Եթե հիշում եք վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ամենաոչմիանշանակ ընդունված ելույթը հասարակության փոքրաքանակ աշխատող` «ճռռացող» մասի և նրանց մեծ ու մեծ պահանջարկ ներկայացնող չաշխատող մեծամասնության մասին էր:
Հուսանք, որ տարածաշրջանային քաղաքական այս զարգացումներից ՀՀ նոր իշխանությունը կկարողանա դրական արդյունքներ արձանագրել՝ ճեղքելով շուրջ 3 տասնամյակ տևած շրջափակման օղակը:
Ամենևին էլ պետք չէ զարմանալ, որ այս ամենից հետո հասարակության շրջանում գնալով ավելանում են դժգոհությունները, իսկ լավ ապրելու հույսերը մարում են։ Մարդիկ չեն տեսնում իրական փոփոխություններ իրենց կյանքում։
Այս ֆոկուսներից հետո հիշում եմ մի հին անեկդոտ վիճակագրության մասին, որն ասում էր՝ «Վիճակագրությունը ցույց է տալիս ոչ թե այն, ինչ կա իրականում, այլ այն՝ ինչ պետք է պատվիրատուին»:
«Միակարծություն չկա այն հարցի շուրջ, թե այդ բեռը որքան երկար կարող է մնալ սառեցված։ Այսինքն՝ համաձայնություն կա, որ այդ բեռը կարող է սառեցվել, սակայն համաձայնություն չկա դրա ժամկետների և հետագայում կայացվող որոշումների վերաբերյալ»,- 168.am-ի հետ զրույցում ասաց Աշոտ Բարսեղյանը։
Ավտոմեքենաների ներկրումը Հայաստան ակտիվորեն ավելանում է։ Դրան զուգահեռ՝ ավելանում են նաև ներմուծման հետ կապված խնդիրները։ Պետեկամուտների կոմիտեն մեղադրում է ավտոներկրողներին` պետությանը խաբելու և հարկերը թաքցնելու, ավտոներկրողները` կոմիտեին՝ իրենց գործունեությանը խոչընդոտելու և հարկային բեռն ավելացնելու համար։
Ն.Մանուկյանի կարծիքով՝ Հայաստանում եկամտային հարկը չափազանց բարձր է, և նույնիսկ նոր հարկային օրենսգրքով նախատեսվող որոշակի աստիճանական նվազեցումը (2019 թ. հուլիսի 1-ից՝ 23%, 2023 թ.՝ 20 %) բավարար չէ, և, օրինակ, բիզնեսը կողջուներ 10% եկամտային հարկը.
«Բիզնեսի մեծ մասն արդեն աշխատում է այդ սարքավորումներով, և այժմ դրանք առավելապես պետք է ձեռք բերեն նոր բացվող բիզնեսները, բայց նորերն էլ դեռ այդքան շատ չեն: Կարծում եմ՝ որևէ խնդիր կամ անհանգստություն չպետք է լինի»,- ասաց Գ.Մակարյանը:
168.am-ի հարցին՝ ե՞րբ տեղի կունենա եվրոպարտատոմսերի հերթական թողարկումը, ՀՀ ֆինանսների նախարարի պաշտոնակատար Ատոմ Ջանջուղազյանը պատասխանեց. «Երբ շուկան դրա համար կլինի նպաստավոր, այսինքն՝ դա կարող է լինել նաև 2020 թ.առաջին կամ երկրորդ եռամսյակը: Սա, այսպես ասած, լողացող ժամկետ է»:
Իշխանությունը ոչ միայն որևէ առնչություն չի ունեցել այս 75.5 մլն դոլար ներդրումների հետ, այլև անգամ տեղյակ չի եղել դրանից, հակառակ դեպքում՝ իշխանության ներկայացուցիչների կողմից չէինք լսի այդօրինակ հայտարարություններ:
Կթանկանա նաև դեղորայքը, թեև համեմատած հարևան որոշ երկրների, այն առանց այդ էլ շատ թանկ է։ Պատահական չէ, որ մարդիկ նախընտրում են սեփական օգտագործման նպատակով դեղեր ձեռք բերել Վրաստանում, քան թե Հայաստանում։
Կառավարությունը փորձելու է համոզել կրճատել գնային այս տարբերություն-մարժան, որ հունվարի 1-ից 140 դոլարից նվազեց՝ դառնալով 125 դոլար: Ռուս փորձագետների կարծիքով, մարժայի նվազման դեպքում թե՛ «Գազպրոմը», թե՛ նրա դուստր ձեռնարկությունը ստիպված կլինի կրճատել իր ներդրումային ծրագրերը: Պարզ մարդկային լեզվով ասած՝ տնտեսական այս համակարգը կսկսի աշխատել մաշվածքի հաշվին: Սա դժվար թե կարելի կլինի դրական փաստ համարել: Հատկապես, որ խոսքը գնում է ՀՀ խոշորագույն հարկատու ձեռնարկության մասին:
Որքան էլ իշխանափոխությունից հետո ակնկալվում էր, որ Հայաստանի տնտեսության նկատմամբ արտաքին ու ներքին հետաքրքրություններն էապես կմեծանան, այնուհանդերձ, անցած ութ ամիսները ցույց տվեցին, որ սպասումները խիստ չափազանցված էին։
2019թ. առաջին իսկ օրից ներմուծվող մսամթերքի մաքսատուրքերը թանկանալու են 12,5%-ով, իսկ թռչնամսինը՝ 22%-ով։ Գյուղատնտեսական արտադրանքը, ինչպես նաև բանջարեղենի որոշ տեսակներ կթանկանան 10-13%-ով:
««Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ն ակնկալում է, որ նշված քննարկումների (բանակցությունների) արդյունքում կգտնվեն այնպիսի լուծումներ, որոնք կապահովեն Ընկերության բնականոն գործունեությունը և սպառողների հուսալի ու անվտանգ գազամատակարարման իրականացումը»»:
Նրա խոսքով՝ նախկինում գինն էժան է եղել միայն պետական սուբսիդավորման շնորհիվ, այժմ այդ սուբսիդիան չկա, միայն սահմանամերձերի համար 100% պետությունն է տրամադրում:
Գազի թանկացումը Հայաստանի համար կարժենա լրացուցիչ շուրջ 30 մլն դոլար։ Դա այն գումարն է, որը պետք է վճարվի ներմուծման գինը 15 դոլարով բարձրացնելու դեպքում։ Անկախ նրանից, թե ով կվճարի այն, գումարը դուրս է գալու Հայաստանից։ Մինչդեռ 30 միլիոնը քիչ ռեսուրս չէ ներքին տնտեսության ու տնտեսական ծրագրերի իրականացման համար։
«Եթե դու պարտադրում ես, որ բոլորը ՀԴՄ տեղադրեն, նշանակում է՝ պարտադրում ես, որ, օրինակ, Կապանի Անտառաշատ գյուղի որևէ տատիկ, ով խանութում աշխատում և ամիսը 70-80.000 դրամ գումար է վաստակում, պետք է հսկիչ-դրամարկղային մեքենայի համար 160 հազար դրամ վճարի»:
Վ.Խաչատրյանի համոզմամբ՝ պետք է բարձրացվի 2013 թ. հայ-ռուսական գազային համաձայնագիրը, և առանց կողմնակալության պետք է հասկանալ՝ ինչու այդպես եղավ, որքանով է այն ՀՀ-ին ձեռնտու, որովհետև այն ժամանակ ՀՀ պետական պաշտոնյաներն այլ շահերով են առաջնորդվել։
Դեռևս անորոշ է անգամ կառավարության կառուցվածքը։ Հայտնի չէ նույնիսկ, թե երբ կձևավորվի նոր կաբինետը։ Նորընտիր Ազգային ժողովի առաջին նիստը սպասվում է հունվարի 14-ին։ Դրանից հետո դեռ բավական ժամանակ կպահանջվի կառավարության կաբինետի ձևավորման և գործունեության ծրագրի ներկայացման համար։
Եթե դա սպառողները չեն, ապա ո՞վ է։ Այս հարցի պատասխանն առայժմ գաղտնի է պահվում։ Բայց դա մի օր հայտնի է դառնալու։ Չի կարող այնպես լինել, որ «Գազպրոմը» մի գրպանից փողը դնի մյուս գրպանը և համարի, որ հարցը լուծված է։ Այդ դեպքում ո՞րն է ընդհանրապես մատակարարման գնի բարձրացման տրամաբանությունը։
168.am-ի տվյալներով՝ Բագրատաշենի մաքսակետում ապրանք ներկրող բեռնատարները չեզոք գոտում դատարկում են, ապրանքն անհատների միջոցով մինչև 50 կգ քաշով անցկացնում են ՀՀ տարածք՝ առանց մաքսազերծելու, ապա նորից բարձում բեռնատարները։ Սա վերաբերում է թե՛ պտուղ-բանջարեղենին, թե՛ հագուստին։
Պետք է փաստենք, որ տնտեսական առումով անհնար է, որ Հայաստան մտնող գազի գնի փոփոխությունը չազդի երկրի տնտեսական համակարգի վրա: Այնուհանդերձ հայտարարությունը հիմք ընդունելով՝ պետք է փաստենք, որ կա զարգացումների 3 հավանական սցենար, որոնցից յուրաքանչյուրը կունենա իր բացասական էֆեկտը տնտեսության համար.
Հ.Բալանյանի կարծիքով՝ մենաշնորհային ընկերություններն ունեն մեծ ծավալի, ուռճացված և անհիմն ծախսեր, որոնցից հեշտությամբ կարելի է հրաժարվել՝ առանց ընկերությունների գործունեությանը որևէ վնաս տալու, ընդ որում՝ ոչ միայն գազի սակագինը չավելացնելու, այլև այն նվազեցնելու չօգտագործված ռեզերվ կա, որի համար պետք է կառավարությունը պահանջի այդ ծախսերի ամբողջական վերստուգում և հիմնավորում:
1000-ական դրամների՝ դրոշմանիշային վճարների վերահսկողությամբ զբաղվում է Պետական եկամուտների կոմիտեն։ ՊԵԿ-ից հետաքրքրվեցինք՝ եթե որևէ ընկերություն չի փոխանցում, ի՞նչ պատասխանատվության է ենթարկվում, և խնդրեցինք հնարավորության դեպքում նշել պատասխանատվության ենթարկված ընկերությունների անուններ։
Ր. Մխչյանի խոսքով՝ վերջերս անձամբ ինքը ցամաքային ճանապարհով ապրանք է ուղարկել ԵՄ երկրներից մեկը, սակայն բեռնատարները Լարսում «գերի են ընկել», բեռն ուշացել է. «Արտահանումն արդեն նպատակային չի դառնում, եթե պատվիրողն իր ապրանքի խմբաքանակը ժամանակին չի ստանում, չի վաճառում, իր հաճախորդին չի գոհացնում, բնականաբար, հետագայում համագործակցությունը խզվում է»։
Մեր երկրի տնտեսական կյանքը խաղաղ է: Համարյա ոչինչ չի կատարվում: Սա մի կողմից՝ բնորոշ է նախատոնական շրջանին: Նախորդ տարիներին էլ նույն «հանդարտությունն» էր: Մի տարբերոթյամբ միայն: Նախատոնական օրերին ազգային վճարամիջոցը «տկարանում» էր տարադրամի հանդեպ:
ՊԵԿ նախագահ Դավիթ Անանյանը շատ հանգիստ է վերաբերվում շոու-բիզնեսի ներկայացուցիչների հայտարարություններին, որ կարող են թաքցնել իրենց եկամուտները, և ՊԵԿ-ը չի կարողանա հարկել իրենց։ Այսօր կառավարության նիստից հետո Դ.Անանյանը նշեց, որ, եթե ՊԵԿ-ը չի կարող վերահսկել նրանց, մի՞թե իրենք իրենց էլ չեն կարող վերահսկել, անպայման մտածում են, որ մի բան էն չե՞ն անելու։
2018 թ. հունվար-նոյեմբերի սոցիալ-տնտեսական զարգացման մակրոտնտեսական ցուցանիշների հրապարակումից հետո օրեր առաջ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը շատ խիստ քննադատել էր տնտեսական զարգացումները: Նա ստեղծված իրադրությունը գնահատել էր «վատ» և կանխատեսել էր, որ 2019-ի առաջիկա ամիսներին էլ ավելի է վատանալու։
Եթերից շատ ենք լսել անմեղության մասին ելույթներ, սակայն, երբ եթերից տեղափոխվում ենք իրականություն, իրավիճակը 180 աստիճանով փոխվում է: Իրականում, շատ պարզ երևույթների համադրությունը ցույց է տալիս, որ ներկայիս իշխանությունն աշխատում է ոչ թե արդյունք ստեղծելու, այլ ժողովրդի «աչքին թոզ փչելու» սկզբունքով:
