ մի տող ցույց տվեք, որն ուղղված է այս խնդրի կարգավորմանը, անգամ այդ մտահոգությունը չկա։ Մեր երկիրը, մեր տնտեսությունը բախվել է հետևյալ խնդիրների հետ՝ մենաշնորհներ, կոռուպցիա, սոցիալական խայտառակ վատ վիճակ»։
Տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանի գնահատմամբ՝ 2018թ. պետական բյուջեի նախագիծն իրատեսական է, թեև ըստ նրա՝ կառավարությունն ունի կարճաժամկետ կյանք, ինչն ազդել է բյուջեի նախագծի վրա։
Հայաստանում ներդրումների գալ-չգալը երբեք նման վարկանիշներով պայմանավորված չի եղել։ Այսինքն՝ նախկինում Հայաստանում ներդրումները եկել են հիմնականում սեփականաշնորհմամբ։
Բերբերյանն ընդգծում է՝ նախարարությունն ի՞նչ գիտի՝ ինչ սերմ է հարկավոր, որ ցանկանում են ներկրել. «Այսօր այնտեղ նստած են թույլ մասնագետներ։ Եթե 1 դոլար էլ լիներ մեր բյուջեն, և մենք դա կարողանայինք ճիշտ ծախսել, մեր գյուղատնտեսությունն այս վիճակում չէր լինի»։
Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտը Հայաստանում շարունակում է շեշտակի աճել։ Վարչապետ Կարեն Կարապետյանի՝ հինգշաբթի օրվա ասուլիսի ընթացքում լրագրողներին բաժանված ամփոփ տեղեկանքում կային տվյալներ նաև ՏՏ ոլորտի մասին, ըստ որոնց՝ վերջին տարիներին այն աճում է տարեկան միջինը 20%-ով։
«Եթե կառավարությունը շարունակի այն հարկային քաղաքականությունը՝ ստվերից դուրս բերելու տնտեսությունը, ինչպես նաև հակակոռուպցիոն այն քայլերը, որոնք արդեն օրենքների մակարդակով ընդունել են, նաև այն ինստիտուցիոնալ ռեֆորմները, որ այս կառավարությունը խոստացել է, հնարավոր է՝ շատ ավելի մեծ լինեն տնտեսական հիմքերը՝ կենսամակարդակը մեծացնելու»:
«168 Ժամի» խմբագրություն ահազանգած մի խումբ գործարարներ նշում են, որ նոր սերնդի հսկիչ-դրամարկղային մեքենաներ ստանալը բավականին երկար է տևում, ինչը վնասում է իրենց բիզնեսին։
Հոկտեմբերի 31-ին Համաշխարհային բանկի խումբը հրապարակել է գործարարությամբ զբաղվելու դյուրինության հերթական զեկույցը՝ Doing Business 2018-ը։ Ասել, որ այն բավականին տհաճ էր ՀՀ կառավարության համար, կնշանակի ոչինչ չասել։
Սեպտեմբերի 30-ին գործարկվեց Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին: Թուրքիայի, Վրաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարությունից բացի, պաշտոնական միջաոցառմանը մասնակցում էին Ղազախստանի և Ուզբեկստանի վարչապետները: Ինչից կարելի է եզրակացնել, որ այդ երկրները ևս տնտեսական հույսեր են կապում նոր երկաթուղու գործարկման հետ:
ՀՀ կառավարությունը դիտարկում է անարդյունավետ շահագործվող գործարանների վերաբերյալ ներկայացվող առողջացման բոլոր ծրագրերը։ Այս մասին լրագրողների հետ հանդիպմանը տեղեկացրեց վարչապետ Կարեն Կարապետյանը։
Մենք երբեք չենք ասել, որ ազդեցություններ չեն լինելու: Մարդու ցանկացած գործունեություն ունի ազդեցություն՝ քաղաքաշինությունից մինչև տուրիզմ: Մենք ասել ենք, որ դրանք հնարավոր է կառավարել, ինչպես արվում է աշխարհի հարյուրավոր հանքերում:
«Տնտեսական աճի ներուժ» (կամ պոտենցիալ)։ Վերջին շրջանում այս արտահայտությունը բավականին հաճախ է հնչել տնտեսական բլոկի պատասխանատուների շուրթերից և դեռ կշարունակի հնչել, քանի դեռ քննարկվում է 2018 թվականի պետական բյուջեի նախագիծը։ Այնպես որ, եկեք հասկանանք՝ ինչ կա «դրա տակ»։
«Գագիկ Ծառուկյանն իմ լավ ընկերն է, իմ լավ բարեկամն է, և, իր հեղինակությունն օգտագործելով, փորձել է մի քանի օր առաջ առևտրականներին հասկացնել, որ մեր արածն օրինականության սահմաններում է, իր Առինջ մոլում տարածք է հատկացրել, որ մենք փորձենք ավելի մատչելի ժողովրդին բացատրենք, նաև մենք պատրաստ ենք նման ծառայություն մատուցել մյուս տոնավաճառներում նույնպես:
«Ռուսաստանը նախ ինքն իր տնտեսությունը կարգավորելու խնդիր ունի։ Մենք սպասում ենք, որ այս տարի կլինեն դրական տեղաշարժեր, քանի որ, եթե նախորդ տարի մենք նույնիսկ անկում ունեինք ռուսական տնտեսությունից, այս տարի սպասում ենք, որ այդ աճը կարող է մոտ 2% լինել»։
2018 թ. պետական բյուջեի նախագծով կրթության ծախսերը 2017-ի համեմատ՝ կնվազեն 712.4 մլն դրամով։ Եթե 2016-ին կրթության ֆինանսավորումը փաստացի կազմել է ՀՆԱ-ի մոտ 2.4%-ը, 2018 թ.-ին կկազմի 2.17 %-ը։ 2007-2016թթ. ընթացքում կրթության բյուջեի փաստացի ծախսերի տեսակարար կշիռը 15%-ից իջել 1 մոտ 8.5%-ի:
«Պետք է մտածել, թե կոնկրետ ի՞նչ գործունեություն է, պե՞տք է հարկազատվի, թե՞ ոչ, այսինքն՝ պետք է համակարգային դիտարկել: Բայց ես կխնդրեմ ինձ չներքաշել դրա մեջ: Հրանտ Բագրատյանին ես շատ հարգում եմ, որպես տնտեսագետ՝ նա ունի իր թեզը: Եկեղեցականներն էլ, իրենց հերթին՝ հիմնավորումներ ունեն»:
Վարկային համաձայնության խզման պատճառն ընկերությանը ներկայացված բազմաթիվ զգուշացումներից հետո բնապահպանական ու սոցիալական իրավիճակը չշտկելն է։ Արդյունքում՝ նշված հիմնադրամն ու գործակալությունը պահանջել են «Վալլեքսից»՝ վարկը ամբողջությամբ վերադարձնել` առանց դանիական կողմերի համար որևէ կորստի:
Վերջին տարիներին հայ-ռուսական հարաբերությունները վերլուծվում են բացառապես զենքի վաճառքի ու գազի մատակարարման գնի թեմաներով: Ադրբեջանին զենք վաճառելու փաստը հանդգնում են քննադատել անգամ հանրապետականները: Նույնիսկ նրանց համար է «անհասկանալի» մեր ռազմաքաղաքական հիմնական գործընկեր ներկայացող ու ներկայացվող երկրի վարքը:
ՀՀ կառավարությունը՝ ի դեմս Ֆինանսների նախարարության, ցանկանում է որոշակիություն մտցնել հարկաբյուջետային քաղաքականության մեջ։ Այլ կերպ ասած՝ սահմանել որոշակի կանոններ, որոնք պարտադիր կլինեն կատարման համար, անկախ նրանից, թե ով է տվյալ պահին ֆինանսական քաղաքականության պատասխանատուն։